Έννοιες
Μέθοδοι ανάπτυξης πληροφοριακών συστημάτων
O κύκλος ζωής ενός συστήματος, πρέπει να χαρακτηρίζεται από διακριτές φάσεις, οι οποίες θα υλοποιούν πρότυπα, µεθοδολογίες και διαδικασίες επίσηµα καταγεγραμμένες και εγκεκριμένες. Τέτοιες φάσεις, συνήθως, είναι η φάση της Μελέτης Σκοπιμότητας, της Ανάλυσης των Επιχειρησιακών Απαιτήσεων και του Καθορισµού των Προδιαγραφών, της Τεχνικής Ανάλυσης και του Σχεδιασµού, της Ανάπτυξης, των ∆οκιµών, της Αποδοχής και της Μεταφοράς στην Παραγωγή, της Λειτουργίας και Υποστήριξης και τέλος της Απόσυρσης. Η µετάβαση από τη µία φάση στην άλλη προϋποθέτει την ανασκόπηση και έγκριση των αποτελεσμάτων της προηγούµενης.
Πριν την ανάπτυξη ή την προµήθεια ενός Πληροφοριακού συστήματος πρέπει να γίνεται Μελέτη Σκοπιμότητας. Στη φάση αυτή θα πρέπει, µεταξύ άλλων, να ορίζονται οι λειτουργίες που θα καλύπτονται από το νέο σύστηνα, να εκτιµάται η σχέση κόστους / οφέλους (µείωση στα τρέχοντα κόστη, αύξηση απόδοσης, βελτίωση της εικόνας της επιχείρησης) που θα επιφέρει το νέο σύστηµα και να εξετάζεται η δυνατότητα υλοποίησης του συστήµατος τόσο από την πλευρά του ανθρώπινου δυναµικού όσο και από αυτή του εξοπλισµού (hardware, software,network) Τέλος, θα πρέπει να εκτιµάται το κόστος ανάπτυξης, λειτουργίας, και υποστήριξης του συστήµατος και να συγκρίνεται το κόστος εσωτερικής ανάπτυξης µε αυτό της προµήθειας ή της ανάθεσης σε τρίτους
Μελέτη Συστήματος Λειτουργική εφικτότητα Τεχνική εφικτότητα Πρέπει να απαντηθούν τα παρακάτω ερωτήματα: Είναι το σύστημα και η φιλοσοφία του, όπως προτείνεται εφικτό. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στον οργανισμό με την εφαρμογή του. Ποια θα είναι τα όρια του συστήματος. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά περιλαμβάνονται σε ειδικές μελέτες εφικτότητας (feasibility studies) Λειτουργική εφικτότητα Τεχνική εφικτότητα Οικονομική εφικτότητα (Cost Benefit Analysis) Εφικτότητα συμπεριφοράς προσωπικού
Τα αποτελέσματα από τις δύο πρώτες φάσεις του Κύκλου Ανάπτυξης συνοψίζονται παρακάτω: Α. Ορισμός του εύρους του συστήματος: Ποιες οργανωτικές μονάδες, δραστηριότητες ή συστήματα θα συμπεριληφθούν και ποιες όχι; Αυτή η πληροφορία προμηθεύει μια αρχική προσέγγιση των πηγών δεδομένων που απαιτούνται. Β. Αναγνώριση προβλημάτων: Ο καθορισμός του περιεχομένου και η Μελέτη του συστήματος μπορούν να καταδείξουν προβληματικές καταστάσεις, με αποτέλεσμα την ευκολότερη αντιμετώπισή τους αργότερα. Γ. Προσδιορισμός ακολουθίας διεργασιών: Καθορίζεται η λογική σειρά των διεργασιών που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του συστήματος. Αυτή η σειρά είναι βασισμένη σε προτεραιότητες πληροφοριών και στον επιθυμητό βαθμό επίδοσης. (δεν απαιτείται σε περίπτωση προμήθειας). Δ. Προσδιορισμός του κόστους του συστήματος: Προσδιορίζονται οι αναγκαίοι χρηματικοί πόροι για τις διάφορες φάσεις της ανάπτυξης και υλοποίησης του συστήματος.( σε Προμήθεια προγράμματος γίνεται συνολική εκτίμηση)
Όρια συστήματος Η νοητή διαχωριστική γραμμή που οριοθετεί (ξεχωρίζει) το σύστημα από το περιβάλλον του. Καθορισμός ορίων: Έχει το συγκεκριμένο στοιχείο (ή δραστηριότητα) κάποια άμεση σχέση με τους στόχους του συστήματος; Μπορεί το σύστημα, να κάνει άμεσα κάτι για το συγκεκριμένο στοιχείο (ή δραστηριότητα);
Άλλα στοιχεία στη φάση της Μελέτης Άλλα στοιχεία στη φάση της Μελέτης
Εναλλακτικά κύκλος Ζωής για ανάπτυξη ή προμήθεια
Η Ανάλυση του Υπάρχοντος Συστήματος (Analysis of the Existing System) Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της φάσης είναι η συλλογή στοιχείων τα οποία παράγονται από τη λειτουργία του υπάρχοντος συστήματος. Η συλλογή αυτή μπορεί να γίνει με : Παρατήρηση του περιβάλλοντος εργασίας Ερωτηματολόγια Συνεντεύξεις Δειγματοληψία Υπάρχοντα έντυπα
Φάση ανάλυσης. Οι πληροφορίες που συλλέγονται κατά τη διάρκεια της φάσης της Ανάλυσης των Επιχειρησιακών Απαιτήσεων και του Καθορισµού των Προδιαγραφών να αφορούν τα προβλήµατα, τις απαιτήσεις και τις ανάγκες βελτίωσης που έχουν εντοπίσει οι χρήστες σχετικά µε το σύστηµα. Οι απαιτήσεις θα πρέπει να καθορίζουν το τι πρέπει να κάνει το σύστηµα και όχι το πώς, ενώ οι προδιαγραφές θα πρέπει να προσδιορίζουν σε γενικές γραµµές το πώς θα µπορέσουν να υλοποιηθούν οι απαιτήσεις των χρηστών. Κατά τη φάση του καθορισµού των προδιαγραφών του νέου συστήµατος θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο αυτό θα πρέπει να συνεργάζεται και σε ποιο επίπεδο µε τα υπάρχοντα συστήµατα.
Φάση ανάλυσης (συν ) Να γίνεται εκτίµηση του όγκου των δεδοµένων και του αριθµού των συναλλαγών που θα διαχειρίζεται το νέο σύστηµα, λαµβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες αλλά και τις µελλοντικές ανάγκες έτσι ώστε να προσδιοριστούν µε µεγαλύτερη ακρίβεια οι προδιαγραφές του µηχανογραφικού εξοπλισµού του συστήµατος. Ν α γίνεται λεπτοµερής σχεδιασµός για τη διαχείριση των δεδοµένων του προϋπάρχοντος µηχανογραφικού ή µη συστήµατος και να περιλαµβάνει θέµατα εκκαθάρισης παλαιών δεδοµένων (data cleaning), µετατροπής δεδοµένων στην µορφή του νέου συστήµατος (data conversion) και µετάπτωσης δεδοµένων (data migration).
Στοιχεία ανάλυσης Αποτύπωση της υπάρχουσας οργάνωσης: Αποτύπωση διαδικασίας Αποτύπωση δεδομένων Αποτύπωση ροής εντύπων Ειδικές περιπτώσεις Ανάλυσης και Αξιολόγησης Καταστάσεις αιχμής Αναφορές Σφάλματα Ειδικές Καταστάσεις Απώλεια Δεδομένων Ανάλυση Προβλημάτων Χρηστών:
Πίνακας Απόφασης για παροχή έκπτωσης Συνθήκες Κάτω από 15 ημέρες Πάνω από 30.000 ευρώ Από 15.000 έως 30.000 Κάτω από 15.000 ευρώ Ν Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ο Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ο Ο Ν Ο Ο Ενέργειες Έκπτωση 20% Έκπτωση 10% Καμία Έκπτωση X X Χ X Πίνακας Απόφασης για παροχή έκπτωσης
Διαγραμματικές τεχνικές Κατασκευή μοντέλου επεξεργασιών Διαγράμματα Ροής Δεδομένων Διαγράμματα Δομής Κατασκευή μοντέλου δεδομένων Διαγράμματα οντοτήτων συσχετίσεων Συγχώνευση των δύο μοντέλων, μοντέλο επεξεργασίας δεδομένων
Διάγραμμα Ροής Δεδομένων Γραφικό εργαλείο για την αναπαράσταση της ροής της πληροφορίας και των μετασχηματισμών της σε ένα σύστημα Δικτυωτή αναπαράσταση ενός συστήματος. Απεικονίζει τις προδιαγραφές απαιτήσεων του συστήματος (γενικά) και του λογισμικού (ειδικά). Το ΔΡΔ μπορεί να περιγράψει οποιοδήποτε σύστημα.
Ε ρ γ α λ ε ί α CASE (Computer-Aided Software Engineering.) Λογισμικό για Λογισμικό Υποστηρίζει την αυτοματοποίηση της ανάπτυξης λογισμικού Από την ανάλυση και σχεδιασμό μέχρι την τεκμηρίωση και τον έλεγχο σφαλμάτων (πλήρες σύστημα) Μέχρι τον σχεδιασμό (σύνηθες)
Data Flow Diagram
Οι ∆οκιµές ασφαλείας του Συστήματος Οι ∆οκιµές ασφαλείας του Συστήματος Διενεργούνται σε πρώτη φάση από το προσωπικό της Πληροφορικής σε ξεχωριστό περιβάλλον µε προκαθορισµένα σενάρια. Σε δεύτερη φάση θα πρέπει να γίνονται τεκµηριωµένες και ολοκληρωµένες δοκιµές που περιλαµβάνουν: δοκιµές επαναφοράς (recovery testing) ελέγχοντας την δυνατότητα επαναφοράς του συστήµατος σε περιπτώσεις βλάβης του λογισµικού ή του µηχανογραφικού εξοπλισµού, δοκιµές ασφαλείας (security testing) ελέγχοντας ότι το σύστηµα περιλαµβάνει τις δικλείδες ασφαλείας, όπως αυτές προδιαγράφηκαν κατά τον σχεδιασµό του συστήµατος, δοκιµή αντοχής (stress test) του συστήµατος σε συνθήκες επεξεργασίας αυξηµένου όγκου δεδοµένων. .
Μετατροπή (Conversion) Παράλληλη στρατηγική Άμεση εφαρμογή Mελέτη Πιλότου. Σταδιακή Προσέγγισης Σχέδιο για Μετατροπή
Παραγόμενα έγγραφα Δραστηριότητα Παραγόμενα Έγγραφα Δραστηριότητα Παραγόμενα Έγγραφα Ανάλυση Απαιτήσεων Feasibility Study Καθορισμός Απαιτήσεων Requirements Specification Σχεδίαση Συστήματος Functional Specification Σχεδίαση Λογισμικού Design Specification Κωδικοποίηση Program code Έλεγχος Μονάδων Unit test report Έλεγχος Τμημάτων Module test report Έλεγχος Συστήματος System test report Παράδοση Προϊόντος User Guide – Refer. Manual
Κρίσιμοι άξονες επιτυχίας Συμμετοχή Διοίκησης Διοίκηση Έργου Τεκμηρίωση Έργου Τεκμηρίωση Συστήματος Τεχνική Λειτουργική Ανάπτυξη Πληροφοριακής Στρατηγικής
Βήματα ανάπτυξης συστήματος με τη μέθοδο Πρωτοτύπου. Βήματα ανάπτυξης συστήματος με τη μέθοδο Πρωτοτύπου. Βήμα 1. Καθορισμός των βασικών αναγκών του χρήστη. Ο σχεδιαστής του συστήματος (συνήθως ένας ειδικός στα συστήματα πληροφοριών) δουλεύει μαζί με το χρήστη μόνο στο βαθμό που χρειάζεται για να καταλάβει τις βασικές του ανάγκες πληροφοριών. Βήμα 2. Ανάπτυξη αρχικού πρωτοτύπου. Ο σχεδιαστής του συστήματος κατασκευάζει γρήγορα ένα λειτουργικό πρωτότυπο, με τη χρήση μιας γλώσσας τέταρτης γενιάς, αλληλεπιδραστικών πολυμέσων, ή με εργαλεία παραγωγής λογισμικού με τη βοήθεια υπολογιστή (CASE). Βήμα 3. Χρήση του πρωτοτύπου. Ο χρήστης παρακινείται να δουλέψει με το σύστημα προκειμένου να καταλάβει πόσο καλά το πρωτότυπο ικανοποιεί τις ανάγκες του και για να κάνει υποδείξεις βελτίωσής του. Βήμα 4. Διόρθωση και Βελτίωση του πρωτοτύπου. Ο προγραμματιστής βελτιώνει ανάλογα το πρωτότυπο. Μετά τη διόρθωση ο κύκλος επιστρέφει στο βήμα 3 και επαναλαμβάνεται μέχρι να ικανοποιηθεί ο χρήστης. Όταν δε χρειάζονται πια άλλες επαναλήψεις, το εγκεκριμένο πρωτότυπο γίνεται τελικό και περιέχει όλες τις προδιαγραφές της εφαρμογής. Μερικές φορές το ίδιο το πρωτότυπο υιοθετείται ως λειτουργική έκδοση του συστήματος
Ορισμός ασφάλειας Ασφάλεια ενός πληροφοριακού συστήματος είναι η προστασία των υπολογιστικών πόρων και των δεδομένων από μη εξουσιοδοτημένες οντότητες. Στόχος είναι η προστασία όλων των πόρων ενός συστήματος: Λογισμικό Υλικό Δεδομένα
Βασικές συνιστώσες ασφάλειας ΠΣ Βασικές συνιστώσες ασφάλειας ΠΣ Φυσική ασφάλεια (physical security). Σχετίζεται με προστασία από φυσικές καταστροφές (κλοπή, φωτιά, πλημμύρες, βανδαλισμούς), μη εξουσιοδοτημένη προσπέλαση κ.λπ. Ασφάλεια του υπολογιστικού συστήματος (computer security). Σχετίζεται με την προστασία των πληροφοριών του υπολογιστή που διαχειρίζεται άμεσα το λειτουργικό σύστημα (αρχεία δεδομένων, λογισμικό εφαρμογών κ.τ.λ) και επικεντρώνεται σε στοιχεία πρόσβασης στο λειτουργικό σύστημα και των αρχείων δεδομένων σε αυτό. Ασφάλεια των Βάσεων Δεδομένων (database security). Σχετίζεται με την εφαρμογή μίας προκαθορισμένης πολιτικής προστασίας των πληροφοριών (security policy), που αφορά στη δυνατότητα προσπέλασης και επεξεργασίας των πληροφοριών της βάσης δεδομένων. Ασφάλεια Δικτύων Επικοινωνιών του συστήματος (network security). Σχετίζεται με την προστασία των πληροφοριών του συστήματος κατά τη μετάδοσή τους μέσωδικτύων υπολογιστών (π.χ. καλωδίων, τηλεφώνων, δορυφόρων, κλπ.).
Βασικές αρχές ασφαλείας Εμπιστευτικότητα Ακεραιότητα Διαθεσιμότητα Εγκυρότητα Αξιοπιστία Αυθεντικότητα Μη αποποίηση ευθυνών
Προμήθεια Συστημάτων Υγείας
Διαχείριση έργων Πληροφορικής στον τομέα της Υγείας – Απολογισμός ΟΠΣΥ Διαχείριση έργων Πληροφορικής στον τομέα της Υγείας – Απολογισμός ΟΠΣΥ
Διαχείριση έργων Πληροφορικής στον τομέα της Υγείας – Εμπειρίες και συμπεράσματα (συνέχεια)
Προϋποθέσεις επιτυχίας έργων Πληροφορικής Υγείας