Η θεωρητική βάση της Κοινωνικής Εργασίας Τελώνη Δ.

Θεωρίες – Προσεγγίσεις-Μοντέλα 1. Θεωρία «Η θεωρία συνιστά ένα σύστημα σκέψης, ένα σύνολο δεδομένων υποθέσεων, η ισχύς των οποίων έχει εξακριβωθεί εμπειρικά και έχει κριθεί ότι (το σύνολο) είναι ικανό να ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα» (Lee, 2001 στο Καλλινικάκη, 2011:48) «Οι θεωρίες προκύπτουν από διαφορετικές επιστημολογικές οπτικές και συνιστούν δοκιμασμένες και ελεγμένες μεθόδους ερμηνείας και πληροφόρησης για δεδομένες καταστάσεις» (Thomas & Woods, 2008 στο Καλλινικάκη, 2011:49)

1. Θεωρία (συνέχεια) Θετικισμός Μεταμοντέρνες θεωρίες και Αντιθετικισμός Παράδειγμα της Κοινωνικής Έρευνας και της επιρροής των θεωριών

Δεν υπάρχει ομόφωνη απάντηση 1. Θεωρία (συνέχεια) Διττή υπόσταση της Κ.Ε. (επιστήμη & πρακτική-επάγγελμα) οδηγεί σε ερωτήματα όπως Είναι η θεωρία αμιγής με ιδέες απόψεις θέσεις για την επιστήμη ή Πρόκειται για θεωρία της πρακτικής με απόψεις για τις εφαρμογές Δεν υπάρχει ομόφωνη απάντηση

1. Θεωρία (συνέχεια) «Howe (1987) διακρίνει τις θεωρίες για την κοινωνική εργασία και τις θεωρίες της κοινωνικής εργασίας. Οι πρώτες ερμηνεύουν τους ανθρώπους και τις ανθρώπινες καταστάσεις και οι δεύτερες αναφέρονται στην φύση στην πρόθεση και τον χαρακτήρα της ίδιας της Κ.Ε.» (ο.π.:49) Με αυτή την έννοια οδηγούμαστε στις προσεγγίσεις

2. Προσεγγίσεις «Οι προσεγγίσεις αφορούν στους τρόπους θεώρησης μιας σύνθετης ανθρώπινης δραστηριότητας οι οποίοι εκφράζουν αξίες και αντιλήψεις για τον κόσμο και επιτρέπουν σε εκείνους που αναλαμβάνουν την δραστηριότητα αυτή να οργανώνουν με κατάλληλο τρόπο τη σκέψη τους και να ανταπεξέρχονται με επάρκεια στην επιτέλεσή της» (Payne, 2000 στο Καλλινικάκη, 2011: 50)

2. Προσεγγίσεις (συνέχεια) Παράδειγμα προσεγγίσεων-θεωρίας Ριζοσπαστική Κ.Ε. (θεωρία) Προσεγγίσεις της ενδυνάμωσης , κατά του ρατσισμού και της καταπίεσης (συνδρομή εδώ του φεμινισμού) συνέβαλαν με την σειρά τους στην Κριτική Κ.Ε. (θεωρία)

3. Μοντέλα «Τα μοντέλα περιγράφουν με τρόπο γενικό το τι συμβαίνει στην πρακτική» (Καλλινικάκη, 2011:50) Απαντά στα ερωτήματα Τι είναι Τι είναι δυνατό να γίνει Πώς είναι δυνατό να επιτευχθεί (ο.π.)

Η διάκριση θεωρίας-προσεγγίσεων-μοντέλων δεν είναι αποδεκτή από όλους Η διάκριση θεωρίας-προσεγγίσεων-μοντέλων δεν είναι αποδεκτή από όλους. Αρκετοί αναφέρονται σε μια διεργασία με συνέχεια δηλαδή όχι η εφαρμογή της θεωρίας στην πράξη μηχανιστικά αλλά και πως η πρακτική οδηγεί στην δημιουργία γνώσης. Schon αναφέρεται στην διεργασία αυτή ως «γνώση στη δράση» (knowing in action) και «αναστοχασμός επί της δράσης» (reflection in action) (ο.π.)

Οι θεωρίες της Κοινωνικής Εργασίας 1. Ψυχαναλυτική (ασυνείδητο, μηχανισμοί άμυνας, κατανόηση και ερμηνεία συμπεριφορών)

Οι θεωρίες στην Κ.Ε. (συνέχεια) 2. Ψυχο-κοινωνική (psycho-social) Hollis (1964) (ασυνείδητο και μηχανισμούς άμυνας) σε συνάρτηση με την επιρροή του κοινωνικού πλαισίου. Εστίαση στο άτομο, διαγνωστική εκτίμηση Perlman (1959) ιδιαίτερη έμφαση στο άτομο και στην σχέση μεταξύ Κ.Λ.- «πελάτη»  Μεγάλη αποδοχή το μοντέλο αυτό, βάση για την εκπαίδευση στην Κ.Ε. στην Ελλάδα.

Οι θεωρίες στην Κ.Ε. (συνέχεια) 3. Επικεντρωμένη σε στόχο Κ.Ε. (Task-Centered) (Reid & Epstein, 1972, Doel & March, 1992) Μερικά Χαρακτηριστικά: Θερμή αποδοχή από Β. Αμερική Δομημένη παρέμβαση με βραχεία διάρκεια εστιάζοντας στον στόχο που θέτουν μαζί Κ.Λ.-εξυπηρετούμενος - Εναλλακτική της αυστηρά δομημένης ψυχοκοινωνικής προσέγγισης (εκτίμηση, σχεδιασμός, παρέμβαση, αξιολόγηση) εστιάζει στις διαπροσωπικές συγκρούσεις/στο εδώ και τώρα/ δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις/ συναισθηματικές αντιδράσεις-

Οι θεωρίες στην Κ.Ε. (συνέχεια) 4. Συστημική θεωρία Το άτομο ως σύστημα 3 συστήματα του άμεσου περιβάλλοντος Α. Άτυπα ή φυσικά συστήματα (φίλοι, οικογένεια) Β. Τα τυπικά συστήματα π.χ. σωματεία, ομάδες αυτοβοήθειας Γ. Κοινοτικά συστήματα π.χ. ΜΚΟ, σχολεία, νοσοκομεία

Οι θεωρίες στην Κ.Ε. (συνέχεια) 5. Ριζοσπαστική και Κριτική Κ.Ε. Δεκαετία 70 και 80 (Bailey & Brake, 1975) Υιοθέτησε την ιδεολογίες των ριζοσπαστικών κινήσεων του 70. Στην εκκίνησή της βάση η μαρξιστική θεωρία. Η γένεση προβλημάτων και καπιταλισμός Υπογραμμίζει τα δομικά αίτια που οδηγούν τους εξυπηρετούμενους στις Κ.Υ. Δριμεία κριτική στην «παραδοσιακή» Κ.Ε. για ουδετερότητα, «παθολογικοποίηση» κοινωνικών προβλημάτων άρα ατόμου, απολιτικοποίηση και εξάρτηση από τον Κ.Λ.

Οι θεωρίες στην Κ.Ε. (συνέχεια) 5. Ριζοσπαστική και Κριτική Κ.Ε. (συνέχεια) Ευρεία εφαρμογή οι προσεγγίσεις προάσπισης-συνηγορίας π.χ. η συνηγορία υπέρ του εαυτού ως συλλογική δραστηριότητα, νομική συνηγορία Φεμινιστική προσέγγιση (κίνημα) εμπλούτισε την ριζοσπαστική Κ.Ε. με τον παράγοντα του φύλου (και την καταπίεση) που προέρχεται λόγω της κοινωνικής κατασκευής του φύλου Επίσης το αντιρατσιστικό κίνημα συνέβαλε σε αυτό Δέσμευση της θεωρίας αυτής στην κοινωνική αλλαγή Εστίαση στα «θετικά σημεία» των χρηστών π.χ στην ψυχική υγεία Ενδυνάμωση (π.χ. ΑΜΕΑ, μειονότητες)  Solomon, 1980/ Κριτική συνειδητοποίηση (Freire)/ Αντι-καταπιεστική Κ.Ε.

Κριτική Κοινωνική Εργασία «ομπρέλα» των παρακάτω προσεγγίσεων (Healy, 2005:173). Ριζοσπαστική ΚΕ (Radical SW) Φεμινιστική ΚΕ (Feminist) Αντι-ρατσιστική ΚΕ (Anti-Racist) Αντι-καταπιεστική ΚΕ (Πρακτική ενάντια στην καταπίεση) Anti-Oppressive Κοινωνική Εργασία (πρακτική) ενάντια στις διακρίσεις Anti-Discriminatory Practice Σήμερα: Σύνδεση της Κ.Ε. με Κινήματα (κοινωνικά-πολιτικά) (Ferguson, Lavalette) SWAN Πρώτο συνέδριο 2004 Popular S.W. & Debates

According to Banks (2006:39) the concept of “radical” is “…to refer to approaches premised on a commitment to structural social change, which includes certain versions of ‘anti-oppressive’, ‘emancipatory’, ‘critical’ and ‘trans-formatory’ social work”

Ταξινόμηση των θεωριών της Κ.Ε. Απόψεις για τις θεωρίες κατά Payne, 2000 Ανακλαστικές-θεραπευτικές απόψεις Ατομικιστικές-Μεταρρυθμιστικές Σοσιαλιστικές-κολλεκτιβίστικες Payne, M., (2000), Σύγχρονη Θεωρία της Κοινωνικής Εργασίας, εκδ. Ελληνικά Γράμματα

Ταξινόμηση των θεωριών της Κ.Ε. (συνέχεια) Ανακλαστικές-θεραπευτικές - Η Κ.Ε. επιδιώκει τη μεγαλύτερη δυνατή ευημερία και ανάπτυξη στα άτομα, ομάδες, κοινότητες. Μέσω της αμοιβαίας αλληλεπίδρασης (ανακλαστικό στοιχείο) τα άτομα αποκτούν έλεγχο στα συναισθήματα και τον τρόπο ζωής τους (Καλλινικάκη, 2011:75)

Ταξινόμηση των θεωριών της Κ.Ε. (συνέχεια) Σοσιαλιστικές-κολλεκτιβίστικες Η Κ.Ε. επιδιώκει την ενδυνάμωση των καταπιεσμένων ομάδων για την κοινωνική αλλαγή. (ο.π) Τα προβλήματα του ατόμου εξετάζονται βάσει των δομικών αιτιών και οι παρεμβάσεις στοχεύουν σε συλλογική δράση, ζητήματα εξουσίας του επαγγελματία ελέγχονται, κοινωνική αλλαγή-κοινωνική δικαιοσύνη βασικά στοιχεία (ο.π.)

Ταξινόμηση των θεωριών της Κ.Ε. (συνέχεια) Ατομικίστικες-Μεταρρυθμιστικές απόψεις Βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στα πλαίσια των υπαρχόντων Κ.Υ. Κάλυψη σε ατομική βάση αναγκών Μη επιδίωξη κοινωνικής αλλαγής (ο.π.)