Η γυναίκα στην αρχαιοτητα Μαρουσώ Παππά Β’2

ΟΝΟΜΑ ΕΠΟΧΗ ΤΟΠΟΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Αγλαονίκη 5ος αι. π.Χ. Θεσσαλία Πρώτη γυναίκα αστρονομος Αγνοδίκη 4ος αι. π.Χ. Αθήνα Πρώτη γυναίκα γυναικολόγος Αίθρα 10ος αι. π.Χ. Τροιζήνα Δασκάλα αριθμητικης (κρητικομυκηναικό συστημα) Δάμω Κρότωνας Δίδαξε τα Πυθαγόρεια Δογματα Υπατία Αλεξάνδρεια Νεοπλατωνικη φιλόσοφος, μαθηματικός

Η ζωή της αρχαίας Αθηναίας Ο γυναικείος πληθυσμός αυτής της πόλης δεν αποτελούνταν αποκλειστικά από Αθηναίες αλλά υπήρχαν δούλες και γυναίκες μετοίκων και κάθε μια από αυτές τις κατηγορίες γυναικών κατείχαν την δική τους ξεχωριστή θέση στην αθηναϊκή κοινωνία. Ο ρόλος της αρχαίας γυναίκας χωριζόταν σε δύο ενότητες αντίστοιχα τη θέση της στην οικογενειακή, κοινωνική και πολιτική ζωή σε Αθήνα και Σπάρτη και το στόχο που εξυπηρετούσε. Είχαν προσωπικότητες περιορισμένες πνευματικά, όπως πίστευαν οι αρχαίοι, η γυναίκα έχει σε όλη την περίοδο της αρχαιότητας, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων, έναν ασφυκτικά στενό κύκλο δραστηριότητας.

Ο ρόλος της Αθηναίας στην οικογένεια Βασική αρχή στην αθηναϊκή κοινωνία ήταν το ότι η γυναίκα τελούσε μονίμως υπό ανδρική κηδεμονία. Η νέα κοπέλα μέχρι το γάμο της εξαρτάται άμεσα από τον πατέρα της. Όταν έφθανε στην αποδεκτή κοινωνικά ηλικία γάμου, η οποία σύμφωνα με τις τότε αντιλήψεις υπολογίζονταν με βάση τη γυναικεία ήβη, ο πατέρας της επέλεγε το μέλλοντα σύζυγό της. Η βασική ευθύνη της, όμως, ήταν η διαχείριση του οίκου. Η ίδια κατοικούσε στον γυναικονίτη απο όπου επέβλεπε και κατεύθυνε τους δούλους και φρόντιζε για τη σωστή τακτοποίηση των αγαθών και των πραγμάτων του σπιτιού. Οι αριστοκράτισσες γυναίκες επίσης, στα πλαίσια των οικιακών καθηκόντων τους, ασχολούνταν με την υφαντική και το ράψιμο του ρουχισμού. Επίσης είχαν επιφορτισθεί με την ανατροφή των παιδιών.

Η κοινωνική ζωή της γυναίκας στην Αθήνα Η Αθηναία μιας επιφανούς οικογένειας, έμενε συνέχεια στο σπίτι με τις υπηρέτριες, δεν μπορούσε να έχει τίποτα στην πλήρη ιδιοκτησίας της και ο μόνος λόγος για τον οποίο έβγαινε από το σπίτι ήταν για να εκτελέσει τα θρησκευτικά της καθήκοντα προς τους θεούς. Οι γυναίκες έπαιζαν σημαντικό ρόλο όμως στην κηδεία και στην ταφή ενός συγγενικού προσώπου. Αυτές αναλάμβαναν όλες τις ιεροτελεστίες, απέδιδαν τιμές, μοιρολογούσαν και ντύνονταν με μαύρα ρούχα. Άλλη μία συμβολή των γυναικών στη δημόσια ζωή ήταν το ιερατικό αξίωμα που ασκούσαν στα πλαίσια της λατρείας των γυναικείων θεοτήτων. Τα καθήκοντα τους ήταν να επιβλέπουν και να διευθύνουν τις λατρευτικές τελετές, όπως τις προσευχές και τις προσφορές και να προστατεύουν την ιερή περιουσία.

Η θέση της γυναίκας στην πολιτική/νομική ζωή Η θέση της γυναίκας στην πολιτική/νομική ζωή Στην καθεαυτό πολιτική ζωή των Αθηνών η θέση των γυναικών ήταν ανύπαρκτη. Οι γυναίκες δε θεωρούνταν πολίτες. Από νομική άποψη η γυναίκα θεωρείται ανήλικη και από την γέννησή της ως το θάνατό της. Σε όλη της την ζωή βρίσκονταν υπό κηδεμονία ή καλύτερα υπό επιτροπεία. Με τον γάμο της η γυναίκα απλώς αλλάζει κηδεμόνα. Από την επιτροπεία του πατέρα της ή του μεγαλύτερου αδελφού της περιέρχεται στην επιτροπεία του συζύγου της. Ακόμη και μετά το θάνατό του δεν υπάρχει περίπτωση να βρει την αυτεξουσιότητάς της. Ο μεγαλύτερός της υιός γίνεται κηδεμόνας της. Και αν δεν υπήρχε υιός τότε αναλάμβανε ένας από τους πλησιέστερους άρρενες συγγενείς της. Το άδικο αυτό νομικό πλαίσιο για τις σημερινές αντιλήψεις δικαιολογούσαν οι αρχαίοι κατά τον απλούστερο τρόπο. Επικαλούνταν την φυσική, πνευματική, και ηθική γυναικεία αδυναμία, η οποία εξασθενίζει την θέληση των γυναικών

Παλλακίδες-Εταίρες Εκτός από τις νόμιμες γυναίκες στην αρχαιότητα υπήρχε και μια άλλη κατηγορία γυναικών. Οι παλλακίδες προέρχονται από την τάξη των μετοίκων ή κατάγονταν από γονείς ξένους, Ίωνες κυρίως. Σύμφωνα με τον Αθηναϊκό νόμο του 451 - 450 π.Χ. ο γάμος Αθηναίου με γυναίκα της οποίας ο πατέρας δεν είχε πολιτικά δικαιώματα ήταν παράνομος. Για να ξεπερασθεί αυτό το πρόβλημα ο Αθηναίος επιτρεπόταν να έχει μια ημινομική σχέση, ελεύθερο δεσμό παράλληλα με τον γάμο, την παλλακεία. Επειδή οι παντρεμένες γυναίκες δεν είχαν σχεδόν καθόλου μόρφωση τον 5 αιώνα και δεν ήταν οι καταλληλότερες για συζητήσεις περί φιλοσοφίας, πολιτικής, τέχνης κ.α. επικρατούσε η συνήθεια η εξωσυζυγική σχέση να μην είναι μόνο μια ερωτική σχέση αλλά ένας συνδυασμός του έρωτα και της πνευματικής καλλιέργειας.

Η γυναίκα στην αρχαία Σπάρτη Οι Σπαρτιάτισσες είναι οι γυναίκες που έχουν υμνηθεί, αλλά και συκοφαντηθεί περισσότερο απ΄ όλες τις Ελληνίδες, από την αρχαιότητα έως σήμερα. Ήταν οι μόνες Ελληνίδες για τις οποίες η πολιτεία είχε φροντίσει τη δημόσια εκπαίδευσή τους, η οποία έδινε κυρίαρχη θέση στη σωματική άσκηση. Όλοι οι άντρες της Σπάρτης εκπαιδεύονταν για να γίνουν πολεμιστές, άρα το κύριο καθήκον των γυναικών ήταν να γεννήσουν πολεμιστές. Απαγορευόταν όμως να επιδίδονται σε βάναυσες χειρωνακτικές εργασίες ή εργασίες με σκοπό το κέρδος. Οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες γυναίκες που αθλούνταν γυμνές, όπως οι άντρες που εξασκούνταν και έκαναν άθλητισμό σε μόνιμη βάση.

Νεότερα χρόνια μιας Σπαρτιάτισσας Τα κορίτσια μετά τη γέννησή τους παραδίδονταν στην οικογένειά τους για να ανατραφούν, εφόσον δεν παρουσίαζαν κανενός είδους καχεξία ή δυσμορφία. Η απόφαση για την έκθεση των βρεφών δεν αποτελούσε ιδιωτική υπόθεση του πατέρα, αλλά ανέκκλητη απόφαση της Γερουσίας. Ήταν δηλαδή κρατική υπόθεση, εντασσόμενη στα πλαίσια του ευγονισμού, που συνιστούσε την επιλεκτική προτίμηση στα υγιή και αρτιμελή παιδιά. Από κάποια ηλικία και μετά η πολιτεία, που θεωρούσε κτήμα της όλα τα παιδιά των Σπαρτιατών, αναλάμβανε την αγωγή των νεαρών κοριτσιών. Η εκπαίδευσή τους δεν διέφερε από εκείνη των αγοριών. Παράλληλα εμφανίζονταν στις θρησκευτικές εορτές μύησης, όπως τα Υακίνθια. 

Η θέση της γυναίκας στην πολιτική ζωή της Σπάρτης Η θέση της γυναίκας στην πολιτική ζωή της Σπάρτης Οι Σπαρτιάτισσες δεν είχαν άμεση συμμετοχή στο πολιτικά δρώμενα της πόλης τους. Αναμφισβήτητα όμως απολάμβαναν μεγαλύτερη ελευθερία από τις γυναίκες της Αθήνας. Ασκούσαν αναμφίβολα επιρροή στους άνδρες τους. Όμως, η θεώρηση της Σπάρτης ως γυναικοκρατούμενης πόλης, έχει να κάνει περισσότερο τόσο με τη σχετική ελευθερία των γυναικών όσο κυρίως με τη ανεξάρτητη οικονομική τους θέση στη Σπαρτιατική πολιτεία. Η περίπτωση της πατρούχου είναι χαρακτηριστική.(Η πατρούχος μοναχοκόρη έχει δικαίωμα να κληρονομήσει την περιουσία του πατέρα της. Αυτή η κληρονομιά μπορεί να θεωρηθεί και ως προίκα.)

Δούλες-Σκλάβες Οι γυναίκες πριν γίνουν δούλες ζούσαν τις ζωές τους όπως ήθελαν εκείνες, αφού όμως γίνουν δούλες ήταν υπό την κατοχή κάποιου άλλου ανθρώπου. Δεν μπορούσε όμως ένας δούλος να αποκτήσει έναν άλλο. Δεν είχαν απολύτως κανένα δικαίωμα  και έπρεπε να δουλεύουν όλη τους την ζωή μόνο για να πλουτίζουν οι ιδιοκτήτες τους. Μπορούσαν να αλλάξουν ιδιοκτήτη, όχι με την θέλησή τους όμως, μόνο να πουληθούν και να αγοραστούν σαν αντικείμενα. Οι δούλες προέρχονταν, το μεγαλύτερο ποσοστό τουλάχιστον, από πολέμους. Όποια πόλη νικούσε θα έπαιρνε ως δούλους τους αιχμαλώτους οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι ακόμα και παιδιά. Η τιμή της πώλησης των δούλων ήταν διαφορετική, αφού επηρεάζονταν από την ηλικία το φύλο, την καταγωγή και τις σωματικές ή τις πνευματικές ικανότητες του κάθε δούλου. Οι δούλοι, τότε, μπορούσαν να ανταλλαχτούν με χρήματα και με αλάτι, αυτοί που ανταλλάσσονταν με χρήματα ονομάζονταν «αργυρώνητοι» ενώ αυτοί που ανταλλάσσονταν με αλάτι ονομάζονταν «αλώνητοι».

Δούλοι στην αρχαία Αθήνα Στην Αρχαία Αθήνα οι δούλοι αποτελούσαν την κατώτερη τάξη, όπως αναφέρθηκε και πιο πριν δεν είχαν κανένα δικαίωμα εκτός από αυτό της ζωής, δηλαδή όποιος σκότωνε έναν δούλο τιμωρούνταν από το τότε δικαστήριο των Εφετών . Παρ’ όλα αυτά ο κάτοχος ενός δούλου είχε το δικαίωμα να τον βασανίσει και να τον κακομεταχειρίζεται. Σχετικά με όλους τους πολίτες που κατοικούσαν στην Αθήνα είτε αυτοί ήταν Αθηναίοι πολίτες ή μέτοικοι ή ακόμα και δούλοι η εμφάνιση τους δεν διέφερε ιδιαίτερα. Αυτό αποδεικνύει ότι σε αρκετά στάδια οι δούλοι δεν ήταν κατώτεροι παρά μόνο ίσοι με τις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις.   

Κάποιοι τρόποι για να αποκτήσουν ελάχιστες ελευθερίες Κάποιοι τρόποι για να αποκτήσουν ελάχιστες ελευθερίες Οι μισθοφορούντες δούλοι ή αλλιώς χωρίς οικούντες μπορούσαν εφόσον μάζευαν ένα αρκετά ικανοποιητικό ποσό να αποκτήσουν την ελευθερία τους και να γίνουν όπως ήταν πριν γίνουν δούλοι δηλαδή με τα δικαιώματά τους και φυσικά τις υποχρεώσεις τους. Αυτός δεν ήταν ο μόνος τρόπος για να αποκτήσουν οι δούλοι κάποια παραπάνω δικαιώματα. Άλλος ένας τρόπος είναι όταν μία δούλα κέρδιζε τον σεβασμό λόγο της συμπεριφοράς της αλλά και της εργατικότητάς της έπαιρνε τον τίτλο «γριά-οικονόμος» και με αυτόν τον τίτλο απαλλασσόταν από κάποιες αρμοδιότητες που τις είχαν δοθεί οι οποίες αρμοδιότητες μοιράζονταν σε άλλες δούλες και δούλους.

Ιδιωτικοί και Δημόσιοι Οι δημόσιοι δούλοι ήταν αυτοί που άνηκαν στο κράτος και δούλευαν ως γραφείς και κλητήρες σε κρατικές υπηρεσίες, ως εργάτες σε δημόσια οικοδομικά έργα όπως επίσης και στο νομισματοκοπείο και επίσης δούλευαν ως αστυνόμοι, οδοκαθαριστές ακόμα και σε ναυπηγία. Αρκετές είναι οι φορές που αμείβονταν για κάποια εργασία τους. Οι ιδιωτικοί δούλοι είναι οι απλοί δούλοι που ξέρουμε, αυτοί δηλαδή που μπορούσαν να εργαστούν για τον κάθε πολίτη και να πραγματοποιήσουν δουλειές στην περιουσία του καθενός. Δηλαδή εκτός από την δουλειά στο σπίτι κάνουν και δουλειές π.χ. σε χωράφια, σε εργαστήρια, σε λατομεία, στα ορυχεία κ.α. Ο αριθμός των θανάτων των δούλων ήταν αρκετά μεγάλος όταν αναγκάζονταν να δουλεύουν κάτω από άθλιες συνθήκες επιβίωσης. Τέλος μερικοί ιδιωτικοί δούλοι μπορούν να μένουν και να εργάζονται μακριά από τον ιδιοκτήτη τους. Αυτό γίνονταν μόνο σε ειδικές περιπτώσεις θα έπρεπε δηλαδή ο δούλος να εμπνέει εμπιστοσύνη σε αυτόν που τον έχει με λίγα λόγια στο αφεντικό του.

Ασχολίες- Κακομεταχείρηση Η ζωές των δούλων ήταν πιο ευχάριστες ή πιο δυσάρεστες, αντίστοιχα, ανάλογα με το τι δουλειά έκαναν, για παράδειγμα οι δούλοι που δούλευαν στα ορυχεία μπορούσαν να πεθάνουν λόγο της εξαθλίωσης στην οποία ζούσαν, παρόμοια ήταν και η ζωή στα χωράφια αφού ούτε κι εκεί δεν υπήρχε σεβασμός για τόσο εργατικά άτομα. Αντιθέτως ο γραφέας ο νοσοκόμος και ο τεχνίτης είχαν αρκετή ελευθερία ή τουλάχιστον τους φέρονταν καλύτερα.Πολύ σπάνια στρατολογούσαν δούλους όπως έγινε στην μάχη του Μαραθώνα και στην ναυμαχία της Σαλαμίνας. Ο πληθυσμός τους, εκείνη την εποχή, άγγιζε τους εκατό χιλιάδες αν και υποστηρίζεται ότι υπήρξαν πολλοί περισσότεροι! Περίεργο φαίνεται ότι παρόλο που ο δούλος ήταν ένας ζωντανός οργανισμός δεν καταγραφόταν στα μητρώα αλλά στους περιουσιακούς καταλόγους. Αυτό μείωνε την αξία του. Βέβαια δεν ήταν το μόνο που μείωνε τις αξίες τους. Σε διάφορες κωμωδίες γελοιοποιούνταν οι δούλοι που φοβόντουσαν τους βασανισμούς από τα αφεντικά τους.

http://strangehellas.blogspot.gr/2011/04/blog-post_7556.html http://www.csd.uoc.gr/~hy201/erg22.html http://www.briefingnews.gr/ethnika/i-thesi-tis-gynaikas-stin- arhaia-athina-kai-stin-arhaia-sparti http://edu09.pbworks.com/w/page/22869219/%CE%97%20%CE %B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BA%CE%B1%2 0%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD%20%CE%B1%CF%81% CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1%20%CE%95%CE%BB%CE %BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1 http://www.hellinon.net/PELOPONISOS/GynaikesSpartis.h https://olympia.gr/2016/06/16/%CE%BF%CE%B9- %CE%B3%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CE%BA%CE%B5%C F%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD- %CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1- %CF%83%CF%80%CE%AC%CF%81%CF%84%CE% τελοοοοςςςςςςςςς