ΣΤΟΧΟΙ Ο μαθητής θα πρέπει να: Αναφέρει τα χαρακτηριστικά στοιχεία και χρήσεις για τους ειδικούς αντιστάτες που αναφέρονται πιο κάτω: (α) Θερμίστορ (β) Βαρίστορ (γ) Φωτοαντίσταση. ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΤΕΣ
ΘΕΡΜΙΣΤΟΡ (Thermistor) Οι αντιστάσεις θερμίστορ είναι βασικά δύο τύπων: οι NTC (Negatiνe Temperature Coefficient, αρνητικού συντελεστή θερμοκρασίας) οι οποίες μικραίνουν την αντίστασή τους με την αύξηση της θερμοκρασίας και οι PTC (Positiνe Temperature Coefficient, θετικού συντελεστή θερμοκρασίας) οι οποίες αυξάνουν την αντίστασή τους με την αύξηση της θερμοκρασίας. Σύμβολο: Τα θερμίστορ χρησιμοποιούνται για να ανιχνεύουν με ακρίβεια μεταβολές στη θερμοκρασία. Παράδειγμα: (α) Σε θερμοστάτες για ρύθμιση της θερμοκρασίας. (β) Σε κινητήρες για προστασία από υπερθέρμανση.
NTC θερμίστορ PTC θερμίστορ Σύμβολο
ΒΑΡΙΣΤΟΡ (Varistor) Το Βαρίστορ είναι ειδική ηλεκτρική αντίσταση, της οποία η τιμή της αλλάζει με την τιμή της εφαρμοζόμενης τάσης. Η τιμή της αντίστασης του βαρίστορ δεν μεταβάλλεται γραμμικά με την εφαρμοζόμενη τάση, αλλά εκθετικά. Δεν ακολουθούν τον νόμο του Ohm και η χαρακτηριστική τους I=f(V) ακολουθεί τη σχέση: Ι = ΚVa όπου Κ : συντελεστής που εξαρτάται από το υλικό κατασκευής και τις προδιαγραφές του βαρίστορ, V: η τάση που εφαρμόζεται στα άκρα του βαρίστορ και α: μη γραμμικός συντελεστής με τιμές μεγαλύτερες από 2 (α>2). Τα βαρίστορ είναι απλά, φτηνά, ο θερμικός συντελεστής τους είναι αρνητικός και μπορούν να λειτουργήσουν με μεγάλες υπερφορτώσεις. Τα μειονεκτήματά τους είναι ότι έχουν θόρυβο χαμηλής συχνότητας και αλλάζουν χαρακτηριστικά με τον χρόνο και τη θερμοκρασία. Τα βαρίστορ χρησιμοποιούνται σε κυκλώματα για αποφυγή ή περιορισμό υπερτάσεων είτε για σταθεροποίηση υψηλών τιμών τάσεως.
A 385-volt metal-oxide varistor Σύμβολο
ΦΩΤΟΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ( Light Dependent Resistor LDR) Φωτοαντίσταση είναι μια αντίσταση της οποίας η τιμή μειώνεται με την αύξηση του φωτός που προσπίπτει στην επιφάνεια της. Μια φωτοαντίσταση φτιάχνεται από υψηλής αντίστασης ημιαγωγούς. Αν πέσει φως στην συσκευή, με αρκετά υψηλή συχνότητα, τότε φωτόνια απορροφούνται από τον ημιαγωγό και δεσμευμένα ηλεκτρόνια αποκτούν αρκετή ενέργεια, ώστε να αποσπαστούν από τα άτομα που τα δεσμεύουν. Τα ελεύθερα ηλεκτρόνια που δημιουργούνται άγουν ρεύμα και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της αντίστασης. Σύμβολο: Χρησιμοποιούνται για να ανιχνεύουν με ακρίβεια μεταβολές στο φωτισμό. Παράδειγμα: (α) Σε κυκλώματα ανίχνευσης φωτός. (β) Σε καυστήρες για διακοπή της παροχής πετρελαίου όταν δεν υπάρχει φλόγα.