Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ ΣΕ ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΡΟΤΕΝΟΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ‘ΚΑΛΑΜΩΝ’ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ Ι. Μαντζούτσος 1, Ι. Θεριός 2, Χρ. Χατζησαββίδης 3, Δ. Τσιμπουράκης 1, Ν. Τσαπάρα 1, Γ.-Κ. Φάσκο 1, Β. Χουλιάρας 1 1 Κατεύθυνση Φυτικής Παραγωγής, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας και Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής, ΤΕΙ Ηπείρου, Κωστακιοί Άρτα 2 Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη 3 Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης, Σχολή Επιστημών Γεωπονίας & Δασολογίας, Δ.Π.Θ., Ορεστιάδα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η σωστή, έγκαιρη, οικονομική και με βάση τους κώδικες ορθής γεωργικής πρακτικής λίπανση έχει ευνοϊκές επιδράσεις στην απόδοση, ωρίμανση και θρεπτική κατάσταση της ελιάς (Τherios, 2009). Η εφαρμογή σκευασμάτων που προέρχονται από φύκη, επέδρασε θετικά στην απόδοση, την ωρίμανση και τη θρεπτική κατάσταση της ελιάς (Chouliaras κ.ά., 2009; Tasioula-Margari κ.ά., 2011; Chatzissavvidis και Therios, 2014). Τα σκευάσματα αυτά θεωρούνται βιο- ορμόνες, περιέχουν ανόργανα στοιχεία επιπλέον των θεμελιωδών, πλήθος αντιοξειδωτικών ουσιών, αμινοξέα, ολιγοσακχαρίτες, καθώς και ολιγονουκλεοτιδικές αλυσίδες (Di Fan, 2010, προσ. επικοινωνία). Τα βασικά και θεμελιώδη απαραίτητα ανόργανα στοιχεία παίζουν σημαντικό ρόλο στη φυσιολογία του φυτού, αποτελούν συστατικά δομικών στοιχείων του κυττάρου, μερικά από αυτά δρουν καταλυτικά, ενώ συμβάλλουν και στην ολοκλήρωση της βλαστικής και καρπικής περιόδου των φυτών στη διάρκεια του έτους προάγοντας λειτουργίες όπως κυτταρική διαίρεση, βιοσύνθεση πρωτεϊνών, ωρίμανση των καρπών. Σκοπός του πειράματος ήταν η μελέτη της επίδρασης λιπαντικών επεμβάσεων σε ποσοτικές παραμέτρους, την περιεκτικότητα του φλοιού του καρπού σε καροτενοειδή και τη θρεπτική κατάσταση φύλλων και ώριμων καρπών της ποικιλίας ‘Καλαμών’ στην περιοχή του Μεσολογγίου. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Οι παρακάτω επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν σε εμπορικό ελαιώνα ως εξής : Τοποθεσία: Μεσολόγγι Έτος: 2013 Επεμβάσεις: α) Μάρτυρας χωρίς λίπανση (Μ) β) θειϊκή αμμωνία + θειϊκό κάλιο (Ν+Κ) γ) θειϊκή αμμωνία + βόρακας (Ν+Β) δ) θειϊκή αμμωνία + SWE (εκχύλισμα του φύκους Ascophyllum nodosum) (N + SWE) ε) ( μεικτό λίπασμα) +SWE (ΜΛ+SWE) Σε όλες τις επεμβάσεις, η θειική αμμωνία εφαρμόστηκε σε δύο δόσεις (από 600 kg/δένδρο), στις αρχές Φεβρουαρίου και 30 μέρες πριν την έναρξη της ανθοφορίας, στην επέμβαση ΜΛ +SWE το λίπασμα εφαρμόστηκε επίσης σε δύο δόσεις (από 1,0 kg/ δέντρο) και τις ίδιες χρονικές περιόδους, και ο βόρακας (100 g ανά δέντρο) εφαρμόστηκε 15 μέρες πριν την έναρξη της ανθοφορίας. Το Seamac-PCT (0,5% v/v) διαφυλλικά και το θειϊκό κάλιο (500 g/ δέντρο) από εδάφους εφαρμόστηκαν 15 μέρες μετά την πλήρη πτώση των πετάλων. Οι παράμετροι που μετρήθηκαν στο τέλος του πειράματος (μέσα Δεκεμβρίου): α) Η απόδοση, το μέσο βάρος των καρπών β) H συγκέντρωση των καροτενοειδών φλαβοξανθίνη, β-καροτένιο, ζεαξανθίνη, λουτεϊνη, στον φλοιό των καρπών (Britton, 1991) γ) Η συγκέντρωση των ανόργανων στοιχείων Ν, K, Ca, Mg, Fe, Μn, Ζn και Β σε φύλλα και καρπούς Η στατιστική ανάλυση έγινε με τη μέθοδο ΑΝΟVA για 5 επεμβάσεις x 5 επαναλήψεις. Οι τιμές που συνοδεύονται από διαφορετικά γράμματα στους πίνακες, είναι στατιστικά σημαντικές σύμφωνα με τη δοκιμή Duncan για P<0,05. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η διαφυλλική εφαρμογή του SWE και στις δύο επεμβάσεις προκάλεσε σημαντική αύξηση της απόδοσης, του μέσου βάρος και της περιεκτικότητας των καροτενοειδών στον φλοιό των καρπών, σε σύγκριση με την εφαρμογή βόρακα και θειικού καλίου, επιπλέον της αζωτούχου λίπανσης. Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στο δείκτη ωρίμανσης μεταξύ των επεμβάσεων. Στα μέσα Δεκεμβρίου, τουλάχιστον το 85% των καρπών σε όλες τις επεμβάσεις συμπεριλαμβανομένου και του μάρτυρα, είχε χρώμα μωβ-μαύρο. Την υψηλότερη συγκέντρωση Mg, Fe, Zn, Mn στα φύλλα έδωσε η επέμβαση ΜΛ +SWΕ, την υψηλότερη συγκέντρωση Κ έδωσαν οι επεμβάσεις ΜΛ +SWE και N+Κ, την υψηλότερη συγκέντρωση Ca έδωσε οι επέμβαση Ν, ενώ την υψηλότερη συγκέντρωση Β έδωσε η επέμβαση Ν+Β. Η εφαρμογή του εκχυλίσματος φύκους προκάλεσε αύξηση της συγκέντρωσης των Ν, Ca, Mg, Fe, Zn, Mn στους ώριμους καρπούς, την υψηλότερη συγκέντρωση Κ έδωσαν οι επεμβάσεις Ν+Κ και ΜΛ +SWΕ, ενώ την υψηλότερη συγκέντρωση Β στους καρπούς έδωσαν οι επεμβάσεις Ν+Β και ΜΛ +SWΕ. Παρατηρήθηκε σημαντική μετακίνηση των Ν και Zn και δευτερευόντως του Fe από τα φύλλα προς τους καρπούς. Η εφαρμογή του μεικτού λιπάσματος ( ΜΛ +SWE) γενικά έδωσε καλύτερα αποτελέσματα σε σύγκριση με την απλή εφαρμογή αζώτου (N + SWE). Συνιστάται, η εφαρμογή διαφυλλικών ψεκασμών με εμπορικά σκευάσματα που προέρχονται από εκχυλίσματα φυκών, επιπλέον της βασικής λίπανσης για την αύξηση ποσοτικών παραγόντων και των καροτενοειδών στον φλοιό των καρπών, και τη βελτίωση της θρεπτικής κατάστασης της ποικιλίας ελιάς ‘Καλαμών’ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Britton, G.B Carotenoids. In: Day, PM and Harborne, JB (Eds.). Methods in Plant Biochemistry. Vol 7. Terpenoids. p Academic Press. Chatzissavvidis C. and Therios I Role of algae in agriculture. In: Seaweed: Mineral Composition, Nutritional and Antioxidant Benefits and Agricultural Uses. V.H. Pomin (Ed.). Nova Science Publishers Inc., NY, pp (e-book) Chouliaras V., Tasioula-Margari M., Chatzissavvidis C., Therios I., and Tsabolatidou E The effects of a seaweed extract in addition to nitrogen and boron fertilization on productivity, fruit maturation, leaf nutritional status and oil quality of the olive (Olea europaea L.) cultivar Koroneiki. J. Sci. Food Agric. 89: Tasioula-Margari M., Stamatakos G., Chatzissavvidis C., Mantzoutsos I., Chytiri A. and Chouliaras V The effect of commercial seaweed extracts and commercial liquid organic nitrogen foliar sprays on productivity, oil quality and nutritional status of the olive cultivar ‘Mastoidis’. Proc. 4 th Int. Conf. Olivebioteq, Vol II: Therios N.I Olives. In: Crop Production Science in Horticulture. Series No 18. CAB Publishing, Wallingford, UK, p Η στατιστική ανάλυση στους πίνακες 1 and 2 πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το Duncan’s test (P=0.05). Mέσοι όροι με διαφορετικά γράμματα είναι στατιστικά σημαντικοί. Στον πίνακα 2 η ανάλυση πραγματοποιήθηκε ξεχωριστά για τους δύο διαφορετικούς ιστούς (φύλλα, ώριμοι καρποί) Φύλλα Ώριμοι καρποί MN+KN+BN+SWEΜΛ+SWE MN+KN+BN+SWEΜΛ+SWE N1,45 ab1,61 bc1,72 b1,44a1,43 a0,41 a0,39 a0,67 b0,87 c0,73 b K0,98 a1,22 d1,12 bc1,06 b1,17 cd0,12 a0,19 d0,14 b0,16 c0,18 d Ca2,18 b1,72 b1,62 a1,61 a1,65 a0,16 b0,19 c0,13 a0,19 c0,22 d Mg0,17 a0,18 ab0,19 b0,22 c0,23 c0,04 b0,03 a 0,06 c Fe52 a53 a54 a56 a69 b13 a12 a13 a16 b19 c Zn10 a 11 b12 c14 d5 a8 d6 b7 c11 e Mn19 a23 b22 b20 a22 b3 a 5 b7 c B17,8 a17,98 a23,27 b18,82 a19,21 a2,98 a4,39 b5,19 c4,62 b5,27 c Πίνακας 1. Η επίδραση της λίπανσης στη συγκέντρωση ορισμένων καροτενοειδών στον φλοιό της ποικιλίας ελιάς ‘Καλαμών’ Πίνακας 2. Η επίδραση λιπαντικών επεμβάσεων στη συγκέντρωση των N, K, Ca, Mg (%) and Fe, Zn, Mn, B (μg/g) σε φύλλα και ώριμους καρπούς της ποικιλίας ‘Καλαμών’ Σχήμα 1. Η επίδραση της λίπανσης στην απόδοση και το μέσο βάρος της ποικιλίας ελιάς ‘Καλαμών’ φλαβοξανθ.β-καροτενιοζεαξανθίνηλουτεϊνη M66,63 a43,6 a40,1 a46,3 a N+K89,6 b65,3 c63,8 c61,2 b N+B87,2 b53,2 b56,7 b58,3 b N+SWE99,4 c79,1 d73,1 d79,3 c ΜΛ+SWE109,8 d82,9 d76,2 d86,4 d EΣΔ 0,05 =6,811 4,873 4,3265,122