Το νέο ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο για τα στεγαστικά δάνεια και οι αλλαγές που θα επιφέρει στο ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο Μάρτιος 2016 Χριστίνα Λιβαδά Λέκτορας, Νομική Σχολή ΕΚΠΑ 1

Πίνακας περιεχομένων Α. Α. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ - Συνολική επισκόπηση Γ. Οι υιοθετηθείσες αρχές πολιτικής σε ό,τι αφορά την έκταση και τον βαθμό εναρμόνισης Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Ε. Αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής ΣΤ. Διαφήμιση Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Η. Περίοδος μελέτης / Δικαίωμα υπαναχώρησης Θ. Δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα 2

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 1. Ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ προμηθευτή και καταναλωτή 1.1 Η δικαιολογητική βάση της ρυθμιστικής παρέμβασης Ο καταναλωτής κατά μέσο όσο δεν είναι σε θέση να γνωρίζει: τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τις επιμέρους υπηρεσίες στεγαστικής πίστης, ώστε να είναι σε θέση να επιλέξει εκείνο το προϊόν που ταιριάζει περισσότερο με το προφίλ και τις ανάγκες του τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τις επιμέρους υπηρεσίες στεγαστικής πίστης, ώστε να είναι σε θέση να επιλέξει εκείνο το προϊόν που ταιριάζει περισσότερο με το προφίλ και τις ανάγκες του τις διαφοροποιήσεις κόστους ή άλλες μεταξύ των προϊόντων της ίδιας κατηγορίας τα οποία προσφέρονται στην αγορά, ώστε να μπορεί να συγκρίνει τις επιμέρους προσφορές, να προγραμματίζει την αποπληρωμή των υποχρεώσεών του και να επωφελείται του ανταγωνισμού προβαίνοντας στη συμφερότερη γι’ αυτόν επιλογή, τις διαφοροποιήσεις κόστους ή άλλες μεταξύ των προϊόντων της ίδιας κατηγορίας τα οποία προσφέρονται στην αγορά, ώστε να μπορεί να συγκρίνει τις επιμέρους προσφορές, να προγραμματίζει την αποπληρωμή των υποχρεώσεών του και να επωφελείται του ανταγωνισμού προβαίνοντας στη συμφερότερη γι’ αυτόν επιλογή, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη χορήγηση πίστωσης σε αυτόν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη χορήγηση πίστωσης σε αυτόν 3

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 1. Ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ προμηθευτή και καταναλωτή 1.1 Η δικαιολογητική βάση της ρυθμιστικής παρέμβασης έλλειψη κατά κανόνα τεχνογνωσίας του καταναλωτή σε σχέση με τον πιστωτικό φορέα σε ό,τι αφορά την ανωτέρω πληροφόρηση έλλειψη κατά κανόνα τεχνογνωσίας του καταναλωτή σε σχέση με τον πιστωτικό φορέα σε ό,τι αφορά την ανωτέρω πληροφόρηση έλλειψη εξοικείωσής του με αυτού του είδους τις συναλλαγές τις οποίες πραγματοποιεί αποσπασματικά κατά τη διάρκεια της ζωής του σε αντίθεση με τον προμηθευτή του, δηλαδή τον πιστωτικό φορέα, ο οποίος διενεργεί τις συναλλαγές αυτές σε συνεχή βάση έλλειψη εξοικείωσής του με αυτού του είδους τις συναλλαγές τις οποίες πραγματοποιεί αποσπασματικά κατά τη διάρκεια της ζωής του σε αντίθεση με τον προμηθευτή του, δηλαδή τον πιστωτικό φορέα, ο οποίος διενεργεί τις συναλλαγές αυτές σε συνεχή βάση 4

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 1. Ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ προμηθευτή και καταναλωτή 1.2 Τα μέσα υλοποίησης της ρυθμιστικής παρέμβασης καθιέρωση της υποχρέωσης του πιστωτικού φορέα για την παροχή πληροφόρησης στον καταναλωτή, προσδιορίζοντας αφενός μεν τον τρόπο με τον οποίο θα παρέχεται η εν λόγω πληροφόρηση, π.χ. εγγράφως ή όχι, σε τυποποιημένη ή εξατομικευμένη βάση, και αφετέρου το περιεχόμενό της ανάλογα με: καθιέρωση της υποχρέωσης του πιστωτικού φορέα για την παροχή πληροφόρησης στον καταναλωτή, προσδιορίζοντας αφενός μεν τον τρόπο με τον οποίο θα παρέχεται η εν λόγω πληροφόρηση, π.χ. εγγράφως ή όχι, σε τυποποιημένη ή εξατομικευμένη βάση, και αφετέρου το περιεχόμενό της ανάλογα με: το είδος της σύμβασης πίστωσης, εάν πρόκειται δηλαδή για κλασική ή μη σύμβαση πίστωσης, το είδος της σύμβασης πίστωσης, εάν πρόκειται δηλαδή για κλασική ή μη σύμβαση πίστωσης, το στάδιο κατά το οποίο παρέχεται η πληροφόρηση, δηλαδή προσυμβατικά, κατά τη σύναψη της σύμβασης και κατά τη διάρκεια αυτής, και το στάδιο κατά το οποίο παρέχεται η πληροφόρηση, δηλαδή προσυμβατικά, κατά τη σύναψη της σύμβασης και κατά τη διάρκεια αυτής, και το μέσο που χρησιμοποιείται για τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, δηλαδή ανάλογα με το εάν συνάπτεται εξ αποστάσεως ή όχι το μέσο που χρησιμοποιείται για τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, δηλαδή ανάλογα με το εάν συνάπτεται εξ αποστάσεως ή όχι 5

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 1. Ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ προμηθευτή και καταναλωτή 1.2 Τα μέσα υλοποίησης της ρυθμιστικής παρέμβασης απαγόρευση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, περιλαμβανομένης της διαφήμισης, οι οποίες οδηγούν ή ενδέχεται να οδηγήσουν τον καταναλωτή στη λήψη αποφάσεων που δεν θα ελάμβανε εάν διέθετε ορθή πληροφόρηση απαγόρευση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, περιλαμβανομένης της διαφήμισης, οι οποίες οδηγούν ή ενδέχεται να οδηγήσουν τον καταναλωτή στη λήψη αποφάσεων που δεν θα ελάμβανε εάν διέθετε ορθή πληροφόρηση Ειδικότερα, αυτό το οποίο επισημαίνεται είναι ότι παρά το γεγονός ότι τόσο η διαφήμιση όσο και η προώθηση των προϊόντων δεν αποσκοπούν στην πληροφόρηση, αλλά στην προσέλκυση του καταναλωτή και τη γνωριμία του με το προϊόν ή την υπηρεσία, είναι σαφές ότι ο καταναλωτής, λόγω της ασυμμετρίας πληροφόρησης που έχει σε σχέση με τον προμηθευτή, ενδέχεται να παραπλανηθεί ή να οδηγηθεί σε εσφαλμένες αποφάσεις που δεν θα ελάμβανε εφόσον διέθετε την ορθή στο στάδιο αυτό πληροφόρηση. Ειδικότερα, αυτό το οποίο επισημαίνεται είναι ότι παρά το γεγονός ότι τόσο η διαφήμιση όσο και η προώθηση των προϊόντων δεν αποσκοπούν στην πληροφόρηση, αλλά στην προσέλκυση του καταναλωτή και τη γνωριμία του με το προϊόν ή την υπηρεσία, είναι σαφές ότι ο καταναλωτής, λόγω της ασυμμετρίας πληροφόρησης που έχει σε σχέση με τον προμηθευτή, ενδέχεται να παραπλανηθεί ή να οδηγηθεί σε εσφαλμένες αποφάσεις που δεν θα ελάμβανε εφόσον διέθετε την ορθή στο στάδιο αυτό πληροφόρηση. 6

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 2. Μειωμένη διαπραγματευτική ικανότητα του καταναλωτή έναντι του προμηθευτή 2.1 Η δικαιολογητική βάση της ρυθμιστικής παρέμβασης η μειωμένη διαπραγματευτική ικανότητα αφορά όχι τόσο τις μεμονωμένες συμβάσεις, αλλά εκείνες, που δεν αποτελούν αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης και στις οποίες χρησιμοποιούνται Γενικοί Όροι Συναλλαγών (εφεξής ΓΟΣ), δηλαδή συμβατικοί όροι, οι οποίοι καθορίζονται εκ των προτέρων κατά τρόπο γενικό και ενιαίο για να αποτελέσουν ομοιόμορφο περιεχόμενο απροσδιόριστου αριθμού μελλοντικών συμβάσεων η μειωμένη διαπραγματευτική ικανότητα αφορά όχι τόσο τις μεμονωμένες συμβάσεις, αλλά εκείνες, που δεν αποτελούν αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης και στις οποίες χρησιμοποιούνται Γενικοί Όροι Συναλλαγών (εφεξής ΓΟΣ), δηλαδή συμβατικοί όροι, οι οποίοι καθορίζονται εκ των προτέρων κατά τρόπο γενικό και ενιαίο για να αποτελέσουν ομοιόμορφο περιεχόμενο απροσδιόριστου αριθμού μελλοντικών συμβάσεων η ανάγκη ορθολογικής οργάνωσης του πιστωτικού φορέα καθιστά απολύτως αναγκαία τη χρήση ΓΟΣ, προκειμένου να είναι σε θέση να προγραμματίζει τις υπηρεσίες που θα παρέχει, να μειώνει το χρόνο και τη δυσκολία των διαπραγματεύσεων, να ελέγχει τους όρους με τους οποίους χορηγούνται οι πιστώσεις σε όλο το δίκτυό του και να διασφαλίζει ίση μεταχείριση όλων των καταναλωτών της ίδιας κατηγορίας. Η προσέγγιση αυτή λειτουργεί και προς όφελος του καταναλωτή ιδίως στο βαθμό που μέσω των ΓΟΣ προάγεται η προβλεψιμότητα, η ταχύτητα και η ασφάλεια στις συναλλαγές, ενώ, ταυτόχρονα, διασφαλίζεται χαμηλότερο κόστος η ανάγκη ορθολογικής οργάνωσης του πιστωτικού φορέα καθιστά απολύτως αναγκαία τη χρήση ΓΟΣ, προκειμένου να είναι σε θέση να προγραμματίζει τις υπηρεσίες που θα παρέχει, να μειώνει το χρόνο και τη δυσκολία των διαπραγματεύσεων, να ελέγχει τους όρους με τους οποίους χορηγούνται οι πιστώσεις σε όλο το δίκτυό του και να διασφαλίζει ίση μεταχείριση όλων των καταναλωτών της ίδιας κατηγορίας. Η προσέγγιση αυτή λειτουργεί και προς όφελος του καταναλωτή ιδίως στο βαθμό που μέσω των ΓΟΣ προάγεται η προβλεψιμότητα, η ταχύτητα και η ασφάλεια στις συναλλαγές, ενώ, ταυτόχρονα, διασφαλίζεται χαμηλότερο κόστος 7

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 2. Μειωμένη διαπραγματευτική ικανότητα του καταναλωτή έναντι του προμηθευτή 2.1 Η δικαιολογητική βάση της ρυθμιστικής παρέμβασης Ωστόσο: η αδυναμία υπό τις συνθήκες αυτές (συγ)καθορισμού του περιεχομένου της σύμβασης από τα δύο μέρη και διαπραγμάτευσης των όρων οι οποίοι θα διέπουν τη μεταξύ τους σύμβαση, η αδυναμία υπό τις συνθήκες αυτές (συγ)καθορισμού του περιεχομένου της σύμβασης από τα δύο μέρη και διαπραγμάτευσης των όρων οι οποίοι θα διέπουν τη μεταξύ τους σύμβαση, γίνεται δεκτό ότι ενδέχεται να δημιουργεί καθεστώς συμβατικής ανισορροπίας μεταξύ καταναλωτή και προμηθευτή, η οποία πρέπει να αποκατασταθεί με γνώμονα την προστασία καταρχήν του καταναλωτή ως πιο αδύναμου μέρους ιδίως από καταχρηστικούς όρους στις συμβάσεις που συνάπτει και το περιεχόμενο των οποίων δεν μπορεί να επηρεάσει γίνεται δεκτό ότι ενδέχεται να δημιουργεί καθεστώς συμβατικής ανισορροπίας μεταξύ καταναλωτή και προμηθευτή, η οποία πρέπει να αποκατασταθεί με γνώμονα την προστασία καταρχήν του καταναλωτή ως πιο αδύναμου μέρους ιδίως από καταχρηστικούς όρους στις συμβάσεις που συνάπτει και το περιεχόμενο των οποίων δεν μπορεί να επηρεάσει 8

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 2. Μειωμένη διαπραγματευτική ικανότητα του καταναλωτή έναντι του προμηθευτή 2.2 Τα μέσα υλοποίησης της ρυθμιστικής παρέμβασης απαγόρευση των καταχρηστικών Γενικών Όρων Συναλλαγών (ΓΟΣ): καθιέρωση διατάξεων για τη δυνατότητα ελέγχου της ενδεχόμενης καταχρηστικότητας των ΓΟΣ, ώστε οι όροι που διαταράσσουν σημαντικά τη συμβατική ισορροπία να κηρύσσονται καταχρηστικοί και, συνεπώς άκυροι. Καθορίζεται επίσης το περιεχόμενο ρητρών που, εφόσον έχουν τον ως άνω σκοπό ή αποτέλεσμα, θεωρούνται καταχρηστικές απαγόρευση των καταχρηστικών Γενικών Όρων Συναλλαγών (ΓΟΣ): καθιέρωση διατάξεων για τη δυνατότητα ελέγχου της ενδεχόμενης καταχρηστικότητας των ΓΟΣ, ώστε οι όροι που διαταράσσουν σημαντικά τη συμβατική ισορροπία να κηρύσσονται καταχρηστικοί και, συνεπώς άκυροι. Καθορίζεται επίσης το περιεχόμενο ρητρών που, εφόσον έχουν τον ως άνω σκοπό ή αποτέλεσμα, θεωρούνται καταχρηστικές κατοχύρωση κρίσιμων για τη λειτουργία της συναλλακτικής σχέσης δικαιωμάτων του καταναλωτή (ενδεικτικά, δικαίωμα υπαναχώρησης και δικαίωμα πρόωρης αποπληρωμής της πίστωσης) κατοχύρωση κρίσιμων για τη λειτουργία της συναλλακτικής σχέσης δικαιωμάτων του καταναλωτή (ενδεικτικά, δικαίωμα υπαναχώρησης και δικαίωμα πρόωρης αποπληρωμής της πίστωσης) διευκόλυνση της επίλυσης των διαφορών (ένδικη και εξώδικη) διευκόλυνση της επίλυσης των διαφορών (ένδικη και εξώδικη) 9

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 3. Πρόληψη της υπερχρέωσης 3.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις η υπερχρέωση είναι το αποτέλεσμα του δανεισμού ενός προσώπου πάνω από τις δυνατότητές του ή η κατάσταση στην οποία ο καταναλωτής δεν διαθέτει επαρκή κεφάλαια για να καλύψει τις υποχρεώσεις και τα χρέη του η υπερχρέωση είναι το αποτέλεσμα του δανεισμού ενός προσώπου πάνω από τις δυνατότητές του ή η κατάσταση στην οποία ο καταναλωτής δεν διαθέτει επαρκή κεφάλαια για να καλύψει τις υποχρεώσεις και τα χρέη του ωστόσο, δεν υπάρχει μονοσήμαντη απάντηση ιδίως σε σχέση με τον προσδιορισμό της έννοιας της αδυναμίας και των διαθέσιμων εισοδημάτων του καταναλωτή (ειδικότερα, δεν είναι σαφές εάν απαιτείται πραγματική αδυναμία αποπληρωμής ή αρκεί η αντιμετώπιση του χρέους να είναι δυσβάσταχτη για τον καταναλωτή, πότε θεωρείται ότι επέρχεται αδυναμία αποπληρωμής και με βάση ποια κριτήρια υπολογίζεται (με βάση τη συνολική περιουσία του προσώπου ή τα καθαρά εισοδήματά του) ωστόσο, δεν υπάρχει μονοσήμαντη απάντηση ιδίως σε σχέση με τον προσδιορισμό της έννοιας της αδυναμίας και των διαθέσιμων εισοδημάτων του καταναλωτή (ειδικότερα, δεν είναι σαφές εάν απαιτείται πραγματική αδυναμία αποπληρωμής ή αρκεί η αντιμετώπιση του χρέους να είναι δυσβάσταχτη για τον καταναλωτή, πότε θεωρείται ότι επέρχεται αδυναμία αποπληρωμής και με βάση ποια κριτήρια υπολογίζεται (με βάση τη συνολική περιουσία του προσώπου ή τα καθαρά εισοδήματά του) 10

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 3. Πρόληψη της υπερχρέωσης 3.2 Η δικαιολογητική βάση της ρυθμιστικής παρέμβασης Η αυξανόμενη τα τελευταία χρόνια τάση υπερχρέωσης των νοικοκυριών αποδίδεται ιδίως: στην παρατηρούμενη πολλαπλή χρέωση ορισμένων νοικοκυριών, στην παρατηρούμενη πολλαπλή χρέωση ορισμένων νοικοκυριών, στην αδυναμία σε ορισμένες περιπτώσεις του καταναλωτή να αξιολογήσει αντικειμενικά και ορθολογικά τις οικονομικές δυνατότητές του, αλλά και στην αδυναμία σε ορισμένες περιπτώσεις του καταναλωτή να αξιολογήσει αντικειμενικά και ορθολογικά τις οικονομικές δυνατότητές του, αλλά και σε αιφνίδια γεγονότα που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις για τον καταναλωτή, όπως για παράδειγμα μια σοβαρή ασθένεια ή η απώλεια εργασίας σε αιφνίδια γεγονότα που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις για τον καταναλωτή, όπως για παράδειγμα μια σοβαρή ασθένεια ή η απώλεια εργασίας Αν και δεν είναι μετρήσιμα, τα κοινωνικοοικονομικοπολιτικά αποτελέσματα του υπερδανεισμού είναι αισθητά όχι μόνο για τον ίδιο τον καταναλωτή, αλλά και για την οικογένεια και το στενό του περιβάλλον, για το κράτος, το οποίο συχνά καλείται να καλύψει ανάγκες κοινωνικής κάλυψης και να χορηγήσει επιδόματα, αλλά και για τους πιστωτικούς φορείς 11

A. A. Δικαιολογητικές βάσεις της ρυθμιστικής παρέμβασης για τη διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων του καταναλωτή 3. Πρόληψη της υπερχρέωσης 3.3 Τα μέσα υλοποίησης της ρυθμιστικής παρέμβασης στα άμεσα μέτρα που λαμβάνονται προληπτικά κατά του υπερδανεισμού εντάσσεται ιδίως η καθιέρωση της αρχής του υπεύθυνου δανεισμού ή της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή, βάσει της οποίας ο πιστωτικός φορέας οφείλει να επιβεβαιώνει ότι ο καταναλωτής θα είναι σε θέση να αποπληρώσει την πίστωση, η οποία του χορηγείται στα άμεσα μέτρα που λαμβάνονται προληπτικά κατά του υπερδανεισμού εντάσσεται ιδίως η καθιέρωση της αρχής του υπεύθυνου δανεισμού ή της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή, βάσει της οποίας ο πιστωτικός φορέας οφείλει να επιβεβαιώνει ότι ο καταναλωτής θα είναι σε θέση να αποπληρώσει την πίστωση, η οποία του χορηγείται η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή αποτελεί τραπεζική πρακτική, για την υλοποίηση της οποίας έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα προηγμένες μεθοδολογίες. Ωστόσο, με την καθιέρωση της υποχρέωσης αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή, θεσπίζεται νομοθετικά αυτοτελής κανόνας, η παραβίαση του οποίου επιφέρει και τις προβλεπόμενες συνέπειες. η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή αποτελεί τραπεζική πρακτική, για την υλοποίηση της οποίας έχουν αναπτυχθεί ιδιαίτερα προηγμένες μεθοδολογίες. Ωστόσο, με την καθιέρωση της υποχρέωσης αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή, θεσπίζεται νομοθετικά αυτοτελής κανόνας, η παραβίαση του οποίου επιφέρει και τις προβλεπόμενες συνέπειες. 12

Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Κύριοι άξονες – Ομοιότητες με την Οδηγία 2008/48/ΕΚ για την καταναλωτική πίστη: 1. Έμφαση στην παροχή ιδιαίτερα διεξοδικής πληροφόρησης στον καταναλωτή: πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, με την καθιέρωση υποχρέωσης παροχής τυποποιημένης πληροφόρησης, και κατά τη διάρκεια της σύμβασης πίστωσης Στο πλαίσιο της παροχής πληροφόρησης, προβλέπεται επίσης η υποχρέωση παροχής επαρκών εξηγήσεων στον καταναλωτή, ώστε να μπορεί να αξιολογήσει εάν η προτεινόμενη σύμβαση πίστωσης προσαρμόζεται στις ανάγκες και την οικονομική του κατάσταση 13

Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Κύριοι Άξονες – Ομοιότητες με την Οδηγία 2008/48/ΕΚ για την καταναλωτική πίστη: 2. Τρόπος υπολογισμού του Συνολικού Ετήσιου Πραγματικού Επιτοκίου 3. Κατοχύρωση των ακόλουθων συναλλακτικών δικαιωμάτων του καταναλωτή: δικαίωμα υπαναχώρησης του καταναλωτή ή περίοδος μελέτης για τον καταναλωτή, δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης της πίστωσης και δικαίωμα, υπό προϋποθέσεις, αποζημίωσης του πιστωτικού φορέα, 14

Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Κύριοι Άξονες – Ομοιότητες με την Οδηγία 2008/48/ΕΚ για την καταναλωτική πίστη: 4. Καθιέρωση της αρχής του «υπεύθυνου δανεισμού» Ειδικότερα, υποχρέωση αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, βάσει επαρκών στοιχείων που λαμβάνονται κατά περίπτωση από τον καταναλωτή, και κατόπιν έρευνας στην κατάλληλη βάση δεδομένων Ωστόσο, το περιεχόμενο της καθιερούμενης υποχρέωσης διαφοροποιείται σε σχέση με τα όσα ισχύουν για την καταναλωτική πίστη 15

Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Κύριοι Άξονες – Νέα στοιχεία σε σχέση με την Οδηγία 2008/48/ΕΚ για την καταναλωτική πίστη: 1. Καθιέρωση της υποχρέωσης προώθησης της χρηματοοικονομικής διαπαιδαγώγησης των καταναλωτών (άρθρο 6) 1. Τα κράτη μέλη προωθούν μέτρα που στηρίζουν την εκπαίδευση των καταναλωτών σε ό,τι αφορά τον υπεύθυνο δανεισμό και τη διαχείριση χρέους, ιδίως σχετικά με τις συμβάσεις ενυπόθηκης πίστωσης. Πληροφορίες σχετικά με την καθοδήγηση που μπορούν να παράσχουν στους καταναλωτές οι οργανώσεις των καταναλωτών και οι εθνικές αρχές είναι επίσης απαραίτητες. 2. Η Επιτροπή δημοσιεύει αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής διαπαιδαγώγησης που είναι διαθέσιμη στους καταναλωτές στα κράτη μέλη και προσδιορίζει παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν περαιτέρω ώστε να βελτιωθεί η χρηματοοικονομική αντίληψη των καταναλωτών. 16

Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Κύριοι Άξονες – Νέα στοιχεία σε σχέση με την Οδηγία 2008/48/ΕΚ για την καταναλωτική πίστη: 2. Καθιέρωση υποχρεώσεων δεοντολογίας (άρθρο 7) 3. Καθιέρωση υποχρεώσεων γνώσεων και επάρκειας για το προσωπικό των πιστωτικών φορέων και των μεσιτών πιστώσεων (άρθρο 9) 4. Καθιέρωση κανόνων για τις πρακτικές δέσμευσης και ομαδοποίησης (άρθρο 12) 5. Καθιέρωση κανόνων για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών (άρθρο 22) 6. Ρυθμίσεις για τα δάνεια σε ξένο νόμισμα (άρθρο 23) 17

Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Β. Η Οδηγία 2014/17/ΕΕ – Συνολική επισκόπηση Κύριοι Άξονες – Νέα στοιχεία σε σχέση με την Οδηγία 2008/48/ΕΚ για την καταναλωτική πίστη: 7. Αποτίμηση της αξίας του ακινήτου (άρθρο 19) 8. Διαβίβαση και επαλήθευση των πληροφοριών που παρέχει ο καταναλωτής (άρθρο 20) 9. Καθιέρωση κανόνων για τους τόκους υπερημερίας και τις κατασχέσεις (άρθρο 28) 10. Καθιέρωση κανόνων αδειοδότησης, διαβατηρίου και εποπτείας των μεσιτών πιστώσεων (άρθρα 29-35) 18

Γ. Οι υιοθετηθείσες αρχές πολιτικής σε ό,τι αφορά την έκταση και τον βαθμό εναρμόνισης Γ. Οι υιοθετηθείσες αρχές πολιτικής σε ό,τι αφορά την έκταση και τον βαθμό εναρμόνισης μερική εναρμόνιση, δηλαδή εναρμόνιση ορισμένων μόνο πτυχών των διατάξεων που διέπουν τις συμβάσεις πίστωσης με τους καταναλωτές, και Ο γενικός κανόνας είναι η ελάχιστη εναρμόνιση (ορίζεται δηλαδή ότι τα κράτη μέλη μπορούν να διατηρούν ή να θεσπίζουν πιο αυστηρές διατάξεις προκειμένου να προστατεύσουν τους καταναλωτές, με την προϋπόθεση ότι οι διατάξεις αυτές είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης) Εξαιρέσεις: (α) Οι κανόνες που αφορούν το ESIS (β) Οι κανόνες που αφορούν το ΣΕΠΕ 19

Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Για τους σκοπούς της Οδηγίας: ως «καταναλωτής» νοείται: ως «καταναλωτής» νοείται: κάθε φυσικό πρόσωπο κάθε φυσικό πρόσωπο το οποίο, για σκοπούς των συναλλαγών που εμπίπτουν στον παρόντα νόμο, ενεργεί εκτός της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής δραστηριότητάς του το οποίο, για σκοπούς των συναλλαγών που εμπίπτουν στον παρόντα νόμο, ενεργεί εκτός της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής δραστηριότητάς του 20

Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Για τους σκοπούς της Οδηγίας: ως «πιστωτικός φορέας» νοείται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που χορηγεί ή υπόσχεται να χορηγήσει πίστωση στο πλαίσιο της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής του δραστηριότητας ως «πιστωτικός φορέας» νοείται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που χορηγεί ή υπόσχεται να χορηγήσει πίστωση στο πλαίσιο της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής του δραστηριότητας Συνεπώς, στον ορισμό του πιστωτικού φορέα υπάγονται: εκτός από τα πρόσωπα που εκ του νόμου χορηγούν κατ’ επάγγελμα πιστώσεις στη Δημοκρατία (ιδίως πιστωτικά ιδρύματα και εταιρίες παροχής πιστώσεων), και εκτός από τα πρόσωπα που εκ του νόμου χορηγούν κατ’ επάγγελμα πιστώσεις στη Δημοκρατία (ιδίως πιστωτικά ιδρύματα και εταιρίες παροχής πιστώσεων), και οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο χορηγεί ή υπόσχεται τη χορήγηση πίστωσης με τη μορφή προθεσμίας πληρωμής ή άλλης παρόμοιας χρηματοδοτικής διευκόλυνσης κατά την πώληση προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών σε καταναλωτές οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο χορηγεί ή υπόσχεται τη χορήγηση πίστωσης με τη μορφή προθεσμίας πληρωμής ή άλλης παρόμοιας χρηματοδοτικής διευκόλυνσης κατά την πώληση προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών σε καταναλωτές 21

Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Για τους σκοπούς της Οδηγίας: ως «μεσίτης πιστώσεων» νοείται: ως «μεσίτης πιστώσεων» νοείται: φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο δεν ενεργεί ως πιστωτικός φορέας ή συμβολαιογράφος, φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο δεν ενεργεί ως πιστωτικός φορέας ή συμβολαιογράφος, το οποίο δεν παρουσιάζει απλώς άμεσα ή έμμεσα στον καταναλωτή έναν πιστωτικό φορέα ή μεσίτη πιστώσεων, και το οποίο δεν παρουσιάζει απλώς άμεσα ή έμμεσα στον καταναλωτή έναν πιστωτικό φορέα ή μεσίτη πιστώσεων, και το οποίο, στο πλαίσιο της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής του δραστηριότητας, το οποίο, στο πλαίσιο της εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής του δραστηριότητας, έναντι αμοιβής, η οποία μπορεί να είναι χρηματική ή να έχει οποιαδήποτε άλλη συμφωνηθείσα μορφή οικονομικού ανταλλάγματος: έναντι αμοιβής, η οποία μπορεί να είναι χρηματική ή να έχει οποιαδήποτε άλλη συμφωνηθείσα μορφή οικονομικού ανταλλάγματος: i) προτείνει ή προσφέρει συμβάσεις πίστωσης στους καταναλωτές, ή ii) βοηθά τους καταναλωτές για τη σύναψη συμβάσεων πίστωσης αναλαμβάνοντας προπαρασκευαστικές εργασίες ή άλλες προσυμβατικές διοικητικές διαδικασίες για τη σύναψη συμβάσεων πίστωσης διαφορετικές από αυτές του σημείου i), ή iii) συνάπτει συμβάσεις πίστωσης με τους καταναλωτές εξ ονόματος του πιστωτικού φορέα 22

Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Δ. Προσωπικό πεδίο εφαρμογής Για τους σκοπούς της Οδηγίας (νέο): ως «συνδεδεμένος μεσίτης πιστώσεων» νοείται: ως «συνδεδεμένος μεσίτης πιστώσεων» νοείται: κάθε μεσίτης πιστώσεων που ενεργεί εξ ονόματος και υπό την πλήρη και άνευ όρων ευθύνη: (α) ενός μόνον πιστωτικού φορέα, (β) ενός μόνον ομίλου, ή (γ) ενός αριθμού πιστωτικών φορέων ή ομίλων που δεν αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς. ως «εντεταλμένος αντιπρόσωπος» νοείται: φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ασκεί τις δραστηριότητες των μεσιτών πιστώσεων και το οποίο ενεργεί εξ ονόματος και υπό την πλήρη και άνευ όρων ευθύνη ενός μόνον μεσίτη πιστώσεων. ως «εντεταλμένος αντιπρόσωπος» νοείται: φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ασκεί τις δραστηριότητες των μεσιτών πιστώσεων και το οποίο ενεργεί εξ ονόματος και υπό την πλήρη και άνευ όρων ευθύνη ενός μόνον μεσίτη πιστώσεων. 23

Ε. Αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής Ε. Αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής Για τους σκοπούς της Οδηγίας: ως «σύμβαση πίστωσης»: νοείται κάθε σύμβαση δυνάμει της οποίας πιστωτικός φορέας χορηγεί ή υπόσχεται να χορηγήσει σε καταναλωτή πίστωση με τη μορφή: ως «σύμβαση πίστωσης»: νοείται κάθε σύμβαση δυνάμει της οποίας πιστωτικός φορέας χορηγεί ή υπόσχεται να χορηγήσει σε καταναλωτή πίστωση με τη μορφή: προθεσμιακής καταβολής, προθεσμιακής καταβολής, δανείου, ή δανείου, ή οποιασδήποτε άλλης παρόμοιας χρηματοδοτικής διευκόλυνσης οποιασδήποτε άλλης παρόμοιας χρηματοδοτικής διευκόλυνσης Οι κανόνες της Οδηγίας εφαρμόζονται σε:  συμβάσεις πίστωσης που εξασφαλίζονται είτε με υποθήκη είτε με άλλη παρόμοια εγγύηση, που χρησιμοποιείται γενικά σε κράτος μέλος για ακίνητα που προορίζονται για κατοικία, ή που εξασφαλίζονται βάσει δικαιώματος σχετιζομένου με ακίνητα που προορίζονται για κατοικία, και  σε συμβάσεις πίστωσης σκοπός των οποίων είναι η απόκτηση ή η διατήρηση δικαιωμάτων κυριότητας επί εγγείου ιδιοκτησίας ή επί υπάρχοντος ή υπό κατασκευή κτιρίου.  Εξαιρέσεις 24

ΣΤ. Διαφήμιση ΣΤ. Διαφήμιση Νέο: Οι διαφημίσεις για στεγαστικά δάνεια πρέπει να είναι θεμιτές, σαφείς και μη παραπλανητικές. Ισχύς της Οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές Νέο: Οι διαφημίσεις για στεγαστικά δάνεια πρέπει να είναι θεμιτές, σαφείς και μη παραπλανητικές. Ισχύς της Οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές Απαγόρευση διατυπώσεων που ενδέχεται να δημιουργήσουν ψευδείς προσδοκίες στον καταναλωτή σε σχέση με τη διαθεσιμότητα ή το κόστος της πίστωσης Απαγόρευση διατυπώσεων που ενδέχεται να δημιουργήσουν ψευδείς προσδοκίες στον καταναλωτή σε σχέση με τη διαθεσιμότητα ή το κόστος της πίστωσης Κάθε διαφήμιση για σύμβαση πίστωσης που αναφέρει συγκεκριμένο επιτόκιο ή οποιοδήποτε άλλο αριθμητικό στοιχείο που αφορά το κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή, θα πρέπει να περιλαμβάνει τα τυποποιημένα στοιχεία πληροφόρησης που προβλέπονται στο ίδιο άρθρο. Κάθε διαφήμιση για σύμβαση πίστωσης που αναφέρει συγκεκριμένο επιτόκιο ή οποιοδήποτε άλλο αριθμητικό στοιχείο που αφορά το κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή, θα πρέπει να περιλαμβάνει τα τυποποιημένα στοιχεία πληροφόρησης που προβλέπονται στο ίδιο άρθρο. Η πληροφόρηση αυτή θα πρέπει να παρέχεται: Η πληροφόρηση αυτή θα πρέπει να παρέχεται: τυποποιημένα, και τυποποιημένα, και με σαφή, συνοπτικό και εμφανή τρόπο με σαφή, συνοπτικό και εμφανή τρόπο 25

ΣΤ. Διαφήμιση ΣΤ. Διαφήμιση Η πληροφόρηση που πρέπει να παρέχεται, σε περίπτωση που η διαφήμιση αναφέρεται σε ένα ή περισσότερα στοιχεία κόστους της πίστωσης αφορά τα εξής: (i) την ταυτότητα του πιστωτικού φορέα ή, κατά περίπτωση, του μεσίτη πιστώσεων ή του εντεταλμένου αντιπροσώπου, (ii) ανάλογα με την περίπτωση, ότι η σύμβαση πίστωσης θα εξασφαλιστεί είτε με υποθήκη είτε βάσει δικαιώματος σχετιζόμενου με ακίνητα που προορίζονται για κατοικία, (iii) το χρεωστικό επιτόκιο (σταθερό ή μεταβλητό ή αμφότερα) και πληροφορίες για τυχόν εφαρμοζόμενες επιβαρύνσεις που περιλαμβάνονται στο συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή, (iv) το συνολικό ποσό της πίστωσης, 26

ΣΤ. Διαφήμιση ΣΤ. Διαφήμιση Η πληροφόρηση που πρέπει να παρέχεται, σε περίπτωση που η διαφήμιση αναφέρεται σε ένα ή περισσότερα στοιχεία κόστους της πίστωσης αφορά τα εξής: (v) το ΣΕΠΕ που αναφέρεται στη διαφήμιση με τουλάχιστον τον ίδιο ευδιάκριτο τρόπο όπως και οποιοδήποτε επιτόκιο, (vi) κατά περίπτωση, τη διάρκεια της σύμβασης πίστωσης, (vii) κατά περίπτωση, το ποσό των δόσεων, (viii) κατά περίπτωση, το συνολικό ποσό που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής, (ix) κατά περίπτωση, τον αριθμό των δόσεων, (x) κατά περίπτωση, μια προειδοποίηση σχετικά με το γεγονός ότι πιθανές διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας θα μπορούσαν να επηρεάσουν το ποσό που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής 27

Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Η παρεχόμενη πληροφόρηση διαφοροποιείται ανάλογα με: το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η συναλλαγή, εάν αφορά δηλαδή το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η συναλλαγή, εάν αφορά δηλαδή (α) το προσυμβατικό στάδιο, (β) το στάδιο της σύναψης της σύμβασης πίστωσης, ή (γ) το στάδιο μετά την κατάρτισή της, και ανάλογα με το είδος της σύμβασης πίστωσης, εάν αφορά δηλαδή ανάλογα με το είδος της σύμβασης πίστωσης, εάν αφορά δηλαδή (α) συμβάσεις πίστωσης στην «κλασική» τους μορφή, και (α) συμβάσεις πίστωσης στην «κλασική» τους μορφή, και (β) συμβάσεις πίστωσης που παρέχουν δικαίωμα υπερανάληψης, καθώς και ορισμένες άλλες περιπτώσεις συμβάσεων πίστωσης με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. 28

Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Διάκριση σε ό,τι αφορά την προσυμβατική πληροφόρηση σε: γενικές πληροφορίες, και γενικές πληροφορίες, και εξατομικευμένες πληροφορίες εξατομικευμένες πληροφορίες Όλη η προβλεπόμενη βάσει της Οδηγίας πληροφόρηση παρέχεται δωρεάν 29

Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Γενικές πληροφορίες Υποχρέωση των πιστωτικών φορέων, και, κατά περίπτωση, των μεσιτών πιστώσεων και των εντεταλμένων αντιπροσώπων ή των συνδεδεμένων μεσιτών πιστώσεων να διασφαλίζουν ότι:   σαφείς και κατανοητές γενικές πληροφορίες για τις συμβάσεις πίστωσης   διατίθενται, ανά πάσα στιγμή,   εγγράφως ή σε άλλο σταθερό μέσο ή σε ηλεκτρονική μορφή. Περιεχόμενο των γενικών πληροφοριών Διεξοδική ρύθμιση 30

Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Ζ. Προσυμβατική πληροφόρηση Εξατομικευμένες πληροφορίες Η πληροφόρηση που πρέπει να παρέχεται στον καταναλωτή σύμφωνα με το ESIS περιλαμβάνει με τη σειρά που προβλέπεται σχετικά τις ακόλουθες τέσσερις διακριτές θεματικές: Η πληροφόρηση που πρέπει να παρέχεται στον καταναλωτή σύμφωνα με το ESIS περιλαμβάνει με τη σειρά που προβλέπεται σχετικά τις ακόλουθες τέσσερις διακριτές θεματικές: πληροφόρηση για τα στοιχεία ταυτότητας και επικοινωνίας του πιστωτικού φορέα και του μεσίτη πιστώσεων, πληροφόρηση για τα στοιχεία ταυτότητας και επικοινωνίας του πιστωτικού φορέα και του μεσίτη πιστώσεων, πληροφόρηση για τα βασικά χαρακτηριστικά της πίστωσης, πληροφόρηση για τα βασικά χαρακτηριστικά της πίστωσης, πληροφόρηση για το κόστος της πίστωσης, πληροφόρηση για το κόστος της πίστωσης, πληροφόρηση για τα δικαιώματα του καταναλωτή στο πλαίσιο της σύμβασης πίστωσης, πληροφόρηση για τα δικαιώματα του καταναλωτή στο πλαίσιο της σύμβασης πίστωσης, πληροφόρηση για τις καταγγελίες, πληροφόρηση για τις καταγγελίες, πληροφόρηση για την αθέτηση δεσμεύσεων, και πληροφόρηση για την αθέτηση δεσμεύσεων, και πληροφόρηση για την εποπτική αρχή. πληροφόρηση για την εποπτική αρχή. 31

Η. Περίοδος μελέτης / Δικαίωμα υπαναχώρησης Η. Περίοδος μελέτης / Δικαίωμα υπαναχώρησης Εναλλακτικά (ή συνδυαστικά) παρέχεται στον καταναλωτή: περίοδος μελέτης (υπό α), ή/και περίοδος μελέτης (υπό α), ή/και περίοδος για την άσκηση δικαιώματος υπαναχώρησης (υπό β) περίοδος για την άσκηση δικαιώματος υπαναχώρησης (υπό β) (α) Περίοδος μελέτης Παρέχεται στον καταναλωτή χρονική περίοδος τουλάχιστον 7 ημερών πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης στη διάρκεια της οποίας ο καταναλωτής έχει αρκετό χρόνο να συγκρίνει τις προσφορές, να εκτιμήσει τις συνέπειές τους και να λάβει τεκμηριωμένη απόφαση. Όταν ένα κράτος μέλος ορίζει περίοδο μελέτης: α) η προσφορά είναι δεσμευτική για τον πιστωτικό φορέα για όσο διαρκεί η περίοδος μελέτης, και β) ο καταναλωτής έχει τη δυνατότητα να δεχθεί την προσφορά οποιαδήποτε στιγμή στη διάρκεια της περιόδου μελέτης. Διακριτική ευχέρεια: οι καταναλωτές δεν μπορούν να δεχτούν την προσφορά για περίοδο που δεν υπερβαίνει τις πρώτες 10 ημέρες της περιόδου μελέτης. 32

Η. Περίοδος μελέτης / Δικαίωμα υπαναχώρησης Η. Περίοδος μελέτης / Δικαίωμα υπαναχώρησης (β) Δικαίωμα υπαναχώρησης Παρέχεται στον καταναλωτή χρονική περίοδος τουλάχιστον επτά ημερών μετά τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης στη διάρκεια της οποίας ο καταναλωτής έχει αρκετό χρόνο να συγκρίνει τις προσφορές, να εκτιμήσει τις συνέπειές τους και να λάβει τεκμηριωμένη απόφαση.  Όταν υφίσταται δικαίωμα υπαναχώρησης ο πιστωτικός φορέας ή, κατά περίπτωση ο μεσίτης πιστώσεων ή ο εντεταλμένος αντιπρόσωπος προσφέρεται να παράσχει στον καταναλωτή αντίγραφο του σχεδίου σύμβασης πίστωσης κατά τον χρόνο υποβολής της δεσμευτικής προσφοράς  Όταν δεν υφίσταται δικαίωμα υπαναχώρησης ο πιστωτικός φορέας ή, κατά περίπτωση ο μεσίτης πιστώσεων ή ο εντεταλμένος αντιπρόσωπος παρέχει στον καταναλωτή αντίγραφο του σχεδίου σύμβασης πίστωσης κατά τον χρόνο υποβολής της δεσμευτικής προσφοράς 33

Θ. Δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης Θ. Δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης Ο καταναλωτής δικαιούται ανά πάσα στιγμή να εκπληρώσει το σύνολο ή μέρος των υποχρεώσεών του που απορρέουν από σύμβαση πίστωσης πριν από τη λήξη της Σε περίπτωση άσκησης του δικαιώματος πρόωρης εξόφλησης, ο καταναλωτής δικαιούται μείωση του συνολικού κόστους της πίστωσης, η οποία συνίσταται στους τόκους και τις επιβαρύνσεις για το εναπομένον διάστημα της σύμβασης Συνεπώς, ο καταναλωτής απαλλάσσεται σε σχέση με το συνολικό κόστος της πίστωσης από την πληρωμή των τόκων και των επιβαρύνσεων που αναλογούν στο διάστημα που μεσολαβεί από τη στιγμή της άσκησης του δικαιώματός του μέχρι την αρχικά συμφωνηθείσα ημερομηνία λήξης της σύμβασης πίστωσης 34

Θ. Δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης Θ. Δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης Όταν ένας καταναλωτής ζητεί να ασκήσει το δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης, μετά την παραλαβή του σχετικού αιτήματος ο πιστωτικός φορέας παρέχει χωρίς καθυστέρηση στον καταναλωτή, εγγράφως ή επί άλλου σταθερού μέσου, τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την εξέταση της επιλογής αυτής Οι πληροφορίες αυτές προσδιορίζουν τουλάχιστον ποσοτικά τις συνέπειες που θα έχει για τον καταναλωτή η εκπλήρωση των υποχρεώσεών του πριν από τη λήξη της σύμβασης και αναφέρουν σαφώς ενδεχόμενες παραδοχές που χρησιμοποιούνται. Οι παραδοχές που χρησιμοποιούνται είναι λογικές και αιτιολογημένες. Σε περίπτωση που η πρόωρη αποπληρωμή πραγματοποιείται εντός χρονικού διαστήματος για το οποίο το χρεωστικό επιτόκιο είναι σταθερό, τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν ότι η άσκηση του δικαιώματος εξαρτάται από την ύπαρξη νόμιμου συμφέροντος από πλευράς καταναλωτή 35

Θ. Δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης Θ. Δικαίωμα πρόωρης εξόφλησης Διακριτικές ευχέρειες: η άσκηση του δικαιώματος πρόωρης εξόφλησης υπόκειται σε ορισμένους όρους, όπως π.χ. χρονικοί περιορισμοί της άσκησης του δικαιώματος, διαφορετική μεταχείριση ανάλογα με το είδος του χρεωστικού επιτοκίου ή τη στιγμή που ο καταναλωτής ασκεί το δικαίωμα ή περιορισμοί όσον αφορά τις περιστάσεις υπό τις οποίες δύναται να ασκηθεί το δικαίωμα, ο πιστωτικός φορέας δικαιούται εύλογη και αντικειμενική αποζημίωση, εφόσον αυτό δικαιολογείται, για ενδεχόμενα έξοδα που έχουν άμεση σχέση με την πρόωρη εξόφληση αλλά δεν επιβάλλουν κυρώσεις στον καταναλωτή. Εν προκειμένω, η αποζημίωση δεν υπερβαίνει την οικονομική ζημία του πιστωτικού φορέα η αποζημίωση δεν μπορεί να υπερβεί συγκεκριμένο επίπεδο ή ότι επιτρέπεται μόνον για ορισμένο χρονικό διάστημα. 36

Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης Υποχρέωση αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή Υποχρέωση του πιστωτικού φορέα: πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης να πραγματοποιεί ενδελεχή αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας του καταναλωτή για τη θέσπιση, τεκμηρίωση και διατήρησης διαδικασιών και πληροφοριών επί των οποίων βασίζεται η αξιολόγηση, για την τήρηση των διατάξεων της νομοθεσίας περί Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για επαναξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας με βάση επικαιροποιημένες πληροφορίες πριν εγκριθεί οποιαδήποτε σημαντική αύξηση του ποσού της πίστωσης μετά τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης εκτός εάν αυτή η συμπληρωματική πίστωση προβλεπόταν και περιλαμβανόταν στην αρχική αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας 37

Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης Η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας: λαμβάνει δεόντως υπόψη παράγοντες που επιτρέπουν την εξακρίβωση της προοπτικής του καταναλωτή να τηρήσει τις υποχρεώσεις του στο πλαίσιο της σύμβασης πίστωσης   δεν βασίζεται κατά κύριο λόγο στην παραδοχή ότι η αξία του ακινήτου που προορίζεται για κατοικία υπερβαίνει το ποσό της πίστωσης ή στην παραδοχή ότι η αξία του ακινήτου που προορίζεται για κατοικία θα αυξηθεί, εκτός εάν ο σκοπός της σύμβασης πίστωσης είναι η κατασκευή ή ανακαίνιση ακινήτου που προορίζεται για κατοικία Όταν ένας πιστωτικός φορέας συνάπτει σύμβαση πίστωσης με καταναλωτή   οφείλει να μην ακυρώνει ή τροποποιεί στη συνέχεια τη σύμβαση εις βάρος του καταναλωτή με την αιτιολογία ότι η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας δεν διεξήχθη σωστά. Ωστόσο, προβλέπεται εξαίρεση όταν αποδεικνύεται ότι ο καταναλωτής εν γνώσει του παρέλειψε ή παραποίησε πληροφορίες κατά την έννοια του άρθρου 20 της Οδηγίας. 38

Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης Ο πιστωτικός φορέας:   χορηγεί την πίστωση στον καταναλωτή μόνο όταν το αποτέλεσμα της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας δείχνει ότι οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση πίστωσης είναι πιθανόν να τηρηθούν με τον τρόπο που προβλέπεται από την εν λόγω σύμβαση,   ενημερώνει τον καταναλωτή εκ των προτέρων ότι πρόκειται να γίνει έρευνα σε βάση δεδομένων,   όταν απορρίπτεται αίτηση πίστωσης ενημερώνει αμελλητί τον καταναλωτή για την απόρριψη και, κατά περίπτωση, ότι η απόφαση βασίζεται σε αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων,   εάν η απόρριψη βασίζεται στο αποτέλεσμα της έρευνας σε βάση δεδομένων, ενημερώνει επίσης τον καταναλωτή σχετικά με το αποτέλεσμα της έρευνας και σχετικά με τα στοιχεία της συγκεκριμένης βάσης δεδομένων. Η ενημέρωση δεν παρέχεται μόνον εάν η παροχή της απαγορεύεται από άλλες κοινοτικές νομοθετικές πράξεις ή αντίκειται σε στόχους δημόσιας τάξης ή δημόσιας ασφάλειας 39

Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης   Η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας διενεργείται με βάση αναγκαίες, επαρκείς και αναλογικές πληροφορίες για το εισόδημα και τις δαπάνες του καταναλωτή και για άλλες χρηματοοικονομικές συνθήκες   Οι πληροφορίες αυτές παρέχονται στον πιστωτικό φορέα από κατάλληλες εσωτερικές ή εξωτερικές πηγές, συμπεριλαμβανομένου του καταναλωτή, και περιλαμβάνουν πληροφορίες που παρέχονται στον μεσίτη πιστώσεων ή τον εντεταλμένο αντιπρόσωπό του κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αίτησης για τη χορήγηση πίστωσης   Οι πληροφορίες επαληθεύονται καταλλήλως, μεταξύ άλλων μέσω χρήσης δικαιολογητικών που παρέχονται από ανεξάρτητα εξακριβώσιμες πηγές, εφόσον είναι αναγκαίο 40

Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης Ι. Πρόληψη της υπερχρέωσης   θέσπιση μέτρων για τη διασφάλιση ότι οι καταναλωτές γνωρίζουν ότι οφείλουν να παρέχουν ορθές πληροφορίες κατόπιν του αιτήματος του πιστωτικού φορέα και ότι οι πληροφορίες αυτές είναι όσο το δυνατόν πληρέστερες με σκοπό τη διεξαγωγή της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας   ο πιστωτικός φορέας, ο μεσίτης πιστώσεων ή ο εντεταλμένος αντιπρόσωπος προειδοποιούν τον καταναλωτή ότι σε περίπτωση που δεν είναι σε θέση να προβούν σε αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας επειδή ο καταναλωτής επέλεξε να μην παράσχει τις πληροφορίες ή την επαλήθευση που είναι αναγκαίες για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας, η πίστωση δεν μπορεί να χορηγηθεί. Η προειδοποίηση αυτή μπορεί να παρέχεται σε τυποποιημένη μορφή. 41

ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα   όταν μια σύμβαση πίστωσης αφορά δάνειο σε ξένο νόμισμα, τη στιγμή που συνάπτεται η σύμβαση πρέπει να υπάρχει το κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο ώστε να διασφαλίζεται τουλάχιστον ότι: ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να μετατρέψει τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ή υπάρχουν άλλες ρυθμίσεις που περιορίζουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο στον οποίο είναι εκτεθειμένος ο καταναλωτής βάσει της σύμβασης πίστωσης 42

ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα Το εναλλακτικό νόμισμα είναι: είτε το νόμισμα στο οποίο ο καταναλωτής λαμβάνει κατά κύριο λόγο το εισόδημά του ή διατηρεί τα περιουσιακά του στοιχεία από τα οποία πρόκειται να εξοφληθεί η πίστωση, όπως κατέδειξε η τελευταία αξιολόγηση της πιστοληπτικής του ικανότητας πριν από τη σύμβαση πίστωσης, ή το νόμισμα του κράτους μέλους στο οποίο ο καταναλωτής είτε κατοικούσε τη στιγμή της σύναψης της σύμβασης πίστωσης είτε κατοικεί την παρούσα στιγμή Διακριτική ευχέρεια: ο καταναλωτής μπορεί να έχει στη διάθεσή του και τις δύο ως άνω δυνατότητες ή μόνον τη μια από αυτές και αυτό μπορεί να προσδιορίζεται είτε από το νόμο είτε από τον πιστωτικό φορέα 43

ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα   όταν ο καταναλωτής έχει δικαίωμα να μετατρέψει τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα, η συναλλαγματική ισοτιμία βάσει της οποίας γίνεται η μετατροπή είναι η συναλλαγματική ισοτιμία που ισχύει την ημέρα της μετατροπής εκτός εάν προβλέπεται διαφορετικά στη σύμβαση πίστωσης   όταν ένας καταναλωτής έχει δάνειο σε ξένο νόμισμα, ο πιστωτικός φορέας ειδοποιεί σε τακτική βάση τον καταναλωτή, εγγράφως ή με άλλο σταθερό μέσο, τουλάχιστον όταν το ύψος του οφειλόμενου συνολικού ποσού που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής ή των οφειλόμενων δόσεων παρουσιάζει διακύμανση μεγαλύτερη από 20 % σε σχέση με αυτό που θα ήταν εάν ίσχυε η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ του νομίσματος της σύμβασης και του νομίσματος του κράτους μέλους που ίσχυε τη στιγμή σύναψης της σύμβασης πίστωσης,   ο καταναλωτής ειδοποιείται για τυχόν αύξηση στο συνολικό οφειλόμενο ποσό από τον καταναλωτή, για το ενδεχόμενο δικαίωμα μετατροπής του δανείου σε εναλλακτικό νόμισμα και για τις σχετικές προϋποθέσεις και ενημερώνεται για τυχόν άλλους μηχανισμούς που μπορούν να εφαρμοστούν προκειμένου να περιοριστεί ο συναλλαγματικός κίνδυνος στον οποίο εκτίθεται 44

ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα ΙΑ. Δάνεια σε ξένο νόμισμα   οι ρυθμίσεις που εφαρμόζονται δυνάμει του παρόντος άρθρου κοινοποιούνται στον καταναλωτή στο πλαίσιο του ESIS και της σύμβασης πίστωσης   όταν δεν υπάρχει στη σύμβαση πίστωσης διάταξη που να περιορίζει τον συναλλαγματικό κίνδυνο στον οποίο εκτίθεται ο καταναλωτής σε λιγότερο από 20 % διακύμανση της συναλλαγματικής ισοτιμίας, το ESIS περιλαμβάνει ενδεικτικό παράδειγμα του αντίκτυπου διακύμανσης 20 % της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Διακριτική ευχέρεια: δυνατότητα του εθνικού νομοθέτη να θεσπίζει περαιτέρω ρυθμίσεις όσον αφορά τα δάνεια σε ξένο νόμισμα, με την προϋπόθεση ότι αυτές οι ρυθμίσεις δεν έχουν αναδρομική ισχύ 45