ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ- ΨΥΧΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ Α. ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Β. ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΕ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Γ. ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ-ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ Δ. ΑΠΟΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ε. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΠΟΙΗΣΗΣ

Α. ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Ψυχικές διαταραχές που παρουσιάζονται με τη μορφή σωματικών διαταραχών. Περιπλάνηση σε ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων που δεν ανευρίσκουν οργανική αιτία για τις σωματικές αιτιάσεις του ασθενή.

1. ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Σύνδρομο ή υστερία Briquet. Μέσα 19 ου αιώνα περιέγραψε 400 υστερικούς ασθενείς, περισσότερο γυναίκες.

ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Επιδημιολογία Πολύ πιο συχνή στις γυναίκες % Συννοσηρότητα με άλλες ψυχιατρικές διαταραχές, κυρίως διαταραχή προσωπικότητας.

ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Αιτιολογία Γενετικοί παράγοντες Ψυχολογικοί παράγοντες (αποσυνδετική διαδικασία, ψυχολογική σύγκρουση) Πολιτισμικοί

ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Κλινική εικόνα Έναρξη την εφηβεία, σίγουρα <30 ετών Χρόνια πορεία Πολλαπλές ιατρικές επισκέψεις, νοσηλείες, χειρουργεία Ενοχλήματα υπερβολικά, ασαφή, δραματικά: – Κεφαλαλγία, τάση για λιποθυμία, ναυτία και έμετος, κοιλιακό άλγος, εντερική δυσλειτουργία, κόπωση, δυσμηνόρροια – Άγχος, κατάθλιψη – Κατάχρηση φαρμάκων – Απόπειρες αυτοκαταστροφής

ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Θεραπεία Δεν αμφισβητείται η ύπαρξη σωματικών ενοχλημάτων αλλά εξηγείται ότι μπορεί να εμφανιστούν και χωρίς οργανική βλάβη Ψυχοθεραπεία Φαρμακοθεραπεία (αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά)

2. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ Υστερική νεύρωση, μετατρεπτικού τύπου Αρχαία Ελλάδα. «Υστερία». Θεωρείτο διαταραχή αποκλειστικά γυναικεία, που αποδιδόταν στις κινήσεις της υστέρας. 17 ος αιών. Ο Sydenham παρατήρησε ότι μπορούσε να μιμηθεί όλες τις γνωστές σωματικές παθήσεις. Freud. Μελέτησε τη διαταραχή και τη θεραπευτική αξία της ύπνωσης.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ Επιδημιολογία Γυναίκες/άνδρες: 3/1 Σταδιακά η συχνότητα της διαταραχής μειώνεται τον τελευταίο αιώνα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ Αιτιολογία Ψυχοδυναμική προσέγγιση: καταστολή ασυνείδητης ενδοψυχικής σύγκρουσης και μετατροπής άγχους σε σωματικό σύμπτωμα. Βιολογική προσέγγιση: Διαταραχή σύνδεσης εγκεφαλικών ημισφαιρίων

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ Κλινική εικόνα Έναρξη στην εφηβεία Αιφνίδια και δραματική εμφάνιση συμπτωμάτων που υποδεικνύουν νευρολογική πάθηση (τύφλωση, παράλυση, σπασμοί, αμνησία, αφωνία). Σπανιότερα από το αυτόνομο ή άλλα συστήματα Δεν υπάρχει παθοφυσιολογική ερμηνεία Δεν υπόκεινται σε εκούσιο έλεγχο Προσδοκία πρωτογενούς κέρδους: μείωση έντασης ψυχολογικής σύγκρουσης Προσδοκία δευτερογενούς κέρδους: αποφεύγει ευθύνες, δέχεται φροντίδες.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ Θεραπεία Ψυχοθεραπεία υποστηρικτικού- συμπεριφορικού τύπου, ψυχαναλυτικού τύπου Αγχολυτική φαρμακευτική αγωγή

3. ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ Άγνωστη επίπτωση στο γενικό πληθυσμό Στον πληθυσμό γενικού νοσοκομείου 4-6%

ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ Αιτιολογία Λανθασμένη ερμηνεία σωματικών ερεθισμάτων (γνωσιακή θεώρηση) Ανάληψη ρόλου ασθενή Ψυχοδυναμική ερμηνεία (ναρκισσιστική libido στρέφεται προς τον εαυτό)

ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ Κλινική εικόνα Έναρξη 3 η δεκαετία Πιστεύει ότι πάσχει από σοβαρή σωματική νόσο. Ασχολείται έντονα με σωματικές λειτουργίες ή σημεία. Συνεχείς επισκέψεις σε ιατρούς, εργαστηριακές εξετάσεις, σταδιακή έκπτωση λειτουργικότητας.

ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ Διαφορική Διάγνωση Ύπαρξη σωματικής νόσου Παραληρητική διαταραχή Παραληρητική κατάθλιψη Σχιζοφρένεια Σωματοποιητική διαταραχή ΙΔΨ

ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ Θεραπεία Ψυχοθεραπεία Αγχολυτική-αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή Συχνές υποτροπές

4.ΔΥΣΜΟΡΦΟΦΟΒΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Συχνή Κυρίως στους δερματολογικούς ασθενείς 51% άνδρες Σε όλες τις ηλικίες

ΔΥΣΜΟΡΦΟΦΟΒΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Αιτιολογία Διαταραχή σεροτονίνης: συννοσηρότητα με κατάθλιψη-ΙΔΨ Κοινωνικοί μηχανισμοί Ψυχοδυναμική ερμηνεία: μετάθεση ενδοψυχικής σύγκρουσης σε κάποιο σημείο του σώματος

ΔΥΣΜΟΡΦΟΦΟΒΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Κλινική εικόνα Ανησυχούν ότι κάποιο μέρος του σώματος είναι απωθητικό ή παραμορφωμένο ενώ η «ατέλεια» είναι ελάχιστη ή ανύπαρκτη. Αφορούν συνήθως περιοχές προσώπου ή κεφαλής (μύτη, τριχωτό κεφαλής, ακμή, ουλές) αλλά και οποιοδήποτε άλλο σημείο Άγχος, συνεχής ενασχόληση (υπερβολικό makeup, έλεγχος σε καθρέπτη), δυσκολία να αντισταθεί, χαμηλή αυτοεκτίμηση, παραληρητικές ιδέες σχολιασμού, ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές για απόκρυψη ή διόρθωση ελαττώματος. Επηρεάζεται κοινωνική, σχολική και επαγγελματική ζωή Αυτοκτονική συμπεριφορά

5. ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΟΝΟΥ άνδρες/γυναίκες 2/1 αυξημένη συχνότητα στην 1βάμια περίθαλψη και σε νοσηλευόμενους.

ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΟΝΟΥ Αιτιολογία: γεγονότα που φορτίζουν τον ασθενή μεταφράζονται σε σωματικά συμπτώματα. Κλινική εικόνα: συχνά μετά από τραυματισμό εμφάνιση πόνου (κεφαλαλγία, οσφυαλγία) που επιμένει και επηρεάζει λειτουργικότητα. Θεραπευτικές παρεμβάσεις από άλλες ειδικότητες είναι αναποτελεσματικές Θεραπεία: ψυχοδυναμικές και συμπεριφορικές θεραπείες, αντικαταθλιπτικά

Β. ΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΚΔΗΛΩΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

1. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΓΧΟΥΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Νευρολογικές Ενδοκρινολογικές Καρδιολογικές Αγγειακές Ανοσολογικές Λοιμώδεις Λήψη φαρμάκων

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΓΧΟΥΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Υποτροπίαζουσες κρίσεις πανικού ή γενικευμένο άγχος. Σπανιότερα ΙΔΨ, φοβίες. Πολλοί ασθενείς προβάλλουν μόνο σωματικά συμπτώματα μην έχοντας επίγνωση του άγχους. Πρέπει να συνδεθούν τα ψυχικά και σωματικά συμπτώματα του άγχους με το υποκείμενο σωματικό νόσημα. Θεραπεία του υποκείμενου σωματικού νοσήματος δεν εξαλείφει υποκειμενικά συμπτώματα του άγχους και χρειάζεται ΨΘ, ΦΑ

2. ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ (ΜΑΝΙΑ) ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Συχνή διαταραχή που υποδιαγιγνώσκεται Ψυχοπαθολογική απάντηση στο νόημα και τις συνέπειες σωματικής νόσου Αλληλεπίδραση νευροφυσιολογικών και βιοχημικών παραγόντων Κοινωνικοί παράγοντες

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ (ΜΑΝΙΑ) ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Διαταραχή διάθεσης που αποδίδονται σε σωματικό παράγοντα του οποίου η έναρξη προηγείται. Η πορεία της διαταραχής ακολουθεί αυτή της σωματικής νόσου αλλά δεν εξαφανίζεται απότομα με την αντιμετώπιση σωματικής πάθησης. Συχνά δεν πληρούνται κριτήρια για κατάθλιψη αλλά πρόκειται για δυσφορικά ενοχλήματα. Η αντίδραση στα φάρμακα είναι συχνά ιδιοσυγκρασιακή ή μπορεί να σχετίζεται με την υποκείμενη νόσο για την οποία δίνονται (ΣΕΛ, στεροειδή).

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ (ΜΑΝΙΑ) ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Σωματικά νοσήματα που προκαλούν κατάθλιψη Νευρολογικά: Parkinson, Alzheimer, όγκοι, επιληψία, υδροκέφαλος Ενδοκρινικά: Cushing, Addison, διαταραχή λειτουργίας θυρεοειδούς-παραθυρεοειδών Αυτοάνοσα: ΡΑ, ΣΕΛ Άλλα: Καρκίνος, επιλόχεια κατάθλιψη, AIDS,

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ (ΜΑΝΙΑ) ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Φάρμακα που προκαλούν κατάθλιψη Λεβοντόπα, Καρβαμαζεπίνη, αμφεταμίνες, οπιοειδή, βουτυροφαινόνες, φαινοθειαζίνες, βενζοδιαζεπίνες, βαρβιτουρικά, προπρανολόλη, κορτικοστεροειδή, αντισυλληπτικά, ιντερφερόνη, τετρακυκλίνη, αμπικιλλίνη, βινκριστίνη, σιμετιδίνη, σαλβουταμόλη, μετοκλοπραμίδη

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ (ΜΑΝΙΑ) ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Απομάκρυνση αιτιοπαθογενετικού παράγοντα. Αν δεν μπορεί να αποσυρθεί ΦΑ, προστίθεται αντικαταθλιπτική αγωγής

3. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Εστιακές εγκεφαλικές βλάβες (τραύμα, SAH, όγκοι, αγγειακά επεισόδια, ΣΚΠ, επιληψία) ή χρήση ουσιών (λυσεργικό οξύ, μαριχουάνα)

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Μεταβολή προσωπικότητας, έντονη διαταραχή ή υπερτονισμός προϋπάρχοντος χαρακτηριολογικού στοιχείου. Διαταραχή έκφρασης συναισθημάτων και παρορμήσεων, ευμεταβλητότητα συναισθημάτων που δεν είναι γνήσια, άρση αναστολών, αντικοινωνική συμπεριφορά. Αναστρέψιμη ή μεταπίπτει σε χρονιότητα

Γ. ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ- ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ- ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ Συστηματική συνύπαρξη δύο τουλάχιστον διαφορετικών διαταραχών ή εμφάνιση μίας διαταραχής στην πορεία της άλλης. Αλληλεπίδραση ψυχικών και σωματικών εκδηλώσεων και την πιθανότητα κοινών παθογενετικών μηχανισμών. Η εμφάνιση σωματικού συμπτώματος συνδέεται με ψυχολογικούς παράγοντες Ολιστική αντιμετώπιση ασθενούς

ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ- ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ Προσωπικότητα τύπου Α έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου Θεωρία του stress. Κάθε μεταβολή εξωτερικού ή εσωτερικού περιβάλλοντος μπορεί να απειλήσει την προσαρμοστική ικανότητα του οργανισμού (πόνος, απώλεια προσώπου ή πράγματος). Ο οργανισμός απαντά στην πρόκληση συμπεριφορικά μέσω ΑΝΣ – ενδοκρινικού συστήματος.

ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΩΝ- ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ Καρδιολογικά νοσήματα. ΟΕΜ και κατάθλιψη Αναπνευστικά. Άσθμα, ΧΑΠ, καρκίνος πνεύμονα Γαστρεντερικά νοσήματα. Οισοφαγικός σπασμός, ευερέθιστο έντερο Μυοσκελετικά νοσήματα. ΡΑ Νευρολογικά νοσήματα. ΑΕΕ, ΣΚΠ, Parkinson, σύνδρομο χρόνιου πόνου Ενδοκρινικά νοσήματα. ΣΔ, υπερ- υποθυρεοειδισμός

Δ. ΑΠΟΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ- ΑΠΑΡΤΙΩΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ-ΜΝΗΜΗΣ- ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

1. ΑΠΟΣΥΝΔΕΤΙΚΗ ΑΜΝΗΣΙΑ Ξαφνική, παροδική ή χρόνια διαταραχή μνήμης. Δεν μπορεί να ανακαλέσει βασικά δεδομένα της προσωπικής του ζωής (όνομα, διεύθυνση, ηλικία). Περιπλανώνται ασκόπως. Όχι οργανικότητα. Έπεται ψυχοτραυματικού γεγονότος (τραύμα, βιασμός). ΔΔ. Επιληψία, μεταδιασεισική αμνησία, οργανικό ψυχοσύνδρομο (αλκοόλ), υπόκριση

2. ΑΠΟΣΥΝΔΕΤΙΚΗ ΦΥΓΗ Απρόσμενο μακρινό ταξίδι, νέα ταυτότητα, δε θυμάται προηγούμενη ζωή. Επιστροφή στη φυσιολογική κατάσταση χωρίς να θυμάται τι τον οδήγησε εκεί. ΔΔ. Κροταφική επιληψία, αποσυνδετική αμνησία, διαταραχή προσποίησης

3. ΑΠΟΣΥΝΔΕΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ Πρώτη αναφορά 19 ος αιώνας Μέχρι τη δεκαετία του΄ αναφορές Χιλιάδες νέες περιπτώσεις από τη δεκαετία ΄80΄και μετά. Αύξηση ψυχοτραυματικών γεγονότων ή αλλαγή διαγνωστικής προσέγγισης

ΑΠΟΣΥΝΔΕΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ Για το ίδιο άτομο υπάρχουν δύο ή περισσότερες ξεχωριστές προσωπικότητες. Κάθε μία έχει δικό της τρόπο αντίληψης συμπεριφορά, αναμνήσεις. Κάθε μία κυριαρχεί στο άτομο σε άλλοτε άλλες περιόδους Εναλλαγή απότομη και συνδέεται με ψυχοκοινωνικό stress Διαφορετικά ονόματα, ηλικίες, φύλο Μπορεί η μία να μη γνωρίζει την ύπαρξη της άλλης ή αντίθετα να την ακούει και να την παρακολουθεί Έναρξη στην παιδική ηλικία (κακοποίηση, συχνά σεξουαλική) ΨΘ- νοσηλεία

4.ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΠΟΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗΣ <40 ετών Γυναίκες/άνδρες 2/1 Χάνεται προσωρινά η αίσθηση της πραγματικότητας ατόμου. Αίσθημα αποξένωσης, τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά χωρίς προσωπική σύνδεση ή νόημα για το άτομο. Ταχεία εισβολή, διαρκεί λίγα λεπτά, συχνές υποτροπές. ΨΘ-ΦΑ

Ε. ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΠΟΙΗΣΗΣ Σ. Munchausen

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΠΟΙΗΣΗΣ Συνειδητή και επαναλαμβανόμενη υπόδυση από το άτομο σωματικής ή ψυχικής νόσου προκειμένου να τύχει θεραπείας. Αφορούν άτομα με συναισθηματική αποστέρηση και απόρριψη στην παιδική ηλικία. Ο θεράπων ιατρός θεωρείται υποκατάστατο πατρικής φιγούρας, μέσω της οποίας θα μπορούσε να αναδημιουργηθεί η αρχική σχέση πατέρα-παιδιού.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΠΟΙΗΣΗΣ Πειστική παρουσίαση συμπτωμάτων προκειμένου να επιτύχουν νοσηλεία. Ζουν κυρίως σε νοσοκομειακούς χώρους (προσπορισμός τροφής και στέγης, αποφυγή νομικών προβλημάτων) Έγκαιρη διάγνωση προφυλάσσει από άσκοπες εξετάσεις και επεμβάσεις Δύσκολή η διαχείριση γιατί ενέχει και νομικά προβλήματα.