1 ΝΕΟΠΛΑΣΙEΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ Χρήστος Ν. Χριστόπουλος, MD Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος Ογκολογική Νοσηλευτική ΑΤΕΙ Πάτρας 2009

2 OΡΙΣΜΟΣ ΗΛΙΚΙΑΣ «Η διαδικασία πoυ μετατρέπει υγιείς νέους ενήλικες σε λιγότερο υγιείς μεγαλύτερους ενήλικες με μια προοδευτική αύξηση του κινδύνου για ασθένεια, τραυματισμό και θάνατο».«Η διαδικασία πoυ μετατρέπει υγιείς νέους ενήλικες σε λιγότερο υγιείς μεγαλύτερους ενήλικες με μια προοδευτική αύξηση του κινδύνου για ασθένεια, τραυματισμό και θάνατο». Η ηλικία ΔΕΝ είναι κυτταρικός θάνατοςΗ ηλικία ΔΕΝ είναι κυτταρικός θάνατος Η ηλικία ΔΕΝ είναι νόσοςΗ ηλικία ΔΕΝ είναι νόσος Η ηλικία ΔΕΝ καθορίζεται από τη μακροζωίαΗ ηλικία ΔΕΝ καθορίζεται από τη μακροζωία

3 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ «Η γήρανση είναι μια ισόβια διεργασία και σαν τέτοια πρέπει να αναγνωρίζεται. Η προετοιμασία του πληθυσμού για τα μεταγενέστερα στάδια ζωής πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος της Πολιτικής Υγείας και να περικλείει παράγοντες ψυχολογικούς, φυσικούς, θρησκευτικούς, πολιτιστικούς, θεραπευτικούς και άλλους»«Η γήρανση είναι μια ισόβια διεργασία και σαν τέτοια πρέπει να αναγνωρίζεται. Η προετοιμασία του πληθυσμού για τα μεταγενέστερα στάδια ζωής πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος της Πολιτικής Υγείας και να περικλείει παράγοντες ψυχολογικούς, φυσικούς, θρησκευτικούς, πολιτιστικούς, θεραπευτικούς και άλλους»

Οι ηλικιωμένοι ασθενείς υποθεραπεύονταιΟι ηλικιωμένοι ασθενείς υποθεραπεύονται -ΛΙΓΟΤΕΡΑ screening tests -ΕΛΛΕΙΠΗΣ σταδιοποίηση -ΛΙΓΟΤΕΡΟ επιθετική θεραπεία -ΚΑΘΟΛΟΥ θεραπεία -ΕΛΛΕΙΨΗ κλινικών μελετών 4

5 ΣΗΜΑΣΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ Τα άτομα της τρίτης ηλικίας αποτελούν σημαντικό και διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό του πληθυσμού.Τα άτομα της τρίτης ηλικίας αποτελούν σημαντικό και διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό του πληθυσμού. Υψηλότερο ποσοστό των καρδιαγγειακών και των νεοπλασμάτων στο επιδημιολογικό πρότυπο, με σαφή αυξητική τάση.Υψηλότερο ποσοστό των καρδιαγγειακών και των νεοπλασμάτων στο επιδημιολογικό πρότυπο, με σαφή αυξητική τάση. Αύξηση προσδόκιμου ζωής και παραγωγικότητας.Αύξηση προσδόκιμου ζωής και παραγωγικότητας. > 50% των κακοηθών νεοπλασιών συμβαίνει σε άτομα > 65 χρ.> 50% των κακοηθών νεοπλασιών συμβαίνει σε άτομα > 65 χρ.

6 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ Οι ηλικιωμένοι ασθενείς με καρκίνο χωρίζονται σε τρεις ηλικιακές ομάδες:Οι ηλικιωμένοι ασθενείς με καρκίνο χωρίζονται σε τρεις ηλικιακές ομάδες: α) νεότεροι ηλικιωμένοι (65χρ. - 75χρ.): προσδόκιμο -επιβίωσης 15 χρ. β) γηραιότεροι (76χρ. - 85χρ.): προσδόκιμο επιβίωσης 10 χρ. γ) υπέργηροι (> 85χρ.): προσδόκιμο επιβίωσης 5 χρ.

7ΠΡΟΛΗΨΗ Δευτερογενής πρόληψη: έγκαιρη συμπτωματική διάγνωση σε στάδιο το οποίο να είναι θεραπεύσιμοΔευτερογενής πρόληψη: έγκαιρη συμπτωματική διάγνωση σε στάδιο το οποίο να είναι θεραπεύσιμο Ποια προβλήματα προκύπτουν στις εξετάσεις screening των ηλικιωμένων; Δεν πείθονται εύκολα για τη σημασία του screening Δεν πείθονται εύκολα για τη σημασία του screening Αίσθημα ντροπήςΑίσθημα ντροπής Δυσχέρεια κατανόησης ή αφομοίωσης ιατρικών οδηγιώνΔυσχέρεια κατανόησης ή αφομοίωσης ιατρικών οδηγιών Αναγκαιότητα συνοδούΑναγκαιότητα συνοδού Προβλήματα μεταφοράςΠροβλήματα μεταφοράς Ασφαλιστικά προβλήματαΑσφαλιστικά προβλήματα

8 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ Δυσάρεστα νέαΔυσάρεστα νέα Δεν υπάρχει εκπαίδευση των γιατρών στις τεχνικές επικοινωνίαςΔεν υπάρχει εκπαίδευση των γιατρών στις τεχνικές επικοινωνίας ΕΠΙΘΥΜΗΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕλπιδοφόροΕλπιδοφόρο ΣυμπαράστασηΣυμπαράσταση ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ: ΙΔΙΑ σε όλες τις ηλικίες ΑΡΝΗΣΗ (αμφισβήτηση διάγνωσης) ΑΡΝΗΣΗ (αμφισβήτηση διάγνωσης) ΟΡΓΗ (αδικία)ΟΡΓΗ (αδικία) ΠΑΖΑΡΕΜΑ (κέρδος ζωής)ΠΑΖΑΡΕΜΑ (κέρδος ζωής)

9ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ 50% των ασθενών > 70 χρ. έχουν 3 ή περισσότερες σύγχρονες νοσηρές οντότητες50% των ασθενών > 70 χρ. έχουν 3 ή περισσότερες σύγχρονες νοσηρές οντότητες Προβλήματα ακοής - νοητικές δυσλειτουργίεςΠροβλήματα ακοής - νοητικές δυσλειτουργίες Προβλήματα όρασηςΠροβλήματα όρασης ΑρθρίτιδαΑρθρίτιδα Χρόνια δυσκοιλιότητα - αιμορροΐδεςΧρόνια δυσκοιλιότητα - αιμορροΐδες Δυσουρικά ενοχλήματαΔυσουρικά ενοχλήματα ΚατάθλιψηΚατάθλιψη Εύκολη κόπωση ή μειωμένη αντοχήΕύκολη κόπωση ή μειωμένη αντοχή Φόβος διάγνωσης καρκίνουΦόβος διάγνωσης καρκίνου

10 ΟI ΟΓΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΩΡΙΣΟΥΝ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΟΥ: Είναι λειτουργικά ανεξάρτητοι και χωρίς συνοδές παθήσεις.Είναι λειτουργικά ανεξάρτητοι και χωρίς συνοδές παθήσεις. Είναι εξαρτώμενοι σε μια ή περισσότερες από τις καθημερινές τους δραστηριότητες και έχουν σύνοδες παθήσεις ή διάφορα γηριατρικά σύνδρομα.Είναι εξαρτώμενοι σε μια ή περισσότερες από τις καθημερινές τους δραστηριότητες και έχουν σύνοδες παθήσεις ή διάφορα γηριατρικά σύνδρομα. Είναι ανάμεσα και δεν μπορούν να ανεχθούν παρατεταμένη θεραπεία.Είναι ανάμεσα και δεν μπορούν να ανεχθούν παρατεταμένη θεραπεία. Το προσδόκιμο επιβίωσης τους είναι τόσο μικρό ώστε είναι σχεδόν απίθανο να πεθάνουν απ' τον καρκίνο τους.Το προσδόκιμο επιβίωσης τους είναι τόσο μικρό ώστε είναι σχεδόν απίθανο να πεθάνουν απ' τον καρκίνο τους.

11 ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Ο ηλικιωμένος καρκινοπαθής ασθενής θα πεθάνει από το γήρας του ή από τον καρκίνο του;Ο ηλικιωμένος καρκινοπαθής ασθενής θα πεθάνει από το γήρας του ή από τον καρκίνο του; -Πόσο καταβεβλημένος είναι ο ασθενής; -Ποια η συννοσηρότητα; Νοσηρότητα θεραπείας vs νοσηρότητας καρκινικής νόσου;Νοσηρότητα θεραπείας vs νοσηρότητας καρκινικής νόσου; Ποιες είναι οι εφεδρείες του ασθενή για να ανεχθεί τη θεραπεία;Ποιες είναι οι εφεδρείες του ασθενή για να ανεχθεί τη θεραπεία; Η νόσος του θα του αυξήσει την εξάρτηση του απ' τους άλλους;Η νόσος του θα του αυξήσει την εξάρτηση του απ' τους άλλους;

12 ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ: Την έκταση της νόσουΤην έκταση της νόσου Συντηρητική στάση του γιατρούΣυντηρητική στάση του γιατρού Αντίληψη του ασθενήΑντίληψη του ασθενή Συνυπάρχοντα νοσήματαΣυνυπάρχοντα νοσήματα Οικονομικούς παράγοντεςΟικονομικούς παράγοντες

13 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Ίαση της νόσουΊαση της νόσου Παράταση της επιβίωσηςΠαράταση της επιβίωσης Ανακούφιση απ' τα συμπτώματαΑνακούφιση απ' τα συμπτώματα Πρόληψη / καθυστέρηση νοσηρότηταςΠρόληψη / καθυστέρηση νοσηρότητας Διατήρηση ποιότητας ζωήςΔιατήρηση ποιότητας ζωής

14 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΤΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ Ηλικία >70χρ. Σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα & θνητότητα.Ηλικία >70χρ. Σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα & θνητότητα. Σύνοδες παθήσεις που πρέπει πάντα να λαμβάνονται προσεκτικά υπ' όψιν.Σύνοδες παθήσεις που πρέπει πάντα να λαμβάνονται προσεκτικά υπ' όψιν. -Πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου -Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια -Πνευμονική νόσος -Επάρκεια νεφρικής λειτουργίας

15 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Η ηλικία ΔΕΝ επηρεάζει την αποτελεσματικότηταΗ ηλικία ΔΕΝ επηρεάζει την αποτελεσματικότητα Η ηλικία ΔΕΝ σχετίζεται με μεγαλύτερη τοξικότηταΗ ηλικία ΔΕΝ σχετίζεται με μεγαλύτερη τοξικότητα Προβλήματα διαχείρισης των ασθενών που απορρέουν απ' την ηλικία τουςΠροβλήματα διαχείρισης των ασθενών που απορρέουν απ' την ηλικία τους Μεταφορά τους προς και από το ακτινοθεραπευτικό κέντροΜεταφορά τους προς και από το ακτινοθεραπευτικό κέντρο Ειδικές θέσεις τοποθέτησης των ασθενών για την καλύτερη στοχοποίηση του πεδίουΕιδικές θέσεις τοποθέτησης των ασθενών για την καλύτερη στοχοποίηση του πεδίου

16 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ 5 αναδρομικές μελέτες έδειξαν ότι η τοξικότητα της ΧΜΘ δεν είναι πιο σοβαρή ή πιο παρατεταμένη σε ασθενείς >70χρ. και έτσι η ηλικία δεν αποτελεί από μόνη της αντένδειξη στη χορήγηση ΧΜΘ.5 αναδρομικές μελέτες έδειξαν ότι η τοξικότητα της ΧΜΘ δεν είναι πιο σοβαρή ή πιο παρατεταμένη σε ασθενείς >70χρ. και έτσι η ηλικία δεν αποτελεί από μόνη της αντένδειξη στη χορήγηση ΧΜΘ. Σε επιλεγμένο πληθυσμό ηλικιωμένων με καλή γενική κατάσταση τόσο τα οφέλη όσο και η τοξικότητα της ΧΜΘ δεν διαφέρουν σημαντικά απ' ότι στους νεότερους ασθενείς.Σε επιλεγμένο πληθυσμό ηλικιωμένων με καλή γενική κατάσταση τόσο τα οφέλη όσο και η τοξικότητα της ΧΜΘ δεν διαφέρουν σημαντικά απ' ότι στους νεότερους ασθενείς.

17 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (ΣΥΝΟΛΙΚΑ) Η ηλικία από μόνη της δεν αποτελεί προγνωστικό δείκτη της έκβασης της νόσου, όσο η φυσική, διανοητική, συναισθηματική και λειτουργική κατάσταση των ηλικιωμένων ασθενών.Η ηλικία από μόνη της δεν αποτελεί προγνωστικό δείκτη της έκβασης της νόσου, όσο η φυσική, διανοητική, συναισθηματική και λειτουργική κατάσταση των ηλικιωμένων ασθενών. Η καθιερωμένη θεραπεία, όταν χορηγείται σε ηλικιωμένους με καλή γενική κατάσταση, έχει να προσφέρει όφελος συγκρίσιμο με αυτό που απολαμβάνουν και οι νεότεροι ασθενείς.Η καθιερωμένη θεραπεία, όταν χορηγείται σε ηλικιωμένους με καλή γενική κατάσταση, έχει να προσφέρει όφελος συγκρίσιμο με αυτό που απολαμβάνουν και οι νεότεροι ασθενείς.

18 ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΛΟΓΩ ΚΑΡΚΙΝΟΥ-ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Καρδιαγγειακό σύστημα: Υπέρταση, καρδ. ανεπάρκεια, διαταραχές ρυθμού κ.λ.π.Καρδιαγγειακό σύστημα: Υπέρταση, καρδ. ανεπάρκεια, διαταραχές ρυθμού κ.λ.π. Αναπνευστικό σύστημα: ΧΑΠ, διαταραχές ανταλλαγήςΑναπνευστικό σύστημα: ΧΑΠ, διαταραχές ανταλλαγής αερίων, αναπνευστικές λοιμώξεις.αερίων, αναπνευστικές λοιμώξεις. Ερειστικό σύστημα: Εκφυλιστικές αρθροπάθειες,Ερειστικό σύστημα: Εκφυλιστικές αρθροπάθειες, οστεοπόρωση.οστεοπόρωση. Μεταβολικές διαταραχές: Σ.Δ., υπερχοληστεριναιμία,Μεταβολικές διαταραχές: Σ.Δ., υπερχοληστεριναιμία, υπερλιπιδαιμίες, υπερουρικαιμία κ.λ.π.υπερλιπιδαιμίες, υπερουρικαιμία κ.λ.π. Ουροποιητικό σύστημα: Έκπτωση νεφρικήςΟυροποιητικό σύστημα: Έκπτωση νεφρικής λειτουργίας, συχνές ή / και χρόνιες λοιμώξεις κ.λ.π.λειτουργίας, συχνές ή / και χρόνιες λοιμώξεις κ.λ.π.

19 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΛΟΓΩ ΚΑΡΚΙΝΟΥ-ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Οργανική κατάσταση του εγκεφάλου.Οργανική κατάσταση του εγκεφάλου. Διαμόρφωση της προσωπικότητας. Διαμόρφωση της προσωπικότητας. Εξωγενή αίτια (κοινωνικά, οικονομικά, συναισθηματικά κ.α.). Εξωγενή αίτια (κοινωνικά, οικονομικά, συναισθηματικά κ.α.). Κίνδυνος αποκλεισμού - απομάκρυνση απ' τηνΚίνδυνος αποκλεισμού - απομάκρυνση απ' την εργασία.εργασία. Μεταβολή στην οικογενειακή κατάσταση.Μεταβολή στην οικογενειακή κατάσταση. Εξάρτηση από άλλουςΕξάρτηση από άλλους Έντονη συναισθηματική φόρτισηΈντονη συναισθηματική φόρτιση

20 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΟΝΟΥ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΕΙΣ Αντιμετώπιση ψυχολογικών και κοινωνικών παραμέτρων Αντιμετώπιση ψυχολογικών και κοινωνικών παραμέτρων Αναλγητικά Αναλγητικά α) Να χρησιμοποιούνται φάρμακα με μικρό χρόνο ημιζωής. β) Να δίνεται ένα φάρμακο τη φορά. γ) Το φάρμακο να περιέχει μόνο μια δραστική ουσία. δ) Να έχουμε αυξημένη εγρήγορση έναντι πιθανής αθροιστικής δράσης. ε) Να συνεχίσουμε με το ίδιο φάρμακο για επαρκές διάστημα, πριν αποφασίσουμε αλλαγή της αγωγής.

21 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Κατακόρυφη αύξηση του κόστους των φαρμακευτικών σκευασμάτωνΚατακόρυφη αύξηση του κόστους των φαρμακευτικών σκευασμάτων Αυξημένη χρήση θεραπευτικών σχημάτων σε ασθενείς τελικού σταδίουΑυξημένη χρήση θεραπευτικών σχημάτων σε ασθενείς τελικού σταδίου Αυξημένη χρήση νοσοκομειακών κλινώνΑυξημένη χρήση νοσοκομειακών κλινών Δραματική αύξηση των συνολικών δαπανών υγείαςΔραματική αύξηση των συνολικών δαπανών υγείας Οικονομική δυσπραγία των ασφαλιστικών ταμείων ή του κρατικού προϋπολογισμούΟικονομική δυσπραγία των ασφαλιστικών ταμείων ή του κρατικού προϋπολογισμού

22ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η συννοσηρότητα επηρεάζει το προσδόκιμο - η φυσιολογική φθορά των βιολογικών λειτουργιών με την πάροδο της ηλικίας διαφέρει από άτομο σε άτομο και εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, έτσι ώστε είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με μόνο κριτήριο την χρονολογική ηλικία.Η συννοσηρότητα επηρεάζει το προσδόκιμο - η φυσιολογική φθορά των βιολογικών λειτουργιών με την πάροδο της ηλικίας διαφέρει από άτομο σε άτομο και εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, έτσι ώστε είναι δύσκολο να εκτιμηθεί με μόνο κριτήριο την χρονολογική ηλικία. Τα γηριατρικά σύνδρομα μπορούν να επιπλέξουν τη θεραπεία του καρκίνου αλλά και η θεραπεία του καρκίνου μπορεί να χειροτερέψει τα γηριατρικά σύνδρομα.Τα γηριατρικά σύνδρομα μπορούν να επιπλέξουν τη θεραπεία του καρκίνου αλλά και η θεραπεία του καρκίνου μπορεί να χειροτερέψει τα γηριατρικά σύνδρομα. Η άποψη ότι όλοι ή τουλάχιστον οι περισσότεροι ηλικιωμένοι είναι τόσο καταβεβλημένοι ώστε να μην επιδέχονται την καθιερωμένη ΧΜΘ είναι αβάσιμη.Η άποψη ότι όλοι ή τουλάχιστον οι περισσότεροι ηλικιωμένοι είναι τόσο καταβεβλημένοι ώστε να μην επιδέχονται την καθιερωμένη ΧΜΘ είναι αβάσιμη. Νέα θεραπευτικά πρωτόκολλα.Νέα θεραπευτικά πρωτόκολλα.