ΧΡΙΣΤΙΝΑ Φ. ΒΑΜΒΟΥΡΗ Σχ. Σύμβουλος ΠΕ02 Δράμας Ο ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ (Portfolio) ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΩΣ ΜΕΣΟ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΥΘΕΝΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Σεμινάριο για συναδέλφους ΠΕ03, Καβάλας, (25/4/2012)

Τι είναι το porfolio Πρόκειται για ένα προσωπικό αρχείο ή πορτραίτο του μαθητή που παρουσιάζει μια άλλη διάσταση για την προσωπικές ικανότητες του μαθητή, πέρα από τα διαγωνίσματα και τα τεστ.

Ως εργαλείο ανάδειξης δεξιοτήτων και γνώσεων μπορεί να εξυπηρετεί γενικούς εκπαιδευτικούς στόχους, ειδικούς στόχους για ένα μάθημα ή για ένα project. Mε τη μέθοδο αυτή, οι μαθητές σχεδιάζουν τον προσωπικό τους φάκελο με τη συλλογή εκθέσεων, διαγωνισμάτων, επαίνων ασκήσεων κ.λ.π., παρακολουθούν την πορεία τους και σχηματίζουν μια συνολική εικόνα του εαυτού τους.

Πώς δημιουργείται ο ατομικός φάκελος Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη ενός portfolio καθοδηγείται από τρεις παράγοντες: α) το σκοπό, β) τα κριτήρια και γ) τα στοιχεία περιεχομένου. Η δημιουργία του ατομικού φακέλου ολοκληρώνεται σε τρία στάδια

1ο Στάδιο: Ο μαθητής σε συνεργασία με τον καθηγητή αποφασίζουν και ορίζουν: Το είδος και τη μορφή (έντυπη ή/και ηλεκτρονική, ντοσιέ, άλλο είδος) που θα έχει ο φάκελος Το χρόνο έναρξης, ενημέρωσης και διατήρησής του Το περιεχόμενο, το είδος των εργασιών, των προσωπικών ημερολογίων και της αυτό-αξιολόγησης (γραπτές ασκήσεις, εκθέσεις, σκέψεις, κατάλογος βιβλίων, φωτογραφίες, σχόλια για θεατρικά ή κινηματογραφικά έργα, ερωτηματολόγια και γενικά ό, τι τον αντιπροσωπεύει) Τον τρόπο καταχώρησης στους υπο-φακέλους Τα κριτήρια της αξιολόγησης

2ο Στάδιο: Οργάνωση του φακέλου και αναστοχασμός Ο μαθητής μόνος του επιλέγει τα στοιχεία που συμφώνησε με τον εκπαιδευτικό και θεωρεί πως θα αποτελέσουν κριτήρια αξιολόγησης ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του και τι θέλει να αξιολογηθεί (εργασίες και δραστηριότητες).

3ο Στάδιο: Χρήση και αξιολόγηση του φακέλου Αρχικά, ο καθηγητής διαβάζει μόνος του το φάκελο και εντοπίζει τα θετικά στοιχεία, με τα οποία θα ξεκινήσει τις παρατηρήσεις του. Στη συνέχεια, υποβάλλει στο μαθητή ορισμένες ερωτήσεις.

Τι περιέχει: Γραπτές ασκήσεις, Σχόλια για ταινίες που είδε ο μαθητής, Βιβλία που διάβασε, Επαίνους, Ελέγχους προόδου…

Πώς τροποποιείται: Ο μαθητής ανά 15/θήμερο, μήνα, τρίμηνο, εξάμηνο ή χρόνο μπορεί να τροποποιεί στοιχεία. Εντοπίζει, έτσι, τα δυνατά του σημεία και βελτιώνουν τα αδύνατά του.

Είδη ατομικών φακέλων: Ο «φάκελος παρουσίασης της προσωπικής ανάπτυξης», Ο «πρότυπος φάκελος» και O «φάκελος αξιολόγησης». Συνήθως υιοθετούμε στοιχεία από τον «πρότυπο» και από το «φάκελο παρουσίασης της προσωπικής ανάπτυξης».

Τι ακριβώς είναι ο ατομικός φάκελος: Ερωτηματολόγιο με το οποίο ο μαθητής κρίνει, καταθέτει προτάσεις, βιώματα και αναστοχαστικές δραστηριότητες: Ποιοι ήταν οι στόχοι σου  Πού βρήκες τις πληροφορίες που αναζητούσες  Πώς εντόπισες τις πηγές (μέθοδος)  Πόσο χρόνο χρειάστηκες για να συγκεντρώσεις τις πληροφορίες (χρονοδιάγραμμα)  Ποια ήταν τα αποτελέσματα της έρευνάς σου Ποια ήταν τα πιο σημαντικά πράγματα που βρήκες και έμαθες   Τι άλλο θα μπορούσες να κάνεις;  

Ή ερωτηματολόγιο στο οποίο ο μαθητής αξιολογεί τη συμμετοχή: Μόνο ένας ή δυο μαθητές από ολόκληρη την ομάδα δουλεύουν Συνήθως μόνο ένα μέλος της ομάδας επωμίζεται όλη τον κόπο. Σε άλλες περιπτώσεις κάποιες εργασίες μοιράζονται στα μέλη της ομάδας.

Ή ερωτηματολόγιο με το οποίο ο μαθητής αξιολογεί τη λειτουργικότητα της ομάδας και τη συμβολή των μελών της Συμπεριφορά: Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποια μέλη της ομάδας συμπεριφέρονται προκλητικά και αγνοούν ή παραβλέπουν τις ιδέες των άλλων μαθητών και δεν αναγνωρίζουν τη δουλειά τους. Συνήθως τα μέλη της ομάδας συμπεριφέρονται κόσμια. Όμως, όταν υπάρχουν διαφωνίες ή άγχος, για να τελειώσουν μια εργασία, εκδηλώνονται συγκρούσεις

Η επικοινωνία-Οι γνώσεις Επικοινωνία Ο καθένας στην ομάδα παίρνει το λόγο μόνος του και δεν ακούει τους άλλους Συνήθως ακούει ο ένας τον άλλον, αλλά όχι πάντα με προσοχή.   Γνώσεις Τα μέλη της ομάδας δεν αποκομίζουν νέες γνώσεις ή δεξιότητες από την υλοποίηση του Project Τα μέλη της ομάδας αποκομίζουν γνώσεις και δεξιότητες από την υλοποίηση του Project . Όμως, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να είναι πιο εποικοδομητικά

Η αποτελεσματικότητα στην εργασία Τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις των μελών της ομάδας δεν είναι καθορισμένα με σαφήνεια. Το κάθε μέλος της ομάδας έχει διαφορετικές ιδέες για το τι πρόκειται να κάνουν ή δε διατυπώνει καμιά πρόταση. Συνήθως όλα τα μέλη της ομάδας έχουν καταλάβει τι πρέπει να κάνουν. Σε πολλές περιπτώσεις επικρατεί ασάφεια για τις εργασίες που θα αναλάβουν.

Το ενδιαφέρον για την ομαδική εργασία Κανένας στην ομάδα δεν ενδιαφέρεται για την ομαδική εργασία.   Καλό είναι η ομαδική εργασία, αλλά τα μέλη της ομάδας δεν ενδιαφέρονται σε μεγάλο βαθμό

Ο ατομικός φάκελος αξιολογείται από: Τον τρόπο με τον οποίο δομείται Την ολοκλήρωση των εργασιών, την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος και της μαθησιακής διαδικασίας Την ατομική πορεία και πρόοδο του μαθητή, την αποτελεσματικότητα στην επίτευξη των στόχων και τις προσπάθειες βελτίωσής του Τη μεθοδικότητα στη συλλογή και στην οργάνωση των πληροφοριών και στην οργάνωση του φακέλου Το αίσθημα ευθύνης για την προσωπική επίδοση και την ικανότητα αυτό-αξιολόγησης του μαθητή (π.χ. επιλέγει να βάλει στον φάκελο ό, τι έχει συμφωνηθεί;)

Τελική αξιολόγηση: Στο τέλος της χρονιάς γίνεται η τελική αξιολόγηση του ατομικού φακέλου.

Η αξιολόγηση των portfolios μπορεί Να βοηθήσει τους μαθητές να συνειδητοποιήσουν τις δυνάμεις και τις αδυναμίες τους Να συνδέσουν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες με την απόδοσή τους.

Κριτική κατά της χρήσης των portfolios για την αξιολόγηση του μαθητή Έλλειψη αξιοπιστίας και εγκυρότητας, Μη εξοικείωση των εκπαιδευτικών και Ο χρόνος που απαιτείται.

Επιπλέον: Με την παρούσα δομή των εξεταστικών δοκιμασιών στο τέλος κάθε τάξης και, ακόμη περισσότερο, με τις πανελλήνιες εξετάσεις, μια μέθοδος αξιολόγησης, όπως το portfolio δεν αναμένεται να τύχει της άμεσης αποδοχής του σχολείου και της κοινωνίας

Ολοκληρώνοντας, η αξιοποίηση του portfolio δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να υποκαταστήσει τις παραδοσιακές μεθόδους αξιολόγησης. Δύναται, όμως, να λειτουργήσει συνδυαστικά επικεντρώνοντας αρχικά στην υποστήριξη και τη συμπλήρωση της διδασκαλίας μεταβαίνοντας σταδιακά στην αξιολόγηση του μαθητή.