ΚΑΘΕΤΗΡΙΑΣΜΟΣ ΚΥΣΤΗΣ Τοποθέτηση: Όταν υπάρχει απόλυτη ανάγκη – διατηρείται κατά το δυνατό λιγότερο Τοποθέτηση: - τήρηση ασηψίας (γάντια, πλύση ουρήθρας με Betadine) - καθετήρας μικρότερης διαμέτρου από της ουρήθρας (αποφυγή τραυματισμού) - λίπανση άκρου καθετήρα (με gel ξυλοκαϊνης) για μείωση τριβής-δυσφορίας - το μπαλονάκι γεμίζει με 10cc N/S (συγκράτηση καθετήρα) - στερέωση καθετήρα στην κοιλιά (αποφυγή πίεσης ουρήθρας) - τοποθέτηση ουροσυλλέκτη κάτω από το επίπεδο εισόδου του καθετήρα στην ουρήθρα

ΑΚΡΑΤΕΙΑ - ΕΚΤΡΟΠΗ ΟΥΡΩΝ Αιτιολογία: - ανεπάρκεια σφιγκτήρα ουρήθρας (αύξηση ενδοκοιλιακής πίεσης), - stress, - υπερχείλιση (μειωμένη συσταλτικότητα εξωστήρα μυός, απόφραξη ουρήθρας), - νευρογενής ακράτεια (πολλαπλή σκλήρυνση, κάκωση Ν.Μ.), - λειτουργική ακράτεια (κατάθλιψη, άνοια, αδυναμία έγκαιρης μετάβασης) Αντιμετώπιση: προσδιορισμός τύπου ακράτειας, προσπάθεια καθιέρωσης προγράμματος (ούρηση, λήψη υγρών σε καθορισμένες ώρες), ασκήσεις κύστης Kegel, τοποθέτηση μόνιμου καθετήρα (θήκης), διατήρηση υγιεινής Επεμβάσεις εκτροπής ούρων: κυστεκτομή, αποβολή ούρων μέσω ουρητηροστομίας στο κοιλιακό τοίχωμα - αλλαγή ασκού συλλογής ούρων, φροντίδα-αντισηψία δέρματος γύρω από τη στομία

ΥΠΝΟΣ - ΑΝΑΠΑΥΣΗ Μειωμένη διανοητική δραστηριότητα, επαφή με περιβάλλον - απαραίτητος για ικανότητα προσοχής / αντιμετώπισης καθημερινών δραστηριοτήτων - δικτυωτός σχηματισμός: ελέγχει τον κύκλο εγρήγορσης-ύπνου Κιρκάδιος ρυθμός: περιοδικές μεταβολές περίπου 24 ωρών, αλληλεπίδραση γενετικών-περιβαλλοντικών παραγόντων (ηλιακό φως, κοινωνικές συνήθειες) Διαταραχές κιρκάδιου ρυθμού: - αιτιολογία: χειρουργική επέμβαση, Κ.Ε.Κ., ακινησία, πόνος, φάρμακα, περιβάλλον, εργασία (νυχτερινή) - συνέπειες: κακουχία, κόπωση, μείωση αντοχής / πνευματικών ικανοτήτων, διαταραχές ύπνου / διάθεσης, κατάθλιψη σε ευπαθή άτομα, μείωση ταχύτητας επούλωσης τραύματος, ανθεκτικότητας απέναντι στις λοιμώξεις

ΣΤΑΔΙΑ ΥΠΝΟΥ Ύπνος non-REM: στάδια Ι-IV, προοδευτική αύξηση βάθους ύπνου Ύπνος REM: 20-25%, πολύ βαθύς (δύσκολη αφύπνιση), ταχείες κινήσεις ματιών, αύξηση ρυθμού αναπνοής/μεταβολισμού, μείωση μυϊκού τόνου, απαραίτητος για τη μνήμη (αύξηση αναλογίας κατά τη στέρηση) Επανάληψη φυσιολογικού κύκλου ύπνου 4-5 φορές κάθε νύχτα - διάρκεια κύκλου 90-100΄- η αναλογία REM αυξάνει προς τους τελευταίους κύκλους Μεγάλες διακυμάνσεις στις ανάγκες ύπνου μεταξύ ατόμων

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟΝ ΥΠΝΟ Ηλικία: μείωση καθώς αυξάνει (μείωση REM) Σωματική άσκηση: αύξηση κόπωσης, προαγωγή χαλάρωσης (πριν τις ώρες ύπνου επιφέρει αϋπνία) Ψυχολογικό stress: μείωση, πτώση ποιότητας Πολιτισμικές επιδράσεις: διαφορές στα ωράρια, διάρκεια, τρόπους προαγωγής ύπνου Διατροφή: ελαφρύ γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες προάγει τον ύπνο – το αντίθετο με βαρύ πρωτεϊνούχο γεύμα Λήψη αλκοόλ: μικρή ποσότητα προάγει τον ύπνο, μεγάλη ποσότητα μειώνει τον REM Καφεΐνη: αναστέλλει τη διάθεση για ύπνο Κάπνισμα: διεγερτική επίδραση - η διακοπή αυξάνει την υπνηλία την ημέρα, αυξάνει την ανησυχία τη νύχτα Περιβάλλον: οικειότητα, απαιτήσεις εργασίας Ασθένεια, πόνος, φάρμακα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΥΠΝΟΥ (1) Επηρεάζουν την ποιότητα ζωής ασθενή: αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων Αϋπνία: δυσκολία στην έλευση ή/και διατήρηση του ύπνου (διακοπτόμενος ύπνος, πρόωρη αφύπνιση) - παροδική: stress, διέγερση, ταξίδια - μακροχρόνια: χρόνιος πόνος, κατάθλιψη Υπερυπνία: υπερβολικός ύπνος κυρίως στη διάρκεια της ημέρας – επί ψυχιατρικών προβλημάτων, χρήσης ουσιών Ναρκοληψία: ταχείας έναρξης, υποτροπιάζοντα, σύντομα, ανεξέλεγκτα επεισόδια ύπνου κατά την εγρήγορση - νευρολογική διαταραχή, ξεκινά στην εφηβεία ή πρώιμη ενήλικη ζωή - δεν υπάρχει ριζική θεραπεία, λήψη φαρμάκων εφ’ όρου ζωής Νυχτερινή μυοκλονία: εμφανής σύσπαση μυών με τίναγμα ποδιών, συνδυάζεται συχνά με αϋπνία

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΥΠΝΟΥ (2) Υπνοβασία, παραμιλητό, νυχτερινή ενούρηση Σύνδρομο άπνοιας ύπνου: παύση αναπνοής για σύντομα διαστήματα κατά τον ύπνο – αποφρακτική, κεντρική, μικτή - συχνότερη η αποφρακτική: χαλάρωση τοιχωμάτων αναπνευστικής οδού, συχνά λόγω ηλικίας - διακοπή αναπνοής για 10΄΄- 2΄: ακολουθείται από σύντομη αφύπνιση, συνυπάρχει με ροχαλητό - επεισόδιο μεγάλης διάρκειας: πτώση Ο2 στο αρτηριακό αίμα, αρρυθμίες, πτώση Α.Π., επικίνδυνες σε ασθενείς με καρδιαγγειακά προβλήματα - συχνότερη σε άνδρες μέσης ηλικίας - εφαρμογή CPAP (συνεχής θετική πίεση στους αεραγωγούς): αποτελεσματική θεραπεία, μετά από μελέτη ύπνου - κεντρική άπνοια: διακοπή λειτουργίας διαφράγματος – θωρακικών μυών

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΥΠΝΟΥ (3) Ροχαλητό: αναπνοή με τραχείς ήχους, απόφραξη στο φάρυγγα ή τη ρινική κοιλότητα - μείωση μυϊκού τόνου, υπερτροφικοί ιστοί ή δυσπλασίες, κρυολόγημα ή αλλεργίες - διαταραχή ύπνου, ενόχληση άλλων (ιδίως στον κοινό θάλαμο νοσοκομείου) - κατάκλιση σε πλάγια θέση (αντί ύπτιας), απώλεια βάρους Προαγωγή ύπνου: βελτιώνει την ποιότητα εγρήγορσης - εξασφάλιση άνεσης, ήσυχου, θερμού, ασφαλούς περιβάλλοντος (κουδούνι ειδοποίησης, ελεύθερη πρόσβαση στην τουαλέτα, κιγκλίδωμα προστασίας σε ασθενή με πιθανή διέγερση) - ρουτίνες πριν τον ύπνο: θερμό λουτρό, ροφήματα, διάβασμα - κατά το δυνατό μείωση αφυπνίσεων (π.χ. νυχτερινή χορήγηση φαρμάκων) - αποφυγή λήψης αλκοόλ, υπνωτικών επί άπνοιας ύπνου - χορήγηση κατάλληλων φαρμάκων

ΠΟΝΟΣ (1) Συχνός επί προβλημάτων υγείας, αποδίδεται στη διέγερση νευρικών απολήξεων, προειδοποιητικό σημείο ιστικής βλάβης Θεωρία πύλης ελέγχου: η μεταβίβαση πόνου ελέγχεται από μηχανισμό πύλης στο ΚΝΣ - προσαγωγοί νευρώνες προς νωτιαία νεύρα (ίνες Αδ /C), εγκέφαλο - διάνοιξη πύλης από αλγογόνα ερεθίσματα - κλείσιμο πύλης από έντονα ερεθίσματα: μεγαλύτερη ένταση πόνου επί ανίας παρά επί απόσπασης προσοχής - ο φόβος μπορεί να αυξήσει την ένταση του πόνου

ΠΟΝΟΣ (2) Ενδορφίνες: ενδογενή οπιοειδή, ευεξία, μείωση πόνου Υποκειμενική / αντικειμενική διάσταση αντίληψης πόνου - συνιστώσες σε δυναμική αλληλεπίδραση: αισθητηριακή (φυσική), ψυχολογική - Συναισθηματική κατάσταση, προηγούμενη εμπειρία παρόμοιας αίσθησης Οξύς: τραύμα, χειρουργική επέμβαση, οξεία νόσος (ΟΕΜ) Χρόνιος: >6 μήνες, ρευματικά νοσήματα, κακοήθειες κλπ. - δύσκολη η πλήρης ανακούφιση, συνοδεύεται συνήθως από ψυχολογικά προβλήματα - δε χρησιμεύει στην προστασία από ιστική βλάβη Πόνος σε μέλος-φάντασμα: νευροβιολογική βάση Γενικά ο πόνος σχετίζεται με κόπωση, διαταραχές ύπνου, stress, αιμοδυναμικές διαταραχές, αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης

ΑΝΤΙΛΗΨΗ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΟΝΟΥ Δυσκολία ποσοτικοποίησης υποκειμενικής αίσθησης πόνου - διατύπωσης μιας διεθνώς αποδεκτής κλίμακας μέτρησής του Περιγραφικοί όροι: - ένταση: απουσία ως βασανιστικός - ποιότητα: καυστικός, διαξιφιστικός, τέμνων, δηκτικός κλπ - εντόπιση: εντοπισμένος, με αντανάκλαση, γενικευμένος - συχνότητα: επίμονος, διαλείπων, περιστασιακός Παρατήρηση συμπεριφοράς ασθενών: - εκφράσεις προσώπου, μορφασμοί, άκαμπτη στάση στην κλίνη - κλάμα, ευερεθιστότητα, γογγυσμοί, εκδήλωση διέγερσης - επηρεάζεται από πολιτισμικούς - ατομικούς παράγοντες Μεταβολές φυσιολογικών παραμέτρων: - ταχυκαρδία, υπέρταση, αύξηση αναπνοών, εφίδρωση - επηρεάζονται από την ασθένεια

ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΠΟΝΟΥ Κλίμακα λεκτικής περιγραφής: επιλογή χαρακτηρισμού Κλίμακα οπτικής αναλογίας: επιλογή αριθμητικής τιμής Κλίμακες με προσωπεία: κυρίως για παιδιά (δυσκολία λεκτικού-αριθμητικού προσδιορισμού) Ανάγκη τακτικής επαναξιολόγη-σης επί θεραπείας

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ-ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΟΝΟΥ Διαταραχές ομοιόστασης: - καρδιαγγειακό: αγγειοσύσπαση, αύξηση περιφερικών αντιστάσεων - αναπνευστικό: αύξηση κατανάλωσης Ο2, παραγωγής CO2, μείωση αναπνεόμενου όγκου, λειτουργικής υπολειπόμενης χωρητικότητας - γαστρεντερικό: μείωση κινητικότητας εντέρου - ενδοκρινικό: αύξηση έκκρισης καταβολικών ορμονών - διεγερτική συμπεριφορά Μη φαρμακευτική αναλγησία: - Πιεστική επίδεση (επέμβαση στην κοιλιά, αρθρικός πόνος κλπ.) - Εφαρμογή θερμών ή ψυχρών επιθεμάτων, μασάζ - Διαδερμικός ηλεκτρικός νευροερεθισμός (ΤΕΝS): τοποθετούνται ηλεκτρόδια στην περιοχή που πονά, ρεύμα χαμηλής έντασης για τη δέσμευση πόνου - Τεχνικές χαλάρωσης, βιοανάδραση - Τεχνικές περισπασμού, καθοδηγούμενης φαντασίωσης, διαλογισμού, μουσική - Βελονισμός

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΟΝΟΥ Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη - ακεταμινοφαίνη Οπιοειδή: μορφίνη, μεπεριδίνη, φεντανύλη Per os, ΙΜ, IV: ανάλογα με την ένταση / διάρκεια πόνου (ταχεία δράση – μεταβολισμός) Τιτλοποίηση δόσεων: χορήγηση μικρών δόσεων σε τακτά χρονικά διαστήματα και διαρκής αξιολόγηση της επίδρασής τους Patient Controlled Analgesia: ελεγχόμενες δόσεις μέσω αντλίας από τον ίδιο τον ασθενή - προετοιμασία διαλύματος κατάλληλης συγκέντρωσης, προσδιορισμός δόσης - ψυχολογική αίσθηση ελέγχου ασθενή - όριο μέγιστης χορήγησης Επισκληρίδιος αναλγησία: ιδιαίτερα για μετεγχειρητικό πόνο - προσοχή για αναπνευστική καταστολή, ναυτία-έμετο, δυσκοιλιότητα, επίσχεση ούρων, βραδυκαρδία, υπόταση Αποκλεισμοί νεύρων