ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΨΥΧΟΛΟΓΊΑ Δήμητρα Παπαστεργίου MSc- Λάρισα 2016

Ορισμός  Κοινωνική Ψυχολογία είναι ο κλάδος εκείνος που μελετά επιστημονικά την ανθρώπινη κοινωνική συμπεριφορά.  Αυτός ο ορισμός υποδηλώνει την χρήση επιστημονικών μεθόδων για την μελέτη της κοινωνικής συμπεριφοράς.

 Ο Allport δίνει έναν ευρύτερο ορισμό του αντικειμένου λέγοντας ότι « στόχος της Κοινωνικής Ψυχολογίας είναι να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε πώς η σκέψη, το συναίσθημα και η συμπεριφορά των ατόμων επηρεάζονται από την πραγματική, φανταστική ή υπονοούμενη παρουσία των άλλων ».

Θέματα Κοινωνικής Ψυχολογίας  Αντίληψη προσώπων  Κοινωνική απόδοση ( ερμηνεία συμπεριφοράς )  Στάσεις & Αλλαγή στάσεων  Κοινωνική επιρροή ( συμμόρφωση, υποταγή, πλειοψηφική και μειονοτική επιρροή )

 Ενδο - ομαδικές και δι - ομαδικές διαδικασίες  Στερεότυπα  Προκατάληψη  Γλώσσα και Επικοινωνία

 Υπάρχει μια ταύτιση ανάμεσα στα θέματα που μελετά η Κοινωνική Ψυχολογία και σε αυτά που μελετά η Κοινωνιολογία.  Η διαφορά ανάμεσα στα 2 είναι ότι η κοινωνική Ψυχολογία εστιάζει στα άτομα που αποτελούν την ομάδα, ενώ η Κοινωνιολογία στην ομάδα ως σύνολο.

 Στην κοινωνική ψυχολογία υπάρχει η διάσταση ανάμεσα στην βορειο - αμερικάνικη σκέψη που προσπαθεί να ερμηνεύσει την κοινωνική συμπεριφορά μέσω ατομικών γνωστικών διαδικασιών.  Αντίθετα, στην ευρωπαϊκή σχολή συναντάμε συλλογικές θεωρίες, ερμηνεία δηλαδή μέσα στις ομάδες.

Επίπεδα ερμηνείας  Ενδο - ατομικό  Δι - ατομικό ( διαπροσωπική αλληλεπίδραση )  Δι - ομαδικό ( διαφορές θέσης που υπάρχουν σε διάφορες ομάδες )  Ιδεολογικό επίπεδο ( γενικές κοινωνικές πεποιθήσεις )

Διαμόρφωση εντυπώσεων  Είναι η διαδικασία συναγωγής συμπερασμάτων για τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου από την συμπεριφορά του και από άλλα ήδη γνωστά χαρακτηριστικά, και η οργάνωση διαθέσιμων πληροφοριών σε μια συνολική εικόνα.

 Υπάρχουν 3 αλγεβρικά μοντέλα που εξηγούν την διαδικασία διαμόρφωσης των εντυπώσεων.  προσθετικό  μοντέλο μέσου όρου  σταθμισμένο μοντέλο μέσου όρου.

Φαινόμενο του Πρότερου  Στα πειράματα του Asch για την διαμόρφωση των εντυπώσεων, έδειξαν ότι οι πληροφορίες που παρουσιάζονται πρώτες επηρεάζουν την τελική εντύπωση περισσότερο από τις πληροφορίες που παρουσιάζονται τελευταίες.

Φαινόμενο Ύστερου  Το ακριβώς αντίστροφο φαινόμενο όπου φαίνεται να επηρεάζουν οι πληροφορίες που παρουσιάζονται τελευταίες αλλά εμφανίζεται πιο σπάνια από αυτό του πρότερου.

Κοινωνική απόδοση  Αναφέρεται στην διαδικασία μέσω της οποίας ο ¨ μέσος άνθρωπος ¨ για να καταλήξει σε αιτιώδεις ερμηνείες τόσο για την δική του συμπεριφορά όσο και των άλλων.  Οι πιο γνωστές θεωρίες πάνω στο θέμα είναι του Heider, των Jones & Davis και του Kelley.

Heider  Υποστηρίζει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να κατανοήσουν το περιβάλλον, ώστε να μπορούν να προβλέψουν και τελικά να ελέγξουν την πραγματικότητα.  Η έκβαση μιας πράξης αποτελεί συνδυασμός ατομικών ( εσωτερικών ) και περιβαλλοντικών ( εξωτερικών ) αιτιών.  Τόνισε τον ρόλο της πρόθεσης γιατί τότε μόνο μπορώ να κάνω απόδοση σε εσωτερικά αίτια.

Jones & Davis  Εισήγαγαν την θεωρία των επαγωγικών αντιστοιχιών που εξηγεί πώς οι άνθρωποι συμπεραίνουν ότι η συμπεριφορά αντιστοιχεί σε κάποιο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του.  Η σημασία της πρόθεσης συναντάται κι εδώ αφού μόνο αυτή αποτελεί προϋπόθεση για να αντιστοιχίσουμε συμπεριφορά με χαρακτηριστικό του αυτουργού.

 Η συγκεκριμένη θεωρία, στηρίζεται σε 3 βασικούς κανόνες για την εξαγωγή συμπερασμάτων :  μη κοινά αιτιατά  απόκλιση από το κοινωνικά επιθυμητό  ρόλος κινήτρου του παρατηρητή.

Kelley  O Kelley θεωρεί την άποψη του Heider για τον απλοϊκό ψυχολόγο, σημαντική για την δική του θεωρία.  Ο παρατηρητής ακολουθεί κάποιους κανόνες για να καταλήξει σε συμπεράσματα.

 Τα πιθανά αίτια σύμφωνα με τα οποία γίνεται απόδοση μιας πράξης είναι :  το ερέθισμα  το πρόσωπο  οι συνθήκες

Θεμελιώδες σφάλμα απόδοσης  Αναφέρεται στην τάση που έχουν τα άτομα να υπερεκτιμούν το ρόλο των προσωπικών χαρακτηριστικών ( εσωτερικά αίτια ) και να υποεκτιμούν τον ρόλο των περιστάσεων ( εξωτερικά αίτια ).

 Υπάρχει μια δεδομένη τάση να αποδίδουμε την δική μας συμπεριφορά σε εξωτερικά αίτια, ενώ την συμπεριφορά των άλλων σε εσωτερικά αίτια.  Υπάρχουν επίσης, δύο βασικές ερμηνείες για τις διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ αυτουργού και παρατηρητή.

 Πρώτον, ο αυτουργός έχει περισσότερες πληροφορίες συγκριτικά με το παρελθόν για τον εαυτό του, οπότε σωστά κάνει απόδοση σε εξωτερικά αίτια.  Ο παρατηρητής εστιάζει σε μια μεμονωμένη συμπεριφορά.

 Δεύτερον, ο αυτουργός με τον παρατηρητή έχουν διαφορετικές οπτικές γωνίες.  Ο πρώτος εστιάζει στο περιβάλλον, ο δεύτερος στον αυτουργό.

Στάσεις  Κατά τον Allport, στάση είναι μια νοητική και νευρική κατάσταση ετοιμότητας, οργανωμένη μέσω των εμπειριών, που ασκεί κατευθυντήρια ή δυναμική επίδραση στις αποκρίσεις του ατόμου προς όλα τα αντικείμενα και τις καταστάσεις που αυτός σχετίζεται.

 Στον παραπάνω ορισμό, δίνεται σημασία σε 2 στοιχεία των στάσεων, το γνωστικό και το αξιολογικό.  Σύμφωνα λοιπόν, με αυτόν, οι στάσεις είναι δυσδιάστατες.

 Κατά τους Petty & Cacioppo, στάση είναι ένα γενικό και διαρκές, θετικό ή αρνητικό συναίσθημα για κάποιο πρόσωπο, αντικείμενο ή θέμα.  Άλλος ορισμός θεωρεί ότι στάση είναι η αξιολόγηση που κάνει ένα άτομο για ένα αντικείμενο της σκέψης.  Σύμφωνα με αυτούς οι στάσεις είναι μονοδιάστατες.

 Τέλος, ένας ακόμη ορισμός θεωρεί ότι οι στάσεις είναι τρισδιάστατες καθώς, είναι προδιαθέσεις σε 3 είδη αποκρίσεων.  Συναισθηματική διάσταση - αξιολόγηση  Γνωστική διάσταση - γνωστική αναπαράσταση στάσης  Συμπεριφορική διάσταση - τάσεις ή προθέσεις.

 Πέρα από τους πολλούς ορισμούς διαφαίνεται ότι οι στάσεις έχουν ως βασικό άξονα την αξιολόγηση, αναπαρίστανται στην μνήμη, και έχουν γνωστικο - συμπεριφορικό - συναισθηματικές προϋποθέσεις και συνέπειες των στάσεων.

Λειτουργίες των στάσεων  Οι στάσεις υπάρχουν τόσο για άτομα και καταστάσεις που ξέρουμε όσο και για άτομα και καταστάσεις που γνωρίζουμε ελάχιστα.  Άρα υπάρχουν κίνητρα και λειτουργίες που οδηγούν τα άτομα στο να διαμορφώνουν στάσεις.

 Λειτουργούν ως μηχανισμοί άμυνας του Εγώ.  Εκφράσεις των αξιών του ατόμου  Ωφελιμιστικός λόγος  Γνωστικός λόγος - απλουστευμένα και πρακτικά εγχειρίδια για τα πάντα..

Διαμόρφωση στάσεων  Οι στάσεις είναι προϊόν μάθησης. Ως εκ τούτου υπόκεινται στους κανόνες της μάθησης  Η διαμόρφωση εξηγείται με το φαινόμενο της απλής έκθεσης, τις αρχές της κλασικής εξαρτημένης μάθησης, της συντελεστικής μάθησης, μάθησης μέσω προτύπου.

 Σύμφωνα με το φαινόμενο της απλής έκθεσης, η επαναλαμβανόμενη έκθεση ενός ατόμου σε ένα ερέθισμα είναι ικανή να αναπτύξει θετική στάση προς αυτό.

Κλασική εξαρτημένη  Ένα ουδέτερο ερέθισμα, αποκτά την ικανότητα να προκαλεί μια συγκεκριμένη απόκριση μέσω της συστηματικής του σύνδεσης με ένα ανεξάρτητο ερέθισμα που ήδη προκαλεί την συγκεκριμένη απόκριση.  Η αρχή αυτή χρησιμοποιείται κατά κόρον στην διαφήμιση. Σύνδεση προϊόντων με μουσική που προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα.

Συντελεστική εξάρτηση  Βασίζεται στην αρχή ότι οι συμπεριφορές που έχουν θετικές συνέπειες, ενισχύονται.  Αυτός ο τρόπος συμβαίνει από την παιδική μας ηλικία όπου συμπεριφορές ενισχύονται από τους γονείς.

Μάθηση μέσω προτύπου  Η μάθηση μπορεί να συντελεστεί μέσα από την παρατήρηση των συνεπειών που έχουν οι πράξεις ενός προτύπου.  Η αρχή αυτή χρησιμοποιείται έντονα στην διαφήμιση.

Στάσεις και συμπεριφορά  Είναι πλέον αποδεκτό ότι οι στάσεις επηρεάζουν συμπεριφορές αλλά πότε και πως μπορούν να τις προβλέψουν ;;  Οι επιστήμονες μελετούν ακριβώς αυτό και θεωρούν ότι οι μεταβλητές που εμπλέκονται πρέπει να μετρηθούν στο ίδιο επίπεδο συνάφειας.  Αυτό σημαίνει αντιστοιχία ως προς την πράξη, το στόχο, τον χρόνο και το πλαίσιο.

Θεωρία Λογικής Πράξης  Σύμφωνα με αυτήν, η συμπεριφορά εξαρτάται από την πρόθεση του ατόμου να εκτελεί την συγκεκριμένη πράξη.  Η πρόθεση εξαρτάται από την στάση του ατόμου ως προς την εκτέλεση και από τους υποκειμενικούς κοινωνικούς κανόνες.

 Η στάση ορίζεται από τα μοντέλα προσδοκίας - αξίας, ως συνάρτηση των πεποιθήσεων για τις συνέπειες της εκτέλεσης των πράξεων και της αξιολόγησης αυτών των συνεπειών.  Ακόμη, ο υποκειμενικός κοινωνικός κανόνας αναφέρεται στην πεποίθηση του ατόμου να συντονιστεί με τις επιθυμίες των άλλων και κατά πόσο αυτή η συμμόρφωση αποτελεί κίνητρο του ατόμου.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας !!!