Προγραμματισμός Δράσης Επιχείρησης. Παρουσίαση, Δρ. Δημήτρης Λαμπρούλης.

Το εξωτερικό περιβάλλον της εταιρείας η ανάλυση και διάγνωση του. Ο Glueck θεωρεί ότι οι κυριότεροι παράγοντες του εξωτερικού περιβάλλοντος είναι, οι κοινωνικοοικονομικοί, τεχνολογικοί, προμήθειας συντελεστών της παραγωγής, ανταγωνισμού, κρατικοί-νομικοί, διεθνείς οικονομικές σχέσεις κλπ. Ανάλυση του περιβάλλοντος είναι η διαδικασία κατά την οποία οι επιτελείς εξετάζουν τους διάφορους παράγοντες του περιβάλλοντος, ώστε να προσδιορίσουν τις ευκαιρίες ή τις απειλές για τη λειτουργία της επιχείρησης. Διάγνωση του περιβάλλοντος, είναι το αποτέλεσμα από την ανάλυση των στοιχείων-γεγονότων (ευκαιριών και απειλών) και καθορίζεται από αυτό η φύση του προβλήματος και αποφασίζεται η κατάλληλη στρατηγική, που πρέπει να εφαρμοστεί, ώστε η επιχείρηση να επωφεληθεί από μια ευκαιρία ή να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μια απειλή του περιβάλλοντος.

Το εξωτερικό περιβάλλον της εταιρείας η ανάλυση και διάγνωση του. Συνοψίζοντας τα παραπάνω μπορούμε να πούμε ότι η ανάλυση και διάγνωση του περιβάλλοντος: Παρέχει στους επιτελείς τη δυνατότητα να εντοπίσουν έγκαιρα τις ευκαιρίες, ώστε να σχεδιάσουν και να αναπτύξουν τις κατάλληλες στρατηγικές για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των παρουσιαζόμενων ευκαιριών. Βοηθάει τους επιτελείς να αναπτύξουν ένα σύστημα που να παρέχει έγκαιρα προειδοποιήσεις για τις απειλές του περιβάλλοντος έτσι, ώστε η επιχείρηση να είναι σε θέση να πάρει έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση των απειλών η να αναπτύξουν στρατηγικές, οι οποίες μπορεί μια απειλή σε όφελος της επιχείρησης.

Ανάλυση του μακροπεριβάλλοντος της επιχείρησης. Οι ειδικοί κοινωνικοί παράγοντες που θα πρέπει να αναλυθούν και να διαγνωστούν από τους επιτελείς της επιχείρησης είναι οι εξής: Η φάση του οικονομικού κύκλου. Η οικονομία μπορεί να θεωρηθεί ότι βρίσκεται στη φάση της οικονομικής κρίσης, ύφεσης, ανάκαμψης ή ευημερίας). Οι πληθωριστικές και αντιπληθωριστικές τάσεις στις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών. Οι νομισματικές πολιτικές, επιτόκια, καθώς και η υποτίμηση ή ανατίμηση του νομίσματος σε σχέση με τα νομίσματα των άλλων χωρών. Το ισοζύγιο πληρωμών, πλεονάσματα ή ελλείμματα σε σχέση με το εξωτερικό εμπόριο.

Δημογραφικοί Παράγοντες. Μεταβολές στον Πληθυσμό. Μια μεταβολή στο συνολικό πληθυσμό επηρεάζει τη βασική ζήτηση για τα προιόντα ή υπηρεσίες των επιχειρήσεων. Ο ρυθμός της μέσης ετήσιας μεταβολής του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες παρουσιάζει μείωση, ενώ στις χώρες του Τρίτου Κόσμου εμφανίζει αύξηση. Μεταβολές στην ηλικία του πληθυσμού. Καθώς ο συνολικός πληθυσμός σε μία περιοχή μεταβάλλεται, επόμενο είναι να μεταβάλλεται και η κατανομή της ηλικίας. Εάν ο ρυθμός γεννήσεων μειώνεται και η υγειονομική περίθαλψη βελτιώνεται, φυσικό είναι να αναμένεται ότι περισσότεροι ηλικιωμένοι και λιγότεροι νέοι θα κατοικούν στην περιοχή αυτή.

Δημογραφικοί Παράγοντες. Κατανομή εισοδήματος του πληθυσμού. Σε μερικές περιοχές του κόσμου υπάρχουν μεγάλες ανισοκατανομές εισοδήματος. Το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος βρίσκεται στα χέρια των λίγων, ενώ οι περισσότεροι έχουν στη διάθεση τους λίγο χρήμα. Σε άλλες περιοχές του κόσμου υπάρχουν λιγότερες διαφοροποιήσεις στην κατανομή του εισοδήματος μεταξύ των ατόμων. Οι μεταβολές στην κατανομή του εισοδήματος μεταξύ των ατόμων μιας κοινωνίας αναμφισβήτητα επηρεάζει τη ζήτηση των προϊόντων και υπηρεσιών της επιχείρησης.

Γεωγραφικοί παράγοντες. Οι επιτελείς μιας επιχείρησης θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά και το γεωγραφικό περιβάλλον. Πρέπει δηλαδή, να προσδιοριστούν εάν οι συνθήκες σε άλλες γεωγραφικές περιοχές είναι ευνοϊκότερες για την πραγματοποίηση των στόχων της επιχείρησης. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να εξετασθούν τα εξής: Μετακίνηση των κεντρικών γραφείων της επιχείρησης σε άλλες περιοχές. Μετακίνηση των παραγωγικών εγκαταστάσεων από μια πόλη σε ένα προάστιο ή από μια πόλη σε άλλη πόλη ή περιοχή.

Γεωγραφικοί παράγοντες. Οι μετακινήσεις αυτές μπορεί να γίνουν για διάφορους λόγους, όπως Π.χ. Μεταβολή στο γενικό πληθυσμό. Η επιχείρηση θέλει καταναλωτές με ένα ορισμένο επίπεδο εισοδήματος για την αγορά υπηρεσιών ή προϊόντων. Καλύτερες συνθήκες προσφοράς εργασίας στη νέα περιοχή. Τα κόστη να είναι χαμηλότερα ή η ποιότητα ζωής να είναι καλύτερη στη νέα περιοχή.

Κοινωνικοί παράγοντες. Οι κοινωνικοί παράγοντες περιλαμβάνουν τις αξίες και διαθέσεις (συμπεριφορά) των καταναλωτών και εργαζομένων μιας επιχείρησης. Παρακάτω αναφέρουμε μερικά ενδεικτικά παραδείγματα, που δείχνουν πως οι παράγοντες αυτοί μπορεί να δημιουργήσουν απειλές η ευκαιρίες για μια επιχείρηση και αλλαγές στις στρατηγικές της. Επί χρόνια μεγάλος αριθμός παντρεμένων γυναικών παρέμενε στο σπίτι. Σήμερα οι περισσότερες εργάζονται. Παλαιότερα ήταν συνηθισμένο, το να έχει μια οικογένεια τρία η τέσσερα παιδία σήμερα κάθε οικογένεια έχει περίπου δύο.

Κοινωνικοί παράγοντες. Παλαιότερα οι ηλικιωμένοι, ανύπαντροι, χήρες, χήροι ζούσαν με τους συγγενείς τους. Η αύξηση και η βελτίωση του επιπέδου της εκπαίδευσης έχει αλλάξει τη συμπεριφορά των εργαζομένων, όσον αφορά στην εργασία τους, δηλ όσον αφορά στον αριθμό ωρών που επιθυμούν να εργαστούν, την ποιότητα συνθηκών εργασίας κλπ.

Τεχνολογικοί παράγοντες. Η τεχνολογία συνίσταται από τις σύγχρονες επιστημονικές και μηχανικές αρχές, που είναι ενσωματωμένες στις μεθόδους παραγωγής και σχεδίασης του προϊόντος μιας επιχείρησης, καθώς και στις προσδοκώμενες προόδους στις μεθόδους παραγωγής και σχεδίασης των προϊόντων. Οι επιδράσεις των τεχνολογικών μεταβολών εμφανίζονται κατά διαφορετικούς τρόπους. Παρακάτω αναφέρομε μερικά παραδείγματα. Νέα προϊόντα ή υπηρεσίες ( ή νέες χρήσεις για τα υπάρχοντα προϊόντα ή υπηρεσίες). Η ανάπτυξη της μηχανής εσωτερικής καύσης συντέλεσε στην παραγωγή νέων προϊόντων, όπως αυτοκινήτων, μηχανών, κοπής χλόης, μοτοποδηλάτων κλπ.

Τεχνολογικοί παράγοντες. Βελτίωση μεθόδων παραγωγής, αλλαγές στον τρόπο παραγωγής ή κατασκευής των προϊόντων, αυτοματισμών παραγωγής κλπ. Οι μηχανές μπορεί να αυτοματοποιηθούν και να ελέγχονται ηλεκτρονικώς για να έχουμε καλύτερη αποτελεσματικότητα. Η Εταιρεία Hitachi κατασκευάζει συσκευές VIDEO σε ένα εργοστάσιο της Ιαπωνίας. Έπειτα από την εγκατάσταση 11 ρομπότ και 52 αυτομάτων μηχανών συναρμολόγησης, ο χρόνος συναρμολόγησης μειώθηκε από 24 λεπτά σε 3 λεπτά, ενώ ο αριθμός των εργατών μειώθηκε από 170 στους 33.

Τεχνολογικοί παράγοντες. Η τεχνολογική ανάπτυξη επηρεάζει, φυσικά, τον κύκλο ζωής του προϊόντος ή υπηρεσίας. Η ζήτηση για ένα προϊόν ή υπηρεσία φαίνεται να περνά μέσω ενός κύκλου ζωής. Στο πρώτο στάδιο της ζωής το προίόν δοκιμάζει σημαντική ανάπτυξη πωλήσεων. Μετά περνά στο στάδιο της ωρίμανσης. Τελικά φτάνει στο τελικό στάδιο της ζωής του, όπου οι πωλήσεις εμφανίζουν μείωση. Μερικές φορές ο κύκλος ζωής του προϊόντος μπορεί να επεκταθεί και να οδηγήσει στην νέα ανάπτυξη το, αφού ήδη έχει αρχίσει η μείωση του. Τα επιτελικά στελέχη σε μερικές περιπτώσεις είναι αναγκαίο να κάνουν επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη γία να βελτιώσουν τα προϊόντα της επιχείρησης τους, ώστε να αποφασίσουν πώς να επενδύσουν τις προσπάθειες τους.

Τεχνολογικοί παράγοντες. Όλοι οι τομείς της οικονομίας είναι πιθανόν να μην επηρεάζονται εξίσου από τις τεχνολογικές μεταβολές. Μερικοί τομείς είναι περισσότερο ευμετάβλητοι από αποψη τεχνολογίας σε σχέση με τους άλλους τομείς. Για την ένδειξη της τεχνολογικής ανάπτυξης υπάρχουν λίγοι δείκτες. Ένας τέτοιος δείκτης είναι το ποσό που δαπανάται για έρευνα και ανάπτυξη. Ο αριθμός των τεχνολογικών μεταβολών προσδιορίζεται εντός μιας δεδομένης επιχείρησης από τα οικονομικά και εντός μια κοινωνίας από τις κοινωνικές αξίες. Μπορεί, κατά τον ίδιο τρόπο, να αναμένεται μικρή πρόοδος στην βιομηχανική τεχνολογία στις κοινωνίες, οι οποίες εκτιμούν σε υψηλό βαθμό την αγροτική ζωή και δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην οικογενειακή αγροτική μονάδα, ως θεμέλιο της κοινωνίας τους.

Τεχνολογικοί παράγοντες. Συμπερασματικά, οι τεχνολογικές μεταβολές επηρεάζουν τις επιχειρήσεις κατά διάφορους τρόπους. Πρώτο οι τεχνολογίες ανάπτυξης μπορεί να μεταβάλουν τη ζήτηση για ένα προϊόν ή υπηρεσία μίας επιχείρησης. Οι τεχνολογικές αναπτύξεις που επιτυγχάνονται από τους ανταγωνιστές μίας επιχείρησης, μπορεί να κάνουν τα προϊόντα της επιχείρησης αυτής απαρχαιωμένα η δαπανηρότερα. Σε διεθνή κλίμακα, η χρήση των πλέον πρόσφατων τεχνολογικών εξελίξεων από μία βιομηχανία σε μια χώρα, συχνά έχει κάνει τα προϊόντα που παράγονται σε μια άλλη χώρα ακριβότερα ή μη ανταγωνιστικά. Η τεχνολογία από μόνη της δεν κάνει την διαφορά, μπορεί να ελαττώσει το κόστος σε πολλές περιοχές, π.χ. από την καλύτερη και αποτελεσματικότερη χρήση των πρώτων υλών μέχρι την εξοικονόμηση ενέργειας.

Πολιτικοί (κρατικοί)-νομικοί παράγοντες. Το κράτος επηρεάζει σε κάποιο βαθμό τις συνθήκες λειτουργίας των επιχειρήσεων, γιατί δημιουργεί νόμους για ένα μεγάλο αριθμό θεμάτων που αφορούν τις επιχειρήσεις όπως π.χ. Έλεγχοι αμοιβών και τιμών, ίσες ευκαιρίες απασχόλησης, ασφάλεια και υγιεινές συνθήκες εργασίας, περιορισμούς στην εγκατάσταση των εργοστασίων σε ορισμένες περιοχές, ατμοσφαιρική ρύπανση κλπ. Παρακάτω δίνονται μερικά παραδείγματα ευκαιριών για αύξηση των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων ή για βελτίωση της ανταγωνιστικής τους ικανότητας. Το κράτος είναι ένας σημαντικός αγοραστής αγαθών και υπηρεσιών. Αυτό αυξάνει τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων εκείνων που είναι προμηθευτές του κράτους, όπως Π.χ. επιχειρήσεις προμήθειας πολεμικού υλικού.

Πολιτικοί (κρατικοί)-νομικοί παράγοντες. Το κράτος παρέχει επιδοτήσεις στις επιχειρήσεις και βιομηχανίες και έτσι τις βοηθάει να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Παραδείγματος χάρη, στα πλαίσια του αναπτυξιακού νόμου παρέχονται διάφορες άμεσες και έμμεσες ενισχύσεις για την ενθάρρυνσή των επενδύσεων και την ανάπτυξη των βιομηχανικών κλάδων. Το κράτος προστατεύει την εγχώρια βιομηχανία έναντι του «αθέμιτου» εξωτερικού ανταγωνισμού. Αυτό επιτυγχάνεται με ποσοτικούς περιορισμούς στις εισαγωγές, δασμούς, καθώς και λήψη μέτρων έναντι των τεχνικών ντάμπινγκ. Το κράτος μπορεί να επηρεάσει τις επιχειρήσεις με πολλούς και δίαφορους τρόπους. Στην πραγματικότητα μπορεί να επηρεάσει τους κοινωνικονομικούς παράγοντες, μέσω φορολογικής και νομισματικής πολιτικής, καθώς και δίαφορους νόμους και κανονισμούς.

Διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Τα επιτελικά στελέχη μιας επιχείρησης πρέπει να ερευνήσουν και να είναι ενήμερα για τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, καθώς και τις εξελίξεις τους, γιατί αυτές μπορεί να δημιουργήσουν ευκαιρίες ή απειλές για την επιχείρηση. Οι διεθνείς οικονομικές σχέσεις βασικά αναφέρονται. Στην εξωτερική εμπορική πολιτική. Στις διεθνείς συμφωνίες περί δαπανών και εμπορίου. Στις οικονομικές ενοποιήσεις, συνασπισμούς και συνεργασίες μεταξύ διαφόρων χωρών.

Η εξωτερική εμπορική πολιτική. Η εξωτερική εμπορική πολιτική της χώρας μας, καθώς και των χωρών στις οποίες η επιχείρηση εξάγει τα προϊόντα της, επηρεάζει τις δραστηριότητες της επιχείρησης. Οι πολιτικές αυτές εκδηλώνονται κατά δίαφορους τρόπους, όπως π.χ. ποσοτικοί περιορισμοί των εισαγωγών, δασμολογική πολιτική, εξαγωγικές επιδοτήσεις, τεχνικές του ντάμπινγκ κλπ.

Οι διεθνείς συμφωνίες. Η Γενική συμφωνία δασμών και εμπορίου (GATT), η οποία μετα-ονομάσθηκε σε Οργανισμό Παγκοσμίου Εμπορίου (WTO). O Βασικός σκοπός της συμφωνίας αυτής είναι η προοδευτική μείωση των δασμών και των ποσοτικών περιορισμών στο διεθνές εμπόριο για τη δημιουργία διεθνούς αγοράς, η οποία θα έχει ευνοϊκές επιδράσεις σε όλα τα συμμετέχοντα μέλη-κράτη.