ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΑΝΤΙΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ - ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΑΝΤΙΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ Αν υπάρχουν αντισώματα στο αίμα του δέκτη, και συγχρόνως το αίμα του δότη φέρει αντίστοιχα αντιγόνα, τότε γίνεται αιμόλυση ΑΡΑ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΤΡΙΚΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΚΡΙΣΙΜΟΣ

ΠΟΤΕ ΓΙΝΕΤΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΝΤΙΕΡΥΘΡΟΚ. ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ Προ τη διενέργεια συμβατότητας, ώστε αν χρειασθεί μετάγγιση, να μην χαθεί χρόνος στην αναζήτηση κατάλληλου αίματος Μετά την ανεύρεση ασυμβατότητας Μετά από αιμολυτική αντίδραση σε μετάγγιση Σε Rh(-) εγκύους για ανίχνευση αντι-ερυθροκυτταρικών αντισωμάτων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αιμολυτική νόσο στο νεογνό Όταν η άμσε Coombs είναι θετική

ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΝΤΙΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ Η αντίδραση αντισώματος - αντιγόνου γίνεται ορατή ως συγκόλληση ή λύση των ερυθρών in vitro. Η αντίδραση χωρίζεται σε δύο στάδια: (α) σύνδεση αντισώματος - αντιγόνου (β) συγκόλληση ή λύση των ερυθρών

ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΟΣ – ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ Η ισχύς της σύνδεσης αντιγόνου – αντισώματος εξαρτάται από: Θερμοκρασία: Τα ψυχρά αντισώματα (IgM) συνδέονται καλύτερα σε χαμηλή θερμοκρασία, ενώ τα θερμά (IgG) σε θερμοκρασία ανθρωπίνου σώματος Ph: Σε εύρος ph 5,5 – 8,5 μικρή διακύμανση της σύνδεσης, αλλά για να είναι συγκρίσιμα τα αποτελέσματα πρέπει ο έλεγχος να γίνεται σε ph = 7 Ιοντική ισχύς του μέσου μέσα στο οποίο γίνεται η αντίδραση. Η χαμηλή ιοντική ισχύς αυξάνει τη σύνδεση αντισώματος – αντιγόνου

ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ ΕΡΥΘΡΩΝ Η συγκόλληση και λύση εξαρτάται από: Η συγκόλληση και λύση εξαρτάται από: Ηλεκτρικά φορτία ερυθροκυτταρικής μεμβράνης (λόγω εργαστηριακών τεχνικών). Η αρνητική φόρτιση δυσχεραίνει τη συγκόλληση, διατηρώντας αποστάσεις μεταξύ τους Μείωση απωθητικών ηλεκτρικών δυνάμεων εξαιτίας του τρόπου επεξεργασίας των ερυθρών, κατόπιν προσθήκης πολυμερών κλπ Η φυγοκέντρηση αυξάνει τη συγκόλληση Μερικά αντισώματα προκαλούν λύση χωρίς σημαντική συγκόλληση

ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΝΤΙΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ Ο έλεγχος διαλογής των αντιερυθροκυτταρικών αντισωμάτων (screening test) πρέπει να ανιχνεύει το δυνατόν τα περισσότερα κλινικώς σημαντικά αντισώματα, για όλα τα αντιγονικά συστήματα. Δηλαδή αυτά που μπορούν να προκαλέσουν αιμολυτικές αντιδράσεις. Δεν ελέγχουμε τις συγκολλητίνες ΑΒΟ γιατί χορηγούμε ήδη μόνο συμβατό κατά ΑΒΟ αίμα. Ελέγχεται ο ορός του ασθενούς με 3 δείγματα αίματος ομάδας Ο και τα οποία έχουν ισχυρή έκφραση άλλων αντιγόνων. Καθένα από τα 3 δείγματα προέρχεται από άλλο άτομο. Οι οροί παρέχονται στο εμπόριο. Αν το test αποβεί θετικό, σημαίνει ότι ο ασθενής έχει αντισώματα στον ορό του, οπότε απαιτείται περαιτέρω μελέτη, για να ταυτοποιηθούν τα αντισώματα, έτσι ώστε να χορηγηθεί αίμα που δεν φέρει το αντίστοιχο αντιγόνο.

ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΜΕΛΕΤΗ Panel ερυθρών: Ελεγχο του ορού του ασθενούς έναντι 11 τουλάχιστον δειγμάτων ερυθρών ομάδας Ο (από το εμπόριο). Κάθε δείγμα περιλαμβάνει συγκεκριμένους αντιγονικούς συνδυασμούς. Φαινότυπο ερυθρών: Αναλυτικός έλεγχος ερυθροκυτταρικών αντιγόνων του ασθενή. Για αυτά τα αντιγόνα δεν μπορούν να βρεθούν αντισώματα στον ασθενή και έτσι γίνεται αποκλεισμός ορισμένων. Δοκιμασία άμεσης Coombs στον ασθενή: Γίνεται ανίχνευση αντισωμάτων έναντι αντιγόνων των ερυθρών είτε του ιδίου του ασθενή (σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις, πχ. Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία) είτε άλλων. Επί θετικής Coombs συνεχίζεται ο έλεγχος με την τεχνική λήψης εκλούματος από τα ερυθρά του ασθενή. Επί παρουσίας περισσοτέρων του ενός αντισωμάτων ή συνύπαρξης αλλο- και αυτό-αντισωμάτων, συνεχίζεται ο έλεγχος με άλλες τεχνικές (προσρόφηση κλπ)

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Με την παραπάνω μελέτη γίνεται ταυτοποίηση των αντισωμάτων του ασθενή. Το αίμα που θα χορηγηθεί πρέπει να στερείται των αντίστοιχων αντιγόνων έναντι των οποίων έχει αντισώματα, ώστε να μην γίνει αιμόλυση. Παράλληλα, γίνεται και δοκιμασία συμβατότητας με τις συγκεκριμένες μονάδες που θα χορηγηθούν.

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ Η αναζήτηση του κατάλληλου αίματος γίνεται (α) σε τοπικό επίπεδο, (β) σε μονάδες αιμοδοσίας που διαθέτουν αίμα τυποποιημένο για ερυθροκυτταρικά αντιγόνα (γ) σε διεθνείς τράπεζες αίματος

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ Είναι υποχρεωτική πριν από κάθε μετάγγιση Στοχεύει στην ανίχνευση αντισωμάτων του ασθενούς που θα κατέστρεφαν το αίμα του δότη Πώς γίνεται: Σε κατάλληλο υπόστρωμα, επωάζεται σε διάφορες θερμοκρασίες ορός του δέκτη με ερυθρά του δότη. Αν υπάρχουν αντισώματα, γίνεται συγκόλληση. Τότε ο συγκεκριμένος ασκός απορρίπτεται από τη συγκεκριμένη μετάγγιση. Η δοκιμασία δεν εξασφαλίζει τον απόλυτο έλεγχο, γιατί γίνεται in vitro και δεν μπορεί να περιλάβει όλα τα αντισώματα του δέκτη. Παρόλα αυτά, προσφέρει σημαντική προστασία.

ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΗ COOMBS: ΑΝΤΙΣΦΑΙΡΙΝΙΚΟΣ ΟΡΟΣ Παρασκευάζεται αντισφαιρινικός ορός, ο οποίος περιέχει αντισώματα έναντι ανοσοσφαιρινών ή έναντι συστατικών του συμπληρώματος. Παρασκευή: Η παρασκευή γίνεται με την ένεση ανθρωπίνων ανοσοσφαιρινών ή συμπληρώματος σε κουνέλια. Στα κουνέλια παράγονται αντι-ανθρώπινα αντισώματα έναντι των χορηγηθέντων ουσιών, δηλαδή αντι-αντισώματα. Αυτά απομονώνονται στο εργαστήριο.

ΑΜΕΣΗ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΗ COOMBS = εξεταζόμενος ορός + αντισφαιρινικός ορός Ελέγχεται ο ορός ενός ατόμου για το αν φέρει αντισώματα. Άμμεση Coombs: = εξεταζόμενα ερυθρά + αντισφαιρινικός ορός Ελέγχουμε αν τα ερυθρά φέρουν επικολλημένα αντισώματα ή συμπλήρωμα

ΕΜΜΕΣΗ COOMBS Η ανίχνευση αντισωμάτων του ορού έναντι συγκεκριμένων αντιγόνων είναι η έμμεση Coombs. Για να ελεγχθεί ο ορός ενός ατόμου για το αν φέρει αντισώματα έναντι αντιγόνων που θα χορηγηθούν, προστίθεται αντισφαιρινικός ορός. Αν το άτομο φέρει αντισώματα, ο αντισφαιρινικός ορός θα συγκολλήσει τα ερυθρά. Η συγκόλληση είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού. .

ΑΜΕΣΗ COOMBS Για να διαπιστωθεί αν τα ερυθρά ενός ατόμου φέρουν επικολλημένα αντισώματα είτε συμπλήρωμα είτε και τα δύο, γίνεται η άμεση Coombs. Αφού πλυθούν τα ερυθρά ώστε να φύγει η περίσσεια γ-σφαιρινών, προστίθεται εκ νέου αντισφαιρινικός ορός και εξετάζεται αν προκληθεί συγκόλληση.

ΑΜΕΣΗ COOMBS

ΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ ΘΕΤΙΚΗ ΑΜΕΣΗ COOMBS Σε αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία Σε αιμολυτική νόσο του νεογνού από αντισώματα της μητέρας που περνούν μέσω πλακούντα Σε ασύμβατη μετάγγιση

ΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ ΘΕΤΙΚΗ ΕΜΕΣΗ COOMBS Σε αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία όπου το αυτοαντίσωμα πλεονάζει Σε άτομο που φέρει στον ορό του αλλοαντίσωμα, δηλαδή αντίσωμα έναντι αντιγόνου που δεν έχει το ίδιο το άτομο αλλά είναι αποτέλεσμα προηγούμενης ευαισθητοποίησης (π.χ. από προηγούμενη μετάγγιση)

ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗΣ ΑΙΜΑΤΟΣ Δοκιμασίες ανίχνευσης πλήρων αντισωμάτων (IgM). Γίνονται σε εναιώρημα ερυθρών του δότη σε ισότονο διάλυμα NaCl, σε 18-25ο C. Ανιχνεύονται τα ψυχρά αντισώματα (ΑΒΟ, M. N, P, Lewis, Li)   Δοκιμασίες ανίχνευσης ατελών αντισωμάτων (IgG). Απαιτούν ενισχυτικό της αντίδρασης αντιγόνου-αντισώματος σε διάλυμα χαμηλής ιοντικής ισχύος, με προσθήκη αντισφαιρινικού ορού, σε 37ο C. Ανιχνεύονται τα λοιπά (μη ψυχρά) αντισώματα

ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ Τεχνικά σφάλματα Ψευδοσυγκολλήσεις ερυθρών Αυτοσυγκολλήσεις ερυθρών λόγω ψυχροσυγκολλητινών Αυτοσυγκολλήσεις λόγω θερμών αντισωμάτων Παρουσία άλλο-αντισωμάτων στον ορό Ταυτόχρονη παρουσία αυτό- και άλλο- αντισωμάτων Λήψη φαρμάκων από τον ασθενή που μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση αντισωμάτων Θετική άμεση Coombs στον αιμοδότη (1:10.000)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ Μέθοδος σωληναρίων Μέθοδος μικροσωληναρίων gel