ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ Κ. ΚΟΡΝΗΛΙΑΣ Α1 ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ Κ. ΚΟΡΝΗΛΙΑΣ Α1 ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΚΟΤΡΙΔΗ ΚΟΡΝΗΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ-ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΟΡΦΕΣ: ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΙΟΓΕΝΗΣ ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΤΗΝ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ-ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ Η µηνιγγίτιδα είναι µία σφοδρή µεταδοτική ασθένεια, προκαλούµενη από βακτήρια, ιούς και µύκητες, η οποία επιδρά στους ιστούς, που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο µυελό. Η ασθένεια µεταδίδεται από άτοµο σε άτοµο. Η διάγνωση της ασθένειας είναι σηµαντική, καθώς υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ασθένειας και διαφορετικές θεραπευτικές µέθοδοι να αντιστοιχούν σε αυτούς. Η µηνιγγίτιδα διαγνώσκεται λαµβάνοντας δείγµα από το εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Η ασθένεια αυτή χαρακτηρίζεται από πυρετό, πονοκεφάλους, αυχενική δυσκαµψία, ναυτίες και εµετούς. Επίσης, χαρακτηρίζεται από ευαισθησία στα έντονα φώτα, αλλαγές στην πνευµατική κατάσταση και συχνά ένα µικρό µωβ εξάνθηµα.

ΜΟΡΦΕΣ ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ   Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι σπάνια, αλλά δυνητικά θανατηφόρος πάθηση. Μπορεί να προκληθεί από διάφορα βακτήρια, τα οποία πρώτα προκαλούν κάποια λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος (όπως ωτίτιδα, ιγμορίτιδα, πνευμονία) και μετά ταξιδεύουν με το αίμα στον εγκέφαλο. Η νόσος εμφανίζεται ακόμη και όταν το βακτήριο "επιτίθεται" κατευθείαν στις μήνιγγες (τις μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό). Η νόσος μπορεί να αποφράξει αγγεία στον εγκέφαλο και να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο ή / και μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.

ΙΟΓΕΝΗΣ   Η Ιογενής μηνιγγίτιδα, λέγεται και άσηπτη μηνιγγίτιδα, είναι πιο ήπια και πιο συχνή από την προηγούμενη. Εμφανίζεται συχνότερα αργά το καλοκαίρι ή νωρίς το φθινόπωρο, σε παιδιά και νέους ενήλικες (<30 ετών). Οι περισσότερες συμβαίνουν σε παιδιά κάτω των 5 ετών. Το πιο συχνό αίτιό τους είναι οι εντεροϊοί, οι οποίοι προκαλούν και γαστρεντερίτιδες. Άλλοι ιοί που την προκαλούν είναι οι ιοί του απλού έρπη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάποιος που έχει έρπη (π.χ. επιχείλιο έρπη) εμφανίζει μεγαλύτερες πιθανότητες να νοσήσει από μηνιγγίτιδα. Τα συμπτώματά της διαρκούν από 7 έως 10 ημέρες και η πλήρης θεραπεία είναι πολύ πιθανή.

ΑΙΤΙΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ Η µηνιγγίτιδα οφείλεται σε µικρόβια (συνηθέστερα βακτήρια και ιούς). Το πιο συχνό αίτιο είναι οι ιοί και σε αυτή την περίπτωση (ιογενής µηνιγγίτιδα) συχνά οι ασθενείς γίνονται καλά χωρίς κάποια θεραπεία. Αντίθετα, στην περίπτωση που η µηνιγγίτιδα οφείλεται σε βακτήριο (βακτηριακή µηνιγγίτιδα) είναι αρκετά σοβαρή και χωρίς θεραπεία µπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη ή και θάνατο. Ανάλογα µε το µικρόβιο που τις προκαλεί, οι µηνιγγίτιδες έχουν και το αντίστοιχο όνοµα: π.χ. µηνιγγιτιδοκοκκική µηνιγγίτιδα (αυτή που οφείλεται στο µηνιγγιτιδόκοκκο), πνευµονιοκοκκική µηνιγγίτιδα (αυτή που οφείλεται στον πνευµονιόκοκκο), κ.ο.κ. Άλλα αίτια της µηνιγγίτιδας είναι οι µύκητες (κρυπτόκοκκος, συνήθως σε ασθενείς µε AIDS), ο χηµικός ερεθισµός, οι αλλεργίες σε φάρµακα, οι τραυµατισµοί, οι όγκοι/µεταστάσεις, κλπ.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Πώς θα καταλάβετε αν εσείς ή κάποιος δικός σας έχει μηνιγγίτιδα Είναι εύκολο να μπερδέψει κανείς τα πρώιμα σημάδια και τα συμπτώματα της μηνιγγίτιδας με εκείνα της εποχικής γρίπης. Τα συμπτώματα της μηνιγγίτιδας μπορεί να αναπτυχθούν μέσα σε αρκετές ώρες ή πιο σταδιακά σε 1-2 ημέρες. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε άτομο ηλικίας άνω των 2 ετών περιλαμβάνουν: Ξαφνικός υψηλός πυρετός Σοβαρός πονοκέφαλος που δεν μοιάζει με άλλους τύπους πονοκεφάλου που είχατε στο παρελθόν Πόνος στον αυχένα και δυσκολία των κινήσεων στον λαιμό Έμετος ή ναυτία με πονοκέφαλο Σύγχυση ή δυσκολία συγκέντρωσης Κρίσεις επιληψίας Υπνηλία ή δυσκολία να ξυπνήσετε Ευαισθησία στο φως Μειωμένη όρεξη Δερματικό εξάνθημα (σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην μηνιγγοκοκκική μηνιγγίτιδα)

ΤΡΟΠΟΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ Ανάλογα µε το αίτιο. Ο µηνιγγιτιδόκοκκος είναι ένα µικρόβιο το οποίο υπάρχει φυσιολογικά στο φάρυγγα και µεταδίδεται µε τον βήχα, το φτέρνισµα και την άµεση παρατεταµένη επαφή. Ο µηνιγγιτιδόκοκκος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος και δεν επιβιώνει στο περιβάλλον. Το ποσοστό των ασυπτωµατικών φορέων ανέρχεται στο 10% του πληθυσµού. Ο εντεροϊός, ο πιο συχνός αιτιολογικός παράγοντας της ιογενούς µηνιγγίτιδας µεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο µέσω της κοπρανοστοµατικής οδού. Ο εντεροϊος µπορεί να µεταδοθεί και µέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων(σάλιο, πτύλεα, ή ρινικές εκκρίσεις) του µολυσµένου ατόµου. Άλλοι ιοί, οι οποίοι µπορούν να προκαλέσουν µηνιγγίτιδα όπως ο ιός της παρωτίδας και της ανεµευλογιάς, µεταδίδονται επίσης µε άµεση ή έµµεση επαφή και µε τις εκκρίσεις του πάσχοντα.

ΠΡΟΛΗΨΗ-ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Μέτρα πρόληψης της εµφάνισης της µηνιγγίτιδας περιλαµβάνουν: 1) Το εµβόλιο του αιµόφιλου της ινφλουένζας στα παιδιά (Hib). 2) Το συζευγµένο εµβόλιο του πνευµονιοκόκκου είναι πλέον ρουτίνα στον παιδικό εµβολιασµό. 3) Όταν κάποιος πάσχει από µηνιγγίτιδα (από µηνιγγιτιδόκοκκο κυρίως) θα πρέπει το οικογενειακό και κοντινό του περιβάλλον να λάβει αντιβιοτική αγωγή προληπτικά, για να µην νοσήσουν και οι ίδιοι. 4) Ο εµβολιασµός κατά του µηνιγγιτιδοκόκκου συστήνεται σε εφήβους µεταξύ 11 -12 ετών και εφήβους γύρω στα 15, που δεν έχουν εµβολιασθεί σε µικρή ηλικία, σε όλους τους πρωτοετείς φοιτητές που δεν έχουν εµβολιασθεί, παιδιά 2 ετών και άνω που δεν έχουν το σπλήνα τους (ασπληνία, σπληνεκτοµή) ή που έχουν προβλήµατα στο ανοσοποιητικό τους και άτοµα που ταξιδεύουν σε χώρες που ενδηµεί ο µηνιγγιτιδόκοκκος. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της βακτηριακής µηνιγγίτιδας είναι ζωτικής σηµασίας για την αποφυγή της µόνιµης νευρολογικής βλάβης. Η ιογενής µηνιγγίτιδα είναι συνήθως ήπια και τα συµπτώµατα εξαφανίζονται µέσα σε 2 εβδοµάδες, χωρίς περαιτέρω επιπλοκές

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η µηνιγγίτιδα µπορεί να θεραπευτεί ανάλογα µε το αίτιο. Για την θεραπεία της βακτηριακής µηνιγγίτιδας (µηνιγγιτιδοκοκκική, πνευµονιοκοκκική κ.α.) χρησιµοποιούνται αποτελεσµατικά αντιµικροβιάκα φάρµακα. Είναι σηµαντικό η θεραπεία να ξεκινήσει άµεσα. Παρ’’όλο που η αντιµικροβιακή θεραπεία µπορεί να µειώσει τον κίνδυνο θανάτου, ιδιαίτερα στη βακτηριακή µηνιγγίτιδα πολλές φορές η λοίµωξη είναι δυνατόν να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για τον οργανισµό. Η πρόγνωση της νόσου ποικίλει, µε κάποιους ασθενείς να αναρρώνουν µέσα σε λίγες ηµέρες και κάποιους άλλους να χρειάζονται µεγαλύτερο διάστηµα παραµονής στα νοσοκοµεία ή και στη µονάδα εντατικής θεραπείας. Όσον αφορά στην ιογενή µηνιγγίτιδα, δεν υπάρχει συγκεκριµένη θεραπεία. Τα αντιβιοτικά δε χρησιµοποιούνται στη θεραπεία. Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν µετά από 7-10 ηµέρες. Η νοσηλεία κρίνεται απαραίτητη ειδικά σε σοβαρές περιπτώσεις ή σε ανοσοκατεσταλµένα άτοµα

ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η Ελλάδα αποτελεί μια από τις ελάχιστες χώρες παγκοσμίως που επιτηρεί τη μηνιγγίτιδα ως σύνολο. Η ομάδα που νοσεί συχνότερα από μηνιγγίτιδα οποιασδήποτε αιτιολογίας είναι κατά βάση τα μικρά παιδιά ηλικίας 0-4 ετών και στη συνέχεια τα μεγαλύτερα παιδιά ως 14 ετών. Η επίπτωση σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι σημαντικά μικρότερη. Οι άσηπτες μηνιγγίτιδες αποτελούν τις συχνότερα δηλούμενες (51,7%) αλλά είναι και οι ηπιότερες. Η μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα παρουσίασε μια συνεχή πτώση μέχρι το 2004 αλλά στη συνέχεια έχει σταθεροποιηθεί με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση την τελευταία 5ετία 0,82 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους. Ο ορότυπος Β κατά κύριο λόγο και στη συνέχεια ο C ευθύνονται για τα περισσότερα κρούσματα μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου στη χώρα μας. Εμβόλιο διατίθεται προς το παρόν μόνο για τον ορότυπο C. Από τις υπόλοιπες βακτηριακές μηνιγγίτιδες το συχνότερο αίτιο είναι ο πνευμονιόκοκκος . Ο εμβολιασμός για τον αιμόφιλο ινφλουέντζας τύπου b οδήγησε σε σημαντικό περιορισμό των κρουσμάτων και με μέση 5ετή επίπτωση 0,03 κρούσματα ανά 100.000 κατοίκους.

Διαχρονική εξέλιξη μηνιγγίτιδας Από το 2000 έως το 2009 έχουν δηλωθεί στη χώρα μας 7.668 κρούσματα μηνιγγίτιδας από τα οποία τα 1396 (18,2%) αφορούν σε μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα, τα 1976 (25,8%) σε λοιπή βακτηριακή μηνιγγίτιδα, τα 3963 (51,7%) σε άσηπτη μηνιγγίτιδα και τα υπόλοιπα 333 (4,3%) είναι αγνώστου αιτιολογίας

Κατανομή κατά ηλικία και φύλο Για την πενταετία 2005-2009, ο αριθμός των κρουσμάτων με γνωστή ηλικία και φύλο ήταν 459. Το νόσημα παρουσίασε υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στην ηλικιακή ομάδα 0-4 ετών, με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 6,7 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. Η μέση δηλούμενη επίπτωση προοδευτικά μειώνεται στις ηλικίες 5-14 (2,0 ανά 100.000 πληθυσμού) και 15-24 ετών (1,3 ανά 100.000 πληθυσμού). Στις ηλικίες άνω των 25 ετών η επίπτωση της μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας είναι ιδιαίτερα μικρή και δεν ξεπερνά τις 0,27 περιπτώσεις ανά 100.000 κατοίκους. Η κατανομή της νόσου στα δυο φύλα παρουσιάζει ελαφρά υπεροχή για την ομάδα των ανδρών με λόγο 1,2:1 σε σχέση με τις γυναίκες. H μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση στους άνδρες ήταν παραπλήσια με εκείνη στις γυναίκες (άνδρες: 0,9/100.000 πληθυσμού, γυναίκες: 0,8/100.000 πληθυσμού).

Θνητότητα – Θνησιµότητα Κατά την περίοδο 1998-2011 καταγράφηκαν 117 θάνατοι από µηνιγγιτιδόκοκκο, που αναλογεί σε θνητότητα 6%. Η µεγαλύτερη θνητότητα καταγράφηκε το έτος 1998 (12,3%), ενώ η µικρότερη το έτος 2011 (2%). Η µέση δηλούµενη θνησιµότητα για τη χρονική περίοδο 1998-2011 είναι 0,08 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσµού.