ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ Α΄ΕΞΑΜΗΝΟ Μαρία Βουτσίνου – Κικίλια, Καθηγήτρια της Λατινικής Φιλολογίας. 2009

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η επιστημονική εργασία υπόκειται σε ορισμένους γενικούς κανόνες ως προς την εξωτερική της μορφή. Είναι ένα κείμενο γραμμένο οπωσδήποτε, πλέον, στον υπολογιστή στο οποίο πραγματευόμαστε ένα θέμα ή ένα πρόβλημα σχετικό με ένα ειδικό αντικείμενο. Μια εργασία μπορεί να είναι συνθετική, ή πρωτότυπη

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ι. Συνθετική είναι η εργασία που αφορά σε ένα γνωστό θέμα το οποίο καλείται ο φοιτητής-μελετητής να επεξεργαστεί με ένα δικό του τρόπο αφού συλλέξει το υλικό που υπάρχει στη βιβλιογραφία. Δηλ. βιβλία, περιοδικά, τύπος. Ο φοιτητής σε μια συνθετική εργασία αποδεικνύει ότι έχει αποκτήσει κριτική αντίληψη για την υπάρχουσα βιβλιογραφία και ότι είναι ικανός να την εκθέσει με σαφήνεια, συνδέοντας τις διάφορες οπτικές γωνίες, ώστε να προσφέρει μια πανοραμική επισκόπηση χρήσιμη ακόμη και για έναν ειδικό του κλάδου ο οποίος δεν έχει εμβαθύνει στο συγκεκριμένο πρόβλημα μπορεί επίσης να πει αυτά που έχουν πει άλλοι, αλλά με τον δικό σου τρόπο ή να τα ξαναδεί υπό διαφορετικό πρίσμα.

ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΙΙ. Πρωτότυπη είναι η ερευνητική εργασία με την οποία ο φοιτητής ή ο ερευνητής πρέπει να αποδείξει ότι είναι μελετητής ικανός να προωθήσει τον επιστημονικό κλάδο στον οποίο αφιερώνεται και να προωθήσει την έρευνα, ή να συμβάλει με την εργασία του στον κλάδο της επιστήμης στην οποία γίνεται η έρευνα αυτή. Η εργασία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μια διδακτορική διατριβή, αλλά χρειάζεται ωριμότητα και συστηματική έρευνα για να ολοκληρωθεί. Για να είναι πρωτότυπη η εργασία πρέπει να γνωρίζουμε τι έχουν πει άλλοι μελετητές σχετικά με το ίδιο θέμα, αλλά και κυρίως πρέπει να ανακαλύψουμε κάτι που δεν έχει λεχθεί από άλλους. Με αυτό μην φανταζόμαστε μια σπουδαία ανακάλυψη π.χ. το φάρμακο για τον καρκίνο ή τη διάσπαση του ατόμου. Για μας τους κλασικούς φιλολόγους πρωτότυπη εργασία μπορεί να θεωρηθεί ένας νέος τρόπος ανάγνωσης ενός κλασικού κειμένου, ένα χειρόγραφο ανέκδοτο, μια άλλη οπτική σχολιασμού ενός ποιήματος κ.ά.

ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΙΙΙ. Μονογραφία είναι η πραγμάτευση ενός μόνο θέματος. Είτε πρόκειται για θέμα που αφορά μόνο α) ένα συγγραφέα είτε για θέμα που βρίσκουμε β) σε πολλούς συγγραφείς. Ένας συγγραφέας. Στην α) περίπτωση χρειάζεται να γνωρίζουμε το υπόβαθρο και τις καταβολές του θέματος που μας αφορά και μετά να ασχοληθούμε με το συγκεκριμένο θέμα στον συγγραφέα που επιλέξαμε. Π.χ. αν το θέμα μας είναι :Η ερωτική ποίηση του Κατούλλου, θα πρέπει να διαβάσουμε πώς αντιμετωπιζόταν ο έρωτας στην αρχαιότητα, στην ελληνιστική ποίηση, στην ποίηση πριν από τον Κάτουλλο για να μπορέσουμε να εξετάσουμε τον έρωτα στα ποιήματα του Κατούλλου. Θα πρέπει, λοιπόν, η εργασία μας να είναι πανοραμική, να εντάξουμε τον συγγραφέα σε ένα πανοραμικό πλαίσιο για να καταλάβουμε και να εξηγήσουμε τη δική του θέση απέναντι στον έρωτα. Πάντως όσο περιορίζουμε τα πεδία τόσο καλύτερα και με μεγαλύτερη ασφάλεια δουλεύουμε.

ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ β) Πολλοί συγγραφείς Στη δεύτερη περίπτωση τα πράγματα είναι πιο δύσκολα γιατί απαιτείται μεγαλύτερη εμπειρία επιστημονική. Αν π.χ. το θέμα μας είναι :Το ζήτημα του έρωτα στους μεσαιωνικούς συγγραφείς. Τότε πρέπει να εξετάσουμε την εποχή, το χριστιανικό περιβάλλον που αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα στα λογοτεχνικά ρεύματα της περιόδου, να λάβουμε υπόψη μας όλους τους συγγραφείς , ειδικά τους ελάσσονες που κανείς δεν τους θυμάται ή μπορεί να μην τους γνωρίζει. Απαιτείται επομένως άπειρο διάβασμα και μετά σωστή κατανομή. Περισσότερο ανάπτυξη στους κύριους εκφραστές του θέματος και σύντομη στους ελάσσονες.

ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑ Συμπέρασμα Θα πρέπει να περιορίσουμε το πεδίο μιας εργασίας, να εξειδικεύσουμε το θέμα για να μην πλατειάσουμε, να μην πελαγώσουμε, και να ξέρουμε με τι θα ασχοληθούμε και τι θα παραλείψουμε. Είναι προτιμότερο να μοιάζει η εργασία μας με δοκίμιο παρά με εγχειρίδιο ιστορίας ή εγκυκλοπαίδειας.

Είδη μονογραφίας Ι. Ιστορική είναι η μονογραφία που αναφέρεται σε ειδικά αντικείμενα π.χ. Η Μεσαιωνική φιλολογία, η Νεολατινική φιλολογία. ΙΙ. Θεωρητική είναι η μονογραφία που προτίθεται να αντιμετωπίσει ένα αφηρημένο πρόβλημα που μπορεί να έχει γίνει ήδη λίγο-πολύ αντικείμενο στοχασμού. Π.χ. η ιδέα της ελευθερίας, η ύπαρξη του Θεού, η έννοια του κοινωνικού ρόλου.

ΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αυτά τα θέματα μπορούν από έναν φοιτητή να οδηγήσουν σε δύο λύσεις Να κάνει μια εργασία «πανοραμική» δηλ. να πραγματευτεί το θέμα σε μια σειρά συγγραφέων π.χ. για το θέμα η έννοια του κοινωνικού ρόλου. Στην περίπτωση, όμως, του θέματος η ύπαρξη του Θεού, ή η ιδέα της ελευθερίας ο υποψήφιος φιλοδοξεί να λύσει στον περιορισμένο χώρο κάποιων σελίδων ένα τεράστιο πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις γίνονται εργασίες, συνήθως, χωρίς αξιόλογη εσωτερική οργάνωση, που μοιάζουν περισσότερο με λυρικό ποίημα παρά με επιστημονική μελέτη. Μπορεί να παρατηρηθεί λόγος πολύ προσωπικός, γενικόλογος, άτυπος, χωρίς ιστοριογραφικές επαληθεύσεις και παραθέματα.

ΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Θα πρέπει, λοιπόν, να μετατρέψει ο φοιτητής τη θεωρητική εργασία σε ιστοριογραφική. Δηλαδή να μην πραγματευτεί το πρόβλημα της ιδέας της ελευθερίας ή την έννοια της κοινωνικής πράξης γενικά, αλλά να αναπτύξει θέματα όπως Η ιδέα της ελευθερίας στον Kant, Η έννοια της κοινωνικής πράξης στον Parsons. Και αν έχει ο ίδιος πρωτότυπες ιδέες, μπορούν να αναδυθούν σε σύγκριση με τις ιδέες του εξεταζόμενου συγγραφέα :μελετώντας τον τρόπο με τον οποίο κάποιος άλλος συγγραφέας μίλησε περί ελευθερίας.

ΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Μπορούν να ειπωθούν πολλά καινούργια πράγματα για την ελευθερία. Και μπορεί να μετατρέψει σε τελευταίο κεφάλαιο της ιστοριογραφικής του εργασίας εκείνο που ήθελε να είναι θεωρητική εργασία. Το αποτέλεσμα θα είναι να μπορούν όλοι να ελέγξουν όσα λέει, διότι οι έννοιες που χρησιμοποιεί (αναφερόμενος σε κάποιον προηγούμενο στοχαστή) θα είναι εύκολα ελέγξιμες. Είναι δύσκολο να κινούμαστε στο άπειρο και να θεμελιώνουμε ένα ζήτημα ab initio. Χρειαζόμαστε να βρούμε ένα σημείο εκκίνησης, ειδικά για προβλήματα τόσο αόριστα όσο η έννοια της ελευθερίας.

ΕΙΔΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αυτό μπορεί να μην ισχύει για τους κλάδους εφαρμογής και εργαστηρίων Π.χ. για μια εργασία στην Ψυχολογία, στη στατιστική, στην πειραματική φυσική κλπ. αρκεί να γνωρίζει ο υποψήφιος μια μέθοδο έρευνας την οποία θα εφαρμόσει στο δικό του αντικείμενο και περιορίζει έτσι την εργασία του.

Γνώση ξένων γλωσσών Δεν μπορεί να γίνει επιστημονική εργασία αν δεν γνωρίζουμε καμία ξένη γλώσσα. Αυτό είναι ακόμη πιο απαραίτητο αν η εργασία αφορά έναν ξένο συγγραφέα π.χ. ένα ποίημα ή ένα συγκεκριμένο έργο συγγραφέα. Για μας τους φιλολόγους κρίνεται απαραίτητη η γνώση της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής γλώσσας, αν θέλουμε να προσεγγίσουμε ή να ερευνήσουμε ένα έργο γραμμένο σε αυτές τις αρχαίες γλώσσες. Οι μεταφράσεις μπορεί να μην είναι κατάλληλες ή να μην υπάρχουν. Αυτός είναι ένας λόγος που η Μετάφραση ως επιστήμη είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην κατανόηση αρχαίων κειμένων.

Γνώση ξένων γλωσσών Οι ξένες γλώσσες είναι απαραίτητες για τη βιβλιογραφία μας. Μπορεί να υπάρχουν μελέτες στη γλώσσα μας μεταφρασμένες για αρχαίους συγγραφείς αλλά οι μεταφράσεις δεν αποδίδουν πάντα ορθά τη σκέψη του συγγραφέα. Δεν μπορεί να γίνει μια επιστημονική εργασία και να χρησιμοποιούμε επιλεκτική βιβλιογραφία από μία ξένη γλώσσα που γνωρίζουμε. Ποιός μας λέει ότι το πιο αποφασιστικής σημασίας έργο δεν έχει γραφεί σε γλώσσες που δεν γνωρίζουμε; Φυσικά και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε όλες τις γλώσσες π.χ. ρωσικά ή γιαπωνέζικα. Στις περιπτώσεις που υπάρχουν σε αυτές τις γλώσσες αντίστοιχες εργασίες καλό είναι να έχουμε μια περίληψη και αν κάποιο στοιχείο μας ενδιαφέρει σημαντικά να φροντίζουμε να βρούμε κάποιον να μας μεταφράσει το σημείο που μας ενδιαφέρει. (Στην περίπτωση αυτή μπορεί να καταλάβουμε τι μας ενδιαφέρει, από βιβλιοπαρουσιάσεις, βιβλιοκρισίες και ανάτυπα από περιλήψεις. Όλα αυτά τα έργα στις γλώσσες αυτές δίνουν περιλήψεις στα αγγλικά, επομένως μια πρώτη άποψη μπορεί κανείς να σχηματίσει για τη θεματολογία και το κυρίως μέρος των εργασιών αυτών ).

Γνώση ξένων γλωσσών Για τον φιλόλογο, ιδιαίτερα τον αρχαιοελληνιστή κρίνεται απαραίτητη η γνώση της γερμανικής γλώσσας γιατί υπάρχει πολύ μεγάλη βιβλιογραφία για τον τομέα αυτόν στη γερμανική γλώσσα. Θα πρέπει επίσης η βιβλιογραφία μας να είναι σχετικά σύγχρονη. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε μια βιβλιογραφία του περασμένου αι. ή και παλαιότερη όταν υπάρχουν σύγχρονοι σχολιαστές για τον Βιργίλιο. π.χ. ο Σέρβιος έχει Σχόλια για το έργο του Βιργιλίου, αλλά υπάρχουν εκατοντάδες σχολιαστές του Βιργιλίου στον 20ό αι. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε περίπτωση για μια ειδική λέξη ή στίχο που δεν υπάρχει κανένας νεότερος σχολιασμός, πράγμα που μάλλον είναι απίθανο.

Επιστημονική έρευνα Η έρευνα στρέφεται σε ένα αναγνωρίσιμο αντικείμενο με τρόπο που να είναι αναγνωρίσιμο και από τους άλλους. Η έρευνα πρέπει να λέει σχετικά με το αντικείμενό της πράγματα που δεν έχουν λεχθεί ήδη ή ξαναβλέπει υπό διαφορετικό πρίσμα τα πράγματα που έχουν λεχθεί ήδη. Η έρευνα πρέπει να χρησιμεύει στους άλλους. Μια εργασία είναι επιστημονική αν προσθέτει κάτι σε όσα ήδη γνώριζε η επιστημονική κοινότητα και εφόσον όλες οι μέλλουσες εργασίες σχετικά με το ίδιο αντικείμενο πρέπει, θεωρητικά τουλάχιστον, να τη λαμβάνουν υπόψη. Η έρευνα πρέπει να προσφέρει τα στοιχεία επαλήθευσης και διάψευσης των υποθέσεων που παρουσιάζει, και ως εκ τούτου πρέπει να προσφέρει τα στοιχεία για τη συνέχισή της από άλλους.

Πηγές Άμεσες πηγές :Γραπτά κείμενα Έμμεσες πηγές :κριτική βιβλιογραφία Άμεσες πηγές είναι οι πρωτότυπες εκδόσεις ή οι έγκυρες κριτικές εκδόσεις του εξεταζόμενου έργου. Για μας τους φιλολόγους άμεση πηγή θεωρείται το κείμενο στην αρχαία ή λατινική που έχει γράψει ο συγγραφέας και έχει εκδοθεί από έναν έγκυρο εκδοτικό οίκο π.χ. Teubner για τα κλασικά ή Brepol για τα Μεσαιωνικά και νεολατινικά.

Πηγές Έμμεσες πηγές α) Μια μετάφραση δεν αποτελεί πηγή. Αποτελεί μια προσθετική εργασία, ένα μέσο για να προσεγγίσουμε με περιορισμένο τρόπο κάτι που βρίσκεται πέρα από τις δυνατότητές μας. β) Μια ανθολογία δεν αποτελεί πηγή, αποτελεί ένα κομματάκι πηγής, χρήσιμο για μια πρώτη προσέγγιση, και αν θέλω να κάνω εργασία για έναν συγγραφέα πρέπει να δω όλα τα έργα του και όχι όσα είδαν αποσπασματικά οι άλλοι.

Σημείωση Αν κάνω μια εργασία για τους λόγους π.χ του Βενιζέλου στη Βουλή, και υπάρχουν δημοσιευμένοι από κάποιον εκδότη, αυτό είναι έμμεση πηγή. Γιατί μπορεί στην έκδοση αυτή να έχουν παραλειφθεί κάποια μέρη ή να έχουν λάθος μεταφερθεί. Η πρωτογενής πηγή μου, η άμεση, είναι τα Πρακτικά της Βουλής όπου θα πρέπει να ανατρέξω για να μπορέσω να κάνω μια σοβαρή και έγκυρη μελέτη των λόγων του Βενιζέλου. ΠΡΟΣΟΧΗ Δεν επιτρέπεται να παραθέσουμε πληροφορίες από μια έμμεση πηγή χωρίς να το δηλώνουμε, αφήνοντας να νοηθεί ότι είδαμε το πρωτότυπο. Απαγορεύεται για λόγους ηθικής.

Α΄ ΣΤΑΔΙΟ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Για να ξεκινήσω μια εργασία πρέπει πρώτα να δω τι έχει γραφτεί για το θέμα που θα με απασχολήσει, να συγκροτήσω δηλ. μια βιβλιογραφία. Ευχής έργο είναι ο Καθηγητής που σας δίνει την εργασία, να σας δώσει και μια σχετική βιβλιογραφία την οποία εσείς ερευνώντας μπορεί να εμπλουτίσετε. Σήμερα για τους χρήστες του Internet είναι πολύ πιο εύκολα τα πράγματα, αν σκεφτούμε ότι υπάρχουν και ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, όπου μπορώ να έχω εύκολη πρόσβαση για να εντοπίσω τη βιβλιογραφία μου, ακόμα και από το σπίτι, αν έχω πρόσβαση σε Internet. Η Βιβλιοθήκη είναι μια κύρια πηγή για να ψάξω επί τόπου τη βιβλιογραφία ενός θέματος. Σημείωση. Μη διστάζετε να ρωτάτε τους βιβλιοθηκάριους της Βιβλιοθήκης για κάθε απορία σας. Οι βιβλιοθηκάριοι μιας Βιβλιοθήκης βρίσκονται εκεί για να εξυπηρετούν

Θεματικός Κατάλογος Ο αλφαβητικός κατάλογος μιας Βιβλιοθήκης, μπορεί να είναι: κατά συγγραφέα ή θεματικός. Ο κατάλογος κατά συγγραφέα εξυπηρετεί όσους ήδη ξέρουν τι θέλουν, αν το θέμα τους αφορά έναν συγγραφέα. Π.χ. αν θέλω να βρω τι έχει γραφεί για τον Τερέντιο, θα ψάξω στο λήμμα Τερέντιος. Ο θεματικός κατάλογος εξυπηρετεί όσους έχουν επιλέξει ένα ειδικό θέμα και δεν γνωρίζουν ποιός έχει γράψει γιαυτό. Π.χ. Αν το θέμα μου είναι Πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, στον κατάλογο δεν θα ψάξω στο γράμμα Π αλλά στο λήμμα Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, και μετά στο Ρώμη και μετά στο ιστορία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Έτσι θα ξεκινήσω για να βρω την πρώτη και γενική βιβλιογραφία για το θέμα που με ενδιαφέρει. Αν εξαντλήσω τα βιβλία που έχει η Βιβλιοθήκη και δεν βρίσκω τίποτε για το θέμα μου ή θέλω μεγαλύτερη Βιβλιογραφία, τότε θα ψάξω μέσα σ΄αυτήν να βρω εγκυκλοπαίδειες, γενικές ιστορίες, γραμματολογίες, βιβλιογραφικούς καταλόγους (π.χ. Année Philologique) και αν βρω πληροφορίες και συγγραφείς έργων που με ενδιαφέρουν, θα αναζητήσω τα βιβλία στην συγκεκριμένη Βιβλιοθήκη ή θα τα αναζητήσω μέσω Internet. Μετά αφού τα σημειώσω μπορώ να μπω στο διαδίκυο, να αναζητήσω τις Βιβλιοθήκες της Ελλάδας και να βρω σε ποια Βιβλιοθήκη υπάρχουν τα σχετικά βιβλία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αφού λοιπόν σχηματίσετε μια λίστα με τα βιβλία που σας ενδιαφέρουν θα ξεκινήσετε να τα δείτε σε μια πρώτη ματιά. Μην ξεχάσετε να σημειώσετε στο σημειωματάριό σας, δίπλα από κάθε τίτλο του βιβλίου που επιλέξατε, τους κωδικούς που υπάρχουν για να τα ζητήσετε από τον /την βιβλιοθηκάριο. Εκτός αν μπορείτε μόνοι σας να τα αναζητήσετε, αν επιτρέπεται, και αν καταλάβετε από τους κωδικούς σε ποιό σημείο της Βιβλιοθήκης θα βρείτε αυτό που θέλετε.

4.Πώς χρησιμοποιώ τη βιβλιογραφία; Αφού έχω συγκεντρώσει στο σημειωματάριό μου τη Βιβλιογραφία στην πρώτη επίσκεψή μου, ζητώ ή ψάχνω μόνος/η μου να βρω τα βιβλία, ένα ή περισσότερα, στη Βιβλιοθήκη. Η πρώτη σας επαφή με τα βιβλία που θα συγκεντρώσετε πρέπει να είναι διερευνητική. Δηλαδή δεν θα διαβάσω ολόκληρα τα βιβλία για να δω τι μου χρειάζεται, αλλά θα ρίξω μια ματιά στα περιεχόμενα, στους τίτλους κεφαλαίων, στην Εισαγωγή και θα σχηματίσω κάποια άποψη. Αν πράγματι έχει στοιχεία που με ενδιαφέρουν τα σημειώνω με έντονο χρώμα στον κατάλογο της Βιβλιογραφίας μου και συνεχίζω. Αυτό, γιατί ένα επόμενο βιβλίο μπορεί να έχει πιο ενδιαφέροντα πράγματα για το θέμα μου.

4.Πώς χρησιμοποιώ τη βιβλιογραφία Επίσης μην ξεχνάτε ότι κάθε βιβλίο έχει τη βιβλιογραφία του πίσω. Επομένως αν την διατρέξετε και βρείτε τίτλους που σας ενδιαφέρουν για το δικό σας θέμα, αντιγράψτε αμέσως τη βιβλιογραφία και βάλτε τη στο σημειωματάριό σας για να την ψάξετε και αυτήν. Έτσι, θα κερδίσετε χρόνο, θα εμπλουτίσετε τη βιβλιογραφία σας και θα εξερευνήσετε όλα τα βιβλία που έχετε σημειώσει. Θα σημειώσετε στη συνέχεια ποια από αυτά πρέπει να μελετήσετε εξ ολοκλήρου ή κάποιες σελίδες τους και… αυτά αρκούν για την πρώτη ημέρα. Αυτά όλα αποτελούν μια βάση εκκίνησης. Αν βιάζεστε ζητείστε να φωτοτυπήσετε τις σελίδες με τη βιβλιογραφία και μετά στο σπίτι σας την τακτοποιείτε, προς διευκόλυνσή σας αλφαβητικά

Δελτία και Δελτιοθήκη Αν ο κατάλογος με τη βιβλιογραφία είναι τεράστιος και μπερδεύεστε τότε καλό είναι να δημιουργήσετε δελτία για κάθε βιβλίο χωριστά. Αυτό λέγεται Δελτιοθήκη ανάγνωσης βιβλίων. Σε κάθε δελτίο, (μεγάλο σε σχήμα, υπάρχουν και έτοιμα, ή μπορείτε να τα φτιάξετε, αρκεί να είναι ομοιόμορφα και ίδιου σχήματος), σημειώνω τον συγγραφέα, τον τίτλο του βιβλίου, και τους κωδικούς που το συνοδεύουν. Τα επισήματα. Μετά τα τακτοποιώ αλφαβητικά. Αυτό με εξυπηρετεί για να είμαι σίγουρος/η ότι θα είναι εύκολη η αναζήτησή τους και θα ελέγχω πόσα έχω δει και τι μου μένει ακόμη να δω. Τα δελτία μου τα τοποθετώ σε μια δελτιοθήκη που αγοράζω από ένα βιβλιοπωλείο ή ένα κουτί που έχω στο σπίτι αλλά να τα χωράει και το χρησιμοποιώ για κάθε καινούργια εργασία μου.

Δελτιοθήκη βιβλιογραφική Η δελτιοθήκη ανάγνωσης βιβλίων αν είναι καθαρογραμμένη και σωστή μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη σύνταξη της τελικής βιβλιογραφίας της εργασίας σας. Επομένως θα πρέπει να αντιγράφετε με μεγάλη προσοχή τα βιβλία που χρησιμοποιείτε και να είναι ευανάγνωστη όταν θα θέλετε να την μετατρέψετε σε βιβλιογραφία.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΕΛΤΙΟΥ ΠΡΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΗΓΗ Φιλολογικό Σπουδαστήριο Co D/119 Bennet Joan, Four Metaphysical Poets, Cambridge, London 1953.

5. Τρόποι Παραπομπών ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ Ι. ΒΙΒΛΙΑ 1. Joan Bennet, Four Metaphysical Poets, Cambridge, London 1953, σ. 20. Δηλαδή: Συγγραφέας= Όνομα μικρό (αν δεν το γνωρίζουμε μόνο τα αρχικά), Επίθετο. κόμμα τίτλος (σε πλάγια γράμματα-italics), κόμμα (Τον τίτλο βρίσκουμε και αντιγράφουμε ακριβώς από την τρίτη συνήθως σελίδα. Ποτέ από το εξώφυλλο). εκδότης. κόμμα τόπος έκδοσης. χωρίς κόμμα χρονολογία. κόμμα σ. (σελίδα) ή σσ.(σελίδες) τελεία

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1η Είναι προτιμότερο να γράφουμε ολόκληρο και το μικρό όνομα του συγγραφέα γιατί μπορεί να υπάρχουν δύο συγγραφείς με το ίδιο επώνυμο και το αρχικό γράμμα του μικρού ονόματος το ίδιο. π.χ. όταν γράφω P. Rossi δεν μπορώ να καταλάβω αν πρόκειται για τον φιλόσοφο Paolo Rossi, τον καθηγητή της Φλωρεντίας ή Pietro Rossi τον φιλόσοφο, καθηγητή του Πανεπιστημίου του Τορίνο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2η Ο τίτλος του βιβλίου ποτέ δεν μπαίνει σε εισαγωγικά γιατί σε εισαγωγικά μπαίνουν οι τίτλοι των περιοδικών. Συνήθως γράφουμε με κεφαλαία τα ονόματα και τα επίθετα. Με μικρά γράφονται τα άρθρα, τα μόρια, οι προθέσεις και τα επιρρήματα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 3η Πρέπει να γράφουμε και τον εκδότη κάθε βιβλίου γιατί αν θέλουμε να το αγοράσουμε ή να το παραγγείλουμε και έχουμε μόνο τον τόπο έκδοσης π.χ. Μιλάνο 2001, σε ποιόν θα απευθυνθούμε για να το παραγγείλουμε; Ακόμα και ο βιβλιοπώλης μας χωρίς εκδοτικό οίκο δεν μπορεί να παραγγείλει και να βρει το βιβλίο που θέλουμε.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 4η Την χρονολογία δεν τη βρίσκουμε στο εξώφυλλο αλλά στο εσώφυλλο γιατί μπορεί να είναι μια επανέκδοση με νέα χρονολογία και να μπερδευτούμε. Επομένως στη σελίδα που θα βρείτε το copyright θα βρείτε και τη χρονολογία της πρώτης έκδοσης. Αν εσείς χρησιμοποιήσετε μια μεταγενέστερη έκδοση πρέπει να το δηλώσετε π.χ. Μιλάνο 1981, έκδοση 3η ή με δείκτη 19813 .

ΠΡΟΣΟΧΗ Aν δεν δηλωθεί η έκδοση που χρησιμοποιείτε μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα και σύγχυση γιατί μπορεί η νέα έκδοση να έχει διαφορετική σελιδοποίηση ή να έχουν γίνει διορθώσεις οπότε είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείτε την τελευταία έκδοση και να το δηλώνετε.

ΠΡΟΣΟΧΗ Στο παράδειγμα: J. Wilson, Philosophy and Religion, Oxford 1961. Υπάρχει λάθος. Γιατί δεν έχει εκδοθεί το βιβλίο στην Οξφόρδη αλλά όπως γράφει στο εσώφυλλο στον Oxford University Press που έχει έδρα το Λονδίνο.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2. 2. The Works of William Fowler, έκδ. από τον Henry W. Meikle, James Craigie and John Purves, Scotish Text Society, τ. 3, Edinburgh and London 1914-40, I, σ. 129. Δηλαδή: Πρόκειται για έκδοση των έργων του Fowler επομένως γράφουμε με πλάγια γράμματα πρώτα τον τίτλο. κόμμα δηλώνουμε από ποιον - ποιους έγινε η έκδοση. κόμμα πόσους τόμους έχει η έκδοση αν είναι πάνω από ένας. κόμμα τόπος έκδοσης. χωρίς κόμμα χρονολογία. κόμμα Τον τόμο που χρησιμοποιούμε. κόμμα σ. (σελίδα) ή σσ.(σελίδες)

3. Πρωτότυπα συγγράμματα και μεταφράσεις. Αν πρέπει να είμαστε αυστηροί θα πρέπει να παραθέτουμε κάποιο βιβλίο στην πρωτότυπη γλώσσα που έχει γραφτεί. Επειδή όμως τα έργα από μια καλή μετάφραση θεωρούνται έγκυρα αφού δεν αλλοιώνουν το νόημα συνηθίζεται να χρησιμοποιούμε και έργα μεταφρασμένα. Θα πρέπει όμως να γράφουμε και τον τίτλο του πρωτοτύπου έτσι ώστε ένας μελετητής να μπορεί να το βρει αν το χρειαστεί. ΠΡΟΣΟΧΗ Απαγορεύεται να παραπέμψουμε σε μετάφραση για κλασικά κείμενα ή και για ποίηση, θεατρικά έργα κλπ. που έχουν γραφεί σε άλλη γλώσσα από τη δική μας.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ H. J. Rose, Ιστορία της Λατινικής Λογοτεχνίας, μτφ. Κ. Χ. Γρόλλιου, τ.2, τίτλος πρωτοτύπου A Handbook of Latin Literature. From the earliest times to the death of St. Augustine, London 1967, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1978, σ.112. Δηλαδή: Πρόκειται για μετάφραση ενός έργου, επομένως: αρχικά και επίθετο συγγραφέα. κόμμα τίτλος του μεταφρασμένου έργου που χρησιμοποιώ. κόμμα σε συντομογραφία μτφ. (μετάφραση ) αρχικά και επίθετο του μεταφραστή. κόμμα τίτλος πρωτοτύπου στη γλώσσα που γράφτηκε, χώρα και ημερομηνία. κόμμα εκδότης της μτφ. κόμμα χώρα ημερομηνία. κόμμα σ. (σελίδα)

Μοντέρνος τρόπος παραπομπής (Αμερικανικός) 1. Bennet 1953 : 20 2. Meikle, Craigie and Purves 1914-40 (I) : 129. 3. Rose 1978: 112 Δηλαδή: Επίθετο συγγραφέα ημερομηνία έκδοσης άνω και κάτω στιγμή σελίδα ή σελίδες

συνέχεια ΠΡΟΣΟΧΗ : στην Βιβλιογραφία, όμως, στο τέλος της εργασίας θα γράψω: 1. Bennet 1953= Joan Bennet, Four Metaphysical Poets, Cambridge, London 1953. 2. Meikle, Craigie and Purves 1914-40 (I) = The Works of Wiliam Fowler, έκδ. από τον Henry W. Meikle, James Craigie and John Purves, Scotish Text Society, τ. 3, Edinburgh and London 1914-40, I. 3. Rose 1978= H. J. Rose, Ιστορία της Λατινικής Λογοτεχνίας, μτφ. Κ.Χ.Γρόλλιου, τ.2, τίτλος πρωτοτύπου A Handbook of Latin Literature. From the earliest times to the death of St. Augustine, London 1967, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικης Τραπέζης, Αθήνα 1978.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αυτός ο τρόπος παραπομπής αποκτά όλο και περισσότερους οπαδούς τα τελευταία χρόνια. Πολύ συχνά η παραπομπή μπαίνει μέσα στο κείμενο σε παρένθεση. Π.χ. α) Ο Βιργίλιος κατά την Αναγέννηση χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο στην ποίηση (Rose 1978: 25) και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και του Δάντη. β) Η σύγχρονη έρευνα έχει καταλήξει ότι για τα κλασικά γράμματα και τις ανθρωπιστικές σπουδές παρατηρείται μια άνθιση στα Πανεπιστήμια της Αμερικής και του Καναδά (Merilee 2005: 25)

ΙΙ. ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ Daniel Seltzer, "The taging of the Last Plays" στο Later Shakspeare, έκδ. John Russel Brown and Bernard Harris, Statford-upon-Avon Studies, 8, London 1966, σσ. 81-82. Δηλαδή: μικρό όνομα και επίθετο συγγραφέα του άρθρου. κόμμα Εισαγωγικά και όρθια γράμματα για τον τίτλο του άρθρου. Κλείνουν τα εισαγωγικά στο. τίτλος του βιβλίου. σε πλάγια γράμματα. κόμμα εκδότη/ες. το πλήρες ή πλήρη 'ονομα/ονόματα . κόμμα τόπος έκδοσης. χωρίς κόμμα ημερομηνία έκδοσης. κόμμα σελίδα/ες που χρησιμοποίησα. τελεία

ΙΙΙ. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΕ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 1. Μαρία Βουτσίνου-Κικίλια, "Η Γυναίκα στον Γιουβενάλη (6η σάτιρα) και στους Μεσαιωνικούς Ποιητές Hildebertus και Marbodus" στο Η Πνευματική Ζωή στο Ρωμαϊκό Κόσμο από το 14 ως το 212 μ.Χ. Πρακτικά του ΣΤ΄ Πανελληνίου Συμποσίου Λατινικών Σπουδών, Ιωάννινα 11-13 Απριλίου 1997, Ιωάννινα 2000, σσ.91-111, σ.100. Δηλαδή: Πλήρες όνομα και επίθετο του συγγραφέα της ανακοίνωσης. κόμμα εισαγωγικά τίτλος της ανακοίνωσης με όρθια γράμματα κλείνουν τα εισαγωγικά στο τίτλος του Συνεδρίου με πλάγια γράμματα. τελεία (εδώ επειδή έχει τελεία η συντομογραφία Χ.(Χριστόν) δεν βάζω διπλή τελεία) Δηλώνω ότι έχουν δημοσιευθεί τα Πρακτικά , το Συνέδριο, τον τόπο που έγινε, τις ημερομηνίες, τον μήνα και τη χρονολογία που έγινε . κόμμα, τον τόπο και χρονολογία έκδοσης των Πρακτικών. κόμμα σελίδες (σσ.) του άρθρου στον τόμο των Πρακτικών. κόμμα τη σ. (σελίδα) που παραπέμπω. τελεία

Συνέχεια ΠΡΟΣΟΧΗ: καλό είναι να δηλώνω και τον εκδότη των Πρακτικών (αν αναγράφεται) και τον επιμελητή της έκδοσης. ΠΡΟΣΟΧΗ: Πολλές φορές δεν βρίσκουμε τον τόμο των Πρακτικών ενός συνεδρίου αλλά ένα ανάτυπο της ανακοίνωσης που μας ενδιαφέρει. Στην περίπτωση αυτή δηλώνεται ως εξής (Διαφοροποίηση με κόκκινο): Μαρία Βουτσίνου-Κικίλια, "Η Γυναίκα στον Γιουβενάλη (6η σάτιρα) και στους Μεσαιωνικούς Ποιητές Hildebertus και Marbodus" Η Πνευματική Ζωή στο Ρωμαϊκό Κόσμο από το 14 ως το 212 μ.Χ. Ανάτυπο από τα Πρακτικά του ΣΤ΄ Πανελληνίου Συμποσίου Λατινικών Σπουδών, Ιωάννινα 11-13 Απριλίου 1997, Ιωάννινα 2000, σσ.91-111, σ.100.

IV. ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 1. Jonas Barish, "Ovid, Juvenal, and the Silent Woman" MLA, 71, 1956, 213-24, σ. 219. Δηλαδή: Πλήρες όνομα και επίθετο του συγγραφέα του άρθρου. κόμμα εισαγωγικά τίτλος του άρθρου με όρθια γράμματα κλείνουν τα εισαγωγικά συντομογραφία των αρχικών του περιοδικού (αν πρόκειται για πολύ γνωστό στο ευρύ επιστημονικό κοινό). Στο πιο πάνω παράδειγμα πρόκειται για το περιοδικό: Modern Language Association of America, που συντομογραφείται επισήμως, όχι από μένα ως: MLA, κόμμα αριθμός του περιοδικού. κόμμα ημερομηνία έκδοσης του συγκεκριμένου περιοδικού που βρίσκεται το άρθρο που παραπέμπω. κόμμα αριθμός σελίδων ολόκληρου του άρθρου στο περιοδικό. κόμμα σ. (σελίδα) που παραπέμπω

ΠΡΟΣΟΧΗ Δεν μπορώ να συντομογραφήσω μόνος/η μου το περιοδικό. Υπάρχει Κατάλογος στις Βιβλιοθήκες, στα Βιβλιοπωλεία, αλλά και στο Internet, από όπου αντιγράφω τη συντομογραφία και μαθαίνω και τον πλήρη τίτλο του περιοδικού.

V. ΛΗΜΜΑ-ΑΡΘΡΟ ΣΕ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ 1. Mario Praz, "Leonardo da Vinci", Enciclopedia Italiana XXXI, στ. 22. Δηλαδή: Όνομα και επίθετο του συγγραφέα του λήμματος-άρθρου. κόμμα εισαγωγικά. Τίτλος του λήμματος-άρθρου. Κλείνουν τα εισαγωγικά. κόμμα Τίτλος της Εγκυκλοπαίδειας και αριθμός τόμου. κόμμα στήλη/ες, συντομογραφημένο. τελεία ΠΡΟΣΟΧΗ: Συνήθως δεν χρειάζεται σελίδα στις εγκυκλοπαίδειες αφού τα λήμματα-άρθρα παρατίθενται αλφαβητικά. Για τη διευκόλυνση του αναγνώστη καλό είναι να παραθέτουμε και τη στήλη/ες που περιέχεται το λήμμα-άρθρο.

VII. ΑΡΘΡΑ ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 1. Ρίτσα Φράγκου, "Ο Σικελιανός και ο Ορφισμός”, Τα Νέα, 3 Ιουλίου 1999, σ.5. Δηλαδή: όνομα και επίθετο αρθρογράφου. κόμμα εισαγωγικά τίτλος του άρθρου. Κλείνουν τα εισαγωγικά. Κόμμα Τίτλος της εφημερίδας, πλάγια ημερομηνία, μήνας και χρονολογία. κόμμα σ(ελίδα). τελεία ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τρόπος παραπομπής ίδιος με αυτές των περιοδικών. Για τις εφημερίδες που δεν έχουν διεθνή κυκλοφορία καλό είναι να σημειώνεται και η πόλη πχ. Esspresso (Αθήνα)

VIII. ΜΝΗΜΕΙΩΔΗ ΕΡΓΑ 1. Gregorius Turensis, Historia Francorum, PL CLXXV, Col. 948. Δηλαδή: όνομα συγγραφέα, όπως παραδίδεται δηλ. στα λατινικά. κόμμα τίτλος του έργου σε πλάγια γραφή. κόμμα PL. Συντομογραφία της κλασικής συλλογής λατινικών κειμένων του χριστιανικού Μεσαίωνα, γνωστή στους φιλολόγους-θεολόγους-φιλοσόφους ως Patrologia Latina του Migne. Ο πλήρης τίτλος της είναι: Patrologiae Cursus Completus, Series Latina, επιμ. J. P. Migne, Παρίσι, Garnier, 1844-1866, 222 voll. (+Supplementum, Turnhout, Brepols, 1972).

IX. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΣΕ ΚΛΑΣΙΚΑ ΕΡΓΑ 1. Arist. Met. IV, 3 1005 b, 18. 2. Verg. A. IV, 212-216. Δηλαδή: Στην περίπτωση 1. που αφορά το έργο Μετά τα Φυσικά του Αριστοτέλη, συντομογραφείται ο Αριστοτέλης σε Arist. και το έργο σε Met. Οι υπόλοιπες υποδηλώσεις έγιναν σύμφωνα με τα κριτήρια των επιμελητών των εκδόσεων των κλασικών έργων και τις διακρίνουμε στις στερεότυπες εκδόσεις π.χ. της Teubner. Στην δεύτερη περίπτωση που πρόκειται για ποιητή και συγκεκριμένα τον Βιργίλιο παρατίθεται συντομογραφημένο το όνομα, συντομογραφημένο το έργο σε πλάγια γραφή, ο αριθμός του βιβλίου και οι στίχοι που παραπέμπουμε.

ΠΡΟΣΟΧΗ Οι συντομογραφημένοι κλασικοί συγγραφείς και οι τίτλοι των έργων δεν γίνονται από μας. Μπορεί κανείς να τους βρει σε ειδικούς καταλόγους, όπως π.χ. στο λεξικό του Lewis and Short για τους Λατίνους και του Liddel Scott για τους Έλληνες.

X. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΑΝΕΚΔΟΤΩΝ ΕΡΓΩΝ α) διδακτορικές διατριβές Μαρία Κυριακίδη, Οι περιηγητές του 15ου αι., Διδακτορική διατριβή αδημοσίευτη, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Κλασικής Φιλολογίας, Αθήνα 2004, σ.25. β) χειρόγραφα δακτυλογραφημένα Γεωργίου Παυλίδη, Διαλεκτική. Θεωρία και πράξη, δακτυλόγραφο υπό δημοσίευση (με την ευγενή παραχώρηση του συγγραφέα).

ΧI. ΒΙΒΛΟΣ 1. Ιώβ, XXII, 17 2. Ματθαίος, I, 4

Β΄ΣΤΑΔΙΟ Μελέτη της ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Έχοντας επιλέξει το θέμα με το οποίο θα ασχοληθώ, έχοντας συγκεντρώσει τη βιβλιογραφία που αφορά στο θέμα μου, διαβάζω ό, τι με ενδιαφέρει από τη συγκεντρωμένη βιβλιογραφία και κρατώ σημειώσεις που πιστεύω ότι θα μου χρειαστούν. Τις σημειώσεις αυτές τις γράφω σε δελτία, έτοιμα ή δικά μου μεγάλου μεγέθους για να χωρέσουν την κάθε σημείωσή μου.

ΔΕΛΤΙΑ Σε κάθε δελτίο βάζω ένα θεματικό τίτλο Π.χ. αν το θέμα μου είναι : Η ερωτική ποίηση του Κατούλλου, θα ταξινομήσω τα δελτία μου ως εξής: 1. Βιογραφία. Τις πληροφορίες που αφορούν τη βιογραφία του Κατούλλου θα τις σημειώνω στα δελτία με τον ίδιο τίτλο. Στο τέλος του κάθε δελτίου που θα περιέχει την πληροφορία μου, θα σημειώνω σύμφωνα με τον τρόπο που έχω μάθει την παραπομπή μου. Δηλ. από πού πήρα την πληροφορία ακριβώς όπως έχω μάθει με πλήρη στοιχεία. Γιατί όταν θα γράψω την εργασία μου θα συμβουλεύομαι τα δελτία μου και όχι τα βιβλία που βρήκα τις πληροφορίες. Θα πρέπει λοιπόν να είναι σωστές, ακριβείς και να μην χάνω χρόνο να ξαναψάχνω το βιβλίο. Με τον τρόπο αυτό θα έχω έτοιμη και την βιβλιογραφία που θα παραθέσω στο τέλος.

ΔΕΛΤΙΑ 2. Έργα. Με τον τίτλο αυτό θα συγκεντρώσω τις πληροφορίες μου για το έργο του Κατούλλου. Πάντοτε σημειώνοντας σε κάθε δελτίο την πλήρη παραπομπή των πληροφοριών μου. 3. Σχολιασμένες εκδόσεις και μελέτες με συναφή θέματα για την ερωτική ποίηση του Κατούλλου. Σε ξεχωριστά δελτία θα σημειώνω τα σχόλια για τα ποιήματα που αφορούν στίχους του ποιητή με ερωτικό περιεχόμενο. Θα παραπέμπω πάντοτε στο τέλος του κάθε δελτίου από πού βρήκα το σχόλιο. Αν διαβάζοντας ένα γενικό ή ειδικό βιβλίο ή μελέτη με ανάλογο θέμα θέλω να κρατήσω σημειώσεις ακολουθώ την ίδια τακτική. Δηλ. αντιγράφω από το βιβλίο ή τη μελέτη το σχετικό απόσπασμα που με ενδιαφέρει και γράφω στο τέλος τα ακριβή στοιχεία της παραπομπής. 4. Ταξινομώ αλφαβητικά, ανάλογα με τους τίτλους, τα δελτία μου.

ΣΥΓΓΡΑΦΗ Έχοντας διαβάσει όλα όσα με ενδιαφέρουν καταστρώνω το πλάνο, το σχεδιάγραμμα της εργασίας μου. Μπορεί στο μυαλό μου να μην έχω σταθεροποιήσει ακόμη τι δρόμο θα ακολουθήσω. Μπορεί στην πορεία να αλλάξω ακόμα και το σχεδιάγραμμά μου. Πάντως πρέπει να σχηματοποιήσω γραπτώς τον σκελετό της εργασίας για να έχω ένα μπούσουλα και να τον ακολουθώ. Αλλιώς θα πλατειάσω, θα μπερδευτώ και θα ξεφύγω από το θέμα μου. Φυσικά και πολλά από αυτά που διάβασα δεν θα τα χρησιμοποιήσω στην εργασία μου. Θα έχω όμως γνώση και άποψη σφαιρική για τον Κάτουλλο και το έργο του και θα προσπαθήσω να συνθέσω στο μυαλό μου πρώτα πώς θα χειριστώ το θέμα μου.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Ας δοκιμάσω λοιπόν να σχεδιάσω το πλάνο μου. Το θέμα μου είναι Η ερωτική ποίηση του Κατούλλου. Έχω ήδη σχηματίσει την άποψη από τα διαβάσματά μου ότι ο Κάτουλλος ήταν ένας ερωτικός ελεγειακός ποιητής. Πρέπει όμως να το αποδείξω με επιχειρήματα. Πώς θα στηρίξω την άποψη; Μέσα από τα ποιήματά του. Έχω μάθει για τη ζωή του, για το περιβάλλον που έζησε, για τη σχέση του με την Κλωδία-Λεσβία. Έχω διαβάσει ότι στην ποίησή του ο Κάτουλλος εκφράζει προσωπικά συναισθήματα και ότι είναι υποκειμενικός. Ότι δηλ. περνά στην ποίησή του εκτός από το γεγονός ότι κουβαλά την παράδοση (ελληνιστική ποίηση) με την λυρική ελεγεία, και τον προσωπικό του έρωτα για την ερωμένη του. Άρα οι προσωπικές του περιπέτειες και οι εμπειρίες του διακρίνονται στους στίχους του.

ΣΥΓΓΡΑΦΗ Έχω στα χέρια μου το πρωτογενές υλικό. Τα ποιήματα του Κατούλλου. Αν μπορούσα να τα διαβάσω στη λατινική γλώσσα θα είχα τεράστιο κέρδος και θα μπορούσα να έχω και προσωπική άποψη για το θέμα. Θα μπορούσα επίσης να διαφοροποιηθώ από τους προηγούμενες μελετητές του έργου του που μίλησαν για την ερωτική ποίησή του. Αν όμως τα λατινικά μου δεν επαρκούν, χρειάζομαι οπωσδήποτε μια πολύ καλή μετάφραση, ελληνική ή σύγχρονη ξενόγλωσση. Σίγουρα θα έχω βρει τις σχετικές μεταφράσεις στη βιβλιογραφία μου, όπου παρατίθενται και σχόλια.

ΣΥΓΓΡΑΦΗ Αποδελτιώνω τα ποιήματα που αποδεικνύουν ότι ο Κάτουλλος έγραψε ερωτική ποίηση. Αποδελτιώνω στη συνέχεια τους ειδικούς ερωτικούς στίχους. Πάντοτε στα δελτία μου γράφω τον αριθμό του ποιήματος και τους στίχους. Αν η εργασία μου απευθύνεται στην κοινότητα, δηλ. στους φιλολόγους, θα βάλω μέσα στη δική μου εργασία, ως απόδειξη αυτών που θα πω, τους λατινικούς στίχους. Καλό είναι να τους παραθέτω και σε μετάφραση γιατί οι αναγνώστες ως επί το πλείστον δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη λατινική!

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ, 1. Η ερωτική ποίηση του Κατούλλου 1. Πρόλογος: Ο Κάτουλλος –βιογραφικά 1.2. Η εποχή του και το περιβάλλον 1.3. Το έργο του 1.4. Η ερωτική ποίηση-παράδοση, οι άλλοι ελεγειακοί ποιητές 2. Τα ερωτικά ποιήματα του Κατούλλου 2.1. Ανάλυση στίχων-σχόλια 2.2. Επιχειρηματολογία 3. Συμπεράσματα 4. Βιβλιογραφία 5. Περίληψη στα αγγλικά-γαλλικά

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ, 2 1. Κάτουλλος-Λεσβία 1.2. Ελεγεία-ερωτική ποίηση 1.3. Αρχαία Ελλάδα-Ελληνιστική ποίηση-Ρωμαϊκή ελεγεία 2. Ερωτικά μοτίβα στην ποίηση του Κατούλλου, με τους αντίστοιχους στίχους από τα ποιήματά του 3. Διακειμενικότητα 4. Συμπεράσματα 5. Βιβλιογραφία 6. Περίληψη στα αγγλικά-γαλλικά

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ, 3 1. Στίχοι…….-μετάφραση Ο Κάτουλλος είναι ερωτευμένος. Πραγματικότητα ή ποιητική φαντασία; Άλλοι στίχοι…..μετάφραση Συναίσθημα (μοτίβο) ενθουσιασμού και ερωτικού παραληρήματος Στίχοι…μετάφραση Συναίσθημα (μοτίβο) απελπισίας Στίχοι…. Μετάφραση Συναίσθημα (μοτίβο) ζήλειας Στίχοι… Μετάφραση Συναίσθημα (μοτίβο) αμφιβολίας Στίχοι….μετάφραση Συναίσθημα (μοτίβο)απογοήτευσης 2. Συμπεράσματα 3. Βιβλιογραφία 4. Περίληψη στα αγγλικά-γαλλικά

Παρατήρηση Όπως βλέπουμε θα μπορούσε κανείς να βρει πολλούς τρόπους να σχεδιάσει το πλάνο του για το ίδιο θέμα. Αρκεί να υπάρχει μια οργάνωση και σύνθεση που να καταλήγει σε συμπεράσματα.

ΣΥΝΘΕΣΗ Ξεκινώ, λοιπόν τη συγγραφή της εργασίας αφού έχω ολοκληρώσει την έρευνα, έχω μαζέψει και αποδελτιώσει τη βιβλιογραφία μου, έχω φτιάξει το σχεδιάγραμμα και έχω κοντά μου έτοιμα τα δελτία μου σε αλφαβητική θεματικά σειρά. Έχω κοντά μου, επίσης, το κείμενο του Κατούλλου, ένα λεξικό λατινοελληνικό και ένα λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας.

ΣΥΝΘΕΣΗ Την εργασία μου θα γράψω στην νέα ελληνική γλώσσα, σε μονοτονικό σύστημα. Τι γίνεται με υπολογιστή; Πιστεύω ότι όσοι δεν έχουν, είναι καιρός να αποκτήσουν. Μαζέψτε τα δώρα από τους συγγενείς και φίλους σε χρήματα όλης της χρονιάς και αγοράστε έναν δικό σας. Μη μου πείτε ότι δεν γίνεται, όλα γίνονται. Πάρτε τον με δόσεις, ή φοιτητικό δάνειο. Δεν χειρίζεστε Η/Υ; Δεν το πιστεύω. Τώρα κιόλας κλείστε rendez-vous στον 6ο όροφο με την κυρία Χριστοπούλου, στο εργαστήρι πληροφορικής. Θα πάρετε μαθήματα δωρεάν και για όσους πράγματι δεν μπορούν να αγοράσουν έναν υπολογιστή θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν του εργαστηρίου για να γράψουν τις εργασίες τους.

Σημείωση

ΓΛΩΣΣΑ Ακολουθώ τους κανόνες της γραμματικής (Τριανταφυλλίδη για τη νεοελληνική γλώσσα και το μονοτονικό σύστημα. Γράφω με μία λέξη τα αριθμητικά από το 13 ως το 19: δεκατρία, δεκαπέντε κλπ. Τις αντωνυμίες: καθένας, καθεμιά, καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε, οσοδήποτε, οτιδήποτε. Το ουσιαστικό: καθέκαστα Την πρόθεση σε (σ’) με τη γενική ή την αιτιατική του άρθρου στου αδερφού μου. Αλλά γράφεται χωριστά, με έκθλιψη, η αντωνυμία σου. Σ’ το χαρίζω Τις ρηματικές φράσεις όπου έχει χαθεί η αίσθηση ότι αποτελούνται από χωριστές λέξεις: πηγαινέλα. Τα σύνθετα με το επιτακτικό «πάρα»: παρακάτω, παραπάνω, παραπίσω Τις σύνθετες λέξεις που άλλοτε γράφονταν με ενωτικό: γερόλυκος, ,Μπαρμπαγιάννης

Γράφω με μια λέξη απαρχής απεναντίας απευθείας αφενός αφετέρου αφότου αφού δηλαδή διαμιάς ειδάλλως ειδεμή ενόσω εντάξει εντούτοις εξαιτίας εξάλλου εξαρχής εξίσου επικεφαλής επιπλέον

Γράφω με μια λέξη εφάπαξ εφεξής εφόσον καθ(ε)αυτό καθεξής καθόλου καθόσον καθότι καθώς καθωσπρέπει καλημέρα καληνύχτα καλησπέρα καληώρα καταγής κατευθείαν κιόλας μεμιάς μολαταύτα μολονότι μολοντούτο

Γράφω με μια λέξη ολημέρα οληνύχτα ολωσδιόλου οποτεδήποτε οπουδήποτε οπωσδήποτε προπαντός προπάντων τωόντι υπόψη ωσότου ώσπου ωστόσο

Γράφω με δύο λέξεις Αλλά οι εμπρόθετες εκφράσεις: εν γένει, εν λόγω, εν μέρει, εν πολλοίς

Γράφω με δύο λέξεις Και : δια μακρών εν ανάγκη εν ολίγοις εν πάση περιπτώσει εν σχέσει εν τω μεταξύ επί γενεάς γενεών επί θητεία επί θύραις επί ίσοις όροις επί λέξει επί μακρόν επί ματαίω επί τα ίχνη επί τάπητος επί τη ευκαιρία επ’ ονόματι επ’ ουδενί

προσοχή επί ίσοις όροις επί λέξει επί μακρόν επί ματαίω επί τα ίχνη επί τάπητος επί τη ευκαιρία επ’ ονόματι επ’ ουδενί εξαρχής εξολοκλήρου επικεφαλής επιμέρους επιτέλους επιτόπου

και Επίσης: καθ’ οδόν καθ’ όλα καθ’ ύψος κατά βάθος κατά κανόνα κατά λάθος κατά κράτος κατά λέξη κατά μέρος κατ’ αναλογία κατά νου κατ’ αντιστοιχία κατά παραγγελία κατά προσέγγιση κατ’ αρχάς κατ’ αρχήν κατά τεκμήριο κατά τόπους κατά τύχη κατ’ επιλογή κατ’ έτος κατ’ όνομα κατ’ ουσία

Όπως και Αλλά: καθεξής καθόλου καθόσον καθότι καθώς καθωσπρέπει καταγής καταμέτωπο καταπάνω καταπρόσωπο καταπώς καταμεσής καταπόδας καταρχήν (αρχικά) κατεξοχήν κατευθείαν

Με την ίδια λογική Με την ίδια λογική: παρά κάτι παρά λίγο/παρ’ ολίγον παρά πάσα(ν) προσδοκία(ν) παρά ταύτα παρά τρίχα παρά τω πρωθυπουργώ παρά φύσι(ν) παρ’ όλο, παρ΄ότι

Ξένες λέξεις Γράφουμε: κόκα κόλα ή κοκακόλα, σούπερ μάρκετ ή σουπερμάρκετ, λούνα παρκ ή λουναπάρκ Όταν η συνένωση σχηματίζει συμφωνικό σύμπλεγμα που αποκλίνει σημαντικά από την προφορά της ξένης λέξης, είναι προτιμότερο να γράφουμε τις λέξεις χωριστά: π.χ. μπεστ σέλερ Γνωστές λατινικές φράσεις τις γράφουμε με λατικούς χαρακτήρες. Π.χ. a posteriori, a priori, de jure, de facto

ΜΟΝΟΤΟΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν παίρνουν τόνο Ο τόνος του εγκλιτικού ο οποίος ακούγεται στη λήγουσα των προπαροξύτονων λέξεων σημειώνεται. Π.χ. τα καλύτερά μας χρόνια Επίσης σημειώνεται ο τόνος στο πρώτο από τα δύο εγκλιτικά όταν προηγείται παροξύτονη προστακτική. Πχ. Πάρε μού το.

τονισμός Θεωρούνται μονοσύλλαβοι και δεν τονίζονται οι συνιζημένοι τύποι, όπου δύο φωνήεντα προφέρονται μαζί αποτελώντας μία συλλαβή: Ποιος Πια Γεια χαρά, γιος Νιος

τονισμός Ρηματικοί τύποι που έμειναν άτονοι από αφαίρεση δεν ανεβάζουν τον τόνο στην προηγούμενη λέξη: μου ΄ δωσε μου ’ρθε να ’θελε μου ’πε

τονισμός Μια μονοσύλλαβη προστακτική, ακόμα κι όταν ακολουθείται από δύο εγκλιτικά, δεν παίρνει τόνο: βρες μου τον πες του τα Οι λέξεις που παρουσιάζονται ως μονοσύλλαβες ύστερα από έκθλιψη ή αποκοπή τονίζονται: μήτ’ εγώ είν’ αλήθεια άσ’ το δώσ’ τα Εξαιρούνται και τονίζονται οι εξής μονοσύλλαβες λέξεις: Ο διαζευκτικός σύδεσμος ή Π.χ. ή η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη

τονισμός Τα ερωτηματικά πού και πώς σε ευθεία ερώτηση Πού το έμαθες; Πώς προτιμάς; σε πλάγια ερώτηση Σκέφτομαι πού θα μείνω Αναρωτιέμαι πώς τα περνάει Σε περιπτώσεις όπως: Πώς το θέλω! Περιμένω πώς και πώς! Απάντησες στο Γιάννη; -Πώς! Πού να στα λέω! πού και πού! αραιά και πού Από πού κι ως πού

τονισμός Τα που και πως δεν παίρνουν τόνο όταν δεν είναι ερωτηματικά Έτσι που ήρθαν τα πράγματα Την εποχή που ήμασταν νέοι Λυπάμαι που σε στενοχώρησα Ο Γιάννης, που λες, είναι φίλος μου Θυμάμαι πως πάντα παίζαμε έξω και πως πάντα είχε φως

τονισμός Οι αδύνατοι τύποι των προσωπικών αντωνυμιών : μου, σου, του, της, τον, την, το, μας, σας, τους, τα Τονίζονται όταν στην ανάγνωση υπάρχει περίπτωση να θεωρηθούν εγκλιτικά: Ο πατέρας μού έδωσε Ο πατέρας μου έδωσε Προτού οι ελέφαντες καλοξυπνήσουν, ο Γιάννης τούς ξεγλίστρησε με προσοχή Όλοι μας κοιτάξαμε μπροστά και ο Γιάννης μας κοίταξε πίσω

τονισμός Σε περιπτώσεις που αμφιβάλλουμε για το αν μπορεί ή όχι να γίνει σύγχυση, είναι προτιμότερο να τονίζουμε τους αδύνατους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών: Μια φορά μας είπαν ότι ήταν απαραίτητο Τονίζονται οι μονοσύλλαβες λέξεις που προηγούνται των ρηματικών τύπων μπω, βγω, ’ρθω όταν συμπροφέρονται με αυτούς, σε όλα τα πρόσωπα και τους αριθμούς: Νά βγω, να βγω Θά ’ρθει, θα ’ρθει Θα μού ’ρθει, θα μου ’ρθει Να τά βρει, να τα βρει

τονισμός Σύμφωνα με τους κανόνες του μονοτονικού, δεν προβλέπεται τόνος σε κανένα άρθρο. Υπάρχουν όμως μερικές περιπτώσεις όπου τα άρθρα μπορούν να θεωρηθούν εγκλιτικά, οπότε ενδείκνυται η χρήση του τόνου, όπως: Ο γιος τού Μιχαήλ ή ο γιος του ο Μιχαήλ Η ιδεολογία τού σήμερα

ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ 1. Η τελεία Σημειώνεται στο τέλος μιας περιόδου και δηλώνει ότι έχει διατυπωθεί ένα πλήρες νόημα. Όταν ολοκληρώνεται και η αναφορά σε ένα συγκεκριμένο θέμα, η επόμενη περίοδος ξεκινά με νέα παράγραφο. Έτσι δηλώνεται σαφέστατα η μετάβαση από το ένα θέμα στο άλλο Π.χ. Ήταν κανόνας απαράβατος ότι έπρεπε να παρακολουθούμε ανελλιπώς το μάθημα και να κρατούμε σημειώσεις για ό,τι θεωρούμε χρήσιμο. Εκείνη τη στιγμή κάποιος κτύπησε την πόρτα και όλοι στρέψαμε την προσοχή μας εκεί.

Η τελεία - Με τελεία σημειώνουμε τις συντομογραφίες : π.χ., μ.Χ., κτλ. - Πολλά αρκτικόλεξα: Δ.Ε.Η., Ε.Ο.Τ., Σ.Ε.Β - Για να διακρίνουμε τις χιλιάδες στους αριθμούς: 1.565, 1.254.000 όχι όμως στις χρονολογίες: Το 1821 ξεκίνησε η Ελληνική Επανάσταση Δεν σημειώνεται η τελεία μετά από τίτλους, επιγραφές, επικεφαλίδες κτλ., εκτός αν αποτελούν μέρος ενός κειμένου: Κεφάλαιο πρώτο Η Αθήνα την εποχή του Περικλή - Στις λεζάντες που συνοδεύουν φωτογραφίες, εικόνες κτλ. πρέπει να βάζουμε τελεία όταν αυτές αποτελούν μια ολόκληρη πρόταση: Ο πρωθυπουργός υποδέχεται με τιμές τον Ιταλό ομόλογό του στο αεροδρόμιο. Αλλά: Ο Ιταλός πρωθυπουργός κ. Πρόντι

τονισμός Όταν οι αδύνατοι τύποι των προσωπικών αντωνυμιών δεν υπάρχει περίπτωση να συνδεθούν με την προηγούμενη λέξη, δεν παίρνουν τόνο: Όταν σου το ζήτησα αρνήθηκες Η μητέρα μου ’λεγε (υποχρεωτικά: έλεγε σε μένα, εφόσον έχει χαθεί το έ) Η κόρη μας μας εκπροσώπησε επάξια Η πρόσβαση μου στερούσε…(αν ήταν ισοδύναμο κτητικής αντωνυμίας:η πρόσβασή μου στερούσε…)

Άνω τελεία Με την άνω τελεία σημειώνουμε μια διακοπή του λόγου μικρότερη από αυτή που δηλώνει η τελεία και μεγαλύτερη από αυτή που δηλώνει το κόμμα. Η χρήση της είναι περιορισμένη στα νέα ελληνικά δεν ήρθε η καθηγήτριά μας· ήταν άρρωστη όπως μάθαμε αργότερα. Στις περιπτώσεις αυτές η δεύτερη ημιπερίοδος συμπληρώνει ή διευκρινίζει το νόημα της πρώτης. η άνω τελεία χρησιμοποιείται επίσης συχνά σε περιπτώσεις παράθεσης ή απαρίθμησης κάποιων στοιχείων: Θυμήθηκα όλους τους συμφοιτητές μου: τον Γιώργο, που τώρα κάνει τη διατριβή του στην Οξφόρδη· τον Γιάννη που άφησε τις σπουδές για να γίνει ηθοποιός· τον Κώστα που έγινε δημοσιογράφος και πολλούς άλλους.

Το κόμμα Το κόμμα, το σημείο στίξης που χρησιμοποιείται περισσότερο από όλα τα άλλα, χρησιμεύει για να διακρίνουμε και να χωρίζουμε λογικά τα νοήματα και για να αναδεικνύουμε πιο σωστά το νόημα και τη θέση μέσα στο λόγο των προτάσεων και των άλλων στοιχείων ενός κειμένου, συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη κατανόησή του.

Σημείωση: Το κόμμα δεν αντιστοιχεί πάντοτε σε παύση στον προφορικό λόγο. Το βασικό κριτήριο για να σημειώσουμε ή να μην σημειώσουμε κάπου κόμμα πρέπει να είναι η σύνδεση και η διάκριση των νοημάτων. Η χρήση του κόμματος είναι πιο δύσκολη να καθοριστεί απόλυτα και να μπει σε κανόνες. Πολλές φορές στη χρήση της παίζουν ρόλο το υποκειμενικό στοιχείο, η ευαισθησία και η ικανότητα αυτού που συντάσσει μια εργασία σε συνδυασμό βέβαια με κάποιους κανόνες ή γενικές κατευθύνσεις που ωστόσο στην πράξη αποδεικνύονται συχνά ανεπαρκείς. Συχνά η κατά γράμμα και χωρίς ευελιξία εφαρμογή ορισμένων από τους κανόνες μπορεί να μην διευκολύνει τη σωστή σύνταξη και κατανόηση ενός κειμένου. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν πρέπει να υπάρχουν κανόνες και να τους εφαρμόζουμε.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Το κόμμα χρησιμοποιείται για να χωρίσει όρους μιας πρότασης (υποκείμενα, ρήματα, αντικείμενα, κατηγορούμενα, προσδιορισμούς) που παρατίθενται ασύνδετα αλλά είναι συντακτικά όμοιοι: Ο Γιώργος, ο Νίκος, η Μαρία και η Ευγενία ήταν από τα φοιτητικά τους χρόνια φίλοι. Αυτός ο Γιάννης είναι αγενής, προσβλητικός, κομπλεξικός· απορώ γιατί τον κάνεις παρέα. Αγοράσαμε τον Θουκυδίδη, τον Ηρόδοτο, τον Βιργίλιο και τη φιλοσοφία του ΣΤ΄ εξαμήνου. Τον φιλοξένησαν για δέκα ημέρες, του έδειξαν τα αξιοθέατα, τον πήγαν στα νησιά και τελικά έφυγε πολύ ευχαριστημένος.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Στην περίπτωση απαρίθμησης επιθέτων που προσδιορίζουν ένα ουσιαστικό, τα επίθετα αυτά χωρίζονται μεταξύ τους με κόμμα όταν το καθένα προσδιορίζει το ουσιαστικό όπως και τα υπόλοιπα: Ο Κώστας διακρίνεται για την επιμέλεια, την ευγένεια και την προθυμία του. Αλλά: Ήταν ένα θαυμάσιο ηλιόλουστο πρωινό. Είναι μια ψηλή ξανθιά κοπέλα. Ένα παλιό μικρό πράσινο σκουριασμένο αυτοκίνητο

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Στα δύο πρώτα παραδείγματα τα επίθετα ‘ηλιόλουστο’ και ‘ξανθιά’ συνδέονται με τα ουσιαστικά ‘πρωινό’ και ‘κοπέλα’ και σχηματίζουν νοηματικό σύνολο που προσδιορίζεται από τα επίθετα ‘θαυμάσιο’ και ‘ψηλή’ αντίστοιχα. Συνεπώς, ως προσδιορισμός λειτουργεί μόνο το πρώτο από τα δύο επίθετα της πρότασης, οπότε δεν χρειάζεται να βάλουμε κόμμα. Στο τρίτο παράδειγμα, το ‘μικρό πράσινο σκουριασμένο αυτοκίνητο’ χαρακτηρίζεται συνολικά ως ‘παλιό’.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Οι μετοχικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα από την κύρια πρόταση όταν: Έχουν θέση επεξήγησης: Αρχίζουν τη συνεδρίαση σύμφωνα με την ημηρεσία διάταξη, κάνοντας έναν απολογισμό της χρονιάς που πέρασε (δηλαδή κάνοντας). Ισοδυναμούν με επιρρηματική δευτερεύουσα πρόταση της οποίας το νόημα δεν είναι άμεσα συνδεδεμένο με το νόημα της κύριας πρότασης: Ελπίζοντας ότι δεν είχε πάρει ακόμα την απόφασή του, έκανα μια τελευταία προσπάθεια να τον πείσω να μη φύγει. (Επειδή είχα την ελπίδα…). Εδώ η μετοχική πρόταση ισοδυναμεί με δευτερεύουσα αιτιολογική.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Φτάνοντας στο σπίτι, αντίκρισα ένα θέαμα που με συγκλόνισε. (όταν έφτασα…) Εδώ η μετοχική πρόταση ισοδυναμεί με δευτερεύουσα χρονική. Και στα δύο παραδείγματα η σύνδεση των νοημάτων είναι χαλαρή, υπάρχει κάποια σχετική αυτονομία, δεν τονίζεται η αλληλεξάρτηση και ο αλληλοκαθορισμός της μιας πράξης από την άλλη. Αλλά: Βγαίνοντας από το σπίτι κλείδωσα την πόρτα Εδώ το νόημα της μετοχικής πρότασης συνδέεται άμεσα με τα επόμενα, περιγράφεται ‘ενιαία’ μια ενέργεια, οπότε δεν χρειάζεται να μπει κόμμα.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Για τις περιπτώσεις που η μετοχική πρόταση έπεται της κυρίας, είναι λίγο δύσκολο να διατυπωθεί ένας γενικός κανόνας. Σ’αυτές τις περιπτώσεις: δεν χωρίζουμε με κόμμα την τροπική μετοχή, ως αμεσότερα συνδεόμενη με το νόημα του ρήματος: Μπήκε μέσα βρίζοντας και απειλώντας. Όταν η μετοχή είναι χρονική ή αιτιολογική, δεν χωρίζεται όταν το νόημά της συνδέεται άμεσα με τα προηγούμενα: Δώσαμε τόπο στην οργή προσπαθώντας να αποφύγουμε τα χειρότερα (ακριβώς επειδή προσπαθήσαμε…) Κάναμε μπάνιο φτάνοντας στο σπίτι (απαντάμε στην υποθετική ερώτηση ‘πότε κάνατε μπάνιο;’

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Στις περιπτώσεις αυτές, είναι δυνατό να βάλουμε κόμμα όταν η μετοχική πρόταση είναι αρκετά μεγάλη ή το νόημά της δεν συνδέεται άμεσα με τα προηγούμενα και-ενδεχομένως επιδιώκουμε να της δώσουμε ξεχωριστό νόημα: Αποφάσισαν να φύγουν νωρίτερα, επηρεασμένοι (επειδή είχαν επηρεαστεί) από όσα είχαν ακούσει στις ειδήσεις για σοβαρή επιδείνωση του καιρού. Έφυγαν διακριτικά από την αίθουσα, έχοντας καταλάβει ότι είχαν γίνει ανεπιθύμητοι (αφού/επειδή κατάλαβαν)

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Το ίδιο συμβαίνει και στις περιπτώσεις που η μετοχή δηλώνει κάποια αντίθεση με τα προηγούμενα ή μετριάζει κάπως το νόημά τους: Τελικά συμφώνησαν μαζί μας, διατυπώνοντας ωστόσο σοβαρές επιφυλάξεις (παρόλο που διατύπωσαν σοβαρές επιφυλάξεις) Υπέβαλε την παραίτησή του, αφήνοντας (ωστόσο) ταυτόχρονα ανοιχτό το ενδεχόμενο να επιστρέψει όταν αλλάξουν οι συνθήκες.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Χωρίζουμε με κόμμα την π α ρ ά θ ε σ η και την ε π ε ξ ή γ η ση , ανεξάρτητα από τον τρόπο εκφοράς τους ή τη θέση τους στην πρόταση: Ήταν μαζί τους και ο κύριος Γιώργος, ο δάσκαλος της Μαρίας. Μια μεγαλειώδης συγκέντρωση, πραγματική λαοθάλασσα. Είχε μιαν άλλη, σπουδαία αιτία. Και κάτι άλλο, ευλογημένο.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Αξίζει να προσέξουμε ότι, εάν δεν μπει κόμμα στα παραδείγματα 3 και τέσσερα, αλλάζει αισθητά το νόημα: θα είναι σαν να γίνεται λόγος για περισσότερες από μία σπουδαίες αιτίες και για περισσότερα από ένα ευλογημένα πράγματα, σαν να πρόκειται για μία (ακόμα μία) σπουδαία αιτία και για ένα ακόμα ευλογημένο πράγμα…

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Χωρίζουμε με κόμμα την κλητική προσφώνηση: Δεν νομίζω, κύριοι δικαστές, ότι υπάρχει λόγος να πω περισσότερα για την υπόθεση. Γιάννη, δεν έχεις δίκιο σ’ αυτό το σημείο. -Σε περίπτωση που η κλητική προσφώνηση ακολουθείται από παράθεση, τότε και η παράθεση χωρίζεται, κανονικά, με κόμμα: Έλα, Βασίλη, αγόρι μου. -Η κλητική προσφώνηση θα ήταν υπερβολικό να χωριστεί με κόμμα σε κάποιες στερεότυπες εκφράσεις, όπως: Έλα Παναγιά μου! Κύριε ελέησον!

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Ένα μόριο ή ένα επίρρημα που βρίσκεται στην αρχή μιας περιόδου και συνδέει το νόημά της με τα προηγούμενα πρέπει κανονικά να χωριστεί με κόμμα: -Θα έρθετε μαζί μας; -Ναι, θα έρθουμε.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Προσοχή στη χρήση του κόμματος στις παρακάτω περιπτώσεις ε π ι ρ ρ η μ ά τ ω ν και σ υ ν δ έ σ μ ω ν: Καλά, θα έρθουμε. Τότε, δεν επιστρέφουμε στο Παρίσι; Λοιπόν, τι θα κάνουμε; Έτσι, καταφέραμε να λύσουμε την άσκηση. Πράγματι, νομίζω ότι ήταν μια εντυπωσιακή εκδήλωση!

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Είναι φανερό ότι σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η λέξη με την οποία ξεκινάει η περίοδος συνδέεται κυρίως-και συνδέει αυτό που ακολουθεί- με τα προηγούμενα, για παράδειγμα, το ‘τότε’ ισοδυναμεί με ‘αφού έχουν έτσι τα πράγματα’, το ίδιο και το ‘λοιπόν’. Το ‘έτσι’ δεν δηλώνει τρόπο αλλά το αποτέλεσμα των όσων έχουν δηλωθεί προηγουμένως. Εάν όμως γράψουμε Τότε δεν επιστρέφουμε στο Παρίσι Έτσι καταφέραμε να λύσουμε την άσκηση Το ‘τότε’ και το ‘έτσι’ συνδέονται στενά με τα επόμενα, δηλώνουν κάτι διαφορετικό από ό,τι πριν και δεν χωρίζονται με κόμμα

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Προσοχή επίσης στη χρήση τού χρησιμοποιούμενου μετά από αρνητική ερώτηση ‘πώς’: -Δεν θέλετε να μείνουμε άλλο; -Πώς, μας αρέσει εδώ!

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Τα πράγματα περιπλέκονται αρκετά όταν το μόριο, το επίρρημα ή ο σύνδεσμος δεν βρίσκονται στην αρχή της πρότασης. Τότε είναι αρκετά δύσκολο να διατυπωθεί ένας κανόνας γενικής εφαρμογής, γιατί οι περιπτώσεις που είναι πιθανό να εμφανιστούν είναι πάρα πολλές, ενώ αρκετές φορές παίζει σημαντικό ρόλο και το υποκειμενικό στοιχείο. Από την άποψη αυτή, η χρήση ή η μη χρήση του κόμματος μπορεί κάποιες φορές να μη θεωρηθεί σοβαρό λάθος ή παράλειψη.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Ας δούμε μερικά παραδείγματα: Αμφιβάλλετε λοιπόν για τις προθέσεις μας; Δεν μπορούμε συνεπώς να σας παρακολουθήσουμε. Στα παραδείγματα αυτά η χρήση ή μη του κόμματος δεν θα είχε σημαντική-θετική ή αρνητική-συμβολή στην κατανόηση του νοήματος. -Το κόμμα πρέπει να αποφεύγεται όταν το επίρρημα ή ο σύνδεσμος δηλώνουν τρόπο, οπότε είναι πιο άμεσα συνδεδεμένα με τα συμφραζόμενα: Πιστεύετε πραγματικά (αληθινά, στ’αλήθεια)ότι αυτοί έχουν δίκιο;

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση Προσοχή χρειάζεται επίσης στη χρήση του κόμματος όταν υπάρχουν επιρρηματικές εκφράσεις με τους συνδέσμους ‘ως’ ή ‘σαν’. Γιατί, ως μανιώδης κυνηγός, θα τα σκότωνε όλα. Σας μιλάω ως έμπειρος και μανιώδης κυνηγός. Στην πρώτη περίπτωση, το ‘ως μανιώδης κυνηγός’ έχει καθαρά επιρρηματική-αιτιολογική σημασία και χρησιμοποιείται ως προσδιορισμός. Στη δεύτερη, η έκφραση ‘ως έμπειρος και μανιώδης κυνηγός’ σημαίνει ‘με την ιδιότητα του…’ , οπότε η νοηματική σύνδεση με τα υπόλοιπα είναι άμεση.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην πρόταση -Οι εκφράσεις ‘για παράδειγμα’ και ‘παραδείγματος χάρη, ή η συντομογραφία ‘π.χ.’ θεωρούνται συνήθως καθαρά παρενθετικές και χωρίζονται με κόμμα: Αναφέρουμε, για παράδειγμα, τη χρήση της αντωνυμίας εγώ σε ορισμένες περιπτώσεις. Ας υποθέσουμε, π.χ., ότι γίνεται αιφνιδιαστικός έλεγχος στα βιβλία μας.

Το κόμμα και το υποκείμενο ή το αντικείμενο Το υποκείμενο ή το αντικείμενο μιας πρότασης δεν χωρίζεται ποτέ με κόμμα από το ρήμα, ακόμα και αν είναι ολόκληρη πρόταση: Δεν νομίζω ότι θα έρθουν για την υποδοχή. Σας συνιστώ να διαβάσετε λογοτεχνία. Είδα που έρχονται και τον χαιρέτησα. Φοβάμαι πως θα βρέξει.

Το κόμμα και η σύγκριση Όταν ο δεύτερος όρος μιας σύγκρισης εισάγεται με το σύνδεσμο ‘παρά’, δεν χωρίζεται συνήθως με κόμμα, εκτός και αν πρόκειται για πολύ μεγάλη πρόταση: Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Προτιμώ να φύγω τώρα αμέσως παρά να μείνω και να τους περιμένω. Αλλά: Προτιμώ να φύγω τώρα αμέσως, παρά να μείνω και να ακούσω όλες αυτές τις συκοφαντίες εις βάρος μου περιμένοντας να μου δοθεί ο λόγος.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην περίοδο -Δεν χωρίζουμε με κόμμα από την κύρια πρόταση τις ο ν ο μ α τ ι κ έ ς δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο υ σ ε ς π ρ ο τ ά σ ε ι ς (ειδικές, πλάγιες ερωτηματικές, βουλητικές και ενδοιαστικές). Οι προτάσεις αυτές έχουν θέση υποκειμένου ή αντικειμένου στον λόγο, συνεπώς η σύνδεσή τους είναι άμεση με το νόημα της κυρίας πρότασης: Λένε ότι την Κυριακή θα έχουμε σφοδρή κακοκαιρία. Είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει να παίξει αυτήν την εβδομάδα. Προσπαθούμε να βρούμε μια κοινά αποδεκτή λύση. Τρέμω μη φύγεις.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην περίοδο -Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα μόνο όταν έχουν θέση επεξήγησης: Ποτέ δεν μου είχε περάσει αυτό από το μυαλό, ότι θα μπορούσε να μας ξεγελάσει. Αυτό μας έλειπε, να μας ζητήσουν και τα ρέστα τώρα!

Η χρήση του κόμματος μέσα στην περίοδο Από τις α ν α φ ο ρ ι κ έ ς π ρ ο τ ά σ ε ι ς δεν χωρίζονται με κόμμα από την κύρια οι λεγόμενες προσδιοριστικές, αυτές δηλαδή που αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα της κύριας, προκειμένου αυτή να μπορεί να γίνει πλήρως κατανοητή: Αυτή είναι η εκπομπή που έχει αυτή τη στιγμή την πιο υψηλή θεαματικότητα Ο φίλος σου που συναντήσαμε προχτές είναι πάλι εδώ.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην περίοδο Όταν όμως η αναφορική πρόταση είναι προσθετική (μη προσδιοριστική), δηλαδή προσθέτει ένα στοιχείο που δεν είναι απαραίτητο για να έχει η κυρία πρόταση ολοκληρωμένο νόημα, πρέπει να χωριστεί με κόμμα: Αυτή είναι η εκπομπή του Χ., που έχει αυτή τη στιγμή την πιο υψηλή θεαματικότητα. Ο φίλος σου ο Γιώργος, που συναντήσαμε προχτές, είναι και πάλι εδώ.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην περίοδο Για τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις ισχύουν τα ακόλουθα: Οι τελικές προτάσεις δεν χωρίζονται με κόμμα όταν το νόημά τους είναι στενά συνδεδεμένα με το νόημα της κύριας (συχνά εισάγονται με τον σύνδεσμο «να»). Ο γενικός αυτός κανόνας ισχύει συνήθως για την περίπτωση που η τελική πρόταση ακολουθεί την κύρια: Κάθισα να σε περιμένω. Ήρθα για να δω τι κάνεις.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην περίοδο Όταν όμως η τελική πρόταση προηγείται της κύριας ή δεν συνδέεται στενά νοηματικά με την κύρια, κανονικά πρέπει να χωριστεί με κόμμα: ήρθα λίγο νωρίτερα απόψε, για να προλάβω να δω την ταινία από την αρχή. Για να μπορέσει να είναι υποψήφιος στις επόμενες εκλογές, παραιτήθηκε από τη θέση του διοικητή του Οργανισμού.

Η χρήση του κόμματος μέσα στην περίοδο Χωρίζουμε με κόμμα τις δευτερεύουσες αιτιολογικές, χρονικές, υποθετικές, εναντιωματικές και αποτελεσματικές προτάσεις από τις κύριες όταν προηγούνται της κύριας πρότασης. Όταν τακτοποιήσω το ζήτημα, θα σου τηλεφωνήσω. Αν έχει βελτιωθεί ο καιρός μέχρι αύριο, θα μπορέσουμε ίσως να ξεκινήσουμε.

Το κόμμα και οι σύνδεσμοι. Ο γενικός κανόνας είναι ότι προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους με συμπλεκτικούς (ή διαχωριστικούς) συνδέσμους (δηλαδή προτάσεις ισοδύναμες) δεν χωρίζονται-η μία από την άλλη-με κόμμα: Δεν έχουν ούτε που να μείνουν ούτε τι να φάνε. Ο καιρός ήταν καλός και η θάλασσα (ήταν) ήρεμη.

VIII. ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ Μέσα στο κείμενό μας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε παρενθέσεις. Καλό είναι να μην είναι πολλές ή περιττές. Μέσα σε παρένθεση γράφουμε λέξεις ή ολόκληρες προτάσεις που επεξηγούν ή συμπληρώνουν τα λεγόμενα ή υπενθυμίζουμε κάποια πράγματα, κυρίως όταν αυτά δεν συνδέονται στενά με το νόημα της πρότασης ή δεν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμά της : Ο Καθηγητής Γλωσσολογίας (Γ. Μπαμπινιώτης) αναφέρει…(επεξήγηση). Ο πατέρας μου (θεός σχωρέστον) έλεγε συχνά παροιμίες(συμπλήρωση των λεγομένων). Νομίζω ότι θα υπάρξει πρόβλημα μαζί του (θυμηθείτε τι είχε γίνει και χθες)(συμπλήρωση-υπενθύμιση). Ο Φορτουνάτος (1530-1600)έγραψε ύμνους και λυρικά ποιήματα.(παράθεση συμπληρωματικού στοιχείου).

ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ Συχνά αυτό το συμπληρωματικό στοιχείο στην παρένθεση μπορεί να αποτελεί ειρωνικό σχόλιο: Ο υπουργός δήλωσε ότι οικονομικά ο τόπος έχει προβλήματα και ότι αυτός θα τα λύσει όλα (sic). Η ορθογώνια παρένθεση χρησιμοποιείται ορισμένες φορές παράλληλα με την κανονική, σε κείμενα επιστημονικά όταν πρέπει να ανοίξει «παρένθεση μέσα στην παρένθεση»: πολλοί μελετητές δίνουν έμφαση όχι μόνο στις λεξικολογικές αλλά και στις γραμματικές διαφορές στη δομή των διαφόρων γλωσσών (υπενθυμίζουμε τη σχετική άποψη του Boas [Εισαγωγή στο βιβλίο Handbook of American Indian Languages].

ΙΧ. ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Σε μια επιστημονική εργασία καλό είναι να μην χρησιμοποιούμε συντομογραφίες αλλά να γράφουμε ολογράφως τις λέξεις. Δηλαδή όχι δηλ. Όταν η συντομογραφία απαρτίζεται από το α ρ χ ι κ ό και το τα ε λ ι κό τμήμα της λέξης δεν βάζουμε την τελεία της συντομογραφίας: δίδα, Κος. Σε ορισμένες συντομογραφίες αυτού του τύπου, όταν πρόκειται για πολυσύλλαβες λέξεις με υψηλή συχνότητα εμφάνισης σε ορισμένα κείμενα, το αρχικό και το τελικό τμήμα χωρίζονται με μια πλάγια γραμμή (χωρίς κενό διάστημα): εκπ/ση (<εκπαίδευση). Ο τύπος αυτός εφαρμόζεται στα κύρια ονόματα :Θεσ/νίκη<Θεσσαλονίκη,Κων/νος<Κωνσταντίνος,και στα επώνυμα που είναι σύνθετα με το Χατζή:Χ”γεωργίου (χωρίς κενό διάστημα. Φυσικά σε μια επιστημονική εργασία καλό είναι να αποφεύγονται τέτοιες συντμήσεις και να γράφεται ολογράφως το κάθε κύριο όνομα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το δρ. θεωρείται ότι προέρχεται από το δόκτορας ή διδάκτορας και όχι από το δόκτωρ ή διδάκτωρ γι’ αυτό και παίρνει τελεία. Όταν παραλείπουμε το τελευταίο τμήμα της λέξης, τότε βάζουμε την τελεία της συντομογραφίας (συνήθως μετά το σύμφωνο): κ. (<κύριος), βλ. (<βλέπε), δρχ. (<δραχμές), κεφ. (<κεφάλαιο). Όταν πρόκειται για διπλά σύμφωνα, η τελεία μπαίνει μετά το δεύτερο διπλό: γραμμ. <γραμμάριο/α, ενώ όταν έχουμε δίψηφα σύμφωνα (ου, ει, οι, υι) ή συνδυασμούς φωνηέντων (αυ, ευ), η τελεία μπαίνει μετά το επόμενο σύμφωνο : ουσ. <ουσιαστικό, διεύθ. <διεύθυνση ή στο σύμφωνο μετά το φωνήεν που ακολουθεί το δίψηφο ή τον συνδυασμό: Ευάγγ.<Ευάγγελος.

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Όταν η συντομογραφία αποτελείται από δύο λέξεις, τότε συνήθως παίρνει δύο τελείες, μία στο τέλος κάθε λέξης: λ.γ. (<λόγου χάρη) /α.α. (αντ’ αυτού), αλλά κτλ. (<και τα λοιπά). Στις συντομογραφίες της προηγούμενης κατηγορίας διατηρείται το α ρκτικό κ ε φ α λ α ί ο γράμμα της λέξης/των λέξεων που συντομογραφείται/-νται :π.Χ. (προ Χριστού), η Α.Υ. (<η Αυτού/ής Υψηλότητα) Οι συντομογραφίες μένουν συνήθως α μ ε τ ά β λ η τ ε ς κατά αριθμό και πτώση (όταν σ’ αυτές δεν περιλαμβάνεται το τελικό τμήμα της λέξης): 50.000 κάτ. (<κάτοικοι) 200 γραμμ. (<γραμμάρια), ζημιά ύψους 15 εκατ. (<εκατομυρίων) ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ τα: κ.κ. (<κύριοι ή κυρίες, αναλόγως) και σσ. (<σελίδες σε βιβλιογραφικές παραπομπές, αν και σε αυτήν την περίπτωση τείνει να επικρατήσει η απλή συντομογραφία σ. ή σελ.

α ρ κ τ ι κ ό λ ε ξ α Όσο αφορά τα α ρ κ τ ι κ ό λ ε ξ α, έχει επικρατήσει να μπαίνουν οι τελείες μόνο όταν δεν υπάρχει ακριβής αντιστοιχία γράμματος-λέξης, όταν δηλαδή μια λέξη αποδίδεται με δύο ή περισσότερα γράμματα στο αρκτικόλεξο: ΗΠΑ (<Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής), ΟΗΕ (< Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών) αλλά Ε.ΚΑ.Μ. (<Ειδικές Κατασταλτικές Μονάδες), Π.Α.ΚΕ.ΘΡΑ. (<Πολιτιστικό Αναπτυξιακό ΚΕντρο ΘΡΑκης). Τα γράμματα στα αρκτικόλεξα γράφονται χωρίς διάστημα μεταξύ τους. Σπανιότερα μπορούμε να γράψουμε με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα των λέξεων που αρκτικογραφούνται, και με πεζά τα υπόλοιπα γράμματα της ίδιας λέξης: Πα.Σο.Κ (<Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα).

α ρ κ τ ι κ ό λ ε ξ α Για να αποφεύγονται πάντως παρανοήσεις, καλό θα ήταν, ιδίως σε περιπτώσεις χρήσης λιγότερο γνωστών αρκτικόλεξων, να γράφουμε πρώτα αναλυτικά τη λεξική φράση στην οποία αντιστοιχεί το αρκτικόλεξο, και δίπλα, μέσα σε παρένθεση την αρκτικολεξικογραφημένη μορφή της. Και αν επαναλαμβάνεται κατόπιν στο κείμενο, τότε χρησιμοποιούμε μόνο το αρκτικόλεξό της : Η Ομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΟΕΕ)κήρυξε 48ωρη απεργία για τις 15 Φεβρουαρίου. Ο πρόεδρος της ΟΕΕ κ. Πετρόπουλος,σε συνέντευξη τύπου, εξήγησε τους λόγους των κινητοποιήσεων.

α κ ρ ώ ν υ μ α Μια άλλη κατηγορία βραχυγραφιών αποτελούν τα α κ ρ ώ ν υ μ α, όπου το αρχικό τμήμα δύο λέξεων (που μπορεί να ισοδυναμεί με την πρώτη συλλαβή ή να ξεπερνά για λόγους σημασιολογικούς ή αρμονίας) ενώνεται σχηματίζοντας μια νέα λέξη, η οποία γράφεται με πεζά γράμματα, έχει έναν τόνο και είναι άκλιτη: βίπερ<βιβλίο περιπτέρου. Προπό<προγνωστικά ποδοσφαίρου αλλά και : Προ-Πο ή ΠΡΟ-ΠΟ

Χ. ΑΡΙΘΜΟΙ Το πρόβλημα που σχετίζεται με τη γραφή των αριθμών έγκειται στο πότε αυτοί γράφονται με ψηφία και πότε ολογράφως (Οι αριθμοί από το 13 ως το 19 γράφονται με μια λέξη. Από το 21 και πάνω γράφονται σε χωριστές λέξεις. Εξαιρείται το Εικοσιένα) πρόβλημα που έχει να κάνει κατεξοχήν με το είδος του κειμένου στο οποίο απαντάται η χρήση τους.

ΑΡΙΘΜΟΙ Θα μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει τέσσερις κατηγορίες κειμένων: Ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ά (θετικής κατεύθυνσης) έ ρ γ α που αναφέρονται, π.χ. στα μαθηματικά, στη φυσική, στους υπολογιστές κτλ. Στο είδος των κειμένων αυτών οι αριθμοί παίζουν πρωταρχικό ρόλο και χρησιμοποιούνται σχεδόν διαρκώς. Γράφονται λοιπόν πάντα με ψηφία Λ ο γ ο τα ε χ ν ι κ ά κ ε ί μ ε ν α σ τ ι χ ο υ ρ γ ι κ ή ς μ ο ρ φ ή ς, (ποιήματα, θεατρικά έργα). Εδώ καλύτερα οι αριθμοί να γράφονται ολογράφως (εκτός τις ημερομηνίες), καθώς η χρήση τους είναι πολύ περιορισμένη. ΄Δ η μ ό σ ι α έ γ γ ρ α φ α/ ν ο μ ι κ έ ς π ρ ά ξ ε ι ς. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας αυτών των κειμένων επιβάλλει τη γραφή των αριθμών και με ψηφίο (στην αρχή) και ολογράφως (ακολούθως και σε παρένθεση), για αποφυγή παραχαράξεων ή παρανάγνωσης.

ΑΡΙΘΜΟΙ Π ε ζ ά λ ο γ ο τ ε χ ν ι κ ά κ ε ί μ ε ν α, ά ρ θ ρ α, ε κ θ έ σ ε ι ς, ρ ε π ο ρ τ ά ζ κτλ. Εδώ υπάρχουν περιπτώσεις που οι αριθμοί μπορούν να γραφούν είτε με τη μία μορφή είτε με την άλλη. Ως εκ τούτου, θα παραθέσουμε διάφορα παραδείγματα σημειώνοντας σε καθένα τι είναι προτιμότερο να ακολουθηθεί.

ΑΡΙΘΜΟΙ Στην αρχή της φράσης οι αριθμοί γράφονται ολογράφως, εκτός και αν είναι πολύ μεγάλοι: Πενήντα χιλιάδες φίλαθλοι γέμισαν το στάδιο. 268.305.131 Ευρωπαίοι ανήκουν στην Ε.Ε.

ΑΡΙΘΜΟΙ Οι αριθμοί νόμων, άρθρων, λαχείων, σελίδων, εγκυκλίων, πρωτοκόλλων και λοιπών νομικών πράξεων και διευθύνσεων γράφονται με ψηφία: Ο νόμος 1893/88 Το άρθρο 5 του Συντάγματος Ο λαχνός 1567654 Η σελίδα 15 του βιβλίου Η εγκύκλιος 225 του υπουργείου Ο Λαμπρόπουλος μένει στην οδό Πειραιώς 25.

ΑΡΙΘΜΟΙ . Οι αριθμοί ψήφων και ψηφοφόρων γράφονται επίσης με ψηφία: Στις κάλπες προσήλθαν 21.500 ψηφοφόροι Το κυβερνών κόμμα συγκέντρωσε 1.500.230 ψήφους Τα ποσοστά γράφονται ολογράφως μόνο σε λογοτεχνικά κείμενα (τριάντα τοις εκατό), αλλιώς ακολουθείται συνήθως η γραφή με ψηφία (30%) δεν χωρίζεται με διάστημα από τον αριθμό και, σε αυτή την περίπτωση, το όλο αριθμητικό σύνολο (το 30%) γράφεται στην ίδια αράδα. Δεν γράφουμε 30 τοις εκατό ή τριάντα τοις 100.

ΑΡΙΘΜΟΙ Οι ημερομηνίες και οι χρονολογίες γράφονται με ψηφία, π.χ.: 12 Οκτωβρίου 2005(εκτός από νομικά κείμενα) Τις διαστάσεις τις γράφουμε με ψηφία π.χ. μια σελίδα 2×1 × 0,18. Χρησιμοποιούμε συγχρόνως γράμματα και αριθμούς σε περιπτώσεις αλλεπάλληλων αριθμήσεων: τόμος Β΄, κεφάλαιο α΄, σελ. 145. Κατά Ματθαίον ΙΑ΄5 (=κεφάλαιο ενδέκατο, στίχος πέμπτος)

ΑΡΙΘΜΟΙ Στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια, χρησιμοπιούμε τα κεφαλαία γράμματα για τις ραψωδίες της πρώτης και τα μικρά γράμματα για τις ραψωδίες της δεύτερης: Ιλιάδα Α 312. Οδύσσεια ω515. Σπανιότερα χρησιμοποιούμε το λατινικό σύστημα αρίθμησης: Για τη διάκριση μερών ή κεφαλαίων ενός βιβλίου, συνήθως με κεφαλαία: ΜΕΡΟΣ ΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΙΙ

ΑΡΙΘΜΟΙ Σε βιβλιογραφικές παραπομπές, κυρίως κλασικών κειμένων και ιδίως λατινικών: Πλάτωνος Πολιτεία VI, 325d (αλλά και ΣΤ, 325d). Γράφουμε όμως πάντα : Βιργιλίου Αινειάδα Χ 350 Γράφουμε ολογράφως πολλαπλασιαστικά , αναλογικά και περιληπτικά επίθετα, καθώς και τα ονόματα διαφόρων μέτρων και μεγεθών που εκφράζονται με παράγωγα αριθμητικών ή με σύνθετα που προσδιορίζουν αριθμητικά ένα αντικείμενο: Εννιαπλάσιος, κατοστάρι, ενδεκασύλλαβος όχι 9πλάσιος, 100άρι, 11σύλλαβος

ΧΙ. ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ (Ν) Πολλές συζητήσεις για το τελικό -ν δεν έχουν καταλήξει σε κανόνες, αλλά με αποκλίσεις διαφοροποιούνται μεταξύ τους προσπαθώντας να διευρύνουν αυτούς που ισχύουν στη Γραμματική. Από την άποψη της λειτουργικότητας, φαίνεται ότι το τελικό –ν χρησιμεύει κατεξοχήν για τη διάκριση αρσενικού από ουδέτερο

ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ (Ν) Κρατάνε το τελικό –ν τα άρθρα τον, την όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από φωνήεν, από στιγμιαίο σύμφωνο (κ, π, τα), από δίψηφο σύμφωνο (μπ, ντ, γκ, τζ, τα) ή από διπλό (ξ, ψ): τον άνεμο, την ελευθερία, τον κόκορα, την παρέα, τον τυφλό, την μπογιά, την γκρίνια, την ντουλάπα, τον τζίρο, την τσιμπίδα, την ξυλεία, τον ψύλλο Δεν κρατάνε όμως το τελικό –ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από σύμφωνο εξακολουθητικό (β, γ, δ, ζ, θ, λ, μ, ν, ρ, σ, φ, χ) Κρατάμε το τελικό –ν στα κύρια ονόματα ελληνικά και ξένα για να μη θεωρηθούν ουδέτερα.

ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ (Ν) Κρατά το τελικό –ν το αριθμητικό και αόριστο άρθρο έναν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από σύμφωνο στιγμιαίο, από τα δίψηφα σύμφωνα ή από διπλό σύμφωνο: έναν άνθρωπο, έναν κανόνα, έναν παρουσιαστή, έναν τραπεζίτη, έναν ντόπιο, έναν τσέλιγκα, έναν ξένο, έναν ψυχίατρο. Η αόριστη αντωνυμία ένας κρατά πάντα το –ν της αιτιατικής: Ήξερα έναν με αυτό το επίθετο. Το ίδιο ισχύει και για το κανένας. Το τελικό –ν φυλάγεται πάντα στην προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτόν, τον: τον θέλω, αυτόν ζήτησα, ζάλισέ τον, τον νίκησα, μίλησα με αυτόν.

ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ (Ν) Χάνει το τελικό –ν όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από σύμφωνο εξακολουθητικό: τη βοηθώ, αυτή ζήτησα, τη θαυμάζω. Σε απόδοση προφορικού λόγου, και γενικότερα σε λογοτεχνικά κείμενα, απαντάται το τελικό –ν στις δεικτικές αντωνυμίες αυτόν, τούτον, εκείνον όταν το χάνει το άρθρο που ακολουθεί: αυτόν το βαρκάρη, τούτον το γιο, εκείνον το φίλο Στο μια και σε επίθετα όπως αρκετός, λίγος, πολύς όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από φωνήεν ή στιγμιαίο σύμφωνο: μιαν ανάσα, μιαν αγαλλίαση, μιαν ιδέα, αρκετόν κόσμο συνάντησα Το –ν διατηρείται και στο εκατό όταν συνδυάζεται με αριθμό, άσχετα από το αρχικό σύμφωνο: εκατόν δύο