Κατερίνα Γρ. Σολωμού Αν. Καθηγήτρια

 Ανωμαλίες των μεσοσπονδυλίων δίσκων ( κήλες κτλ)  Εκφυλιστικές αρθροπάθειες  Αρθρίτιδες  Τραυματικές κακώσεις αρθρώσεων  Μαλακά μόρια πέριξ των αρθρώσεων (άλγος, οίδημα και παρουσία αίματος)  Μηνισκικές ρήξεις  Ρήξεις, κακώσεις συνδέσμων  Kατάγματα  Λοιμώξεις  Όγκοι (πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς)

Modic Τύπος 1

Modic Τύπος 2

Modic Τύπος 3

Εκφυλιστικές αλλοιώσεις ΜΣΔ

 Φλεγμονή μεσοσπονδυλίου δίσκου και παρακείμενων σπονδύλων  Συνηθέστερα αίτια: σταφυλόκοκκος, στρεπτόκοκκος

 Η Α/Α δεν είναι ευαίσθητη στα αρχικά στάδια και παραμένει κφ για 2-4 εβδομάδες.  Αργότερα στένωση του δίσκου και ανωμαλία των αποφυσιακών πλακών.  Σε μη θεραπευθείσες περιπτώσεις σκλήρυνση ~ εβδομάδες.

 Η CT είναι πιο ευαίσθητη από την Α/Α  Απεικονίζει: επισκληρίδια αποστήματα, οίδημα παρακείμενων ιστών και συλλογές

 Η MRI είναι η πιο ευαίσθητη μέθοδος στην αναγνώριση της σπονδυλοδισκίτιδας.  Βοηθά στη ΔΔ φυματιώδους, αποστηματικής, μυκητιασικής φλεγμονής και νεοπλασίας.

Κακοήθης νεοπλασματική διήθηση από πρωτοπαθή εστία, είτε κατά συνέχεια ιστού, είτε αιματογενώς, είτε λεμφογενώς. Αρκετά συχνή η οστική εντόπιση μεταστάσεων: ανευρέθησαν στο 27% των νεκροτομικών μελετών σε ασθενείς που απεβίωσαν από καρκίνο Είναι οι συχνότερες οστικές νεοπλασματικές εκδηλώσεις (70%), ενώ οι πρωτοπαθείς όγκοι των οστών αποτελούν περίπου το 25%

Οι οστικές μεταστάσεις εντοπίζονται κατά σειρά συχνότητας: 1. ΟΜΣΣ 2. ΘΜΣΣ 3. ΑΜΣΣ 4. Λεκάνη 4. πλευρές 5. στέρνο 6. μηριαίο 7. βραχιόνιο 8. κρανίο

Άντρες: 60% προστάτης 25% πνεύμονας Γυναίκες : 70% μαστός 20% θυρεοειδής, μήτρα, νεφρός

Σε ποσοστό 16-60% σαν πρώτη εκδήλωση μπορεί να εμφανιστεί παθολογικό κάταγμα Άλγος λόγω της διήθησης του περιόστεου Σε περίπτωση διήθησης τενόντων και συνδέσμων το άλγος μπορεί να μιμηθεί αρθρίτιδα Υπερκαλιαιμία Συμπτώματα από το νευρικό σύστημα, αν πιέζεται ο σπονδυλικός σωλήνας ή οι ρίζες

Γρήγορη, εύκολα προσβάσιμη, πλην όμως χαμηλής ευαισθησίας και ειδικότητας: το οστό, στο σημείο της μετάστασης, θα πρέπει να απωλέσει το 30-75% της πυκνότητάς του για να γίνει ακτινολογικά εμφανής Χρησιμοποιείται κυρίως συμπληρωματικά σε ύποπτες βλάβες στο σπινθηρογράφημα οστών, αλλά και στην παρακολούθηση, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει θεραπευτική αντιμετώπιση

Οι βλάβες μπορούν να χαρακτηρισθούν ως: Οστεολυτικές Οστεοβλαστικές Μικτές

Πρωτοπαθές: θυρεοειδούς Πρωτοπαθές: Παχέος εντέρου

Το 75% των οστικών μεταστάσεων είναι λυτικού τύπου Εκτός των μεταστάσεων, υπάρχει ένα μεγάλο διαφοροδιαγνωστικό εύρος για τέτοιου τύπου αλλοιώσεις

Erdheim-Chester disease (σπάνια μορφή ιστιοκυττώσεως), μπορεί λανθασμένα να εκληφθεί ως μετάσταση

Πρωτοπαθές: Ca Προστάτη Πρωτοπαθές: Ca Μαστού

Το 15% των οστικών μεταστάσεων είναι οστεοβλαστικές Βλάβες με αύξηση της σκιερότητας των οστών έχουν μεγάλο διαφοροδιαγνωστικό εύρος

Διάχυτη αύξηση της σκιερότητας σε μεταστάσεις από καρκίνο του προστάτη, μπορεί να μιμηθεί νόσο Paget

Πρωτοπαθές: Ca μαστού

 Αποτελεί το gold standard στην ανάδειξη των οστικών μεταστάσεων  Έχει υψηλή ευαισθησία (αγγίζει το 100%), χαμηλή ειδικότητα (~78%): πολλά ψευδώς θετικά αποτελέσματα λόγω εκφυλιστικών, φλεγμονωδών ή τραυματικών αλλοιώσεων  Ίσως χαμηλή ευαισθησία στην ανάδειξη των πρώιμων οστικών μεταστάσεων, καθώς και αυτών του μυελού  Σε περίπτωση δδ προβλήματος, γίνεται συγκριτική μελέτη με α/α, CT, MRI Πρωτοπαθές: HCC

Πρωτοπαθές: Ca προστάτη

Δε χρησιμοποιείται λόγω: Υψηλότερης ευαισθησίας των λοιπών μεθόδων Ακτινικής επιβάρυνσης Χρησιμοποιείται όταν: Υπάρχει διαφοροδιαγνωστικό πρόβλημα Σπάνια σε follow up για ανταπόκριση θεραπείας Αναδεικνύει την επέκταση της βλάβης Πρωτοπαθές: υπερνέφρωμα

Πρωτοπαθής: βρογχογενές καρκίνωμα. Αναδεικνύεται η καταστροφή του φλοιού και η περιοστική αντίδραση

Ευαισθησία % Ειδικότητα % Μελέτες δείχνουν πως μπορεί να αναδείξει βλάβες, ιδίως στο μυελό, πριν το σπινθηρογράφημα Εξέταση εκλογής για follow up και εκτίμηση ανταπόκρισης στη θεραπεία

Οι βλάβες κατά κανόνα θα έχουν χαμηλής έντασης σήμα σε Τ1 ακολουθίες και ποικίλο σε Τ2. Σημαντική βοήθεια στη διάγνωση προσφέρουν οι ακολουθίες καταστολής λίπους Τ1 Τ1 SPIR+GdSTIR Πρωτοπαθές: Ca ουροδόχου κύστεως

Πρωτοπαθές: Ca μαστού Τ2

Στις σπονδυλικές μεταστάσεις: οι δίσκοι μπορούν να παραμείνουν ανέπαφοι ακόμη και αν πάσχουν δύο γειτονικοί σπόνδυλοι Μπορεί να προκληθεί οπίσθια γωνίωση Ελάττωση του ύψους του σπονδυλικού σώματος T1T2

T1 T1 Gd

Μετά χημειοθεραπεία, άλως αυξημένης έντασης σήματος στην Τ1 (λίπος), δηλώνει ανταπόκριση στη θεραπεία. Χαμηλής έντασης σήμα σε Τ1 ακολουθία και πρόσληψη σκιαγραφικού σε οστική βλάβη μετά χημειοθεραπεία, δεν είναι απαραίτητα σημείο ενεργότητας, αλλά ίσως κοκκιωματώδης αντίδραση. Τ1 SPIR+Gd

Πρόσληψη παραμαγνητικής ουσίας και εικόνα οιδήματος πέριξ της βλάβης, δηλώνουν ενεργότητα Τ1 STIR T2

Η πιο συνηθισμένη εντόπιση των οστικών μεταστάσεων στους σπονδύλους, είναι στον αυχένα των σπονδυλικών σωμάτων T1 T2 Τ1 SPIR+GdCT

Οι περιφερικότερα του αγκώνος και του γόνατος οστικές μεταστάσεις, έχουν ως συχνότερη πρωτοπαθή εστία τον καρκίνο του πνεύμονα, ακολουθούμενο από το μαστό και σπανιότερα από το νεφρό Πρωτοπαθές: Ca μαστού Πρωτοπαθές: υπερνέφρωμα

Μεταστάσεις στις φάλαγγες των δακτύλων κατά κανόνα έχουν πρωτοπαθή τον καρκίνο του πνεύμονα, και σπάνια του μαστού Πρωτοπαθές: Βρογχοκυψελιδικός Πρωτοπαθές: Ca μαστού

Οστεολυτικές μεταστάσεις μακρών οστών, που αφορούν μόνον το φλοιό, και δίνουν την εικόνα «δαγκωμένου μπισκότου» έχουν κατά κανόνα πρωτοπαθή εστία τον βρογχοκυψελιδικό καρκίνο του πνεύμονα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ  Πυρετός  Πόνος στην περιοχή της βλάβης ή στην άρθρωση ΑΙΤΙΑ  Τραύμα  Αιματογενής διασπορά φλεγμονής

 Συνήθως σε βρέφη και παιδιά  Χρυσίζων σταφυλόκοκκος  Φυσιολογική α/α τις πρώτες ημέρες της προσβολής  Το σπινθηρογράφημα πιο ευαίσθητο: αυξημένη πρόσληψη μετά 2-3 ημέρες

 Οίδημα μαλακών μορίων  Οστική καταστροφή στη μετάφυση  Περιοστική αντίδραση Νέκρωση  απόλυμμα

 Διακρίνει τις μεταβολές στην πορεία της νόσου  Απεικονίζει: την ύπαρξη υγρού, πύου την οστική καταστροφή το οίδημα των παρακείμενων μαλακών μορίων και την επέκταση της φλεγμονής

 Πάχυνση-σκλήρυνση του οστού  Διαταραχή της αρχιτεκτονικής  Ασάφεια μεταξύ φλοιού και αυλού του οστού  Απόλυμμα περιβαλλόμενο από οστική καταστροφή  Απόστημα Brondie CT: δείχνει το απόλυμμα και γενικά τον οστίτη ιστό  MRI: Μέθοδος εκλογής (έκταση φλεγμονής)

Οφείλεται σε κυτταρική νέκρωση του οστού και των στοιχείων του μυελού Αίτια Τραύμα Τραύμα Κορτικοστεροειδή Κορτικοστεροειδή Δρεπανοκυτταρική νόσος Δρεπανοκυτταρική νόσος Αλκοολισμός Αλκοολισμός Κολλαγονώσεις Κολλαγονώσεις Παγκρεατίτιδα Παγκρεατίτιδα Ακτινοβολία Ακτινοβολία Ιδιοπαθής Ιδιοπαθής

Ακτινολογικός έλεγχος: Οστεοπενία με ποικίλη πυκνότητα. Στην πορεία μικροκατάγματα στο νεκρωμένο οστό, το οποίο αδυνατεί να αναγεννηθεί, οδηγώντας σε collapse ων αρθρικών επιφανειών crescent sign of AVN crescent sign of AVN Τελικά ο φλοιός σπάει και αναπτύσσονται εκφυλιστικές αλλοιώσεις.

Σπινθηρογράφημα  Λιγότερο ευαίσθητο από την MRI  Θετικό μετά από 72 h

 Η MRI είναι η πιο ευαίσθητη μέθοδος (~ %) και δείχνει αλλοιώσεις πριν γίνουν ορατές στην ακτινογραφία.  Η πρόοδος της νόσου απεικονίζει:  Διάχυτο οίδημα  Συνήθως: εστιακές serpiginous χαμηλού σήματος γραμμή με λιπώδες κέντρο  Το σημείο double line sign σε T2WI είναι διαγνωστικό Το σημείο double line sign  Οστεοχόνδρινο κάταγμα : rim signrim sign  Δευτερευόντως εκφυλιστικές αλλοιώσεις

Double line sign and Rim sign Open arrow = double line sign Simple arrow = rim sign

Ο όρος αναφέρεται σε οστεονέκρωση στη μετάφυση ή στη διάφυση Μπορεί να ανευρεθεί τυχαία, χωρίς συμπτώματα.

 4% των πρωτοπαθών όγκων και 12% των καλοήθων όγκων των οστών  Μετά-/διάφυση των μακρών οστών 65%, μηριαίο και κνήμη 53%, φάλαγγες χεριών ποδιών 21%, ΣΣ 9%, φλοιικό 80%, ενδομυελικό, ενδαρθρικό  Α/Α:ακτινοδιαφανής φωλεά< 1.5 εκ. με σκλήρυνση πέριξ  ΜΤ: φωλεά ίσης έντασης σήμα με το μυ σε Τ1 wi  Πιθανώς εκτεταμένο οίδημα μυελού  ΔΔ: απόστημα Brodie, οστική νησίδα, κάταγμα από stress

 Μακρά οστά 30%, χέρι, πόδι, κρανίο πρόσωπο 15%, διαφυσιακό 58%, μεταφυσιακό 42%, έκκεντρο 46%, ενδοφλοιικό 42%  Α/Α: ακτινοδιαφανής καλά περιγεγραμμένη βλάβη  Ποικίλου βαθμού κεντρική αποτιτάνωση  Ακτινοδιαφανής φωλεά > 2 εκ  Ταχεία αύξηση του μεγέθους

 ΜΤ:εξαρτάται από την παρουσία λιπώδους ιστού, των φλεγμονωδών κυττάρων και τον βαθμό αγγείωσης  ΔΔ: οστεοειδές οστέωμα, οστεοσάρκωμα, οστικό απόστημα, ανευρυσματική οστική κύστη T2T2 T1T1

 Ο πιο συχνός καλοήθης οστικός όγκος  Ο δεύτερος πιο συχνός όγκος των φαλάγγων του χεριού Α/Α:  ακτινοδιαφανής βλάβη στα βραχέα σωληνωτά οστά  Χονδροειδής αποτιτάνωση στα μακρά οστά  Έκταση του φλοιού χωρίς διάσπαση  Χωρίς περιοστική αντίδραση ή μάζα μαλακών μορίων

T2 T1 STIR

 Συχνήκαλοήθης οστική βλάβη  A/A: χόνδρος που καλύπτει οστική προεξοχή (εξόστωση)  Έμμισχος τύπος : λεπτός μίσχος με κατεύθυνση μακριά από την άρθρωση  Άμισχος τύπος : ευρείας βάσεως πρόσφυση στον φλοιό

 Παριστά <1% των πρωτοπαθών όγκων και 9% των καλοήθων οστικών των οστών  α/α: καλά περιγεγραμμένη έκκεντρη λυτική βλάβη  Λεπτά σκληρυντικά όρια  Στικτές, ανώμαλες αποτιτανώσεις στο 40%-60%

 20-30% του φυσιολογικού πληθυσμού τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής  90% στην κνήμη & περόνη, κυρίως στην μετάφυση κοντά στο συζευκτικό χόνδρο  Α/Α: ωοειδής ακτινοδιαφανής φλοιώδης βλάβη με φυσιολογικά ή λεπτά σκληρυντικά όρια

 ΜΤ: χαμηλής έντασης σήμα σε Τ1, Τ2 ακολουθίες  ΔΔ : Ινώδης δυσπλασία, περιοστική αντίδραση

 Η πιο συχνή αναπτυξιακή ανωμαλία και η πιο συχνή καλοήθης βλάβη πλευράς  Ηλικία: 5-50 έτη, πιο συχνά  Μονοστικός τύπος: 85% (αυχένας μηριαίου, κνήμη, πλευρές, βάση κρανίου)  Πολυοστικός τύπος: 15% (πύελος, κρανίο, πλευρές, πύελος Α/Α: Ακτινοδιαφανής εκτατική μυελική βλάβη  Εικόνα θολής υάλου  Όχι περιοστίτιδα  Τοξοειδής παραμόρφωση των μακρών οστών

 ΜΤ:ενδιάμεσο –χαμηλό σε Τ1 και ενδιάμεσο – υψηλό σε Τ2. Ενίσχυση με το γαδολίνιο  ΔΔ: νευρινωμάτωση, νόσος Paget, εγχόνδρωμα, οστεοινώδης δυσπλασία

 Ηλικία: 10-20%  3% των πρωτοπαθών οστικών βλαβών  60-75%: εγγύς μετάφυση βραχιονίου, μηριαίου  Σε μεγαλύτερους ασθενείς: 50% πτέρνα, αστράγαλος, λαγόνιο  Α/Α: κεντρική, καλά περιγεγραμμένη εκτατική ακτινοδιαφανής βλάβη με σκληρυντικά όρια  Όχι περιοστική αντίδραση

 ΜΤ: ευρήματα κύστεων  ΔΔ:Ανευρυσματική οστική κύστη, ινώδης δυσπλασία, φαιός όγκος, οστικό απόστημα T1w T2w SPIR T1w +Gd SPIR

 Έκκεντρη βλάβη με περιοστική αντίδραση  Βλάβη του οστού γεωγραφικού τύπου

 5% των πρωτοπαθών οστικών όγκων  85% εντός της επίφυσης στην αρθρική επιφάνεια των μακρών οστών  15% πλατέα οστά  ΑΑ: εκτατική, μονήρης οστική βλάβη, έκκεντρη, καλά αφορισμένα όρια, χωρίς σκλήρυνση ή περιοστική αντίδραση

 ΜΤ: χαμηλής προς ενδιάμεσης έντασης σήμα σε Τ1 ακολουθίες, υψηλής σε Τ2  ΔΔ: ανευρυσματική οστική κύστη, φαιός όγκος, χονδροβλάστωμα, ενδοστικό γάγγλιο STIR

 Ο πιο συχνός πρωτοπαθής κακοήθης οστικός όγκος σε νέους ενήλικες και παιδιά  80% στις μεταφύσεις των μακρών σωληνωδών οστών, 55% γύρω από τα γόνατα  20% πλατέα οστά, σπονδυλικά σώματα  75% επέκταση στην επίφυση  ΑΑ: ποικίλη εικόνα

Α/Α:  Πρωτοπαθές οστικό (95%)  Σύνηθες  Ασαφώς αφοριζόμενη ενδομυελική μάζα  Επεκτείνεται διαμέσου του φλοιού  Έντονη περιοστική αντίδραση  Ασαφή όρια, ευρεία ζώνη μετάπτωσης  Τηλεαγγειεκτατικό  Πολύ κακόηθες  Καθαρά λυτική  Κοιλότητες πλήρεις με αίμα/ νέκρωση  Μπορεί να μιμείται ανευρυσματική κύστη  Πολυεστιακό  Συνήθως συμμετρικό  5-10 ετών  Πολύ πτωχή πρόγνωση  Παραφλοιικό  Περιοστικό  Χαμηλής κακοήθειας  ετών  Οπίσθιο άπω μηριαίο  Εφάπτεται σε υποκείμενο φλοιό  Παροστικό  Ενδιάμεσης κακοήθειας  Διάφυση  Όχι προσβολή μυελού  Φλοιική πάχυνση  Δευτεροπαθές  Σε προϋπάρχουσα βλάβη του οστού

 ΜΤ: Το σήμα εξαρτάται από την εναπόθεση ανοργάνων ουσιών σε Τ1 & Τ2 ακολουθίες  ΔΔ: Σάρκωμα Ewing, χονδροσάρκωμα εκ διαυγών κυττάρων, ινώδης δυσπλασία STIR T1

T1w T1w +Gd

 Ο τρίτος πιο συχνός κακοήθης πρωτοπαθής οστικός όγκος  Ηλικία:40-60 έτη  Προσβάλλει τα πλατέα οστά (πύελος)  Στη μετα-/ διάφυση των μακρών οστών, μπορεί στην επίφυση  ΑΑ: ποικίλη εικόνα

 ΜΤ: χαμηλής προς ενδιάμεσης έντασης σήμα σε Τ1 ακολουθίες, υψηλής έντασης σήμα και περιοχές χαμηλής έντασης (παρουσία ανοργάνων ουσιών)  ΔΔ: χόνδρωμα, χονδροβλάστωμα Τ2

 11-12% όλων των οστικών όγκων  70% διαφύσεις μακρών οστών  25% πλατέα οστά  5% σπονδυλικό σώμα  Α/Α: ασαφώς αφοριζόμενη λυτική βλάβη με διηθητική καταστροφή του οστού  Διάβρωση του φλοιού με περιοστική αντίδραση σαν φλοιός κρεμμυδιού ή ακτίνες ήλιου

 ΜΤ: ενδιάμεσης προς χαμηλής έντασης σήμα σε Τ1 ακολουθίες, υψηλό σε Τ2. Πρόσληψη γαδολινίου στις κυτταροβριθείς περιοχές  ΔΔ: οστεομυελίτιδα, οστεοσάρκωμα, λέμφωμα, μεταστατικό νευροβλάστωμα, ηωσινόφιλο κοκκίωμα T1w

T2w SPIR T1w T1w+Gd SPIR