ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ

Κλινικές Εκδηλώσεις της Περιφερικής Αγγειοπάθειας ·Απώλεια τριχών του κάτω μέρους της κνήμης, του άκρου ποδός και των δακτύλων ·Ατροφία δέρματος: θαμπό και λεπτό δέρμα ·Ψυχρότητα των ποδιών ·Σκουρότερο χρώμα των άκρων ποδών και των σφυρών από το υπόλοιπα κάτω άκρο ·Σκοτεινέρυθρη χροιά στην κατάρροπη θέση, λεύκανση στην ανάρροπη θέση των ποδιών ·Πάχυνση των ονύχων ·Μείωση ή απουσία σφύξεων ·Πόνος των ποδιών τις νυκτερινές ώρες ·Πόνος των ποδιών κατά την ανάπαυση, ανακουφιζόμενος με την όρθια θέση ή τη βάδιση ·Διαλείπουσα χωλότητα ·Γαγγραινώδεις πλάκες στα πόδια ή στα δάκτυλα των ποδιών

Νοσηλευτικές Διαγνώσεις και Παρεμβάσεις Παρότι πολλές και ποικίλες διαγνώσεις θα ήταν δυνατόν να τεθούν σε ένα άτομο με διαβήτη, αυτές που εξετάζονται πιο κάτω αφορούν προβλήματα ακεραιότητας του δέρματος, λοίμωξη, κάκωση, προβλήματα σεξουαλικότητα, αντιμετώπιση της κατάστασης και διατήρησης της υγείας. Στόχοι της νοσηλευτικής φροντίδας είναι η διατήρηση της λειτουργικότητας, η πρόληψη των επιπλοκών και η διδασκαλία αντιμετώπισης της κατάστασης από τον ίδιο τον ασθενή.

Κίνδυνος για Βλάβη της Ακεραιότητας του Δέρματος Το άτομο με ΣΔ διατρέχει αυξημένο κίνδυνο βλάβης της ακεραιότητας του δέρματος ως αποτέλεσμα διαταραχής ή απουσίας της αισθητικότητας λόγω νευροπαθειών, μειωμένης αιμάτωσης των ιστών, καρδιοαγγειακών επιπλοκών και λοιμώξεων. Επίσης, η πτωχή όραση αυξάνει τον κίνδυνο κάκωσης και μια ανοικτή βλάβη έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να επιμολυνθεί και να παρουσιάσει καθυστερημένη επούλωση. Η βλάβη της ακεραιότητας του δέρματος και των ιστών, με συνέπεια τη γάγγραινα, είναι συχνή ιδιαίτερα στα πόδια και τα κάτω άκρα.

Προβείτε σε αρχική εξέταση, καθώς και σε περιοδικές εξετάσεις των ποδιών, περιλαμβάνοντας: –Εκτίμηση του μυοσκελετικού συστήματος που θα περιλαμβάνει την κινητικότητα των αρθρώσεων των ποδιών και των σφυρών, οστικές ανωμαλίες (διόγκωση της πρώτης άρθρωσης του μεγάλου δακτύλου, μόνιμη κάμψη δακτύλου, εφίππευση δακτύλων), τρόπο βάδισης, ανάγκη υποστήριξης στη βάδιση, αντικανονικό τρόπο χρήσης των υποδημάτων. –Νευρολογική εξέταση με εκτίμηση της αίσθησης της αφής και της αίσθησης της θέσης των μελών, του πόνου και της θερμότητας. –Εξέταση των αγγείων με εκτίμηση των σφύξεων των κάτω άκρων, της επαναπλήρωσης των τριχοειδών, της χροιάς και της θερμοκρασίας του δέρματος, τυχόν βλαβών και οιδημάτων. –Ενυδάτωση, ξηρότητα ή υπερβολική εφίδρωση. –Βλάβες, ραγάδες μεταξύ των δακτύλων, κάλοι, είσφρηση ή υπερβολική αύξηση νυχιών, ερυθρότητα σε σημεία πίεσης, φλύκταινες, δερματίτιδα, ή γάγγραινα.

Τα άτομα με ΣΔ διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο γάγγραινας των κάτω άκρων. Οι περιφερικές νευροπάθειες ενδέχεται να αλλοιώσουν την αντίληψη του πόνου, να προκαλέσουν απώλεια των εν τω βάθει τενοντίων αντανακλαστικών, απώλεια της αίσθησης πίεσης και θέσης, πτώση του άκρου ποδός, μεταβολές στο σχήμα του ποδιού, και μεταβολές των οστών και των αρθρώσεων. Η περιφερική αγγειοπάθεια ενδέχεται να προκαλέσει διαλείπουσα χωλότητα, απουσία περιφερικών σφύξεων, καθυστερημένη φλεβική πλήρωση κατά την ανύψωση, σκοτεινέρυθρη χρώση του δέρματος των ποδιών σε κατάρροπη θέση, και γάγγραινα. Οι κακώσεις, οι βλάβες και οι μεταβολές της ενυδάτωσης του δέρματος διευκολύνουν τις λοιμώξεις, την επιβράδυνση της επούλωσης και την απώλεια ιστού στα άτομα με ΣΔ.

Διδάξτε την υγιεινή των ποδιών. Επιβάλλεται καθημερινό πλύσιμο με χλιαρό νερό και μαλακό σαπούνι, απαλό στέγνωμα, χωρίς να παραμένει υγρασία ανάμεσα στα δάκτυλα. Εάν το δέρμα είναι ξηρό, πρέπει να επαλείφεται λεπτό στρώμα λιπαντικής κρέμας (όχι όμως ανάμεσα στα δάκτυλα). Η σωστή υγιεινή μειώνει το ενδεχόμενο λοίμωξης. Οι υποδοχείς της θερμοκρασίας ενδέχεται να υπολειτουργούν, γι’ αυτό πρέπει να ελέγχεται η θερμοκρασία του νερού πριν από τη χρήση του. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ Διδάξτε το άτομο με ΣΔ να ελέγχει πάντοτε τη θερμοκρασία του νερού στο μπάνιο πριν μπει στην μπανιέρα.

Συζητήστε με τους καπνιστές τη σημασία της διακοπής του καπνίσματος. Η νικοτίνη του καπνού προκαλεί αγγειοσύσπαση, μειώνοντας περισσότερο την αιμάτωση των κάτω άκρων. ·Συζητήστε τη σημασία της σωστής ρύθμισης της ΓΠ με τη συσταθείσα δίαιτα, τα φάρμακα και την άσκηση. Η υπεργλυκαιμία προάγει την ανάπτυξη των μικροβίων. ·Επαναλάβατε τη διδασκαλία για τη φροντίδα των ποδιών όσο συχνά χρειάζεται Δώστε πληροφορίες για την καλή εφαρμογή και την ποιότητα των υποδημάτων, την αποφυγή ειδών ένδυσης ή δραστηριοτήτων που μειώνουν την κυκλοφορία στα πόδια, για τον έλεγχο των ποδιών, τη φροντίδα των νυχιών και τη σημασία της ιατρικής φροντίδας των κακώσεων των ποδιών. Εάν το άτομο έχει έλλειμμα όρασης, είναι παχύσαρκος ή δεν μπορεί να φθάσει τα πόδια του, διδάξτε στο φροντιστή πώς να ελέγχει και να φροντίζει τα πόδια. Ο έλεγχος των ποδιών πρέπει να γίνεται κάθε μέρα.

Η φροντίδα των ποδιών αποτελεί προτεραιότητα στην αντιμετώπιση του διαβήτη για την πρόληψη σοβαρών προβλημάτων. Πολλά άτομα δεν αντιλαμβάνονται βλάβες έως ότου οι λοιμώξεις και η διαταραχή της κυκλοφορίας έχουν πολύ προχωρήσει. Το πώς και γιατί συμβαίνει αυτό, πρέπει επίσης να περιλαμβάνονται στη διδασκαλία. Υπάρχουν ποικίλες μέθοδοι που είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν, περιλαμβανομένων της επίδειξης από τον διδάσκοντα, της επανάληψής της από τον διδασκόμενο, οπτικοακουστικών βοηθημάτων και γραπτών οδηγιών. Εάν φορά κάλτσες και παπούτσια, ζητήστε του να τα βγάλει για να εξασκηθεί αποτελεσματικά στη φροντίδα των ποδιών. ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ Συστήστε τη χρήση καθρέπτη για τον έλεγχο των πελμάτων και πτέρνας.

Κίνδυνος για Λοίμωξη Το άτομο με ΣΔ διατρέχει αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων. Πιστεύεται ότι αυτό οφείλεται στην ανεπάρκεια των αγγείων, η οποία περιορίζει τη φλεγμονώδη αντίδραση, στις νευρολογικές διαταραχές οι οποίες περιορίζουν την αντίληψη των κακώσεων, και σε προδιάθεση σε μικροβιακές λοιμώξεις και μυκητιάσεις. ·Διδάξτε στον ασθενή το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών. Το πλύσιμο των χεριών αποτελεί την αποτελεσματικότερη μέθοδο για την πρόληψη διασποράς των λοιμώξεων. ·Ελέγξτε για τυχόν εκδηλώσεις λοίμωξης: αύξηση θερμοκρασίας, πόνος, κακουχία, οίδημα, ερυθρότητα, έκκριμα, βήχας. Η πρώιμη διάγνωση και θεραπεία είναι δυνατόν να μειώσει τη σοβαρότητά τους και τις ενδεχόμενες επιπλοκές. ·Συζητήστε τη σημασία της φροντίδας του δέρματος. Διατηρήστε το δέρμα καθαρό και στεγνό, χρησιμοποιώντας χλιαρό νερό και μαλακό σαπούνι. Τα άτομα με ΣΔ έχουν μεγαλύτερη τάση να εμφανίζουν δοθιήνες και ψευδάνθρακες· η λοίμωξη συνήθως αυξάνει τις ανάγκες σε ινσουλίνη. Η καθαριότητα και η ακεραιότητα του δέρματος και των βλεννογόνων αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας κατά των λοιμώξεων.

Διδάξτε τους κανόνες στοματικής υγιεινής: –Επισκεφθείτε τον οδοντίατρο κάθε 4 έως 6 μήνες. –Φροντίστε την υγιεινή του στόματος η οποία περιλαμβάνει βούρτσισμα των δοντιών με μαλακή οδοντόβουρτσα και φθοριούχο οδοντόκρεμα τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα και καθαρισμό με οδοντικό νήμα. Ενημερωθείτε για τα συμπτώματα που επιβάλλουν οδοντιατρική φροντίδα: κακοσμία του στόματος, δυσάρεστη γεύση, αιματηρά, εξέρυθρα ούλα ή πόνος στα ούλα ή τα δόντια. –Εάν χρειασθεί οδοντιατρική επέμβαση, ελέγξτε για την ανάγκη μεταβολής της δόσης της ινσουλίνης. Όλα τα άτομα με ΣΔ χρειάζεται να γνωρίζουν τους κανόνες της στοματικής υγιεινής, τον κίνδυνο της περιοδοντοπάθειας και τη σημασία της οδοντιατρικής φροντίδας για στοματικά ή οδοντικά προβλήματα.

Διδάξτε στις γυναίκες με ΣΔ τα συμπτώματα και τα προληπτικά μέτρα κατά της κολπίτιδας από μονίλια (Candida albicans). Τα συμπτώματα είναι άοσμο, λευκωπό ή κιτρινωπό τυρώδες κολπικό έκκριμα και κνησμός. Η σεξουαλική μετάδοση είναι απίθανη, αλλά η ενόχληση ενδέχεται να οδηγήσει την πάσχουσα σε αποφυγή της σεξουαλικής δραστηριότητας. Ο ΣΔ είναι προδιαθεσικός παράγοντας για κολπίτιδα από Candida albicans, την πιο συχνή μορφή κολπίτιδας. Η ελλιπής προσωπική υγιεινή και η χρησιμοποίηση εσωρούχων τα οποία διατηρούν την περιοχή του κόλπου ζεστή και υγρή, αυξάνουν τον κίνδυνο κολπίτιδας. Η λοίμωξη ενδέχεται να επεκταθεί στο ουροποιητικό σύστημα· η πρόληψη και η θεραπεία της κολπίτιδας μειώνουν τον κίνδυνο αυτό.

Κίνδυνος για Τραυματισμό Το άτομο με ΣΔ κινδυνεύει να υποστεί τραυματισμούς για πολλούς λόγους. Οι νευροπάθειες ενδέχεται να επηρεάσουν την αισθητικότητα, τη βάδιση και τον μυϊκό έλεγχο. Ο καταρράκτης ή η αμφιβληστροειδοπάθεια είναι δυνατόν να προκαλέσουν προβλήματα στην όραση. Η υπεργλυκαιμία συχνά προκαλεί ωσμωτικές μεταβολές στον φακό του ματιού, με αποτέλεσμα την πρόσκαιρη θόλωση της όρασης. Επίσης, οι μεταβολές της στάθμης της γλυκόζης ενδέχεται να προκαλέσουν μεταβολές στο επίπεδο της συνείδησης και σπασμούς. Οι διαταραχές της κινητικότητας, οι αισθητηριακές διαταραχές και οι νευρολογικές διαταραχές που ενδέχεται να συνοδεύουν τον ΣΔ, αυξάνουν τον κίνδυνο ατυχημάτων, εγκαυμάτων, πτώσεων και τραυματισμών.

Εκτιμήστε την παρουσία παραγόντων που συμβάλλουν ή προκαλούν την αύξηση του κινδύνου κακώσεων: θόλωση της όρασης, καταρράκτης, μειωμένη προσαρμογή στο σκοτάδι, μειωμένη ευαισθησία της αφής, υπογλυκαιμία, υπεργλυκαιμία, υποογκαιμία, δυσκαμψία των αρθρώσεων, αστάθεια στη βάδιση. Η συγκρότηση βάσης δεδομένων είναι αναγκαία για την κατάρτιση εξατομικευμένου σχεδίου φροντίδας. Ο κίνδυνος τραυματισμού αυξάνει με τον αριθμό των διαπιστούμενων παραγόντων. ·Μειώστε τους περιβαλλοντικούς κινδύνους στις μονάδες φροντίδας υγείας και διδάξτε τον ασθενή σχετικά με την ασφάλεια στο σπίτι και την κοινότητα.

ΣΤΙΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ·Προσανατολίστε τον ασθενή στο νέο περιβάλλον του κατά την εισαγωγή. ·Διατηρήστε το κρεβάτι του ασθενούς στο πιο χαμηλό επίπεδο. ·Διατηρήστε το δάπεδο χωρίς αντικείμενα. ·Χρησιμοποιήστε νυκτερινό φωτισμό. ·Ελέγξτε τη θερμοκρασία του νερού στο μπάνιο πριν τη χρήση του από τον ασθενή. ·Συμβουλέψτε τον να φορά παπούτσια ή παντόφλες όταν σηκώνεται από το κρεβάτι. ·Μετράται τακτικά τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος ·Παρακολουθήστε για τυχόν εμφάνιση παρενεργειών από τα φάρμακα, όπως ζάλη και υπνηλία.

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ·Χρησιμοποιήτε νυκτερινό φωτισμό με μη εκτυφλωτικό λαμπτήρα. ·Στρέφετε αλλού την κεφαλή όταν ανάβετε ένα έντονο φως. ·Αποφύγετε να κοιτάζετε κατευθείαν τα φώτα του απέναντι αυτοκινήτου όταν οδηγείτε τη νύχτα. ·Ελέγχετε τη θερμοκρασία του νερού στο μπάνιο πριν το χρησιμοποιήσετε. ·Ελέγχετε κάθε ημέρα τα πόδια σας. ·Φοράτε παπούτσια ή παντόφλες με αντιολισθητικές σόλες. ·Μη χρησιμοποιείτε χαλάκια που γλυστρούν. ·Εγκαταστήστε χειρολαβές στο λουτρό και δίπλα στη λεκάνη της τουαλέτας. ·Φοράτε πάντοτε τη ζώνη ασφαλείας όταν οδηγείτε αυτοκίνητο.

Ικανοποίηση Εξατομικευμένων Αναγκών: Φροντίδα Ποδιών-Διδασκαλία ΑΓΟΡΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΟΡΑΤΕ ΤΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΑΛΤΣΕΣ ·Τα παπούτσια που αφήνουν ελεύθερο χώρο 1,5 -2 εκ. μπροστά από τα δάκτυλα είναι τα καλύτερα. Πρέπει να υπάρχει χώρος για το άπλωμα και τις κινήσεις των δακτύλων. Η εσωτερική επιφάνεια και οι εσωτερικές ραφές πρέπει να είναι λείες και ο πάτος μαλακός. Η σόλα πρέπει να είναι εύκαμπτη και να απορροφά τις δονήσεις. Η πτέρνα πρέπει να στηρίζεται άνετα και να υπάρχει καλή υποστήριξη της καμάρας του ποδιού. ·Μη φοράτε παπούτσια ανοικτά για τα δάκτυλα στο εμπρός μέρος, σανδάλια, ψηλοτάκουνα ή απλές σόλες που στηρίζονται στο πόδι με κορδόνια· αυξάνουν τον κίνδυνο τραυματισμού. ·Αγοράστε τα παπούτσια αργά το απόγευμα, όταν ο όγκος των ποδιών είναι μεγαλύτερος· να αγοράζετε πάντα άνετα παπούτσια και να μην περιμένετε να «ανοίξουν». ·Τα παπούτσια που γίνονται από φυσικό υλικό (δέρμα, καναβάτσο) επιτρέπουν στο πόδι να «αναπνέει». ·

Ελέγξτε τα παπούτσια πριν τα φορέσετε για τυχόν ξένα σώματα, ζαρωμένους πάτους και σκασίματα που μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς. ·Οι μάλλινες και οι βαμβακερές κάλτσες επιτρέπουν το στέγνωμα του ιδρώτα. ·Μη φοράτε καλτσοδέτες ή κάλτσες μέχρι το γόνατο. Πιθανόν να εμποδίζουν την κυκλοφορία. ·Τον χειμώνα να φοράτε μπότες με μόνωση.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΠΟΔΙΩΝ ·Ελέγξτε τα πόδια κάθε ημέρα για κοκκινίλες, κοψίματα, φουσκάλες, σκληρύνσεις, κάλους ή σκασίματα του δέρματος. Ελέγξτε ανάμεσα στα δάκτυλα για ρωγμές ή κοκκινίλες. ·Ελέγξτε το δέρμα των ποδιών για ξηρές ή υγρές περιοχές. ·Χρησιμοποιήστε καθρέφτη για να ελέγξετε τα πέλματα ή τις πτέρνες στο πίσω τους μέρος. ·Εάν δεν μπορείτε να εξετάζετε τα πόδια σας μόνος σας κάθε ημέρα, φροντίστε να το κάνει κάποιος άλλος για σας.

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΥΧΙΑ ΤΩΝ ΠΟΔΙΩΝ ·Κόψτε τα νύχια μετά το πλύσιμο των ποδιών, γιατί είναι πιο μαλακά. ·Κόψτε τα νύχια ίσια με νυχοκόπτη και λειάνατε το ελεύθερο άκρο και τις γωνίες με ξύλινη λίμα. ·Μη χρησιμοποιείτε ξυράφι για το κόψιμο των νυχιών. ·Αν δεν μπορείτε να δείτε καλά ή να φτάσετε εύκολα τα πόδια σας, αφήστε κάποιον άλλο να σας κόψει τα νύχια. Αν τα νύχια είναι πολύ παχιά ή υπάρχει είσφρηση ή υπάρχει εφίππευση δακτύλων ή κακή κυκλοφορία στα πόδια, ζητήστε φροντίδα από ειδικό επαγγελματία.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ·Μη βαδίζετε ποτέ ξυπόλυτοι. Φορέστε παντόφλες όταν σηκώνεστε τη νύχτα από το κρεβάτι. ·Μη χρησιμοποιείτε φάρμακα ή τσιρότα για τους κάλους· μη βάζετε στα πόδια χημικές ουσίες (όπως βορικό οξύ, ιώδιο, ή οξυζενέ) ή σκευάσματα με κορτιζόνη. ·Μη βάζετε θερμοφόρες, φιάλες με ζεστό νερό ή παγοκύστεις στα πόδια. Αν κρυώνουν τα πόδια σας τη νύχτα, φορέστε κάλτσες ή προσθέστε κλινοσκεπάσματα. ·Μην κάνετε ηλιοθεραπεία στα πόδια σας. ·Μη βάζετε λευκοπλάστη στα πόδια σας. Μην κάθεστε με τα πόδια σταυρωμένα στο ύψος των γονάτων ή των σφυρών.