ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Παρουσίαση με θέμα: "ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Κυπριακή Εκπαιδευτική Αποστολή

2 Διαφοροποίηση διδασκαλίας
Η διαφοροποίηση είναι μια συστημική προσέγγιση για το σχεδιασμό του συνόλου της διδασκαλίας (στόχοι, δραστηριότητες, κατ’ οίκον εργασία, αξιολόγηση κτλ) για μαθητές και μαθήτριες με διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες. Αυτό περιλαμβάνει μαθητές που βρίσκονται στο αναμενόμενο επίπεδο για την τάξη τους, αλλά και αυτούς που δεν ανταποκρίνονται σε αυτό είτε γιατί βρίσκονται σε χαμηλότερο είτε γιατί βρίσκονται σε ψηλότερο επίπεδο. Δηλαδή αυτό που θα λέγαμε ο μέσος μαθητής, ο πιο αδύναμος μαθητής , αλλά και ο πιο ταλαντούχος.

3 Γιατί οι μαθητές είναι διαφορετικοί
Οι μαθητές έρχονται στην τάξη ο καθένας με το δικό του/ της: μαθησιακό στιλ προσωπικές εμπειρίες προηγούμενες εκπαιδευτικές εμπειρίες ενδιαφέροντα κίνητρα (που παρέχονται από το περιβάλλον του/της) επίπεδα ετοιμότητας

4 Παραδοσιακή τάξη / τάξη όπου εφαρμόζεται η διαφοροποίηση
Τάξη με διαφοροποίηση Χρησιμοποιούμε τις διαφορές σαν βάση για προγραμματισμό Συντρέχουσα αξιολόγηση ως διάγνωση για να ανταποκριθούμε στις μαθησιακές ανάγκες Η διδασκαλία διαμορφώνεται από την ετοιμότητα, τα ενδιαφέροντα και το μαθησιακό προφίλ των παιδιών της τάξης Διδασκαλία σε ζεύγη, ομάδες... Ποικιλία εκπαιδευτικού υλικού Παραδοσιακή τάξη Οι διαφορές αντιμετωπίζονται όταν μας προκαλούν πρόβλημα Συνήθως γίνεται τελική αξιολόγηση για να δούμε «ποιος το κατάλαβε» Η διδασκαλία καθοδηγείται από την ανάγκη κάλυψης της ύλης Διδάσκουμε την τάξη σαν σύνολο Δουλεύουμε με ένα κείμενο

5 Διαφοροποίηση και εκπαιδευτικός
Διαφοροποίηση και εκπαιδευτικός  Η εφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας-μάθησης σε τάξεις μικτής ικανότητας ΔΕΝ είναι εύκολη υπόθεση. Είναι όμως και απαραίτητη για τους εκπαιδευτικούς σήμερα. Πρέπει να βοηθήσουμε τους μαθητές να μάθουν: Α. πώς να μαθαίνουν, Β. πώς να σκέφτονται και Γ. πώς να αντιμετωπίζουν παλιά και νέα προβλήματα; Στόχος μας: να ανταποκριθούμε στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε μαθητή. Από όλα λοιπόν τα προηγούμενα είναι φανερό πως η διαφορετικότητα είναι φυσιολογικό βιολογικό και πολιτιστικό χαρακτηριστικό. Η συνηθισμένη παραδοσιακή προσέγγιση στην ανάπτυξη προγραμμάτων δεν προνοεί για εφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας- μάθησης, αλλά αντίθετα θεμελιώνεται στο προφίλ ενός ανύπαρκτου «μέσου μαθητή». ‘Ετσι καθημερινά στην τάξη ο «αδύνατος» μαθητής γίνεται ολοένα και πιο αδύνατος, ταμπέλα που τον συνοδεύει σε όλη του τη ζωή. Αλλά και οι δυνατοί χαρισματικοί μαθητές μας δεν αξιοποιούν τις δυνατότες τους στο μέγιστο. Επιβάλλεται λοιπόν η εφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας- μάθησης και είναι απαραίτητη. Χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι είναι και εύκολη υπόθεση. Στη σημερινή κοινωνία και κατάσταση με την πληθώρα νέων πληροφοριών που μας βομβαρδίζουν καθημερινά, πρέπει να βοηθήσουμε τους μαθητές μας να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις. Έτσι αντί για απόκτηση γνώσεων περισσότερο επιδιώκουμε την απόκτηση δεξιοτήτων που θα τους βοηθήσουν να ανταπεξέλθουν. Έτσι βασικό είναι να τους μάθουμε Πώς να μαθαίνουν Πως να σκέφτονται Πώς να αντιμετωπίζουν παλιά και νέα προβλήματα;

6 Διαφοροποίηση και εκπαιδευτικός
Διαφοροποίηση και εκπαιδευτικός  Νεοτερικός τρόπος σκέψης Η γνώση είναι ένα προϊόν έτοιμο στα κεφάλια των ειδικών, το οποίο μεταφέρεται και εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιπτώσεις (Eggleton, 1980). Μετανεοτερικό μοντέλο Η μάθηση επιτυγχάνεται σε συγκεκριμένο συγκείμενο, οικοδομείται μέσα από αλληλεπίδραση και παράγεται σε συνεργατικά νοηματοδοτημένα περιβάλλοντα (Koutselini, 1997, 2002). Η μάθηση δεν θεωρείται μεταφορά γνώσης από το Αναλυτικό πρόγραμμα ή τα εγχειρίδια και τη «σοφία» του εκπαιδευτικού. Υπάρχουν 2 σχολές σκέψης σε ότι αφορά την μαθησιακή διαδικασία και την μεταφορά της γνώσης. Με βάση (Α) το Νεοτερικό τρόπο σκέψης «Η γνώση είναι ένα προϊόν έτοιμο στα κεφάλια των ειδικών, το οποίο μεταφέρεται και εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιπτώσεις (Eggleton, 1980)» ενώ με βάση (Β) το Μετανεοτερικό μοντέλο, η μάθηση επιτυγχάνεται σε συγκεκριμένο συγκείμενο, οικοδομείται μέσα από αλληλεπίδραση και παράγεται σε συνεργατικά νοηματοδοτημένα περιβάλλοντα (Koutselini, 1997, 2002). Επομένως η μάθηση δεν θεωρείται μεταφορά γνώσης από το Αναλυτικό πρόγραμμα ή τα εγχειρίδια και τη «σοφία» του εκπαιδευτικού. Σήμερα είναι ξεκάθαρο ότι η άποψη που επικρατεί είναι η δεύτερη και επομένως οι συνέπειες που αυτό συνεπάγεται στην εκπαιδευτική διαδικασία επιβάλλουν τη διαφοροποιημένη διδασκαλία.

7 Διαφοροποίηση και εκπαιδευτικός
Διαφοροποίηση και εκπαιδευτικός  Εποικοδόμηση Μάθησης (constructivism) «η μάθηση είvαι διαδικασία oικoδόμησης πρoσωπικoύ voήματoς, voηματoδότησης δηλαδή πoυ εξαρτάται από τα πρoηγoύμεvα γvωστικά και συναισθηματικά σχήματα τoυ κάθε μαθητή, τov τρόπo δραστηριoπoίησης, αλλαγής ή/ και εμπλoυτισμoύ τoυς.» «Η μάθηση δεv εξαρτάται από τo τι κάvει o εκπαιδευτικός αλλά από τo αv αυτό πoυ κάvει δραστηριoπoιεί ή και oικoδoμεί τα γvωστικά σχήματα τoυ μαθητή.» (Κoυτσελίvη,2001) Η δημιουργία νέας γνώσης στηρίζεται στην προϋπάρχουσα. Η ιδέα και φιλοσοφία της διαφοροποίησης στην εκπαιδευτική διαδικασία θεμελιώνεται στην Εποικοδόμηση Μάθησης. «η μάθηση είvαι διαδικασία oικoδόμησης πρoσωπικoύ voήματoς, voηματoδότησης δηλαδή πoυ εξαρτάται από τα πρoηγoύμεvα γvωστικά και συναισθηματικά σχήματα τoυ κάθε μαθητή, τov τρόπo δραστηριoπoίησης, αλλαγής ή/ και εμπλoυτισμoύ τoυς.» Αυτό που συμβαίνει έξω από το σχολείο επηρεάζει τα παιδιά πολύ περισσότερο από αυτό που συμβαίνει μέσα στην τάξη και στο σχολείο.

8 Διαφοροποίηση και εκπαιδευτικός
Διαφοροποίηση και εκπαιδευτικός  Ο εκπαιδευτικός προνοώντας για διαφοροποίηση της διδασκαλίας του σύμφωνα με την ετοιμότητα, τα ενδιαφέροντα, τον τύπο μάθησης και το πολιτισμικό υπόβαθρο των μαθητών του μπορεί: Α. να βελτιώσει τόσο την ακαδημαϊκή τους επίδοση, όσο και Β. να καλλιεργήσει θετικές στάσεις για το σχολείο και τη μάθηση. Στον πυρήνα της φιλοσοφίας για τη διαφοροποίηση βρίσκεται η θέση ότι αυτό που φέρουν μαζί τους οι μαθητές στο σχολείο επηρεάζει το πώς μαθαίνουν Επομένως, για να μπορέσουν οι εκπαιδευτικοί να έχουν μια αποτελεσματική διδασκαλία θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όχι μόνο τι διδάσκουν αλλά και ποιους διδάσκουν.

9 Προϋποθέσεις εφαρμογής της διαφοροποιητικής διδασκαλίας
Εκπαιδευτικός - Υπεύθυνος για την εφαρμογή της κατάλληλης διδασκαλίας Ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει ξεκάθαρες ιδέες για τις έννοιες- κλειδιά και τις γενικεύσεις ή αρχές για το μάθημα, ενότητα, θέμα που προγραμματίζει να διδάξει. όλοι οι μαθητές αποκτούν πυρηνικές έννοιες που χρησιμεύουν ως βάσεις για την κατανόηση και πρόσβαση σε άλλες γνώσεις. καλλιέργεια κριτικής σκέψης για όλους τους μαθητές το μάθημα να είναι για όλους τους μαθητές ενδιαφέρον

10 Δυσκολίες εφαρμογής Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται επιπρόσθετη βοήθεια προκειμένου να διαχειριστούν τις διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες (Brian McGarvey et al., 1997). Τα εμπόδια που συναντούν αφορούν κυρίως το σχεδιασμό των μαθημάτων και την εφαρμογή μεθόδων διδασκαλίας που να επιτρέπουν και να υποστηρίζουν τη διαφοροποίηση. Δυσκολίες στο να παρέχουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες για όλο το φάσμα των μαθητών κυρίως τους μαθητές που είτε είναι πολύ καλοί είτε πολύ αδύνατοι. Ο χρόνος και ο επιπλέον φόρτος εργασίας αποτελούν σημαντική τροχοπέδη για όλη την προσπάθεια.

11 Βασικές δικλείδες εφαρμογής της διαφοροποίησης
Παροχή κατάλληλου διδακτικού υλικού Αλλαγή στον τρόπο εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών και την ενθάρρυνση και την υποστήριξή τους από την ίδια τη σχολική μονάδα για την εφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας. Σε μια διαφοροποιημένη τάξη μαθαίνουν τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί. Κάθε μαθητής ανταγωνίζεται τον ίδιο του τον εαυτό. «Εξατομικευμένη διδασκαλία»: 1. Ποικιλία χρόνου - όρια χρόνου για κάθε μαθητή 2. Διαφοροποίηση του μήκους των ίδιων ασκήσεων 3. Διαφοροποίηση ασκήσεων - βαθμού δυσκολίας 4. Αξιολόγηση του επιπέδου επίδοσης 5. Καθορισμός αυτών που πρέπει να μάθει και ιεράρχηση τους Σε μια διαφοροποιημένη τάξη μαθαίνουν τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί. Οι εκπαιδευτικοί μαθαίνουν συνεχώς πώς οι μαθητές τους μαθαίνουν, αξιολογούν το επίπεδο ετοιμότητας των μαθητών με διάφορους τρόπους και σχεδιάζουν μαθησιακές εμπειρίες βασισμένες στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των συγκεκριμένων μαθητών. Η συνεργασία με τους μαθητές είναι απαραίτητη ούτως ώστε να καθοριστούν μαθησιακές ευκαιρίες αποτελεσματικές για κάθε μαθητή, Στις διαφοροποιημένες τάξεις οι εκπαιδευτικοί εξασφαλίζουν ότι κάθε μαθητής καθώς αναπτύσσεται, ανταγωνίζεται τον ίδιο του τον εαυτό και όχι τους συμμαθητές του. Επιπλέον εφαρμόζουν στην τάξη «εξατομικευμένη διδασκαλία»

12 Προγραμματισμός Μαθήματος
Ο προγραμματισμός για τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας ξεκινά πάντοτε από τη γνώση μας για τους μαθητές, με διάγνωση του επιπέδου μάθησης στο οποίο έχουν φτάσει, του στυλ μάθησής τους, των ενδιαφερόντων τους και του επιπέδου της δέσμευσής τους για τη δική τους μάθηση.

13 Προγραμματισμός Μαθήματος
Προετοιμασία εκπαιδευτικού: Ανάλυση γνωστικού αντικειμένου – αναγκών μαθητών Καθορισμός σκοπού ενότητας και μαθήματος: Τι σε τελευταία ανάλυση θα έπρεπε ΟΛΟΙ οι μαθητές να πάρουν από το συγκεκριμένο μάθημα. 1. Καθορισμός πυρηνικών γνώσεων 2. Καθορισμός προαπαιτούμενων γνώσεων 3. Καθορισμός μετασχηματιστικών γνώσεων 4. Μετατροπή τους σε στόχους 5. Επιλογή δραστηριοτήτων 6. Επιλογή τεχνικής (μέθοδος και οργάνωση τάξης)

14 Προγραμματισμός Μαθήματος
Η ανία όσο και η ανησυχία εμποδίζουν το κίνητρο για μάθηση και ταυτόχρονα ζημιώνουν τα επιτεύγματα. Η διαφοροποίηση βοηθά τους εκπαιδευτικούς να αποφεύγουν αυτά τα προβλήματα στη διδασκαλία τους. Τι διαφοροποιείται; το περιεχόμενο, την πορεία, το περιβάλλον το προϊόν (Maker, 1982) Αξιολόγηση

15 Προγραμματισμός Μαθήματος
1. Διαφοροποίηση ως πρoς τo περιεχόμεvo: Ως πρoς τηv πoσότητα, δηλαδή αvατίθεvται κoιvές εργασίες σε όλoυς τoυς μαθητές και συμπληρωματικές, τoυ ίδιoυ, όμως, επιπέδoυ, σε όσoυς τελειώvoυv γρήγoρα, Ως πρoς τηv πoιότητα, δηλαδή δίvovται συμπληρωματικές εργασίες με διαβαθμισμέvη δυσκoλία, Ως πρoς τη δυvατότητα επιλoγής τωv περιεχoμέvωv, δηλαδή συvδυάζovται τα εvδιαφέρovτα τωv μαθητώv με τηv επιλoγή δραστηριoτήτωv.

16 Προγραμματισμός Μαθήματος
2. Διαφοροποίηση της πορείας Πρέπει να επαναδιοργανωθούν οι δραστηριότητες, ώστε να είναι ανάλογης δυσκολίας με τις ανάγκες των μαθητών. Πρέπει να προσφέρονται εναλλακτικοί τρόποι εργασίας και ιεραρχημένες δραστηριότητες. Στην ιεράρχηση των δραστηριοτήτων αρχίζουμε από τις προαπαιτούμενες, οι οποίες συνιστούν το πρώτο σκαλοπάτι πάνω στο οποίο θα οικοδομηθούν οι γνώσεις. Η επιλογή των δραστηριοτήτων πρέπει να βασίζεται στα ενδιαφέροντα των μαθητών και οι δραστηριότητες πρέπει να χρησιμοποιούνται με τρόπους που ενθαρρύνουν την αυτοκαθοδηγούμενη μάθηση.

17 Προγραμματισμός Μαθήματος
2. Διαφοροποίηση της πορείας Μερικές μέθοδοι για το χειρισμό δραστηριοτήτων στην τάξη οι οποίες υποστηρίζουν την διαφοροποίηση είναι: η ομαδική αλληλεπίδραση, ο ευέλικτος ρυθμός και η αυτοκατευθυνόμενη μάθηση. 3. Διαφοροποίηση περιβάλλοντος Ένα περιβάλλον με ποικιλία μέσων και εναλλακτικούς τρόπους εργασίας είναι δυνατό να παρωθήσει κάθε μαθητή. 4. Διαφοροποίηση ως προς το προϊόν Οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να ενθαρρύνουν τους μαθητές να επιδεικνύουν αυτά που έχουν μάθει με ποικιλία τρόπων.

18 Τρόποι διαφοροποίησης στην τάξη
Πώς; Διαφοροποίηση ως προς το περιεχόμενο Χρήση πολλαπλών κειμένων και υλικών Δεν είναι απαραίτητη η χρήση του βιβλίου σε κάθε ενότητα. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να κρίνει ότι η χρήση ενός άρθρου, παραμυθιού ή συνέντευξης αντοποκρίνεται στα ενδιαφέροντα των παιδιών. 2. Μαθησιακά συμβόλαια Ο δάσκαλος σε συνεργασία με το μαθητή και έχοντας πάντοτε κατα νου τις ιδιαιτερότητες του μαθητή θέτουν προσωπικούς στόχους. Επίσης, καλλιεργούν στο μαθητή την προσωπική ευθύνη για τη μάθησή του.

19 Διαφοροποίηση ως προς το περιεχόμενο
3. Πολλαπλοί τρόποι υποστήριξης στην πρόσβαση στο υλικό το περιεχόμενο της διδασκαλίας παραμένει σταθερό Χρήση μαγνητοφωνημένων κειμένων προ-συμπληρωμένων σημειώσεων υπογραμμισμένων κειμένων βοήθειας από συμμαθητές.

20 Τρόποι διαφοροποίησης στην τάξη
Πώς; Διαφοροποίηση της επεξεργασίας 1.Κύβοι Χρησιμοποιώ δυο κύβους εκ των οποίων ο ένας έχει πιο απλές οδηγίες ή Βάζω αριθμούς στον κύβο και ετοιμάζω δυο λίστες με ερωτήματα/δραστηριότητες όπου ο κάθε αριθμός αντιστοιχεί σε 2 διαφοροποιημένες δραστηριότητες. 2. Κέντρα Μάθησης Προετοιμάζονται από τον εκπαιδευτικό ετοιμάζονται κάρτες εργασίας σε φακελάκια, οι οποίες μπορεί να αριθμούνται ή να διαχωρίζονται χρωματικά, έτσι ώστε ο κάθε μαθητής να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει.

21 Τρόποι διαφοροποίησης στην τάξη
Πώς; Διαφοροποίηση της επεξεργασίας 3. Κάρτες εργασίας αναγράφεται μια ερώτηση και οι πιθανοί τρόποι απάντησης (γραπτή, σχεδίαση, λίστα, συνέντευξη.) επιτρέπεται στους μαθητές να επιλέξουν τη δραστηριότητα με την οποία θα ασκηθούν και να δείξουν τι έχουν μάθει 4. Διδασκαλία σε διαφορετικά επίπεδα Το ΤΙ διδάσκεται παραμένει το ίδιο Διαφοροποιείται το επίπεδο δυσκολίας που απαιτείται μέσω ερωτήσεων Οι ερωτήσεις μπορούν να πάρουν τη μορφή: Ανοιχτού τύπου Πολλαπλής επιλογής Ναι/οχι Σωστό/λάθος

22 Διαφοροποίηση της επεξεργασίας
4. Ελευθερία στον μαθητή να αρχίσει απο εκεί που νιώθει πιο άνετα. 5. Ρυθμός Χρήση κλεψύδρας για ενθάρρυνση των μαθητών να τελειώσουν την εργασία τους σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα: αυτό βοηθάει ιδιαίτερα πολύ καλούς μαθητές που δυσκολεύονται να εργαστούν κάτω από πίεση Κρατώ σημειώσεις σχετικά με το πόσο χρόνο χρειάζονται οι μαθητές να συμπληρώσουν μια δραστηρίοτητα, έτσι την επόμενη φορά προσπαθούν να «σπάσουν το ρεκορ» τους. 6. Χρόνος – Δίνω περισσότερο/λιγότερο χρόνο ανάλογα με το επίπεδο των μαθητών

23 Διαφοροποίηση ως προς το προϊόν
Εξατομικευμένη προσδοκία Έχω διαφορετικές απαιτήσεις για κάθε μαθητή ανάλογα με το επίπεδο τους 2.Δίνω στους μαθητές τους στόχους του μαθήματος Οι μαθητές καλλιεργούν θετικές στάσεις προς τη μάθηση εαν γνωρίζουν ΤΙ θα μάθουν και ΓΙΑΤΙ θα το μάθουν 3. Δίνω στους μαθητές τα κριτήρια επιτυχίας Πώς γνωρίζουν οι ίδιοι οι μαθητές ότι πέτυχαν τους στόχους του μαθήματος 4.Οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο θα παρουσιάσουν το αποτέλεσμα από μια εργασία/δραστηριότητα: Ζωγραφιά Γραπτώς (θεατρικό έργο, συνταγή,τραγούδι, ερωτηματολόγιο, διαφήμιση) Προφορικά

24 Βασικά στοιχεία για επιτυχημένη διαφοροποιημένη διδασκαλία
1. Οργάνωση τάξης Ομάδες α) μικτής ικανότητας β) μικτού φύλου γ) φιλίας δ) ηλικιακά ε) συνεργασίας στ) ειδίκευσης

25 Βασικά στοιχεία για επιτυχυμένη διαφοροποιημένη διδασκαλία
Διαφορετικό περιβάλλον α) Στην αυλή β) Στο χωλ γ) Στο γυμναστήριο Ευέλικτη ομαδοποιηση Διαφορετικές ομάδες ανάλογα με τη δραστηριότητα

26 Βασικά στοιχεία για επιτυχυμένη διαφοροποιημένη διδασκαλία
2. Στήριξη Δάσκαλο Βοηθό δασκάλου Συμμαθητή Ανεξάρτητη μάθηση Δίνω βοηθητικό λεξιλόγιο Δίνω βοηθητικές ερωτήσεις Δίνω σχεδιάγραμμα Επιτρέπω τη χρήση λεξικού Επιτρέπω τη χρήση της αλφαβήτας