ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ (ΚΗΦΗ) ΜΙΧΑΕΛΑ ΦΟΥΚΑΚΗ, MsC Κοινωνική Λειτουργός, Υπεύθυνη ΚΗΦΗ Δήμου Γόρτυνας

Εισαγωγή Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υγείας και κοινωνικής φροντίδας είναι να προσφέρουν σωστές υπηρεσίες στους ηλικιωμένους. Λόγω των δημογραφικών αλλαγών στο πληθυσμό αλλά και αλλαγών στα συστήματα υγείας, έχουμε αύξηση των εξαρτώμενων ηλικιωμένων στην κοινότητα. Η πρόληψη και ο έλεγχος των χρόνιων νευρολογικών και ψυχιατρικών ασθενειών και η ανάπτυξη πολιτικών μακροχρόνιας φροντίδας θα μπορούσε να είναι επείγουσας προτεραιότητας. Ως ομάδα οι ηλικιωμένοι έχουν σύνθετες ανάγκες υγείας που απαιτούν ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας στην κοινότητα.

Εισαγωγή Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει αναβαθμιστεί όμως η ανάγκη για να αναπτυχθούν και να δοκιμαστούν νέες στρατηγικές στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής είναι επιτακτική. Οι κοινωνικές υπηρεσίες σήμερα δεν είναι μόνο παροχές προς αδυνάτους. Είναι μέσα προστασίας βασικών ανθρωπίνων αναγκών, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ανάγκης για ανάπτυξη και διατήρηση σχέσεων, πέρα και έξω από στιγματικές απόψεις και διακρίσεις Η τοπικά αυτοδιοικούμενη μονάδα γίνεται το πεδίο δράσης των Υπηρεσιών και αυτές με τη σειρά τους, ενθαρρύνουν την αυτονομία, την εθελοντική συνεισφορά, την κοινωνική αλληλεγγύη, την οικονομική στήριξη, την κοινωνική ένταξη, την αξιοπρεπή διαβίωση, την συμμετοχή στα κοινά.

Δίκτυο Κοινωνικών Υπηρεσιών Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες αποτελούν ουσιαστικό τομέα της εθνικής Κοινωνικής Πολιτικής αλλά και της τοπικής Κοινωνικής Πολιτικής. Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες που λειτουργούν σε τοπικό ή διαδημοτικό επίπεδο αποτελούν ένα δίκτυο. Όταν η δικτύωση είναι ουσιαστική, έχει σημαντικά αποτελέσματα σε ανταποδοτικότητα ενεργειών, στη συναλλαγή, συνεργασία, αποδοτική λειτουργία, ολοκληρωμένη εξυπηρέτηση των χρηστών των υπηρεσιών, αλλά επίσης αποφεύγονται επικαλύψεις και σπατάλες (Βάγια, 2006). Ένα τέτοιο δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών μπορεί να περιλαμβάνει προγράμματα όπως Βοήθεια Στο Σπίτι, ΚΑΠΗ και ΚΗΦΗ.

ΚΗΦΗ Η συντομογραφία ΚΗΦΗ αναφέρεται στα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων. Τα ΚΗΦΗ αποτελούν αποκεντρωμένες δομές εξυπηρέτησης ατόμων τρίτης & τέταρτης ηλικίας τα οποία λειτουργούν στα πλαίσια της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ξεκίνησαν να λειτουργούν το 2001 (ΦΕΚ 1397, Τεύχος Β, 22/10/2001 – Προυποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας ΚΗΦΗ) Σήμερα σε όλη τη χώρα λειτουργούν 74 ΚΗΦΗ, εξυπηρετούν 1600 ωφελούμενους και απασχολούν 360 εργαζόμενους.

Σκοπός Το πρόγραμμα αποσκοπεί: Στην παραμονή των ατόμων 3 ης και 4 ης ηλικίας στο οικείο φυσικό και οικογενειακό τους περιβάλλον, Στη διατήρηση μιας φυσιολογικής κοινωνικής και εργασιακής ζωής των μελών του οικογενειακού και συγγενικού περιβάλλοντος που ασχολούνται με τη φροντίδα των ατόμων αυτών, Στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων και την εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης, Στη διατήρηση της συνοχής της οικογένειας, Στην αποφυγή της ιδρυματικής περίθαλψης και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Βασικές Αρχές Το πρόγραμμα διέπεται από ειδικές αρχές που αναφέρονται στα παρακάτω δικαιώματα: Να διαβιούν οι ηλικιωμένοι σε αξιοπρεπείς συνθήκες στο οικείο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον Να υποστηρίζονται ώστε να διατηρούν την αυτονομία, την κοινωική συμμετοχή, την επικοινωνιά και την αυτάρκεια τους, Να απολαμβάνουν υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, που τους εξασφαλίζουν υγεία και ποιοτική διαβίωση.

Στόχος Τα ΚΗΦΗ είναι Μονάδες Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων ατόμων μη δυναμένων να αυτοεξυπηρετηθούν απόλυτα (κινητικές δυσκολίες, ψυχιατρικά νοσήματα, προβλήματα υγείας, άνοια, ΑΜΕΑ, κλπ) των οποίων το οικογενειακό περιβάλλον που τα φροντίζει, εργάζεται ή αντιμετωπίζει σοβαρά κοινωνικά, οικογενειακά, εργασιακά, οικονομικά προβλήματα ή προβλήματα υγείας και αδυνατεί να ανταποκριθεί στην φροντίδα που έχει αναλάβει. Τα ΚΗΦΗ αναπληρώνουν το κενό αυτό με την παροχή οργανωμένης κοινωνικής φροντίδας, από ειδικευμένο προσωπικό και άλλους φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης της κοινότητας, σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους ημερήσιας παραμονής.

Μορφή - Σύσταση ΚΗΦΗ Τα ΚΗΦΗ αποτελούν σταθερές μονάδες παροχής υπηρεσιών προς συγκεκριμένο αριθμό εξυπηρετούμενων. Λειτουργούν καθημερινά από Δευτέρα έως Παρασκευή Παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν στο κοινό. Δικαιούχοι φορείς για τη σύσταση και λειτουργία τους είναι οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Για την λειτουργία μίας δομής ΚΗΦΗ απαιτούνται συγκεκριμένες κτιριακές προδιαγραφές.

Παρεχόμενες Υπηρεσίες Μεταφορά εξυπηρετουμένων από και προς την οικεία τους με την χορήγηση συνοδείας όπου καθίσταται απαραίτητο Πρόγραμμα σίτισης (πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό) Πρόγραμμα ατομικής υγιεινής και πλύσιμο ρούχων Πρόγραμμα περιποίησης και καλλωπισμού εξυπηρετουμένων Νοσηλευτική Φροντίδα Ιατροφαρμακευτική Περίθαλψη

Παρεχόμενες Υπηρεσίες Συμβουλευτική & Ψυχοσυναισθηματική υποστήριξη ωφελούμενων και φροντιστών Ομάδες νοητικής ενδυνάμωσης, κοινωνικών δεξιοτήτων, κινητοποίησης Προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης (ανάγνωση βιβλίων, θεαση DVD, χορωδίες, αναβίωση εθίμων κ.α.) Προγράμματα προαγωγής υγείας Προγράμματα προοληπτικού ελέγχου υγείας ωφελουμένων Συνεργασίες με φορείς Ενημερωτικές Ομιλίες Εκδρομές

Ωφελούμενοι ΚΗΦΗ Εξυπηρετούμενοι αποτελούν άτομα άνω των 65 ετών Προσέρχονται στην υπηρεσία είτε έπειτα από δικό τους αίτημα είτε από παραπομπή άλλου ειδικού είτε έπειτα από έρευνα του ΚΛ στην κοινότητα. Άτομα τα οποία έχουν προβλήματα κοινωνικά, οικονομικά, οικογενειακά, προβλήματα υγείας και ψυχικής υγείας, ΑΜΕΑ, κινητικά προβλήματα το οικογενειακό περιβάλλον των οποίων αδυνατεί να τα φροντίσει λόγω προβλημάτων εργασιακών, οικονομικών, κοινωνικών, ή υγείας και ψυχικής υγείας. Έμφαση δίδεται σε άτομα που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν από άλλες δομές διαθέσιμες στην κοινότητα, όπως το ΒΣΣ & ΚΑΠΗ

Απασχολούμενο Προσωπικό Στο Κέντρο απασχολείται ως κατ’ ελάχιστο το ακόλουθο προσωπικό: 1 νοσηλευτής, 1 κοινωνικός φροντιστής, 1 βοηθητικό προσωπικό, 1 οδηγός Άλλες ειδικότητες που μπορούν να απασχοληθούν κοινωνικός λειτουργός, εργοθεραπευτής, φυσικοθεραπευτής, ιατρός παθολόγος, ψυχίατρος, ψυχολόγος) Ο αριθμός των ειδικοτήτων καθορίζεται από τον αριθμό των ωφελουμένων

Κοινωνικός Λειτουργός Λήψη κοινωνικού ιστορικού και διατήρηση ατομικού φακέλου Συμβουλευτική-στήριξη του ατόμου, Συμβουλευτική στήριξη οικογένειας ή συγγενικού περιβάλλοντος, Κοινωνικό/οικονομική στήριξη Συνεργασία με ειδικό προσωπικό (ψυχίατρο, θεράπων ιατρό) Εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης ωφελούμενων στο οικείο τους περιβάλλον, Συνεργασία με οικογένεια, Παραπομπή σε υπηρεσίες, αποπληρωμή λογαριασμών, Υποστηρικτική στη διατήρηση της αυτονομίας τους, Υποστήριξη και ενθάρρυνση ωφελούμενων στην απόλαυση υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, που εξασφαλίζουν υγεία και ποιοτική διαβίωση,

Κοινωνικός Λειτουργός Αποφυγή της ιδρυματικής περίθαλψης και του κοινωνικού αποκλεισμού, Ομάδες κινητοποίησης, ενδυνάμωσης του αποδιοργανωμένου νου και ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων, Συνεργασία με τοπικούς φορείς που παρέχουν παρεμφερείς κοινωνικές υπηρεσίες, με μονάδες υγείας της περιοχής, με συναδέλφους άλλων Κ.Η.Φ.Η., Κ.Α.Π.Η., Ε.Κ.Α.Β., Διασφάλιση ομαλής λειτουργίας της Δομής και διατήρηση των βιβλίων της, Προγραμματισμός δραστηριοτήτων κατόπιν καταγραφής αναγκών ωφελούμενων, Προγραμματισμός και διατέλεση ανεφοδιασμού υλικών αναλώσιμων και μη της δομής.

Νοσηλεύτης Λήψη ιστορικού, διατήρηση-ενημέρωση του ατομικού φακέλου, εκτίμηση αναγκών Παρακολούθηση ζωτικών σημείων, Επίβλεψη, παρακολούθηση λήψης φαρμάκων και όταν χρειάζεται χορήγηση της φαρμακευτικής αγωγής (ινσουλίνης, αντιπηκτικά, αγχολυτικά), Οργάνωση και διαχείριση αναλώσιμου ή μη αναλώσιμου υγειονομικού υλικού, Αντιμετώπιση περιορισμένων ελκών ή τραυματισμών του δέρματος, Ενημέρωση σε θέματα αγωγής υγείας. Ενδυνάμωση και κινητοποίηση για συμμετοχή στην αυτοφροντίδα, Συνεργασία με τον γενικό ιατρό που παρέχεται από το πλησιέστερο κέντρο υγείας για την παρακολούθηση της υγείας των εξυπηρετούμενων και συνταγογράφηση φαρμάκων και αγορά φαρμάκων, Εκπαίδευση κοινωνικών φροντιστών και τέλεση σε θέματα που χρήζουν καθημερινής φροντίδας (θρεπτική υποστήριξη), αποφυγή κατακλίσεων των ηλικιωμένων ή εθελοντών όπου είναι δυνατόν, Διεπιστημονική συνεργασία για βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών του προγράμματος, Συνεργασία με την οικογένεια όταν κρίνεται απαραίτητο, Εργασίες που ανατίθενται απ΄ τον υπεύθυνο του Κέντρου.

Κοινωικός Φροντιστής Ατομική υγιεινή, καθαριότητα, Υποστήριξη κατόπιν συνεννόησης με νοσηλεύτρια στη λήψη φαρμάκων, Υποστήριξη σε μεταφορά-μετακίνηση –συνοδεία, Συνεργασία στον προγραμματισμό δραστηριοτήτων και δημιουργικής απασχόλησης, Παρατηρήσεις για τη στοματική υγιεινή στους ωφελούμενους, Εργασίες που ανατίθενται απ΄την υπεύθυνη του Κέντρου.

Άλλες Ειδικότητες Βοηθητικό Προσωπικό Οδηγός Εργασίες καθαριότητας εσωτερικών χώρων, Εργασίες καθαριότητας εξωτερικών χώρων, Πλύσιμο ρούχων εξυπηρετούμενων, Βοηθητικές εργασίες που του ανατίθενται από την υπεύθυνη του Κέντρου. Μεταφορά εξυπηρετουμένων από και προς την οικεία τους. Εξωτερικές εργασίας Μεταφορά εξυπηρετουμένων σε ιατρικά ραντεβού εντός του Δήμου. Βοηθητικές εργασίες που του ανατίθενται από την υπεύθυνη του Κέντρου.

Δικτύωση ΚΗΦΗ Στο πλαίσιο προώθησης των σκοπών του το ΚΗΦΗ δύναται να αναπτύξει δράσεις συνεργασίας και διασύνδεσης, κατ’ ελάχιστο με: Τις Κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων και της Περιφέρειας, Τα υπό ίδρυση Κέντρα Κοινότητας και τα παραρτήματα τους, Τις Δομές ΚΑΠΗ, Τις Δομές του Προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι, Το Συνήγορο του πολίτη, Την Εισαγγελία Νομού Ηρακλείου Τα Νοσοκομεία, τα Κέντρα Υγείας, τις Δημοτικές Υπηρεσίες Υγείας, τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που παρέχουν υπηρεσίες υγείας Τους Δικηγορικούς Συλλόγους Νομού Ηρακλείου και τις Εθελοντικές ομάδες Νομικών. Τους συλλόγους ατόμων με αναπηρία νομού, Τα υπόλοιπα ΚΗΦΗ σε όλη την Ελλάδα.

Δικτύωση ΚΗΦΗ Επίσης δύνανται να συνεργάζονται με φορείς της κοινότητας, όπως: Άλλες δομές παροχής υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας (ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ) Τα ΚΔΑΠ – μεΑ Τις Εθελοντικές Οργανώσεις Τις Κρατικές Υπηρεσίες (Αστυνομία- Δικαστικές Υπηρεσίες) Τα Εκκλησιαστικά ιδρύματα Τον Ερυθρό Σταυρό Γιατρούς του Κόσμου Συλλόγους πολιτιστικούς, αθλητικούς, κα Τις Εθελοντικές ομάδες Γιατρών – Νοσηλευτών-Φαρμακοποιών, τις Δομές Παραχής Βασικών Αγαθών (σισίτια, κοινωνικό φαρμακείο, κοινωνικό ιατρείο).