ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΝΕΟΠΡΟΑΧΘΕΝΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ Μ.Ε. (ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ) Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΩΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΑΥΤΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΒΕΛΤΙΩΣΗΣ Δρ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ Δ. ΛΟΥΗΣ ΠΡΩΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Στόχος εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης Θεωρία Ανθρώπινου Δυναμικού Προγραμματισμός επιμορφωτικών δράσεων Ενδοσχολική Επιμόρφωση /επαγγελματική ανάπτυξη Ανάπτυξη πολιτικής για ενδοσχολική επιμόρφωση Ενδυνάμωση Εκπαιδευτικών Επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη εκ/κων Αρμοδιότητες Διευθυντικής Ομάδας Διδακτικό προσωπικό ως μονάδα επιμόρφωσης Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

1. ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ Η αναβάθμιση της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος και του δημόσιου σχολείου Η δημιουργία ενός σύγχρονου, ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου, Η παροχή ίσων ευκαιριών πρόσβασης και επιτυχίας σε όλους τους νέους για να ανταποκρίνονται πλήρως στις ανάγκες της ευρωπαϊκής Κύπρου του 21ο αιώνα.

2. ΘΕΩΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Στροφή στη διοικητική επιστήμη όχι μόνο προς τις ανθρώπινες σχέσεις, αλλά και προς την επίτευξη των στόχων του οργανισμού. Ικανοποίηση αναγκών ατόμων και επίτευξη στόχων οργανισμού. Η ικανοποίηση των εργαζομένων θα προκύψει από τις επιτυχίες που θα έχουν στο χώρο εργασίας τους.

3. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ (1) Το πλάνο περιλαμβάνει: Α. Κεντρικές Επιμορφώσεις: Υποχρεωτικά σεμινάρια σε πρωινό χρόνο. Προαιρετικά σεμινάρια σε απογευματινό χρόνο. Συνέδρια και ημερίδες σε πρωινό ή/ και απογευματινό χρόνο.

3. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ (2) Β. Επιμόρφωση μέσα από Δίκτυα Σχολείων (Ενδοσχολική Επιμόρφωση): Σε περιφέρειες κατά τάξη. Σε περιφέρειες κατά σχολείο. Σε ευέλικτες μικρές ομάδες. Επισκέψεις ομάδων υποστήριξης στις σχολικές μονάδες.

4. ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ(1) Το ΥΠΠ επιδιώκει: τη μείωση του αριθμού των κεντρικών επιμορφώσεων, ιδιαίτερα για τις ειδικότητες εκείνες όπου το σύνολο των εκπαιδευτικών έχει επιμορφωθεί.

4. ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ(2) την αύξηση του αριθμού των ενδοσχολικών επιμορφώσεων με στόχο την ενεργότερη εμπλοκή της σχολικής μονάδας στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και τη δημιουργία δικτύων σχολείων μέσα από τα οποία θα προάγεται η συνεργασία και η αλληλεπίδραση γειτονικών σχολικών μονάδων.

5. ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΚΤΥΩΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΩΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ (1) Μέσα από τη δικτύωση των σχολείων θα δοθεί η δυνατότητα: παρουσίασης και ανταλλαγής καλών πρακτικών στην τάξη, όσον αφορά τη διδασκαλία των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων του νέου Αναλυτικού Προγράμματος, και συζήτηση με τους συμμετέχοντες για ανατροφοδότηση.

5. ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΚΤΥΩΣΗ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΩΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ (2) Επίσης θα δοθεί η ευκαιρία για ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών διαφόρων γνωστικών αντικειμένων και προσέγγισης διαφόρων θεμάτων μέσα από διαθετικές προσεγγίσεις.

6. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Η δημιουργία μικρότερων ομάδων συνεργασίας μεταξύ γειτονικών σχολικών μονάδων: διασφαλίζει περισσότερη ευελιξία παρέχει τη δυνατότητα για περαιτέρω συνεργασία εκτός κεντρικού προγραμματισμού, και περιορίζει τις απουσίες των εκπαιδευτικών από τις σχολικές τους μονάδες.

7. ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ «Η ενδοσχολική επιμόρφωση είναι μια αποκεντρωμένη και ευέλικτη μορφή επιμόρφωσης, η οποία αποβλέπει στη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου που παρέχεται στη σχολική μονάδα και στην ενίσχυση του επαγγελματικού ρόλου του εκπαιδευτικού (Ξωχέλλης & Παπαναούμ, 2000, σ.8)» (Μαρία Ζήκου-Σταύρος Σταύρου, Ενδοσχολική Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών, 2011, διαφάνειες αρ.10-14)

Επίκεντρο η σχολική μονάδα Η σχολική μονάδα κέντρο επίτευξης εκπαιδευτικών στόχων Η ποιότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας εξαρτάται από το διδακτικό προσωπικό ( Ξωχέλλης, 2001, σ.11)

Η φιλοσοφία Η καλλιέργεια θετικής στάσης των εκπαιδευτικών Η ενδοσχολική επιμόρφωση, συνεχής διαδικασία επαγγελματικής και προσωπικής εξέλιξης Διά Βίου Μάθηση Η ενίσχυση της αυτονομίας της σχολικής μονάδας και η υποστήριξη της εισαγωγής καινοτομιών στην εκπαίδευση {συγκεντρωτικά εκπαιδευτικά συστήματα} Αυτονομία σχολικής μονάδας (Ξωχέλλης, 2001, σ.12)

Οι στόχοι έχει βραχυπρόθεσμο προσανατολισμό βελτίωση του εκπαιδευτικού-βελτίωση των μαθητών αποτελεί μέρος της πολιτικής ανάπτυξης της σχολικής μονάδας Εφαρμόζεται η εθνική εκπαιδευτική πολιτική, παράλληλα με την ανάπτυξη του σχολείου και την προσωπική/επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών (Παπαναούμ, 2001, σ.40)

Χαρακτηριστικά της ενδοσχολικής επιμόρφωσης Ανάγκες και προτεραιότητες σχολικής μονάδας Βασικές αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων Συλλογική ανάπτυξη σχολικής μονάδας Εκπαιδευτικό προσωπικό σχολείου ή δικτύου σχολείων Ενεργός συμμετοχή εκπαιδευτικών Σεμινάρια, ερευνητικά σχέδια- project Εξωτερικοί συνεργάτες (Ξωχέλλης & Παπαναούμ, 2000, σ.10)

8. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Οποιαδήποτε εκπαιδευτική αλλαγή, όπως είναι η προσπάθεια για επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών χρειάζεται, ανάμεσα σε άλλα, (α) χρόνο για σχεδιασμό, (β) συστηματική και (γ) καθημερινή υποστήριξη στο ίδιο το σχολείο. Το σχολείο είναι η εστία και το κέντρο των εκπαιδευτικών αλλαγών. Ανεξάρτητα από τις αφετηρίες που υιοθετεί κανείς, οι εκπαιδευτικοί ευνοούνται στην επαγγελματική τους ανάπτυξη κυρίως από την ποιότητα του σχολείου στο οποίο εργάζονται.

9. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Η διαδικασία περιλαμβάνει τα πιο κάτω στάδια: Ανάληψη πρωτοβουλίας: Συγκρότηση επιτροπής για την επιμόρφωση και την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών σε κάθε σχολική μονάδα. Ευαισθητοποίηση και κατανόηση της σημασίας του εν λόγω τομέα από όλους τους εμπλεκόμενους. Συλλογή δεδομένων – Εντοπισμός αναγκών για κάθε εκπαιδευτικό / ομάδες εκπαιδευτικών Ατομικό Σχέδιο Δράσης Εκπαιδευτικού - Προγραμματισμός δραστηριοτήτων Υλοποίηση – Στήριξη από δίκτυο εκπαιδευτικών και ειδικούς Συνεδρίες προσωπικού στις οποίες οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι έχουν τις ίδιες προτεραιότητες βελτίωσης και τους ίδιους στόχους, ανταλλάζουν πληροφορίες, εμπειρίες και υλικό. Αξιολόγηση

10. ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες η ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών ώστε να καταστούν επαγγελματικά αυτόνομοι και να δράσουν ως αναστοχαστές στην όλη εκπαιδευτική διαδικασία-μάθηση, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα αλλαγής και επίτευξης υγιούς κουλτούρας και συνεπώς καλύτερων μαθησιακών αποτελεσμάτων.

11. ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ Δ.Α.Δ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ Σχεδιασμός - προγραμματισμός (planning) Προσέλκυση, επιλογή και στελέχωση των σχολικών μονάδων (recruitment & selection) Προσανατολισμός και ομαλή ενσωμάτωση νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών (orientation & induction) Δημιουργία θετικού κλίματος

10. ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ Δ.Α.Δ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ (2) Παροχή κινήτρων στους εκπαιδευτικούς Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και ανατροφοδότηση Επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών Στήριξη ειδικών περιπτώσεων εκπαιδευτικών (marginal teacher)

11. ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Δημιουργία υψηλών προσδοκιών για την ποιότητα της διδασκαλίας και της επίδοσης των μαθητών Εμπλοκή των εκπαιδευτικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για θέματα που αφορούν στην επιμόρφωσή τους Έπαινος και ενθάρρυνση των εκπαιδευτικών Παροχή σχετικής αυτονομίας στους εκπαιδευτικούς για εφαρμογή καινοτομιών στη διδασκαλία τους. Παροχή υποστηρικτικού υλικού σχετικά με τη διδακτική μεθοδολογία και το χειρισμό κρίσιμων περιπτώσεων μαθ/τών Ανάπτυξη πολιτικής για δειγματικές διδασκαλίες, αλληλοπαρακολουθήσεις εκπαιδευτικών, συζήτηση, ανατροφοδότηση.

12. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αποτελεί στοιχείο απαραίτητο για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων (π.χ., American Association of Colleges for Teachers, 1976; Hargreaves, 1994; Day, 1999; Smith & O’ Day, 1991). Μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη των γνώσεων των εκπαιδευτικών, στο μετασχηματισμό του ρόλου τους, στη βελτίωση των διδακτικών τους πρακτικών και κατ’ επέκταση στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων (Showers et al., 1987).

13. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΣ Συντίθεται από όλες τις φυσικές μαθησιακές εμπειρίες και τις συνειδητές και σχεδιασμένες δραστηριότητες που σκοπεύουν στο άμεσο ή έμμεσο όφελος του ατόμου, της ομάδας ή του σχολείου και οι οποίες συμβάλλουν στην ποιότητα της εκπαίδευσης μέσα στην τάξη. Είναι η απόκτηση και διαρκής βελτίωση των γνώσεων, στάσεων, συμπεριφορών και δεξιοτήτων που απαιτούνται, για να μπορεί ένας εκπαιδευτικός να επιτελεί αποτελεσματικά το πολύπλοκο και πολυσύνθετο έργο του, και να νιώθει ο ίδιος πληρότητα και ικανοποίηση απ’ αυτό.

14. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΣ Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που αποσκοπούν στη διατήρηση ή στη βελτίωση των διδακτικών δεξιοτήτων, των αντιλήψεων, των στάσεων και γενικότερα της επίδοσης του εκπαιδευτικού προσωπικού στους υφιστάμενους ή στους μελλοντικούς ρόλους που θα κληθεί να αναλάβει. Αποσκοπεί στη βελτίωση / αύξηση : - Των δεξιοτήτων - Των αντιλήψεων και στάσεων - Της επίδοσης - Του βαθμού υλοποίησης της κυβερνητικής εκπ/κής πολιτικής

15. ΕΝΔΟ-ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, στα πλαίσια της πολιτικής της σχολικής τους μονάδας, σε συνεργασία με άλλους συναδέλφους της ίδιας ειδικότητας ή εξωτερικούς συμβούλους που στηρίζουν το σχολείο για μεγάλα χρονικά διαστήματα παρουσιάζει διεθνώς τα καλύτερα αποτελέσματα. Επιμόρφωση ως μέρος της καθημερινότητας των εκπαιδευτικών και απόλυτα συνυφασμένη με τις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο σχολείο / στην τάξη.

16. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΙΕΣΗ (1) Πίεση χρόνου (time stress): Όταν ο χρόνος που κατανέμεται για την αποπεράτωση μιας δραστηριότητας δεν επαρκεί. Πίεση καταστάσεως (situational stress): Όταν οι απαιτήσεις της εργασίας υπερβαίνουν την αυτοαντίληψη του εκπαιδευτικού για τις ικανότητες του.

16.ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΠΙΕΣΗ (2) Πίεση συναντήσεως (Encounter stress): Όταν ο εκπαιδευτικός είναι αναγκασμένος να συναντηθεί με άλλα άτομα των οποίων η συμπεριφορά είναι ανεπιθύμητη ή απρόβλεπτη. Πίεση προσμονής (Anticipatory stress): Όταν ο εκπαιδευτικός αγωνιά για ένα επικείμενο γεγονός με απρόβλεπτη συνήθως κατάληξη.

17.ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚH ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ (BURN OUT) Η επαγγελματική κατάρρευση ή εξάντληση: Ορίζεται ως μια μορφή αποξένωσης η οποία συνοδεύεται με την αυτοαντίληψη του εκπαιδευτικού πως η εργασία του είναι μάταιη, καθώς επίσης και με μια γενικότερη αδυναμία για εισαγωγή αλλαγών για αναστροφή αυτής της πεποίθησης. Τρόποι αντιμετώπισης (κίνητρα, παρώθηση, ενίσχυση, βίωση επιτυχίας, εμπλοκή στη σχολική ζωή)

18.ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΦΑΣΕΩΝ «επαγγελματικών ανησυχιών» (σύνολα σχέσεων) Pre-teaching phase: καμιά σημαντική ανησυχία Early-teaching phase: ανησυχίες σχετικά με τον εαυτό: επάρκεια / ρόλος Late – teaching phase: ανησυχίες σχετικά με τους μαθητές/ αποτελέσματα

19.ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ κύκλοι επαγγελματικών εμπειριών Κύκλος Επιβίωσης (The survival cycle): Περιορισμένες γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με τη διδασκαλία και το σχολικό συγκείμενο, έλλειψη επαγγελματικής αυτογνωσίας και προσπάθεια για εφαρμογή προτύπων διδασκαλίας. Κύκλος Προσαρμογής (The adjustment cycle): Ανάπτυξη των διδακτικών δεξιοτήτων, βελτίωση της γνώσης του περιεχομένου του Α.Π. και απόκτηση αυτοπεποίθησης στο προσωπικό στυλ διδασκαλίας. Κύκλος Ωριμότητας (The mature cycle): Επαγγελματική αυτογνωσία και μεγαλύτερη έμφαση στα αποτελέσματα – μαθητές.

20. ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ κύκλοι επαγγελματικών εμπειριών Οι εκπαιδευτικοί βελτιώνονται περνώντας μέσα από διαφορετικά στάδια ανάπτυξης, καθώς αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες από την εμπειρία ή την επιμόρφωση τους. επιβίωσης και ανακάλυψης, ένα δεύτερο στάδιο πειραματισμού και αμφισβήτησης και τέλος ένα τρίτο στάδιο επαγγελματισμού και σταθεροποίησης» Feiman-Nemser and Remillard (1996) Η δύσκολη διαδικασία της διαφοροποίησης της διδασκαλίας και του μαθησιακού περιβάλλοντος ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των μαθητών, συνδέεται με τα υψηλότερα στάδια ανάπτυξης των εκπαιδευτικών

21. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΩΣ ΜΟΝΑΔΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ (Peer Coaching) Παρουσίαση της θεωρίας ή περιγραφή της νέας στρατηγικής Επίδειξη ή μοντελοποίηση των σχετικών διδακτικών δεξιοτήτων (δειγματική διδασκαλία) Εξάσκηση σε προσομοίωση διδασκαλίας ή σε κανονική διδασκαλία – ο ειδικός παρακολουθεί και αξιολογεί. Παροχή δομημένης ανατροφοδότησης από τους ειδικούς - εμπειρογνώμονες Δημιουργία δικτύου εκπαιδευτικών και ανταλλαγή επισκέψεων - Συνεχής στήριξη για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στην τάξη (coaching for application) από ομάδες των δύο μέχρι τεσσάρων εκπαιδευτικών του σχολείου

22. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΩΣ ΜΟΝΑΔΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ (Peer Coaching) Το μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται ότι είναι η αντιμετώπιση ορισμένων "επαγγελματικών προκαταλήψεων", που ενεργοποιούνται κυρίως από το γεγονός ότι μια τέτοια επιμόρφωση γίνεται κυρίως μέσα από διαδικασίες "κριτικής" ενός εκπαιδευτικού από τον άλλο, όπως και με διαδικασίες που "παραβιάζουν" συχνά τη μυστικότητα της αίθουσας διδασκαλίας. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχία αυτής της μορφής επιμόρφωσης είναι η καλλιέργεια μιας ανοικτής ατμόσφαιρας στο σχολείο και ενός μαθησιακού κλίματος, όπου κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να ανακοινώνει ελεύθερα τις απόψεις, τις εμπειρίες και τις εισηγήσεις του. Απαιτείται χρόνος για κριτική περισυλλογή σε ομάδες εκπαιδευτικών που ανήκουν στο ίδιο δίκτυο.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Πασιαρδής, Π. (2004). Εκπαιδευτική Ηγεσία. Από την περίοδο της ευμενούς αδιαφορίας στη σύγχρονη εποχή. Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο Επιστήμες. Hoy, W. & Miskel, C., (2001). Educational Administration: Theory, Research and Practice. New York: McGraw-Hill, Inc. Παπαναούμ, Ζ. (2003). Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Αθήνα: Τυπωθήτω Huberman, M. (1993). Η εξέλιξη των εκπαιδευτικών και η διδακτική ικανότητα. Στο Hargreaves, A. & Fullan, M. (1993). H εξέλιξη των εκπαιδευτικών (μτφρ. Χατζηπαντελή, Π.). Αθήνα: Πατάκη (σ ).

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Δρ Κυπριανός Δ. Λούης Πρώτος Λειτουργός Εκπαίδευσης Μέση Γενική Εκπαίδευση Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Γωνία Κίμωνος και Θουκυδίδου, 1434 Λευκωσία Τηλ: , Φαξ: Ηλεκτρ. Ταχ.: