Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΑΘΗΝΑ ΠΛΕΣΣΑ – ΠΑΠΑΔΑΚΗ Προϊσταμένη Δ/νσης Ευρωπαϊκής Ένωσης Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού.

Παρουσίαση με θέμα: "Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΑΘΗΝΑ ΠΛΕΣΣΑ – ΠΑΠΑΔΑΚΗ Προϊσταμένη Δ/νσης Ευρωπαϊκής Ένωσης Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΑΘΗΝΑ ΠΛΕΣΣΑ – ΠΑΠΑΔΑΚΗ Προϊσταμένη Δ/νσης Ευρωπαϊκής Ένωσης Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού ΑΘΗΝΑ, Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2013 Radisson Blu Park Hotel

2 1 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 2020 2 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ «ΕΤ 2020»«ΕΤ 2020» 3 ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 2 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

3 Άρθρο 165 Η Ένωση συμβάλλει στην ανάπτυξη παιδείας υψηλού επιπέδου, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ κρατών μελών και, αν αυτό απαιτείται, υποστηρίζοντας και συμπληρώνοντας τη δράση τους, σεβόμενη ταυτόχρονα πλήρως την αρμοδιότητα των κρατών μελών για το περιεχόμενο της διδασκαλίας και την οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και την πολιτιστική και γλωσσική τους πολυμορφία. Η Ένωση συμβάλλει στην προώθηση των ευρωπαϊκών επιδιώξεων στον χώρο του αθλητισμού, λαμβάνοντας υπόψη παράλληλα τις ιδιαιτερότητές του, τις δομές του που βασίζονται στον εθελοντισμό καθώς και τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό του ρόλο. 3 Συνθήκη της Λισαβόνας

4 Ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης της Ευρώπης είναι διαρθρωτικά χαμηλότερος από τον αντίστοιχο των βασικών οικονομικών μας εταίρων, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο χάσμα παραγωγικότητας το οποίο διευρύνθηκε κατά την τελευταία δεκαετία Τα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη – κατά μέσο όρο πάνω από 25% για άτομα ηλικίας 20-64 ετών – εξακολουθούν να είναι σημαντικά υψηλότερα απ’ ότι σε άλλα μέρη του κόσμου Η δημογραφική γήρανση επιταχύνεται Οι οικονομίες μας είναι όλο και πιο αλληλένδετες σε παγκόσμιο επίπεδο 4 ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Οι οικονομίες της ΕΕ των 27 είναι σε μεγάλο βαθμό αλληλένδετες Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα εξακολουθεί να έχει ανάγκη ρύθμισης Οι προκλήσεις όσον αφορά το κλίμα και τους πόρους απαιτούν δραστικές ενέργειες Ο συντονισμός εντός της ΕΕ αποδίδει, όπου αυτός επιτυγχάνεται Η ΕΕ ως σύνολο προσφέρει προστιθέμενη αξία στον παγκόσμιο στίβο

5 ΣΤΟΧΟΣ της Στρατηγικής ΕΥΡΩΠΗ 2020 είναι η μετατροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία ΣΚΟΠΟΣ υψηλά επίπεδα απασχόλησης, παραγωγικότητας και κοινωνικής συνοχής ΣΤΟΧΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΗΣ ΛΙΣΑΒΟΝΑΣ να καταστεί η Ευρώπη «η πλέον δυναμική και ανταγωνιστική οικονομία με βάση τη γνώση» 5 EUROPE 2020

6 Έξυπνη ανάπτυξη: ανάπτυξη μιας οικονομίας βασισμένης στη γνώση και την καινοτομία Διατηρήσιμη ανάπτυξη: προώθηση μιας πιο αποδοτικής στη χρήση πόρων, πιο πράσινης και πιο ανταγωνιστικής οικονομίας Ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς: μια οικονομία με υψηλή απασχόληση που θα επιτυγχάνει κοινωνική και εδαφική συνοχή 6 ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ

7 1 75% του πληθυσμού μεταξύ 20-64 ετών πρέπει να έχει απασχόληση 2 3% του ΑΕΠ της ΕΕ πρέπει να επενδύεται σε E&A 3 Το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την σχολική εκπαίδευση πρέπει να είναι μικρότερο από 10% (υφιστάμενο 15%) και τουλάχιστον 40% (υφιστάμενο 31%) των νέων ηλικίας 30-34 ετών πρέπει να έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 7 ΣΤΟΧΟΙ [1]

8 4 Ο αριθμός των ατόμων που κινδυνεύουν από φτώχεια πρέπει να μειωθεί κατά 20 εκατομμύρια* * Τα εθνικά όρια φτώχειας καθορίζονται ως το 60% του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος σε κάθε κράτος μέλος 5 Μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 ή κατά 30%, εάν πληρούνται οι όροι, αύξηση του ποσοστού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική μας κατανάλωση ενέργειας σε 20% και αύξηση κατά 20% της ενεργειακής απόδοσης 8 ΣΤΟΧΟΙ [2]

9 Ένωση καινοτομίας Νεολαία σε κίνηση Ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους Μια βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας 9 ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

10 Στόχος της πρωτοβουλίας είναι να ενισχυθούν οι επιδόσεις και η ελκυστικότητα των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Ευρώπης σε διεθνές επίπεδο και να βελτιωθεί η συνολική ποιότητα σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης στην ΕΕ, συνδυάζοντας αριστεία και ισότητα μέσα από την προώθηση της κινητικότητας των σπουδαστών και των εκπαιδευομένων και τη βελτίωση της κατάστασης των νέων στον τομέα της απασχόλησης 10 ΝΕΟΛΑΙΑ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ [1]

11  Στο επίπεδο της ΕΕ η Επιτροπή θα εργαστεί με σκοπό: Να ολοκληρώσει και να ενισχύσει τα προγράμματα της ΕΕ για την κινητικότητα, τα πανεπιστήμια και τους ερευνητές (όπως τα Erasmus, Erasmus Mundus, Tempus και Marie Curie) και να τα συνδέσει με εθνικά προγράμματα και πόρους (ERASMUS FOR ALL) Να επιταχύνει το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (προγράμματα σπουδών, διοίκηση και χρηματοδότηση) ιδίως με την αξιολόγηση των επιδόσεων των πανεπιστημίων και των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων σε ένα συνολικό πλαίσιο (Multirank System) 11 ΝΕΟΛΑΙΑ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ [2]

12 Να διερευνήσει τρόπους προώθησης της επιχειρηματικότητας μέσω προγραμμάτων κινητικότητας για νέους επαγγελματίες. Να προωθήσει την αναγνώριση της άτυπης και μη τυπικής μάθησης. Να δρομολογήσει ένα πλαίσιο για την απασχόληση των νέων που θα παρουσιάζει τις πολιτικές που αποβλέπουν στη μείωση του ποσοστού ανεργίας στους νέους. 12 ΝΕΟΛΑΙΑ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ [3]

13  Στόχος είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τον εκσυγχρονισμό των αγορών εργασίας ούτως ώστε να αυξηθούν τα επίπεδα απασχόλησης και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των κοινωνικών μας μοντέλων.  Τούτο σημαίνει παροχή δυνατότητας στους πολίτες να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, ώστε να μπορέσει το σημερινό και μελλοντικό εργατικό μας δυναμικό να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και στις ενδεχόμενες αλλαγές σταδιοδρομίας, να μειωθεί η ανεργία και να αυξηθεί η παραγωγικότητα της εργασίας 13 ΑΤΖΕΝΤΑ ΓΙΑ ΝΕΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

14 Σημαντικές επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο Ενίσχυση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης Έμφαση στην σύνδεση μεταξύ της εκπαίδευσης και των επιχειρήσεων Ουσιαστική σύνδεση με την αγορά εργασίας 14 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ: Διεθνοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης

15 Στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στην εκπαίδευση και την κατάρτιση («ΕΤ 2020») 15.

16 Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 12 ης Μάιου 2009 για το «Στρατηγικό Πλαίσιο Συνεργασίας στην Εκπαίδευση και την Κατάρτιση 2020» 16 Νέο Στρατηγικό Πλαίσιο Συνεργασίας για την Ευρωπαϊκή Συνεργασία στην Εκπαίδευση και την Κατάρτιση («ΕΤ 2020») Κύριοι στόχοι

17 Δια βίου μάθηση και κινητικότητα Συγκεκριμένα, πρέπει να αναληφθούν ενέργειες για να εξασφαλιστούν τόσο η εκπόνηση εθνικών πλαισίων προσόντων τα οποία να βασίζονται σε χρήσιμα αποτελέσματα μάθησης όσο και η σύνδεσή τους με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων, η δημιουργία πλέον ευέλικτων οδών μάθησης - στις οποίες περιλαμβάνονται η καλύτερη μετάβαση μεταξύ των διαφόρων τομέων εκπαίδευσης και κατάρτισης, το μεγαλύτερο άνοιγμα προς τη μη τυπική και την άτυπη μάθηση, και μεγαλύτερη διαφάνεια και αναγνώριση της μαθησιακών αποτελεσμάτων 17 Κύριοι στρατηγικοί στόχοι και προκλήσεις για τη μελλοντική συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την δεκαετία 2010-2020

18 Βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας Η κυριότερη πρόκληση έγκειται στην εξασφάλιση της απόκτησης βασικών ικανοτήτων από όλους, με παράλληλη ανάπτυξη της αριστείας και της ελκυστικότητας σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης που θα παράσχουν στην Ευρώπη τη δυνατότητα να διατηρήσει ισχυρό παγκόσμιο ρόλο 18

19 Ισότιμη πρόσβαση και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής Οι εκπαιδευτικές ανισότητες θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με την παροχή υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και στοχοθετημένης στήριξης στα πρώτα σχολικά χρόνια, καθώς και με την προώθηση εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς. 19

20 Προώθηση της καινοτομίας και της δημιουργικότητας σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης Η δημιουργικότητα και η καινοτομία έχουν ζωτική σημασία γα την ανάπτυξη επιχειρήσεων και για τη δυνατότητα της Ευρώπης να ανταγωνίζεται σε διεθνές επίπεδο. Ένα πρώτο μέλημα είναι να προαχθεί η απόκτηση, από όλους τους πολίτες, εγκάρσιων βασικών ικανοτήτων, εκτός των βασικών γνώσεων, όπως η ψηφιακή ικανότητα, το πνεύμα πρωτοβουλίας και το επιχειρηματικό πνεύμα, και η πολιτιστική συνείδηση 20

21 Συμμετοχή ενηλίκων στη Δια Βίου Μάθηση στο 15% μέχρι το 2020 Μείωση των 15χρονων που υστερούν σε βασικούς τομείς (κατανόηση γραπτού λόγου-μαθηματικά-επιστήμες) σε ποσοστό κάτω του 15% μέχρι το 2020 Επιτυχής ολοκλήρωση τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (30-34 ετών) σε ποσοστό τουλάχιστον 40% μέχρι το 2020 Πρόωρη εγκατάλειψη της εκπαίδευσης (18-24 ετών απόφοιτοι κατώτερης δευτεροβάθμιας και εκτός συμμετοχής σε οποιαδήποτε πλατφόρμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης) σε ποσοστό χαμηλότερο του 10% Τουλάχιστον το 95% των παιδιών ηλικίας μεταξύ των 4 ετών και της ηλικίας έναρξης της υποχρεωτικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να συμμετέχουν στην προσχολική εκπαίδευση 21 ΚΡΙΤΗΡΙΑ / ΣΤΟΧΟΙ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (BENCHMARKS)

22 Η Ευρωπαϊκή Ένωση υστερεί σε σχέση με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τις αναδυόμενες οικονομίες στο ποσοστό των ατόμων με ανώτατη εκπαίδευση: 26% ΕΕ, 43% Καναδάς, 38% ΗΠΑ και 36% Ιαπωνία Πάρα πολλοί εγγεγραμμένοι φοιτητές εγκαταλείπουν τα πανεπιστήμια της Ευρώπης χωρίς την απόκτηση πτυχίου – το ποσοστό αποφοίτησης στην Ευρώπη είναι συγκρίσιμο με αυτό των ΗΠΑ (66%) αλλά χαμηλότερο από αυτό του ΟΟΣΑ (70%), της Κορέας (79%) ή της Ιαπωνίας (94%) 22 ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

23 Η αρχή της αμοιβαίας εμπιστοσύνης Κοινοτική πίστη Η σύγκλιση οδηγεί στην κινητικότητα Εναρμόνιση Η αρχή της επικουρικότητας Ήπιο δίκαιο (Soft Law) Η ανοιχτή μέθοδος συντονισμού Αρχή της αυτονομίας και της λογοδοσίας 23 Νομική προσέγγιση

24 Προγράμματα ERASMUS TEMPUS, που άρχισε το 1990 ως τμήμα της αρχικής δραστηριότητας Phare, αλλά τώρα συμπεριλαμβάνει την Ανατολική Ευρώπη, τον Καύκασο, την Κεντρική Ασία και τα Δυτικά Βαλκάνια. Το πρόγραμμα ALFA, με το οποίο επιδιώκεται η ανάπτυξη της ανώτατης εκπαίδευσης στην Λατινική Αμερική ERASMUS MUNDUS Συμφωνίες με  ΗΠΑ  Καναδά  Βραζιλία  Μεξικό  Κίνα 24 Διεθνοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης

25 Οι αποφάσεις του Συμβουλίου για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ΕΣΕ 2007) και του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΚΤ 2008) είναι πολύ σημαντικές. Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η Πράσινη Βίβλος «Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας: Νέες προοπτικές». Τα πανεπιστήμια, με τον τριπλό τους ρόλο ως πάροχοι των υψηλότερων επιπέδων εκπαίδευσης, χώροι προηγμένης έρευνας, πρωτοτυπίας και καινοτομίας, βρίσκονται στον πυρήνα του τριγώνου της γνώσης στην Ευρώπη. 25 Ανώτατη εκπαίδευση, Έρευνα και Καινοτομία, Σύσταση για την Επιχειρηματικότητα [1]

26 Στην ανακοίνωση «Επίτευξη της ατζέντας εκσυγχρονισμού για πανεπιστήμια: εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία», που εξέδωσε η Επιτροπή το Μάιο του 2006, προσδιορίζονται εννέα τομείς δράσης, όπως: Διασφάλιση ποιότητας Νέα προγράμματα σπουδών συνδεδεμένα με την απασχολησιμότητα Ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας Μετάδοση γνώσεων και εφαρμογή των γνώσεων στην πράξη Πρακτική άσκηση, προγράμματα έρευνας και κινητικότητας Άνοιγμα των πανεπιστημίων για τη διά βίου μάθηση Διεθνοποίηση 26 Ανώτατη εκπαίδευση, Έρευνα και Καινοτομία, Σύσταση για την Επιχειρηματικότητα [2]

27 Σύσταση 98/561/ΕΚ του Συμβουλίου, της 24ης Σεπτεμβρίου 1998, για την ευρωπαϊκή συνεργασία με σκοπό τη διασφάλιση της ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση Στο ανωτέρω πλαίσιο και η χώρα μας ανέπτυξε την Ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ). Η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη διασφάλιση της ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση (ENQA) δημιουργήθηκε το 2000 και τα μέλη της, που είναι οργανισμοί διασφάλισης της ποιότητας και διαπίστευσης από όλα τα κράτη μέλη, αυξάνονται διαρκώς 27 Διασφάλιση ποιότητας [1]

28 Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βαρκελώνης, το Μάρτιο του 2002, υπογράμμισε στα συμπεράσματά του ότι τα ευρωπαϊκά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να καταστούν "ποιοτικό σημείο αναφοράς παγκοσμίως". Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Μαρτίου 2005 για την ενδιάμεση αξιολόγηση της στρατηγικής της Λισαβόνας ζητούν να δοθεί έμφαση στη γνώση, την καινοτομία και την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού 28 Διασφάλιση ποιότητας [2]

29 Με 4.000 πανεπιστήμια, άνω των 17 εκατομμυρίων φοιτητών και 1,5 εκατομμύρια προσωπικό, από τους οποίους οι 435.000 είναι ερευνητές - τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια έχουν τεράστιο δυναμικό, αλλά αυτό το δυναμικό δεν έχει αξιοποιηθεί πλήρως ώστε να εργάζεται αποδοτικά για την υποστήριξη της προσπάθειας της Ευρώπης για περισσότερη οικονομική ανάπτυξη και περισσότερες θέσεις εργασίας. Η κατά μέσο όρο διαφορά των οικονομικών πόρων τόσο για δραστηριότητες έρευνας όσο και εκπαίδευσης σε σύγκριση με τις αντίστοιχες στις ΗΠΑ ανέρχεται σε 10.000 ευρώ ανά φοιτητή και ανά έτος. 29 Συμπεράσματα και Σύνοψη των Θεμάτων Πολιτικής

30 Τη μεγαλύτερη ελκυστικότητα των πανεπιστημίων για ενδιαφερόμενους από διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα Την ικανοποίηση των αναγκών των φοιτητών, της αγοράς εργασίας και της οικονομίας χωρίς απώλεια παραδοσιακών αξιών και καλών πρακτικών Τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων ανώτατης εκπαίδευσης, όπως απαιτείται από τη στρατηγική «ΕΥΡΩΠΗ 2020» Την προσέλκυση χαρισματικών επαγγελματιών στην ακαδημαϊκή κοινότητα 30 Τα σημαντικότερα θέματα πολιτικής που σχετίζονται με τη μελλοντική ελκυστικότητα των ευρωπαϊκών συστημάτων ανωτάτης εκπαίδευσης περιλαμβάνουν τα εξής [1]

31 Τη διατήρηση της παραδοσιακής ενότητας και ισορροπίας μεταξύ ακαδημαϊκής διδασκαλίας και έρευνας. Τον ευρύτερο αντίκτυπο των μεταβαλλόμενων δημόσιων και πολιτικών απόψεων για την κάλυψη των φοιτητικών εξόδων. Την στάση των κυβερνήσεων απέναντι στην αυξανόμενη διαφοροποίηση του φοιτητικού πληθυσμού. Τον βαθμό που η παγκοσμιοποίηση και οι δημογραφικές αλλαγές επηρεάζουν την πολιτική που ακολουθείται σε άλλους τομείς, θα επηρεάσει την πολιτική που ακολουθείται στην ανώτατη εκπαίδευση Το πώς μπορεί η ευρωπαϊκή διάσταση να διατηρηθεί ως βασικό στοιχείο της ελκυστικότητας. 31 Τα σημαντικότερα θέματα πολιτικής που σχετίζονται με τη μελλοντική ελκυστικότητα των ευρωπαϊκών συστημάτων ανωτάτης εκπαίδευσης περιλαμβάνουν τα εξής [2]

32 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.