Υπό Σπυρίδωνος Κ. Τσιτσίγκου MA, ThD, PhD Η ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΡΗΣΚΕΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ MODELS ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΥΘΩΝ

ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΥΘΟ I Ι Η Κοσμολογία ως επιστήμη. Κοσμολογία = φιλοσοφική ή θρησκευτική (πολιτισμική) ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ (Άνω ή intellectus ή σημαίνον)  ΒΙΟΘΕΩΡΙΑ (Κάτω ή res ή σημαινόμενον). Οντολογική διαφορά (παράδοξο, μη νόημα, χάος): Προσωκρατικοί (εν το παν), Πυθαγόρας (σύμβολο), Πλάτων (αναλογία), Γνωστικοί, Αστρολογία, Μαγεία, Τέχνη κ.ά. Οι κοσμολογικοί μύθοι παρέχουν ένα πλαίσιο, εντός τού οποίου οι διάφορες πρακτικές και επιλογές τού ανθρώπου μπορούν να προσανατολίζονται, έτσι ώστε η ζωή να αποκτά νόημα (K. King, 2003).

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΕΣ ( ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΕΣ : ΘΕΟΣ  ΚΟΣΜΟΣ  ΑΝΘΡΩΠΟΣ ) Ινδουιστική και Αρχαιοελληνική Κοσμολογία [ ανακύκληση (Kalpa) Ινδουιστών, αρχαιοελληνική Θεογονία, Πυθαγόρας, Πλάτων, Ξενοφάνης, Πυθαγόρειοι, Στωικοί, Γνωστικισμός, « φυσικές θρησκείες »: το Θείον ως κάτο π τρο της Φύσης ]. Ιουδαϊκή (3 ε π ί π εδα ) και Καβαλιστική Αριθμο - κοσμολογία. Βυζαντινή Κοσμογονία [ Φυσική Φιλοσοφία Ιω. Φιλό π ονου, η Φύση ως κάτο π τρο του Θείου : « λόγοι τών όντων »/ λόγωση κτίσης ( Μάξιμος Ομολογητής )]: Ο Χριστός ως ο κοσμικός Θείος Λόγος. Χριστιανική θεολογικά αναγωγική Κοσμολογία. εξηγητική π ροσαρμογή μεταξύ δυο θεωριών. η Θεία ιεραρχικά τάξη τής δημιουργίας ( αρμονία & συνοχή τών κοσμικών συστημάτων και η ζωική τάξη ): Θ. Πρόνοια, συνεργία, άκτιστες ενέργειες, Θ. Ενανθρώ π ηση, Μυστήριο Θ. Ευχαριστίας. εξηγητική αναγωγή. διαθεωρητικός αναγωγισμός ( α π ό το μέρος στο όλο ή bottom up). αναγωγική αναλογία ( λ. χ. α π ό το γράμμα στο π νεύμα ). Ινδουιστική και Αρχαιοελληνική Κοσμολογία [ ανακύκληση (Kalpa) Ινδουιστών, αρχαιοελληνική Θεογονία, Πυθαγόρας, Πλάτων, Ξενοφάνης, Πυθαγόρειοι, Στωικοί, Γνωστικισμός, « φυσικές θρησκείες »: το Θείον ως κάτο π τρο της Φύσης ]. Ιουδαϊκή (3 ε π ί π εδα ) και Καβαλιστική Αριθμο - κοσμολογία. Βυζαντινή Κοσμογονία [ Φυσική Φιλοσοφία Ιω. Φιλό π ονου, η Φύση ως κάτο π τρο του Θείου : « λόγοι τών όντων »/ λόγωση κτίσης ( Μάξιμος Ομολογητής )]: Ο Χριστός ως ο κοσμικός Θείος Λόγος. Χριστιανική θεολογικά αναγωγική Κοσμολογία. εξηγητική π ροσαρμογή μεταξύ δυο θεωριών. η Θεία ιεραρχικά τάξη τής δημιουργίας ( αρμονία & συνοχή τών κοσμικών συστημάτων και η ζωική τάξη ): Θ. Πρόνοια, συνεργία, άκτιστες ενέργειες, Θ. Ενανθρώ π ηση, Μυστήριο Θ. Ευχαριστίας. εξηγητική αναγωγή. διαθεωρητικός αναγωγισμός ( α π ό το μέρος στο όλο ή bottom up). αναγωγική αναλογία ( λ. χ. α π ό το γράμμα στο π νεύμα ).

ΨΥΧΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ (PROJECTIONS) ΣΤΗΝ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ  Naturalismus και Vitalismus.  Ομοιομορφία (βλ. Determinism) Φύσης (δεν αποδεικνύεται κατά Hume).  Επιστημολογικά paradigms.  Ανθρωποκεντρικό model.  ουμανιστικό model (Αναγέννηση).  ρομαντισμός (ποίηση, λογοτεχνικές μεταφορές).  ανθρωπομορφικό - ορθολογικό model (νευτώνεια τάξη & αρμονία τών κοσμικών/φυσικών νόμων.  Φυσική Θεολογία/υπερπροθετική θεότητα (θεοποίηση της Αιτιότητας) μέσω μεταμορφωτικής αναγωγής από τον ένα Θεό προς την Αιτία τού παντός (Pierre-Simon Laplace).  μετα-λογικότητα του σύμπαντος (Α. Einstein).  Νεωτερικό model.  αθεϊστική/αντιχριστιανική προπαγάνδα.  κοινωνικο-οικονομική ύφεση (π.χ. UFO).  παγκόσμια πολιτική κρίση (π.χ. Αποκαλυπτική Γραμματεία).  Μετανεωτερικό model.  πολυπαραγοντισμός (πολυφωνία, συγκρητισμός/νομαδισμός.  μαζικότητα.  «μηδενικός βαθμός εκλεκτικότητας» (J.-F. Lyotard).  παγκοσμιοποίηση.  θεωρία τών πολλαπλών συμπάντων (βλ. παράλληλους κόσμους S. Hawking).  παράδοξο/παράλογο («τέχνη τής αταξίας»).  συνύπαρξη (ή νόμος) τών αντιθέτων (ΤΑΟ): ανοχή.  θεωρία τού Χάους (διασημασιακό χάος: θεολογία τής Σιγής).

ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ Θεοποίηση/ειδωλολατρία (λατρεία τών κτιστών αντικειμένων και φαινομένων). Αστρολογία, Σέχτες, Cults (παραθρησκεία). Συμβολική Θεολογία (Μάξιμος Ομολογητής: Κοσμολογία και Τριαδολογία). Ουράνια Μηχανική (Καταφατική Θεολογία). Τελολογία (σκοπιμότητα και εντελέχεια: Θωμιστική Θεολογία). Η μη ανάγκη Θεού (P.-S. Laplace): «Πρ ὸ ς τ ὸ ν Θε ὸ ν τότε μάλιστα διεγειρόμεθα, ὅ ταν ἐ ν χρεί ᾳ καταστ ῶ μεν» (Ιω. Χρυσόστομος, MPG 60, 20). Θεολογία τών «κενών τού Θεού». Θεωρία τής Big Bang (το δόγμα τής Θείας Δημιουργίας πριν 18 δισ. χρόνια, P. Dirac, 1930). Αρχή τής Απροσδιοριστίας [κοσμική αταξία/τυχαιότητα ( Επίκουρος, J. Monod ): η έννοια τής ανωμαλίας στη Φυσική είναι η «εφεύρεση» της Επιστήμης, που προσεγγίζει το υπερφυσικό και μυστηριώδες (βλ. Transcending Science ή Θεολογία τής Επιστήμης ως προς τον κώδικα του DNA, τους εγκεφαλικούς νευρώνες και τους φυσικούς νόμους). Αν το σύμπαν δεν μπορεί να είχε προκύψει από καμία αιτία πριν από κάθε αιτία, ούτε μπορεί να ήταν πιθανό πριν από κάθε πιθανότητα, τότε ήταν αδύνατον να υπάρχει πριν αρχίσει να γίνεται· μάλιστα δε, δεν μπορεί να ήταν ούτε καν περιττό πριν από το αναγκαίο και το πιθανό. Αν, λοιπόν, η δημιουργία τού σύμπαντος θεωρείται επιστημονικά ως κάτι το αδύνατον, τότε εδώ πρόκειται ακριβώς για την πραγματοποίηση αυτού τού αδύνατου! Η πραγματοποίηση του αδύνατου, όμως, προϋποθέτει τη (Θεία) παντοδυναμία, δηλ. το θαύμα. «Αν η αρχή τής ζωής ήταν πράγματι τυχαία, τότε ήταν όντως ένα θαύμα», παρατηρεί ο Αμερικανός θεωρητικός βιολόγος και ερευνητής περίπλοκων συστημάτων σχετικά με την προέλευση της ζωής στη Γη, από τα ιδρυτικά στελέχη τού Ινστιτούτου Santa Fe, δηλ. τη «Μέκκα» τής θεωρίας τού Χάους, Stuart Alan Kauffman]. «Ανθρωπική Αρχή» (Brandon Carter 1983, A. Eddington, P. Dirac & E. Fermi, J. Barrow & F. Tipler, 1986, π. Γ. Δ. Δράγα, 10/11/07, Σ. Αυγολούπη, Η `ανθρωπική αρχή’ στη σύγχρονη επιστήμη τής Αστρονομίας και η Παύλεια Ανθρωπολογία, 2002). Ενοποιητικά models Κοσμολογίας & θερμοδυναμικής ισορροπίας: ούτε απόλυτη ασυμμετρία, ούτε απόλυτη συμμετρία (Y. Nambu, M. Kobayashi & T. Maskawa). πανθρησκεία, Θεολογία Θρησκειών κ.λπ. ισομορφισμός: (ερμηνεύουσα) κατανόηση και (περιγράφουσα) εξήγηση (W. Dilthey, R. Anderson, M. Heller).

Αλλοτρίωση σχέσεων Φύσεως και ανθρώ π ου : καθυ π όταξη και α π ομύζηση της κτίσης ( νιτσεϊκή δύναμη : αίσθηση ασφάλειας / ορμή για εκδίκηση ). Φόβος και τρόμος. στο π αρόν ( θεομηνίες, οικολογική μόλυνση ). στο μέλλον : Κοσμολογία και Εσχατολογία ( ολική εντρο π ία P. Davies, κοσμική κατάρρευση : “Big Crunch”). Ισορρο π ία μεταξύ βεβαιότητας /π ίστης ( Θ. Πρόνοια ) και αβεβαιότητας ( τυχόν ηθικής π τώσης ): διαρκής μετανοητικός και ασκητικός τρό π ος ζωής. « Ανά π αυση » ( εσωτερική ειρήνη ). Θεία Ευχαριστία και ευχαριστιακή Κτισιολογία. Δοξολογία τού Θείου μεγαλείου. Ελ π ίδα για ένα καλύτερο μέλλον. ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ