Η συνεισφορά της ορθολογικής διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) στην αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής. ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ Φυσικός ΜSc ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: « ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΕΙΡΑΙΑ » 14 Μαρτίου 2012

Η υπερθέρμανση του πλανήτη πρέπει να θεωρηθεί ως ένα ζήτημα ίδιας βαρύτητας με αυτή των πολέμων, της φτώχειας και της εξάπλωσης όπλων μαζικής καταστροφής Kofi Annan

Διάγραμμα 1. Διαχρονική εξέλιξη της συγκέντρωσης των AτΘ έως το IPCC,2001b CO2 280 ppm379 ppm35% CH4 715 ppb1750 ppb150% Αύξηση θερμοκρασίας 0,74ο ± 0.18οC τα τελευταία 100 χρόνια  CO2  CH 4  N2O  HFC  PFC  SF6 ΕΕ 8 %, ΗΠΑ 7 % Ιαπωνία 6 % Έτος βάσης 1990/1995 Μείωση εκπομπών > 5% Πηγή: IPCC 2007a ΑτΘΣτόχος

 Σταθεροποίηση των εκπομπών συνεχιζόμενη αύξηση CO2-e ( 550 ppm τo 2050) αύξηση θερμοκρασίας > 2ο C  10% μείωση των εκπομπών μείωση του ρυθμού αύξησης των συγκεντρώσεων κατά 10%  50% μείωση των εκπομπών σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων (10 χρόνια) οι απορροφητές του CO2 (ξηρά, ωκεανοί) θα μειώσουν ανάλογα τη συνεισφορά τους μέσω χημικών και βιολογικών διεργασιών (αυτορρύθμιση συστήματος)  100% μείωση των εκπομπών μείωση κατά 40 ppm στη διάρκεια του 21ου αιώνα Προβλέψεις της IPCC Φωτο Χ. Λαμπριανίδης «No Pollution Please».

Με τις σημερινές τάσεις η μέση παγκόσμια θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 2-3ο C σε 50 χρόνια προκαλώντας σοβαρές συνέπειες: Λιώσιμο πάγων, αύξηση θαλάσσιας στάθμης, αύξηση πλημμυρών, μείωση αποθεμάτων Η2Ο Ξηρασία, μειούμενες σοδειές, επισιτιστική κρίση ( άνθρωποι) Θάνατοι από θερμικό στρες, επιδημίες Κλιματική μετανάστευση ( άνθρωποι ) 2010 Πακιστάν πλημμύρες ‘επληξαν 5 εκ. ανθρώπους 2010 Ρωσία καύσωνας

ΑΣΑ και εκπομπές ΑτΘ 3-5% των συνολικών ανθρωπογενών εκπομπών CO2 ΑτΘ που σχετίζονται με τα ΑΣΑ: Παγκόσμιες άμεσες εκπομπές το 2005 : 1,3 Gt CO2-e N2O CH4 υγειονομική ταφή ΒΑΑ CO2 από την καύση πλαστικών ή υφασμάτων N2O από την καύση CO2 από την παραγωγή ενέργειας για αποκομιδή, μεταφορά, διαχείριση των ΑΣΑ Αλογονομένες ενώσεις από τα ΑΗΗΕ CH 4 Άμεσες εκπομπές ΑτΘ από τη διαχείριση των ΑΣΑ :

μέσω της ενεργειακής αξιοποίησης, αποφεύγεται η χρήση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας μέσω της ανακύκλωσης και της χρήσης των δευτερογενών υλικών που προκύπτουν από αυτή, αποφεύγονται εκπομπές που αφορούν στην εξόρυξη και μεταφορά πρώτων υλών μέσω της ανακύκλωσης λόγω της μικρότερης ενεργειακής απαίτησης για την παραγωγή νέων προϊόντων από ανακυκλωμένα υλικά, σε σχέση με τη χρησιμοποίηση πρώτων υλών (π.χ. Η ανακύκλωση του 90% των μετάλλων στις ΗΠΑ θα μπορούσε να εξοικονομήσει 101 Mt CO2-e, σε ετήσια βάση, που ισοδυναμεί με τις εκπομπές ΑτΘ από 19,3 εκατομμύρια αυτοκίνητα στους δρόμους για ένα χρόνο) μέσω της λιπασματοποίησης ή Α.Χ. αποφεύγονται οι εκπομπές που σχετίζονται με την παραγωγή τύρφης και λιπασμάτων Καθαρές εκπομπές = άμεσες εκπομπές – εκπομπές που αποφεύγονται Έμμεσες εκπομπές ΑτΘ από τη διαχείριση των ΑΣΑ :

1. Άμεση εκπομπή CO2 από αναερόβια βιοδιάσπαση 2. Άμεση εκπομπή CH4 3. CO2 από οξείδωση του CH4 στα ανώτερα στρώματα 4. Εκπομπή CO2 από ανακτημένο CH4 που οξειδώνεται με την καύση Πηγή: ETC/SCP, 2011 Το 1/3 των ανθρωπογενών εκπομπών CH4 στην ΕΕ παράγεται από την αποσύνθεση των ΒΑΑ στους ΧΥΤΑ Το CH4 είναι 72 φορές πιο ισχυρό από το CO2 για περίοδο αναφοράς 20 ετών ΑτΘ Συγκέντρωση προβιομηχ/κή εποχή Συγκέντρ 2005 Χρόνος Ζωής (έτη) Δυναμικό πλανητικής υπερθέρμανσης ΙPCC CH4700 ppb1774 ppb CO2280 ppm379 ppmκυμαίνε ται 1 Ν2Ο275 ppb319 ppb Πηγές εκπομπών ΑτΘ στους ΧΥΤΑ Μείωση των εκπομπών CH4 άμεση ευεργετική επίπτωση στο κλίμα, ταχύτερα από ανάλογες μειώσεις εκπομπών CO2

Διαχρονική εξέλιξη των εκπομπών ΑτΘ που σχετίζονται με τα ΑΣΑ Η διαχείριση των ΑΣΑ μπορεί να συμβάλλει κατά 18% στην επίτευξη του στόχου μείωσης των εκπομπών ΑτΘ της ΕΕ, που έχει τεθεί από το Πρωτόκολλο του Κυότο Οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες & τα απόβλητα συσκευασιών Οδηγία 1999/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής Διάγραμμα 2. Διαχρονική εξέλιξη των καθαρών εκπομπών ΑτΘ από τη διαχείριση των ΑΣΑ στην ΕΕ-27+Νορβηγία και Ελβετία (Πηγή : ETC/SCP, 2011). Μείωση των καθαρών εκπομπών κατά 85 Μt από

Διάγραμμα 3. Εκπομπές ΑτΘ (Πηγή: ETC/SCP, 2011) 44 Μt CO2-e 62 Mt CO2-e 78Mt CO2-e Η μείωση των ΑτΘ εξαρτάται από το πώς οι χώρες θα εφαρμόσουν τις πολιτικές της ΕΕ για τα απόβλητα (οδηγία περί υγειονομικής ταφής : - ΒΑΑ στους ΧΥΤΑ στο 35% της συνολικής ποσότητας του 1995, έως το 2016 ) 44 Μt CO2-e 62 Mt CO2-e 78Mt CO2-e Ισοδυναμεί με τις συνολικές ετήσιες εκπομπές της Ουγγαρίας το 2008 και με εκείνες που αναμένουν να επιτύχουν τα κράτη μέλη της ΕΕ-27 στην περίοδο από την εφαρμογή της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων

Η συμβολή των επιμέρους δραστηριοτήτων του τομέα διαχείρισης ΑΣΑ στις καθαρές εκπομπές ΑτΘ ( Πηγή: ETC/SCP, 2011)  Εκπομπές ΑτΘ από την υγειονομική ταφή Εκπομπές ΑτΘ από : α) υγειονομική ταφή β) αποτέφρωση Η σταθερότητα των καθαρών εκπομπών σε μηδενικά επίπεδα, καθιστά την αποτέφρωση ως τη λιγότερο αποτελεσματική μέθοδο επεξεργασίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής Η δυνατότητα μετριασμού της κλιματικής αλλαγής από την ενεργειακή ανάκτηση του βιοαερίου στους ΧΥΤΑ είναι περιορισμένη

Διάγραμμα 6. Εκπομπές ΑτΘ από την ανακύκλωση στην ΕΕ-27+ Νορβηγία και Ελβετία Οι εκπομπές που αποφεύγονται από την ανακύκλωση αποτελούν το75% των συνολικά αποφευγμένων εκπομπών, γεγονός που την καθιστά υπεύθυνη για τη γρήγορη μείωση των καθαρών εκπομπών των ΑτΘ από τα ΑΣΑ, μετά το 2000 Εκπομπές ΑτΘ από την ανακύκλωση Υλικά Kg ανακυκλώσ / t ΑΣΑ Kg ανακτώμε νων / t ΑΣΑ Kg εξοικον CO2- e / t υλικού Kg εξοικον CO2- e / t ΑΣΑ Χαρτί ,5-0, Αλουμί νιο Χάλυβ ας Γυαλί50300,515 Πλαστι κό Σύνολο Πίνακας. Μείωση εκπομπών ΑτΘ μέσω της ανακύκλωσης Πηγή:ISWA,2009

Διάγράμμα 7. Καθαρές εκπομπές ΑτΘ από τα δημοτικά απόβλητα στην ΕΕ-27 + Νορβηγία και Ελβετία Διάγραμμα 8. Καθαρές εκπομπές ΑτΘ από τα δημοτικά απόβλητα στην ΕΕ-12

Διάγραμμα 9. Εκπομπές ΑτΘ ανά τόνο βιοαποβλήτων ανάλογα με την εφαρμοζόμενη μέθοδο επεξεργασίας στην ΕΕ το 2008 (πηγή : ETC/SCP,2011) Βιοαπόβλητα και Εκπομπές ΑτΘ 30-70% των ΑΣΑ. Εκτροπή από ΧΥΤΑ : 52 Kg CO2 /t Αντικατάσταση τύρφης και λιπάσματος : 8 Kg CO2 /t Σύνολο: 60 Kg CO2 /t Εκπομπές που αποφεύγονται από την βιολογική επεξεργασία ( Prognos, 2008)

Πηγή: EEA, 2010 Συμπεράσματα 1.Σε κλίμακα περιφέρειας ή πόλης, ο τομέας των αποβλήτων έχει την ευκαιρία να μετασχηματιστεί από εκπομπός σε μειωτή ΑτΘ, μέσω της προσεκτικής επιλογής των βέλτιστων συστημάτων και τεχνολογιών διαχείρισης αποβλήτων. 2. Η πολιτική σε θέματα αποβλήτων πρέπει να υιοθετήσει μια προσέγγιση στηριγμένη στην ανάλυση του κύκλου ζωής και να συνάδει με την ολοκληρωμένη πολιτική προϊόντων που έχει στόχο τον περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων καθ’ όλα τα στάδια της ζωής τους. Αλυσίδα κύκλου ζωής :Εξόρυξη-Παραγωγή-Κατανάλωση-Απόβλητα

3. Η ανακύκλωση αποτελεί θεμελιώδες εργαλείο διαχείρισής των ΑΣΑ με το οποίο περιορίζουμε την κατανάλωση πόρων και ενέργειας και τις εκπομπές ΑτΘ. Όμως μόνη της δεν θα σταματήσει την εξάρτησή μας από τους ΧΥΤΑ, ούτε θα αντιστρέψει την ταχεία εξάντληση των φυσικών πόρων και την περιβαλλοντική υποβάθμιση. 4. Η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, με την αποφυγή υπερβολικής συσκευασίας ή τη μείωση των αποβλήτων τροφίμων, μπορεί να ελαττώσει την απαίτηση για πρώτες ύλες που δημιουργείται από την κατασκευή νέων προϊόντων. Κατά συνέπεια αποφεύγονται οι εκπομπές από τις διαδικασίες παραγωγής, συντηρούνται τα αποθέματα άνθρακα στα δέντρα και μειώνονται οι μεταφορές και οι σχετικές με την κατανάλωση καυσίμων εκπομπές από τα οχήματα.

1t αποβλήτων τροφίμων 4,2 t CO2 ¼ του συνόλου των αυτοκινήτων στην Αμερική 6. Η πιθανή μείωση εκπομπών από την πρόληψη, την ελαχιστοποίηση και την ανακύκλωση, θα μπορούσε να υπερβεί κατά πολύ τη μείωση των ΑτΘ που μπορεί να επιτευχθεί ακόμη και από την πιο προηγμένη επεξεργασία των υπόλοιπων αποβλήτων (ΙSWA, 2009). 5. Προτεραιότητα στα απόβλητα που συνεπάγονται εντατική χρήση πόρων. Π.χ. μελέτες καταδεικνύουν ότι διασπαθίζουμε μεγάλες ποσότητες τροφής, που διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στις περιβαλλοντικές συνέπειες κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. το 40% των τροφίμων 31 εκ t στους ΧΥΤΑ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ