Μορφές διακυβέρνησης Αριστοτέλης – αριθμητικό κριτήριο : Μοναρχία, Αριστοκρατία, Πολιτεία (τυραννία, ολιγαρχία, δημοκρατία). Μοντεσκιέ –κριτήριο είναι η «Αρχή» που διέπει το κάθε καθεστώς: Ρεπουμπλικανισμός (αρετή =η αγάπη και η αυταπάρνηση για την πατρίδα), Μοναρχία (τιμή= το γόητρο που μπορεί να εμπνεύσει τις ευγενείς πράξεις), Δεσποτισμός (φόβος).
Τα καθεστώτα διακρίνονται με βάση κάποια κριτήρια -Αν κριτήριο είναι τα ατομικά δικαιώματα, τότε θα διακρίναμε τα καθεστώτα σε φιλελεύθερα και μη φιλελεύθερα. -Ενώ αν μας ενδιάφερε ο βαθμός ανεξαρτησίας της εκτελεστικής από τη νομοθετική εξουσία θα κάναμε διάκριση ανάμεσα σε προεδρικά και κοινοβουλευτικά καθεστώτα.
Δημοκρατικά και μη δημοκρατικά καθεστώτα και οικονομία «η οικονομική ευμάρεια ευνοεί τη σταθερότητα σε όλες τις μορφές διακυβέρνησης, και κυρίως τις δημοκρατικές» (A. Tocqueville) «ένα φιλελεύθερο δημοκρατικό πολιτικό σύστημα μπορεί να υπάρξει μόνο σε συνθήκες υπό τις οποίες ένας βαθμός σχετικής κοινωνικής και οικονομικής ισότητας ευνοεί την πολιτική σταθερότητα» (S. M. Lipset)
Η ταξινόμηση των σύγχρονων πολιτικών συστημάτων Τα φιλελεύθερα – δημοκρατικά καθεστώτα (ελευθερία) Τα αυταρχικά συστήματα (η έλλειψη ελευθερίας, η καταπίεση, ο φόβος) Τα κομμουνιστικά συστήματα (ο συγκεντρωτισμός του κράτους, ο ολοκληρωτισμός)
Τα φιλελεύθερα – δημοκρατικά συστήματα Πολλαπλά κόμματα Αντιπολίτευση Ανοιχτός και διαφανής πολιτικός ανταγωνισμός Ανοιχτή πρόσβαση σε πολιτικές θέσεις Εκλογές στη βάση της καθολικής και ίσης ψηφοφορίας Ελεύθερη δράση ομάδων πίεσης Προστασία των ατομικών ελευθεριών Διάκριση των εξουσιών
Τα κομμουνιστικά συστήματα Επίσημη κρατική ιδεολογία (μαρξισμός) Ένα κόμμα (μονοκομματισμός) Κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας (κρατικός έλεγχος της οικονομίας) Περιορισμός των ελευθεριών (έλεγχος των ΜΜΕ και των συνδικάτων) Κρατικός συγκεντρωτισμός (απουσία διάκρισης των εξουσιών)
Τα αυταρχικά καθεστώτα 1. Συντηρητικά καθεστώτα: α) παραδοσιακές μοναρχίες β) συντηρητικές δικτατορίες γ) θεοκρατικά καθεστώτα 2. Αυταρχικών τάσεων φιλελεύθερες δημοκρατίες 3. Στρατιωτικά καθεστώτα: α) άμεσος έλεγχος του στρατού β) πολιτικο-στρατιωτικά καθεστώτα γ) ριζοσπαστικά στρατιωτικά καθεστώτα