: Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ & ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Διατμηματικό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα σπουδών : «Άσκηση & Ποιότητα Ζωής» Κατεύθυνση Δ’ : Οργάνωση Φυσικής Δραστηριότητας & Αθλητική Αναψυχή Μάθημα 750: Οργάνωση Προγραμμάτων Αναψυχής 1η Θεματική ενότητα : Αθλητισμός Αναψυχής Recreational Sport Management Recreational Sport Management Εισηγητής: Κουθούρης Χαρίλαος, Αναπληρωτής Καθηγητής Σ.Ε.Φ.Α.Α., Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (2016)

Οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τη λέξη “σχολή” Η χρήση της λέξης “σχολή” και του ρήματος “σχολάζω” εννοούσε έχω χρόνο, διαθέτω χρόνο. Ο Αριστοτέλης μελέτησε το νόημα της “σχολής” και διατύπωσε πως η “σχολή” δεν είναι η ανάπαυση ούτε το τέλος της δουλειάς. Αντίθετα, η εργασία ή η “ασχολία” αποτελεί το τέλος του “ελεύθερου χρόνου”. Οι έννοιες του «ελευθέρου χρόνου» και της «σχόλης» 2

Στα νεοελληνικά, η αρχαία Ελληνική λέξη “σχολή” απαντάται ως “σχόλη”, ενώ στη νεότερη ελληνική γλώσσα (δημοτική) ως “σκόλη”, (βλέπε: σήμερα είναι (σκόλη και γιορτή’) Σε ελεύθερη μετάφραση “σχόλη” σημαίνει ανάπαυση, στάση, τεμπελιά, απόσταση από την απασχόληση, μελέτη, διαλογική συζήτηση. Απαραίτητη, όμως, προϋπόθεση για την ύπαρξη της “σχόλης” είναι η ύπαρξη αντίστοιχα “ελευθέρου χρόνου”. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, το ζήτημα του ελευθέρου χρόνου και ο τρόπος διάθεσης του από το κάθε άτομο ξεχωριστά παρουσιάζεται ως μια πολύπλοκη διαδικασία, όπου εμπλέκονται ποικίλοι παράγοντες. Σχόλη (Σκόλη) & Ασχολία 3

Στις ημέρες μας, η πρακτική διάσταση της λέξης “σχόλη” ή η χρήση στην αγγλική γλώσσα είναι “leisure” ενώ αποδίδεται σε κάθε κοινωνία με διαφορετικό τρόπο. Η εφαρμογή της στην καθημερινότητα, εξαρτάται από τις ιδιαίτερες κοινωνικές πολιτικές οικονομικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα, την ιδιαίτερη κουλτούρα (πχ θρησκεία) και τη διαθέσιμη ελευθερία των πολιτών σε κάθε χώρα. Ελεύθερος Χρόνος - Αναψυχή 4

.ΨυχαγωγίαEntertainment ΔιασκέδασηFun Ελεύθερος Χρόνος Leisure - Σχόλη Εκτόνωση Ευρωστία Ικανοποίηση Ψυχική-Σωματική-ΠνευματικήΚΑΤΑΣΤΑΣΗ του ατόμου Υγεία Αθλητισμός Σπορ Ανέμελη διάθεση του ΕΧ, ξόδεμα χωρίς κέρδος Σοβαράσυνειδητήενασχόληση Τέχνες, Εικαστικά Τουρισμός Αγορά αγαθών υπηρεσιών Πολιτισμός Φύση - Περιβάλλον ΑΝΑΨΥΧΗRecreation Παιγνίδι Play, Game Μοντέλο Αθλητισμού Αναψυχής Κουθούρης (2002 ) 5

Αναψυχή - Recreation «στη διαδικασία της αναψυχής, ο επιδιωκόμενος στόχος δεν είναι το είδος των δραστηριοτήτων που συμμετέχει το άτομο, ή το ποιόν των εγκαταστάσεων ή το περιεχόμενο των προγραμμάτων… αλλά το τελικό συναίσθημα και η εμπειρία που αποκομίζει το άτομο μετά τη συμμετοχή 6

«Ποιότητα της Ζωής» άσκηση και ποιότητα ζωής Αύξηση του αριθμού των ετών ενός ατόμου για μια υγιή και αυτοεξυπηρετούμενη ζωή Αύξηση του αριθμού των ατόμων και των ημερών που αναφέρονται ως “υγιείς & δραστήριες ημέρες” Αύξηση των ατόμων με κανονικό βάρος Μείωση της συχνότητας εμφάνισης καρκίνου Μείωση της συχνότητας εμφάνισης κατάθλιψης, καρδιοπαθειών, υψηλών επιπέδων χοληστερίνης ΚΟΙΝΩΝΙΑ που δίνει υγιείς διεξόδους στις ανάγκες των πολιτών Αύξηση των ευκαιριών για καθημερινή άσκηση στους πολίτες μιας κοινωνίας 7

The - Institute of Leisure & Amenity Management (ILAM), UK. believes that properly managed cultural and recreational opportunities, aimed at stimulating mental and physical well-being, are able to bridge racial, age & gender differences, and other inequalities in lifestyles attributed to unemployment and poor housing 8

Βασικές κατηγορίες προγραμμάτων αναψυχικών δραστηριοτήτων  1. Tα «Κοινωνικά προγράμματα» καλλιεργούν και υποστηρίζουν αρμονικά την μη – ανταγωνιστική συμμετοχή των πολιτών σε γεγονότα – εκδηλώσεις με κοινό ενδιαφέρον (πολιτισμός) Δίδουν έμφαση στην ανθρώπινη αλληλεπίδραση λαμβάνοντας συχνά την μορφή ‘χορών’, ‘πάρτιs’, ‘δείπνων’, ‘συνεστιάσεων’, δεξιώσεων’, κλπ 9

 2. Τα «Πολιτιστικά προγράμματα»,  2. Τα «Πολιτιστικά προγράμματα», προωθούν ευκαιρίες για ‘ατομική διάκριση’, ‘δημιουργικότητα’, ‘έκφραση’, στις ακόλουθες περιοχές:  Τέχνες και εικαστικές δραστηριότητες  Δραστηριότητες χορού, γενικά κινητικής δράσης  Θέατρο και λογοτεχνία, κινηματογράφος  Μουσική Βασικές κατηγορίες αναψυχικών δραστηριοτήτων 10

3. Τα προγράμματα “ειδικών εκδηλώσεων”, 3. Τα προγράμματα “ειδικών εκδηλώσεων”, αποτελούν πλήθος δραστηριοτήτων, διαφορετικού ενδιαφέροντος, συνήθως εποχικά και για συγκεκριμένες ομάδες πολιτών.  Φεστιβάλ  Καλλιστεία  Διαγωνισμοί  Συναυλίες  Καρναβάλι, Τσίρκο Βασικές κατηγορίες αναψυχικών δραστηριοτήτων 11

4.Τα «Προγράμματα Αθλητισμού Αναψυχής» 4.Τα «Προγράμματα Αθλητισμού Αναψυχής» δημιουργούν, διά μέσου των στελεχών του φορέα υλοποίησης, τις κατάλληλες υποδομές, συνθήκες και ευκαιρίες, για συμμετοχή των πολιτών σε προγράμματα και δραστηριότητες αναψυχής, αθλητικού περιεχομένου και κινητικών δράσεων. Βασικές κατηγορίες αναψυχικών δραστηριοτήτων Εισαγωγή της ενεργούς ΚΙΝΗΣΗΣ του ατόμου 12

5. «Προγράμματα Αναψυχής 5. «Προγράμματα Αναψυχής μεικτού χαρακτήρα» (sport + entertainment + fun)  Παιδικές Κατασκηνώσεις  Θεματικά Πάρκα (Water parks, Disneyland)  Προγράμματα Animation Βασικές κατηγορίες αναψυχικών δραστηριοτήτων 13

Αθλητισμός Αναψυχής 14

Τα «Προγράμματα Αθλητισμού Αναψυχής» Τι χαρακτηρίζει την έννοια του Σπορ; 1. H παιγνιώδης αίσθηση (playing) Από μια κατάσταση: πνευματική, συναισθηματική, ψυχική, που συχνά βιώνουμε από την απλή συμμετοχή έως: το ρίσκο, την πρόκληση, την ευκαιρία, την αλλαγή…. Εκτείνεται από τη διασκέδαση έως ακόμη & την αυτο-πίεση (υποβολή) του ατόμου… για συνέχιση της συμμετοχή του στη δράση…. 15

Τι χαρακτηρίζει την έννοια του Σπορ... 2.Η συνεργασία ή ο ανταγωνισμός Μία διαδρομή από την ειρήνη, την συνεργασία, την αρμονία, μέχρι την επιθετικότητα, την μάχη, τον πόλεμο. Το τι θα συμβεί κατά τη διάρκεια της δράσης, εξαρτάται από τις προσδοκίες, τις επιδιώξεις των συμμετεχόντων και το περιβάλλον… ? 3.Η σύνδεση μεταξύ ‘παιγνιδιού’ & ‘αγώνα’ Απλή ή δομημένη μορφή, χωρίς περιορισμούς συμμετοχή ή ύπαρξη αυστηρών κανονισμών, αυθόρμητος σχεδιασμός ή η επιλογή στρατηγικής/τακτικής, ο (απαραίτητος ή όχι) εξοπλισμός κλπ 16

Leisure Sport Management Model. Θέαση Θεατές Συμμετοχή Συμμετέχοντες Εκπαιδευτικά προγράμματα Προγράμματα αθλητισμού αναψυχής Αγωνιστικός & ερασιτεχνικός αθλητισμός Επαγγελματικός αθλητισμός ΕΥΡΩΣΤΙΑ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΑΠΟΛΑΥΣΗ 17

Δομή του αθλητισμού στην σφαίρα του ελεύθερου χρόνου & ανάλογη αποστολή του αθλητικού μάνατζμεντ  Επαγγελματικός αθλητισμός Αγορά _ Κέρδος κυρίως νομισματικό  Αγωνιστικός και Ερασιτεχνικός αθλητισμός Θέαση, Διασκέδαση – Παιγνίδι. Μάρκετινγκ _ Ανάπτυξη _ Ποιότητα ζωής  Αθλητισμός Αναψυχής Εκπαιδευτικά προγράμματα στον αθλητισμό Συμμετοχή, Ψυχαγωγία – Παιγνίδι Πολιτική _ Κοινωνική πολιτική 18

Κατηγορίες προσφερόμενων προγραμμάτων και υπηρεσιών αθλητισμού αναψυχής Α. Προγράμματα προς συμμετέχοντες Β. Προγράμματα προς τους θεατές Γ. Υπηρεσίες προς τους χορηγούς (ανταπόδοση) Chelladurai (1994) 19

Α. Υπηρεσίες προς στους συμμετέχοντες 1.Υπηρεσίες για την ικανοποίηση, ευχαρίστηση ή την υγεία του συμμετέχοντα 2.Υπηρεσίες για την ανάπτυξη ανθρώπινων δεξιοτήτων ή ακόμη και την επιδίωξη του άριστου αποτελέσματος 3.Υπηρεσίες ανθρώπινης συντήρησης και θεραπευτικής αγωγής. 20

Β. Υπηρεσίες θέασης Άξονας του αθλητισμού αναψυχής που αφορά την παρακολούθηση, το κυνήγι του άριστου, της νίκης, που επιτυγχάνεται με τη συμμετοχή του ατόμου ως θεατή σε αθλητικά γεγονότα, ή με την έμμεση (τηλε)θέαση ή άκουσμα, αθλητικών γεγονότων. + + Παράπλευρες δραστηριότητες που σχετίζονται με τα αθλητικά δρώμενα…. 1….. 2…. κλπ 21

Γ. Υπηρεσίες χορηγιών α) πρόσβαση στην αγορά (πχ χορηγία στους Ολυμπιακούς Αγώνες), β) επαφή και συγγένεια με το ‘άριστο’ (χορηγία της Nike στον Michael Jordan) γ) ανάληψη αναγκών κοινωνικής ευθύνης ή προσφορά (χορηγία τοπικών αθλητικών γεγονότων), (Chelladurai, 1999) 22

Η ιδανική δομή της οργάνωσης του Αθλητισμού Αναψυχής 23

1.Προγράμματα Αθλητισμού Αναψυχής με δομημένη-εκπαιδευτική μορφή Αποτελούν τα πλέον κοινά προγράμματα αθλητισμού αναψυχής με κινητικό περιεχόμενο. Κάθε πρόγραμμα εκφράζεται από συγκεκριμένο αριθμό μονάδων (μαθημάτων, ωρών ή εκδηλώσεων..) Παραδείγματα  Γυμναστήρια, κέντρα υγείας, αποκατάστασης….  Προγράμματα «Αθλητισμός για όλους»  Σχολές εκμάθησης αθλημάτων, σπορ  Τουρισμός, ξενοδοχειακές μονάδες, κρουαζιερόπλοια, τουριστικές εκδρομές  Δενδροφυτεύσεις κλπ 24

2. Αθλητισμός Αναψυχής για ελεύθερα ασκούμενους-συμμετέχοντες Οι υπεύθυνοι των κέντρων αθλητισμού αναψυχής.. ΚΥΡΙΩΣ φροντίζουν τις εγκαταστάσεις, τον περιβάλλοντα χώρο και τις συνθήκες εξασφάλισης υγιούς και ασφαλούς άσκησης.. Παραδείγματα:  Κέντρα αναψυχής & άθλησης, Πισίνες, Χιονοδρομικά κέντρα, Δασικά και αστικά πάρκα, Spa  Διαβίωση στην φύση, ελεύθερη κατασκήνωση, διαδρομές & δραστηριότητες στην φύση (περιπατητικές, αναρριχητικές, Ιστιοπλοϊκές κλπ) 25

3. Αθλητισμός Αναψυχής με διαγωνιστική μορφή για μέλη οργανισμών ή μεταξύ οργανισμών Παραδείγματα:  Σχολικά, πανεπιστημιακά πρωταθλήματα  5 Χ 5, Τοπικός Μαραθώνιος, Παραδοσιακά αθλήματα σε τοπικό επίπεδο.  Εργασιακός αθλητισμός – πρωταθλήματα  Αγώνες περιπέτειας στην φύση, ανθρώπων και μηχανών (Υπερμαραθώνιες διασχίσεις, Adventure, Camel, paint ball, orienteering, 26

4. Αθλητισμός Αναψυχής ομάδων με κοινά ενδιαφέροντα Παραδείγματα:  Σύλλογοι, σωματεία επίσημων αθλημάτων  Σύλλογοι, σωματεία δραστηριοτήτων & σπορ (κυνήγι, ψάρεμα, παρατήρηση πουλιών κλπ)  Ερασιτέχνες (σύλλογος φουσκωτών σκαφών, ομάδες περιβαλλοντικής προστασίας, κλπ) 27

Ομάδες στόχοι ατόμων που δυνητικά συμμετέχουν σε προγράμματα αθλητισμού αναψυχής  Ενήλικες  Τρίτη ηλικία  Παιδιά  Έφηβοι  Νέοι  Γυναίκες: μητέρες, Νοικοκυρές, Εργαζόμενες ΑΜΕΑ  άτομα διαφορετικής κουλτούρας, εθνικότητας 28

Οι συμμετέχοντες στα προγράμματα αθλητισμού αναψυχής (κινητικής αναψυχής) οφείλουν να έχουν….. Υποχρεωτική ενεργητική συμμετοχή για την υλοποίηση και ολοκλήρωση του προγράμματος αθλητισμού αναψυχής… Συνεπώς έχουν τη δυνατότητα παρέμβασης στο τελικό αποτέλεσμα της δράσης… Αντιμετώπιση από τους διοργανωτές ως ένα ‘κομμάτι’ για την υλοποίηση του όλου προγράμματος…. 29

Συνθήκες που πρέπει να διέπουν τις δράσεις Αθλητισμού Αναψυχής –Ελευθερία του ατόμου στην επιλογή της δραστηριότητας –Κατά βούληση συμμετοχή (χρόνος, διάρκεια) –Συμμετοχή Συναγωνισμός (Ανταγωνισμός;) –Υγεία - Επίδοση –Πολύ / πλευρικότητα - ή Εξειδίκευση –Χαρά, ευχαρίστηση, ικανοποίηση, ΠΙΕΣΗ _ ΑΓΧΟΣ_ΟΡΙΑ… –ΕΜΠΕΙΡΙΑ…… ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Επίτευξη θετικών αποτελεσμάτων και για το άτομο αλλά & για την κοινωνία 30

Sport & Recreation Programs Management Οργάνωση προγραμμάτων αθλητισμού αναψυχής Απαραίτητες πηγές Κάθε οργανισμός μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά μόνον όταν διαθέτει τις απαραίτητες πηγές σε: Κεφάλαια Εγκαταστάσεις Υλικά και εξοπλισμό Ανθρώπινο δυναμικό (εργαζόμενοι & μάνατζερς), (αμειβόμενοι, εθελοντές) & φυσικά δυνητικούς συμμετέχοντες / πελάτες, στα προσφερόμενα προγράμματα 31

Αρμοδιότητες των μάνατζερ για τα προγράμματα αθλητισμού αναψυχής Σχεδιασμός, οργάνωση, υλοποίηση των προγραμμάτων Ασφάλεια, ευχαρίστηση των συμμετεχόντων Εξασφάλιση επανάληψης συμμετοχής (πελατών… ) Ικανοποίηση των στελεχών που υλοποιούν τα προγράμματα Προώθηση, γνωστοποίηση των εκδηλώσεων Έγκαιρη πώληση υπηρεσιών και προγραμμάτων 32

Ζήτηση δραστηριοτήτων αθλητισμού αναψυχής. Εκφράζει δυνητικά τις επιθυμίες & προτιμήσεις των πολιτών, μη υπολογίζοντας όμως εάν τα ίδια τα άτομα έχουν τις οικονομικές ή άλλες απαραίτητες πηγές για την τελική συμμετοχή τους Λανθάνουσα ζήτηση Η ευκαιρία αυτή μεταφράζεται σε πηγές & διευκολύνσεις (διάθεση εγκαταστάσεων, ικανή χωρητικότητα εγκαταστάσεων, ύπαρξη προγραμμάτων, οικονομική υποστήριξη για συμμετοχή, ευκολία πρόσβασης) 33

Σχετικά επιστημονικά άρθρα World Leisure and Recreation Association International Position Statement on Leisure Education and Community Development Drafted and approved at The World Leisure and Recreation Association/European Leisure and Recreation Association (WLRA/ELRA) International Seminar on Leisure Education and Community Development Jerusalem, Israel, September Leisure Sciences, 25:97–100, 2003 Περιγράφεται η κάρτα των δικαιωμάτων του πολίτη κάθε χώρας σύμφωνα με την χρήση του αγαθού του Ελεύθερου χρόνου του. 34

David Lose, FASLA, NRPA Chair (2003). Toward a Bright Future. Parks & Recreation, Jun2003, Vol. 38 Issue 6, p2, 1p.Item: Περιγράφονται τα αποτελέσματα συνεδρίου που έγινε στις ΗΠΑ με στόχο το μέλλον των εθνικών πάρκων και δασών στην Αμερική. Τα αποτελέσματα των στρογγυλών τραπεζών που λειτούργησαν κατά την διάρκεια του συνεδρίου εντόπισαν σημαντικές προοπτικές για το μέλλον. 35

Repositioning leisure services Repositioning leisure services John L. Crompton Managing Leisure 5, 65–75 (2000) It is postulated that the key to winning broader support for public leisure services is to broaden the base of their appeal beyond regular users by stressing the collective bene. ts that also accrue to nonusers and occasional users. This can be done by repositioning leisure services so they are aligned with the politically important issue s in a community. Three repositioning strategies are sugge sted: real repositioning, compe titive repositioning and psychological repositioning. Their application is illustrated in the context of the potential economic development contributions of leisure services departments through their involvement in tourism. 36

Ενδιαφέροντα θέματα προς εξέταση 1.Ποια είναι η δομή του ελληνικού αθλητισμού; 2.Τι σχήμα έχει (τελικά) η πυραμίδα στην Ελληνική πραγματικότητα του 2015 ; 3.Ποιος είναι υπεύθυνος και ποιος τελικά χαράζει την «πολιτική» για τον «Αθλητισμό Αναψυχής» στην Ελλάδα; 37

Ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν μετά το μάθημα: Πότε χαρακτηρίζεται μία αθλητική κινητική δραστηριότητα «ως αναψυχής»; Πόσο διαδεδομένα είναι τα σπορ αναψυχής, και γενικότερα η έννοια του αθλητισμού αναψυχής στην Ελλάδα; Που λαμβάνουν χώρα τα σπορ αναψυχής; Προσφέρουν στην κοινωνία τα σπορ και οι δραστηριότητες αναψυχής; 38

Ερωτήσεις που πρέπει να απαντηθούν μετά το μάθημα: Ποιες ομάδες πολιτών συνήθως συμμετέχουν; Ποια είναι τα συγκεκριμένα εμπόδια συμμετοχής για τις υπόλοιπες ομάδες; Νομίζετε υπάρχει ελπίδα; Που οφείλονται οι διαφορές παροχής ευκαιριών για αθλητισμό αναψυχής μεταξύ Ελλάδος και άλλων κρατών; 39

Ασκήσεις Α1) Καταγράψτε όλες τις δραστηριότητες ‘αθλητισμού αναψυχής’ που έχετε κατά καιρούς παρατηρήσει ή γνωρίζετε ότι υλοποιούνται στον Ελλαδικό χώρο Α2) Προσπαθήστε τώρα να τις κατηγοριοποιήσετε και περιλάβετε ΟΛΕΣ αυτές σε ένα πίνακα. Ο πίνακας θα περιλαμβάνει κατηγορίες όπως: ο τύπος των δράσεων αναψυχής, η ηλικία συμμετεχόντων, η κατηγορία του φορέα υλοποίησης, και ότι άλλο εσείς νομίζετε σημαντικό. 40

Ασκήσεις Σε μία επιφάνεια Α3, να παραστήσετε με σχήματα (γεωμετρικά ή ζωγραφιστά, με χρώματα της επιλογής σας κλπ), την αλληλοσυσχέτιση μεταξύ των εννοιών: «αθλητισμός», «αθλητισμός αναψυχής», «κινητικές δραστηριότητες αναψυχής», «σπορ», «κινητική αναψυχή», «αθλητικές δραστηριότητες αναψυχής», «υπαίθριες δραστηριότητες αναψυχής», «ελεύθερος χρόνος», «αθλητικός τουρισμός»….Μπορείτε να προσθέσετε ακόμη και οποιεσδήποτε άλλες έννοιες ή λέξεις που θεωρείτε εσείς ότι θα ενίσχυαν, ή θα βοηθούσαν την προσπάθειά σας και το τελικό αποτέλεσμα. ΥΓ είναι σημαντικό για να κάνετε τον διαχωρισμό, να έχετε για κάθε ανωτέρω όρο, τον αντίστοιχο ορισμό. 41

Βιβλιογραφία Richard F. Mull et all (2005).Recreation Sport Management, Chapter 1, 2. Forth Edition, Human Kinetics, USA. Kathleen A. Cordes, Hilmi M. Ibrahim (2003) Applications in Recreation and Leisure. Chapter10. Third Editioin, Mc Graw Hill, Boston, USA. (2000). Repositioning leisure servicesJohn L. Crompton (2000). Repositioning leisure services Managing Leisure 5, 65–75 World Leisure and Recreation Association International Position Statement on Leisure Education and Community Development, Leisure Sciences, 25:97–100, 2003 Copyright C 2003 Taylor & Francis David Lose, FASLA, NRPA Chair (2003). Toward a Bright Future. Parks & Recreation, Jun2003, Vol. 38 Issue 6, p2, 1p.Item: