ΕΚΦΕ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ Χημεία Α΄, Β΄, Γ΄ Λυκείου Οργανική Χημεία Εισηγητής Στέφανος Κ. Ντούλας Χημικός MSc-MEd Υπεύθυνος ΕΚΦΕ Αγίων Αναργύρων

Παρασκευή Αντιδραστηρίου Fehling Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Γυάλινο χωνί CuSO 4.5H 2 O Ογκομετρική φιάλη των 100ml Τρυγικό καλιονάτριο Ογκομετρικός Κύλινδρος Στερεό NaOH Ποτήρι ζέσεως Ζυγός Σπάτουλα Υδροβολέας

1.Διαλύουμε 7g CuSO 4.5H 2 O σε 100ml νερού και διηθούμε (Α) 2.Διαλύουμε 10g ΝaOH και 3,5g τρυγικό καλιονάτριο σε 100ml H 2 O (Β) 3. Αναμιγνύουμε ίσες ποσότητες των A και B Παρασκευή Αντιδραστηρίου Fehling

Ο ρόλος του τρυγικού άλατος είναι η συγκράτηση του Cu(II) στο διάλυμα παρά το ισχυρώς αλκαλικό περιβάλλον. Απουσία τρυγικών, ο χαλκός θα καταβυθιζόταν ως ένυδρο υδροξείδιο Cu(OH) 2. Το σύμπλοκο Cu(II) - τρυγικών. Η μεγάλη περίσσεια τρυγικών ανιόντων στο αντιδραστήριο Fehling αποτρέπει την καθίζηση υδροξειδίου του χαλκού στο ισχυρώς αλκαλικό περιβάλλον δράσης του αντιδραστηρίου. Γιατί τρυγικό καλιονάτριο; Hermann von FehlingHermann von Fehling ( ). Ο Γερμανός χημικός που ανέπτυξε τη μέθοδο ανίχνευσης και προσδιορισμό αναγόντων σακχάρων με το ομώνυμο αντιδραστήριο.

Ανίχνευση αλδεϋδομάδας με αντιδραστήριο Fehling Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Γυάλινο χωνί Fehling Α Ογκομετρικός Κύλινδρος Fehling Β Λύχνος Διάλυμα γλυκόζης 0,5Μ Ποτήρι ζέσεως (9g C 6 Η 12 Ο 6 σε 100ml Η 2 Ο) Δοκιμαστικοί σωλήνες

1.Σε δοκιμαστικό σωλήνα εισάγουμε 2ml Fehling A και 2ml Fehling Β 2.Εισάγουμε 4ml διαλύματος γλυκόζης 0,5Μ 3. Θερμαίνουμε στο υδρόλουτρο Ανίχνευση αλδεϋδομάδας με αντιδραστήριο Fehling

Παρασκευή Αντιδραστηρίου Tollens Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ογκομετρικός Κύλινδρος Διάλυμα NaOH 2M Σταγονόμετρο Διάλυμα NH 3 (εμπορίου) Δοκιμαστικοί σωλήνες Διάλυμα AgNO 3 0,1M Ποτήρι ζέσεως (1,7g AgNO 3 σε 100mlΗ 2 Ο)

1.Σε δοκιμαστικό σωλήνα εισάγουμε 2ml διαλύματος AgNO 3 2.Προσθέτουμε 4-5σταγόνες διαλύματος ΝαΟΗ 2Μ 3. Προσθέτουμε στάγδην διάλυμα ΝΗ 3 μέχρι να διαλυθεί το ίζημα Παρατηρήσεις:  Παρασκευάζεται στη διάρκεια του πειράματος  Σχηματίζει στην επιφάνειά του αζίδιο του αργύρου (Ag 3 N) σώμα εκρηκτικό  Δεν διατηρείται επί μακρόν αχρησιμοποίητο και δεν πρέπει να θερμαίνεται μόνο του  Το πλεόνασμα αφού εξουδετερωθεί με αραιό οξύ πρέπει να πετιέται. Παρασκευή αντιδραστηρίου Tollens

Ανίχνευση αλδεϋδομάδας με αντιδραστήριο Τοllens Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Γυάλινο χωνί Διάλυμα Τollens Ογκομετρικός Κύλινδρος Διάλυμα γλυκόζης 0,5 Λύχνος (9g C 6 Η 12 Ο 6 σε 100ml Η 2 Ο) Ποτήρι ζέσεως Δοκιμαστικοί σωλήνες

1.Σε δοκιμαστικό σωλήνα εισάγουμε 2ml αντιδραστηρίου Tollens 2.Προσθέτουμε 2ml διαλύματος Γλυκόζης 0,5Μ 3.Θερμαίνουμε στο υδρόλουτρο Ανίχνευση αλδεϋδομάδας με αντιδραστήριο Tollens

Εστεροποίηση Όργανα – Συσκευές Διαλύματα Δοκιμαστικός σωλήνας μικρός Αιθανόλη Ογκομετρικός κύλινδρος των 10ml (2) π. CH 3 COOH Γυάλινη ράβδος ανάδευσης π.H 2 SO 4 Τρίποδο με πλέγμα Λύχνος Υδροβολέας

CH 3 CH 2 OH + CH 3 COOH CH 3 COOCH 2 CH 3 + H 2 O 1.Σε δοκιμαστικό σωλήνα τοποθετούμε 2ml αιθανόλης και 2ml οξικού οξέος 2.Προσθέτουμε 1ml π. Η 2 SO 4 3.Θερμαίνουμε στο υδρόλουτρο στους 90 ο C 4.Ανιχνεύουμε τον αιθέρα από τη χαρακτηριστική οσμή 5.Αδειάζουμε το περιεχόμενο του σωλήνα σε ποτήρι ζέσεως που περιέχει μικρή ποσότητα νερού Εστεροποίηση

Επίδραση οξικού οξέος σε ανθρακικά άλατα Όργανα – Συσκευές Διαλύματα Κωνική φιάλη διήθησης Na 2 CO 3 στερεό Ποτήρι ζέσεως των 100ml Διάλυμα Οξικού Οξέως Σταγονομετρική χοάνη Λάστιχο Κερί

2 CH 3 COOH + Νa 2 CO 3 → 2CH 3 COONa + CO 2 + H 2 O 1.Στην κωνική φιάλη τοποθετούμε μικρή ποσότητα (2 κουταλιές) Na 2 CO 3 2.Προσθέτουμε στη φιάλη το οξικό οξύ ή με προσαρμοσμένη χοάνη ή με κύλινδρο και πωματίζουμε τη φιάλη 3.Το παραγόμενο CO 2 διοχετεύεται από το λάστιχο που είναι προσαρμοσμένο στο ακροφύσιο, σε ποτήρι ζέσεως. 4.Απόχυση του CO 2 στο κερί σβήνει τη φλόγα Επίδραση οξικού οξέος σε ανθρακικά άλατα

Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Δοκιμαστικός σωλήνας Διάλυμα (COONa) 2 0,1M Διάλυμα ΚΜnO 4 0,01M Αναμιγνύουμε: 2ml (COONa) 2 2ml ΚΜnO 4 1ml Η 2 SO 4 Επίδραση KMnO4 σε Οξαλικό Νάτριο

Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Γουδί πορσελάνης Γλυκερίνη Σπάτουλα Στερεό Υπερμαγγανικό Κάλιο Σε γουδί πορσελάνης λειοτριβούμε ΚΜnO 4 και προσθέτουμε Γλυκερίνη Επίδραση KMnO4 σε Γλυκερίνη Φωτιά χωρίς σπίρτα

Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Γυάλινο χωνί Αιθανόλη Ογκομετρική φιάλη των 100ml Μεταλλικό Νάτριο Μπαλόνι Φαινολοφθαλεΐνη Μαχαίρι Λαβίδα ή σπάτουλα Επίδραση αιθανόλης σε μεταλλικό Νάτριο

CH 3 CH 2 OH + Na → CH 3 CH 2 ONa + ½ H 2 1.Στην ογκομετρική φιάλη τοποθετούμε ποσότητα αιθανόλης (μέχρι τη μέση) 2.Προσθέτουμε 3-4 σταγόνες φαινολοφθαλεΐνης 3.Προσθέτουμε ένα κομματάκι Νάτριο που έχουμε πριν πολύ προσεκτικά κόψει με το μαχαίρι 4.Προσαρμόζουμε γρήγορα το μπαλόνι στο στόμιο της φιάλης Επίδραση αιθανόλης σε μεταλλικό Νάτριο

Σαπωνοποίηση Όργανα – Συσκευές Αντιδραστήρια Ποτήρι ζέσεως 400ml Ελαιόλαδο Ξύλινη ράβδος ανάδευσης ΝaΟΗ 6Μ Τρίποδο με πλέγμα Κορεσμένο διάλυμα NaCl Λύχνος

1.Στο ποτήρι ζέσεως τοποθετούμε 200ml ελαιόλαδο 2.Προσθέτουμε στο ποτήρι ml ΝaΟΗ 6M 3.Θερμαίνουμε υπό συνεχή ανάδευση Σαπωνοποίηση

Βιβλιογραφία 1. Κ. ΓΙΟΥΡΗ ΤΣΟΧΑΤΖΗ, Διδακτική Πειραμάτων Χημείας, Εκδόσεις Ζήτη ΣΙΔΕΡΗ ΜΗΤΣΙΑΔΗ, Οδηγός Πειραμάτων Χημείας, Σαββάλας ΕBBING GAMMON, Γενική Χημεία, Εκδόσεις Τραυλός 4. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Χημεία και Καθημερινή ζωή, Εκδόσεις Κάτοπτρο 5. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, Χημεία ένα συναρπαστικό Παιχνίδι, Εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη ΛΙΟΔΑΚΗΣ, ΓΑΚΗΣ, Εργαστηρικός Οδηγός Χημείας Α΄ Λυκείου, ΟΕΔΒ Αθήνα