ΚΟΙΝΩΝΙΚΉ ΨΥΧΟΛΟΓΊΑ ΣΤΆΣΕΙΣ Δήμητρα Παπαστεργίου Ψυχολόγος MSc Λάρισα

Αλλαγή Στάσεων  Οι στάσεις καθορίζουν την συμπεριφορά υπό προϋποθέσεις.  Η αλλαγή των στάσεων συνοδεύεται και από αλλαγή της συμπεριφοράς.

 Οι διαφημιστικές καμπάνιες, οι εκστρατείες κομμάτων, ενέργειες διαφόρων φορέων αποτελούν τρόπους αλλαγής των στάσεων με συνακόλουθη αλλαγή της συμπεριφοράς.

Πειστική επικοινωνία  Οι μεταβλητές που υπεισέρχονται στη διαδικασία πειστικής επικοινωνίας είναι :  Πηγή επικοινωνίας  Μήνυμα  Δέκτης της επικοινωνίας  Πλαίσιο

Διαδικασία πειστικής επικοινωνίας  Χωρίζεται σε 4 φάσεις :  Φάση προσοχής ( όπου ο δέκτης προσέχει το μήνυμα της πηγής )  Φάση κατανόησης  Φάση αποδοχής του μηνύματος  Φάση συγκράτησης του μηνύματος

 Εναλλακτικά κατά McGuire υπάρχουν 5 επίπεδα επικοινωνίας :  Προσοχή  Κατανόηση  Ενδοτικότητα  Συγκράτηση  Συμπεριφορά

 Προσοχή + Κατανόηση = Λήψη Μηνύματος  Λήψη Μηνύματος + Ενδοτικότητα = Αποδοχή μηνύματος

 Έρευνα του Yale ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την φύση της πηγής του μηνύματος και του δέκτη της επικοινωνίας που επιδρούν στην αλλαγή των στάσεων.

Πηγή  Για να αλλάξει μια πηγή τις στάσεις πρέπει να διακρίνεται από αξιοπιστία.  Αυτό πρακτικά σημαίνει να κατέχει γνώσεις, εμπειρίες, να έχει δύναμη ή κύρος και ο δέκτης να του έχει εμπιστοσύνη.

Μήνυμα  Έχουν μελετηθεί 3 διαστάσεις πάνω σε αυτό το θέμα.  Παρουσίαση μονόπλευρης ή αμφίπλευρης επιχειρηματολογίας. Αυτή επηρεάζεται από τα χαρακτηριστικά του δέκτη  Σειρά παρουσίασης επιχειρημάτων στην αμφίπλευρη επιχειρηματολογίας Πρότερο VS Ύστερο  Διέγερση φόβου όπου ο φόβος πρέπει να είναι σε μέτριο επίπεδο έντασης

Δέκτης  Τα χαρακτηριστικά που έχουν μελετηθεί περισσότερο είναι νοημοσύνη και αυτοεκτίμηση.  Υποστηρίχθηκε ότι άτομα υψηλής νοημοσύνης και αυτοεκτίμησης και της λήψης μηνύματος είναι θετική.  Όμως, η σχέση μεταξύ αυτοεκτίμησης και ενδοτικότητας είναι χαμηλή.

 Οπότε συνάγεται ότι πιο πιθανό είναι άτομα μέσου επιπέδου να αλλάξουν στάσεις  Άτομα με υψηλά ή χαμηλά επίπεδα στα παραπάνω χαρακτηριστικά παρουσιάζουν δυσκολία στην αλλαγή στάσεων.

Αφομοίωση & Αντιπαραβολή  Τέλος, όταν ένα μήνυμα είναι σύμφωνο ή ασύμφωνο με τις στάσεις του δέκτη έχουμε τις παραπάνω έννοιες για να εξηγήσουν τι συμβαίνει.

 Ένα μήνυμα που είναι στο περιθώριο αποδοχής του δέκτη είναι πιθανό να αλλάξει τη στάση προς την κατεύθυνση του μηνύματος.  Αντίθετα, όταν ένα μήνυμα βρίσκεται στο όριο απόρριψης του δέκτη, είτε δεν θα προκαλέσει αλλαγή στην στάση, είτε θα οδηγήσει αλλαγή προς την αντίθετη κατεύθυνση.  Άρα, ένα αποτελεσματικό όταν υπάρχει ασυμφωνία με τις στάσεις του δέκτη.

Μοντέλο Πιθανότητας Λεπτομερούς επεξεργασίας  Σύγχρονη άποψη για τις στάσεις αφορά στη γνωστική προσέγγιση  Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, υπάρχουν 2 τρόποι επεξεργασίας του μηνύματος, η κεντρική οδός και η περιφερειακή οδός.

 Η κεντρική οδός χρησιμοποιείται από άτομα με υψηλά κίνητρα και ικανότητες καθώς απαιτείται χρόνος και υψηλό επίπεδο γνώσεων και υψηλή νοημοσύνη για αξιολόγηση επιχειρηματολογίας.  Η περιφερειακή αντίστοιχα, είναι πιο παροδική και τα κίνητρα και οι ικανότητες είναι πιο χαμηλές.

Θεωρία γνωστικής ασυμφωνίας  Εντάσσεται στην άποψη ότι τα ασυνεπή γνωστικά στοιχεία δημιουργούν μια δυσάρεστη ψυχολογική κατάσταση, που οδηγεί σε συμπεριφορές σχεδιασμένες να επαναφέρουν ευχάριστη κατάσταση.

 Σύμφωνα με την παραπάνω άποψη, αν δύο ή περισσότερα γνωστικά στοιχεία είναι ασύμφωνα, το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση ψυχολογικής έντασης.  Αυτή προσπαθεί να την μειώσει είτε αλλάζοντας ένα ασύμφωνο γνωστικό στοιχείο τουλάχιστον είτε βρίσκοντας νέα στοιχεία που θα αποδυναμώσουν κάποια άλλα.

 Σύμφωνα με τα παραπάνω ερμηνεύεται και η αλλαγή στάσεων καθώς, η ασυμφωνία μεταξύ στάσεων και έκδηλης συμπεριφοράς οδηγεί στην αλλαγή στάσεων ως τρόπου μείωσης της γνωστικής ασυμφωνίας.

 Σε γενικές γραμμές, η γνωστική ασυμφωνία μελετά την αλλαγή των στάσεων όταν ένα άτομο πεισθεί και ενδώσει σε κάτι που είναι ασύμφωνο με τις αρχικές στάσεις του.

Συναφείς ερμηνείες  Θεωρία της αυτοαντίληψης όπου, τα άτομα βγάζουν συμπεράσματα για τις στάσεις τους στηριζόμενοι στην έκδηλη συμπεριφορά τους.  Θεωρία του χειρισμού των εντυπώσεων, όπου οι άνθρωποι θέλουν να φαίνονται παρά να είναι συνεπείς.

 Ακόμη, προτάθηκε η άποψη ότι η γνωστική ασυμφωνία δεν εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της ασυνέπειας μεταξύ στάσεων και συμπεριφορών αλλά εμφανίζεται όταν τα άτομα αξιολογούν τις αρνητικές συνέπειες ως ευθύνη τους.

Δικαίωση μιας προσπάθειας  Αν το άτομο αναλογιστεί ότι προσπάθησε για ένα στόχο που δεν άξιζε θα νιώσει ματαίωση.  Για να αποφευχθεί η γνωστική ασυμφωνία που δημιουργήθηκε συνήθως το άτομο αξιολογεί τελικά το στόχο θετικά.

 Ασυμφωνία επίσης έχουμε όταν επιλέγουμε ανάμεσα στο Α και στο Β, που αμφότερα έχουν πλεονεκτήματα και πλεονεκτήματα αλλά όταν καταλήξουμε σε ένα τότε βρισκόμαστε σε ασυμφωνία γιατί αυτό που δεν επιλέξαμε έχει εξίσου πλεονεκτήματα.

Αντίσταση στην Αλλαγή των Στάσεων  Τακτικές αντίστασης της Αλλαγής :  χρήση λογικών επιχειρημάτων από την πλευρά του δέκτη για να υπερασπιστεί τις στάσεις  μείωση του κύρους της επιρροής  ασυνείδητη διαστρέβλωση μηνύματος  χρήση μηχανισμών άμυνας  χωρίς αιτιολογία απόρριψη μηνύματος

 Ψυχολογική αναδραστικότητα όταν νιώθουμε ότι κάποιος προσπαθεί να μας χειριστεί.  Επίσης, όταν ενημερωθούμε ότι γίνεται προσπάθεια επιρροής τότε αντιστεκόμαστε στην αλλαγή.

Ομάδα  Προτού αναφερθούμε στα ζητήματα επιρροής και συμμόρφωσης, πρέπει να αναγνωρίσουμε την αξία της ομάδας γιατί πέρα από το δικό της πλαίσιο δεν μπορούν να υπάρξουν αυτά.

 Ομάδα είναι 2 ή περισσότερα άτομα που αλληλεπιδρούν πρόσωπο με πρόσωπο, που το καθένα έχει συνείδηση ότι είναι μέλος της ομάδας, που έχει συνείδηση των άλλων που είναι μέλη της ομάδας, που το καθένα έχει συνείδηση της θετικής αλληλεξάρτησης, καθώς επιδιώκουν να εκπληρώνουν κοινούς στόχους.

 Στο πλαίσιο της ομάδας δημιουργούνται πολλά φαινόμενα διάδρασης και κοινωνικής απόδοσης.  Συναντάμε την κοινωνική διευκόλυνση, την ομαδική εργασία, κοινωνική τεμπελιά, την συλλογική πόλωση και το φαινόμενο Groupthink( τα 2 τελευταία θα τα δούμε σε επόμενη διάλεξη ).

Κοινωνική Διευκόλυνση  Είναι η θετική επίδραση που έχει στην απόδοση ενός ατόμου η παρουσία άλλων, που είτε κάνουν το ίδιο πράγμα είτε είναι απλοί θεατές.

Ομαδική εργασία  Εδώ μελετάμε πόσο το άτομα που βρίσκονται σε αλληλεπίδραση, εκτελούν από κοινού ένα έργο.  Η απόδοση μιας ομάδας εξαρτάται από την φύση του προς εκτέλεση έργου.  Η χρυσή συνταγή έχει να κάνει με το να δίνει το κάθε μέλος τη μέγιστη προσπάθεια και να διατηρεί το συντονισμό της προσπάθειας.

Κοινωνική Τεμπελιά ( Λούφα )  Φαινόμενο Ringelmann αποτελεί η διαπίστωση ότι όσο μεγάλωνε η ομάδα των ατόμων που τραβούσαν ένα σχοινί, τόσο μειωνόταν η δύναμη που έβαζε το κάθε μέλος.  Μειωμένη πραγματική απόδοση συγκριτικά με την δυνητική απόδοση.

 Φαινόμενο τζαμπατζή  Φαινόμενο κορόιδου.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας !!!