© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 1

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 2 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  δημοφιλής κουλτούρα (popular culture): θεάματα, κείμενα, μορφές ψυχαγωγίας που καταναλώνουμε καθημερινά

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 3

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 4 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Εφημερίδες  Τηλεόραση  Θεωρίες για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης  Παγκοσμιοποίηση μμε  Ρύθμιση των μμε  Πολυμέσα

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 5 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα εφημερίδες  Σημερινές εφημερίδες: ξεκίνησαν ως φυλλάδια και ενημερωτικά φύλλα τον 18 ο αι.  Σημαντική εξέλιξη στην ιστορία των μμε γιατί: συσσώρευαν διαφορετικές μορφές πληροφορίας σε περιορισμένο, εύκολα αναπαραγόμενο σχήμα  Φτηνές εφημερίδες  Τοπικές εφημερίδες  Πρώτες έγκυρες εφημερίδες: New York Times, TheTimes –Λονδίνου  Τύπος = γρήγορη, συγκεντρωτική μετάδοση πληροφορίας σε μαζικό κοινό

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 6 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Επιρροή των εφημερίδων μειώθηκε σταδιακά με εμφάνιση άλλων μέσων  Εκδότης εφημερίδων: ισχυρός οικονομικός μεγιστάνας που ηγείται εκδοτικής αυτοκρατορίας  συγκέντρωση ιδιοκτησίας  ΗΠΑ: μείωση στον αριθμό πόλεων με ανταγωνιζόμενες εφημερίδες

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 7 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Επιπτώσεις ηλεκτρονικής επικοινωνίας στην κυκλοφορία εφημερίδων  Εφημερίδες εθνικής εμβέλειας στη Βρετανία στα 1980ς:  Independent  Today  News on Sunday  Sunday Sport

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 8 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Τηλεόραση  αυξανόμενη επίδραση τηλεόρασης  Χρόνος μπροστά στην τηλέοραση  time shift  Video games (Eugene Provenzo, 1991 Video Kids: Making Sense of Nintendo)  Αναπόσπαστο πλέον κομμάτι παιδικής κουλτούρας και ηλικίας [σήμερα, computer games, online games]

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 9 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  David Buckingam (2011) The material child: growing up in consumer culture  Cross-media marketing (integrated marketing):  μέσα-18 ου αι., βιβλία με ενσωματωμένα δωράκια (μαξιλάρια, καρφίτσες, τόνικ για πονοκέφαλο),  αρχές 1900, ‘bubble books’ (με δώρο την ηχογράφηση)  Disney, Mickey-mouse clubs  1970s: σημείο σταθμός, καθώς οι εταιρείες παιχνιδιών ασχολούνται συστηματικά με παραγωγή media για παιδιά

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 10 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  η Hasbro δημιουργεί cartoons που βασίζονται στα Hot Wheels.  αργότερα η Mattel και η Hasbro δίνουν εντολή για τη δημιουργία των Thundercats, Transformers, Smurfs (μαζί με τα συλλέξιμα παιχνίδια τους και αξεσουάρ)  Τα παιχνίδια προϋπήρχαν των media texts  ΌΜΩΣ στα Pokemon, Digimon, YuGiOh, Beyblades το integrated (ενσωματωμένο) marketing ήταν από την αρχή κομμάτι του στρατηγικού σχεδιασμού των εταιρειών (παιχνίδια, ρούχα, φαγητό, δώρα, έπιπλα, σχολικά είδη κ.α.) – φαύλος κύκλος μιας αέναης προώθησης προϊόντων.  Ιστορία με Pokemon

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 11 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα Κρατική ραδιοφωνία-τηλεόραση (broadcasting)  τηλεόραση: μεγάλης έκτασης επιχειρηματική δραστηριότητα. Το κράτος έχει παρέμβει σε πολλές χώρες άμεσα στη διοίκησή της.  Βρετανία: ραδιο-τηλεοπτικές συχνότητες θεωρήθηκαν σπάνιος εθνικός πόρος (scarce national resource). Το κράτος ρύθμισε τη χρήση τους.  BBC: to inform/ educate/ entertain- public service broadcasting

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 12 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  BBC: δημόσιος οργανισμός και όχι κρατικός.  έσοδα: από συνδρομές (license fee: £ p.y.) των νοικοκυριών που έχουν δέκτη, και από επιχειρηματική δραστηριότητα  Μέχρι 1954, είχε την αποκλειστικότητα τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων στη Βρετανία  Δεν έχει διαφημίσεις  Συχνότητα, διάρκεια διαφημίσεων στα υπόλοιπα κανάλια = 7΄ p.h., 8΄ in peak time -> Natural breaks

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 13 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  ΗΠΑ: 3 εμπορικά δίκτυα  American Broadcasting Corporation (ABC)  Columbia Broadcasting System (CBS)  National Broadcasting Company (NBC) Καλύπτουν πάνω από το ¼ των νοικοκυριών μέσα από τους δικούς τους σταθμούς. Καμία 200ρια σταθμοί συνεργάζονται με το καθένα τους (syndication market)  HBO (cable)

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 14 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Διαφημίσεις στις ΗΠΑ  δύναμη δικτύων περιορίστηκε αρχικά με καλωδιακή και δορυφορική τηλεόραση  Όπως και με βίντεο, DVD, διαδίκτυο  το κοινό (που γνωρίζει) διαμορφώνει πλέον το δικό του πρόγραμμα, μέσα από το ‘κατέβασμα’ σειρών, ταινιών και άλλων προγραμμάτων

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 15 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Επίδραση της τηλεόρασης στη συμπεριφορά (media effects) [αλλά και στην καθημερινή ζωή γενικά, π.χ. σελ.14-17, 20]  Πολλές έρευνες, περισσότερες επικεντρώθηκαν στα παιδιά  ερευνούν συνήθως:  ροπή προς έγκλημα και βία  φύση ειδήσεων  ρόλο τηλεόρασης στην κοινωνική-πολιτική ζωή

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 16

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 17

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 18

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 19

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 20 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Τηλεόραση και βία: τεράστιο κεφάλαιο στην ιστορία και θεωρία των μμε.  George Gerbner: ανάλυση τηλεοπτικών προγραμμάτων - κατέγραψε αριθμό και συχνότητα βίαιων πράξεων σε κάθε τύπο προγράμματος (1967)  Προέκυψε ότι τα παιδικά προγράμματα εμφάνιζαν υψηλά ποσοστά βίας (κινούμενα σχέδια, υψηλότερα)  Άλλες μελέτες στη δεκαετία ΄70-΄80, εξέτασαν επίδραση τηλεόρασης στη διαμόρφωση τάσεων επιθετικότητας στα παιδιά.

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 21 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Πολλές μελέτες διαπίστωσαν συσχέτιση μεταξύ βίαιης συμπεριφοράς- τηλεοπτικής παρακολούθησης. ΟΜΩΣ, ΠΡΟΣΟΧΗ: η συσχέτιση δεν ισοδυναμεί με σχέση αιτιότητας!!!! γενικά γενικά: τα effects studies αντιμετωπίζουν τα παιδιά και νέους ως ανίκανους να αντιδράσουν σ’ αυτά που βλέπουν

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 22

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 23 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα Πλέον Πλέον: αμφισβητείται το κατά πόσο το βίαιο περιεχόμενο τηλεοπτικών προγραμμάτων (video/computer-games κλπ) δημιουργεί τάσεις βίας σε όσους τα παρακολουθούν  Ανάπτυξη δεξιοτήτων και φαντασίας τόσο μέσα από gaming όσο και από Pokemon  Rodger Hodge and David Tripp (1987) Children and Television: τα παιδιά ‘διαβάζουν’, ερμηνεύουν όσα βλέπουν, δεν καταγράφουν το περιεχόμενο έτσι απλά  David Buckingham  Σήμερα: λέξη-κλειδί = resilience

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 24 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα Martin Barker and Julian Petley (1997) Ill Effects: the Media/Violence Debate Buckingham, D. (2000) After the death of childhood: Growing up in the age of electronic media. Cambridge: Polity Press. Buckingham, D., with S. Banaji, A. Burn, D. Carr, S. Cranmer, and R. Willett (2008) The impact of the media on children and young people. Review of the literature prepared for the DCSF Byron Review. Annesley: Department for Children, Schools and Families. (Annex G). D. Buckingham and R. Willett (2006) (eds.) Digital generations: Children, young people and new media. New Jersey: Lawrence Erlbaum Assocs. Millwood-Hargrave, A. and S. Livingstone (2006). Harm and offence in media content: A review of the evidence. Bristol: Intellect.

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 25 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα Τηλεοπτικές ειδήσεις  Μεγάλο μέρος πληθυσμού ενημερώνεται από τηλεόραση (και όχι από εφημερίδες ή διαδίκτυο)- ηλικίες  από τις πιο γνωστές και αμφιλεγόμενες μελέτες, η σειρά του Glasgow Media Group:  Bad News  More Bad News  Really Bad News  News about War and Peace (1985)  British Media and the Gulf War (1993) British Media and the Gulf War

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 26 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Bad News:  Ανάλυση ειδήσεων BBC1, BBC2, ITV Ιαν- Ιουν 1975  Σκοπός: ‘αντικειμενική’ μελέτη περιεχομένου ειδήσεων και τρόπου που παρουσιάζονται  Εξέτασαν: εργασιακές διαφορές (industrial disputes) μεταξύ εργοδοτών-εργαζομένων που κατέληξαν σε απεργία

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 27 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα Συμπεράσματα:  ειδήσεις για εργασιακές διαφορές παρουσιάζονται με τρόπο στρεβλό και επιλεκτικό  χρήση όρων ‘πρόβλημα, ριζοσπαστικός, άσκοπη απεργία’ που δηλώνουν αντισυνδικαλιστική στάση  Αναστάτωση καθημερινής ζωής ως αποτέλεσμα απεργιών, προβαλλόταν συχνότερα από τα ίδια τα αίτια της απεργίας  Βίντεο έδειχναν τους διαδηλωτές επιθετικούς

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 28 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  αυτοί που διαμορφώνουν τις ειδήσεις είναι και οι πυλωροί (gatekeepers) της ενημέρωσης (δηλ. αποφασίζουν τι είναι ‘είδηση’)  Οι απόψεις των δημοσιογράφων αντανακλούσαν τις απόψεις των κοινωνικά κυρίαρχων ομάδων

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 29 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Αντιδράσεις στο Bad News  Η μελέτη προκάλεσε μεγάλη συζήτηση στα μμε και την ακαδημαϊκή κοινότητα  Παραγωγοί ειδήσεων κατηγόρησαν τους ερευνητές για προνομιακή μεταχείριση απεργών  Πανεπιστημιακοί (Martin Harrison 1985) παρατήρησαν μια σειρά από μεθοδολογικές παραλείψεις στην μελέτη (π.χ. οι 5 μήνες που αναλύθηκαν δεν ήταν αντιπροσωπευτικοί)

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 30 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Απάντηση του Glasgow Media Group στην κριτική του: έρευνα του Harisson χρηματοδοτήθηκε από το ΙΤΝ (=> προκατειλημμένη)  Greg Philo, Seeing is Believing (1991):  εξέτασε αναμνήσεις ανθρώπων από παλαιότερες απεργίες (μέσα από φωτογραφίες)  βρήκε ότι: περιγραφή των απεργιών από το κοινό ήταν ίδια με αυτή των δελτίων ειδήσεων=> Δεν πρέπει να υποτιμούμε τη δύναμη των ΜΜΕ.  δελτία ειδήσεων δεν είναι απλή περιγραφή όσων συνέβησαν, αλλά μια σύνθετη κατασκευή της πραγματικότητας.

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 31 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Τηλεόραση και τρόπος ή ύφος γραφής (Nicholas Abercrombie (1996) Television and Society)  Narrative:αλληλουχία γεγονότων και χαρακτήρων το οποία βρίσκονται σε μια λογική σειρά στο χρόνο και έχουν σχέση αίτιου-αιτιατού. Η Αφήγηση μας δίνει μια λογική, κατανοητή σειρά στην εξέλιξη της ιστορίας μας.  Διαφορετικοί τύποι προγράμματος (genres) έχουν διαφορετικό τρόπο αφήγησης και συμβάσεις που τα ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα, π.χ.:

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 32 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Ειδήσεις  Σαπουνόπερες/telenovelas  Τηλεπαιχνίδια  Κωμωδίες  Σειρές μυθοπλασίας μιλάμε πλέον για την ‘σειριοποίηση’ (serialization) του τηλεοπτικού προγράμματος

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια Προέλευση 2. Χαρακτηριστικά των σαπουνόπερων (genre characteristics):  Daytime soaps vs prime time series  Συνεχόμενα σήριαλς vs επεισοδιακών σειρών  Πολλαπλές ιστορίες (multiple storylines)/πάντρεμα ιστοριών  Συνεχή αφήγηση/πλοκή (continuing narrative)  Έμφαση στο σπίτι (domestic sphere)  Συνεχής αναβολή τελικής λύσης

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια Βρετανικές  κοινωνικό-ρεαλιστικό κείμενο (δράμα νεροχύτη/kitchen sink drama) π.χ. Coronation Street (Corrie Street)  βραδυνά (prime time), με εσωτερικά γυρίσματα  απόγευμα: Emmerdale  [Αυστραλία: απόγευμα, the great outdoors]  Χώροι:  δρόμος, πλατεία, pub, corner shop, coffee shops

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 35 Βρετανικές  Υπόθεση: - κουλτούρα της εργατικής τάξης (working class culture) (Coronation Street; Eastenders) - αντιπροσωπευτικοί χαρακτήρες καθημερινότητα - αντιπροσωπευτικά, κοινωνικά προβλήματα - δυνατές, θετικές γυναικείες παρουσίες - χρόνος: πραγματικός  Θεματική: - οικογένεια: δυνατές γυναίκες φροντίζουν ανίκανους άντρες - κοινότητα (community): χρήση δημόσιων χώρων, τοπική ιστορία, ταξικότητα - φυλή (race): αρχικά λευκοί, μετά Asians, blacks

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια Αμερικάνικες  δραπέτευση (escapism), ενδιαφέρον για τη μεγάλη ζωή π.χ. Dallas, Dynasty  βραδυνά (prime time), με εξωτερικά γυρίσματα, αλλά και  πρωινά (daytime) με εσωτερικά γυρίσματα ( π.χ. The Bold and the Beautiful)  Χώροι: επαύλεις  Υπόθεση: μελόδραμα, έμφαση στο υπερβολικό συναίσθημα, υπερβολικό παίξιμο, δραματική μουσική, close-ups

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 37  Θεματική (US soaps): - οικογένεια: πατριάρχης κρατά την οικογένεια ενωμένη - κοινότητα (community): δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο, δεν υπάρχουν ταξικά, φυλετικά θέματα - φυλή (race): αρχικά λευκοί, αργότερα και μαύροι  Άλλα συμβατικά χαρακτηριστικά:

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 38 Κίνηση αλλά και στάση ταυτόχρονα: - οργάνωση χρόνου: ίδια ώρα κάθε μέρα/ εβδομάδα. - στη Βρετανία υπάρχει ο συνεχής χρόνος (continuous time) - αίσθηση του μέλλοντος: σαπουνόπερα είναι ατελείωτη. - έχουμε συνεχή αναβολή τελικής λύσης (final resolution) - πάντρεμα ιστοριών - καμία υπόσχεση τελικής κάθαρσης: το σχήμα του Todorov, equilibrium-disturbance-restoring of equilibrium, δεν υπάρχει - Το αντίθετο μάλιστα: υπόσχεση για περισσότερα !

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 39  μηχανισμοί: - cliff-hanger - προσωρινή λύση (temporary resolution)/μερική αποκάλυψη - gossip  Ερευνητικό ενδιαφέρον: 70s-80s (Lacanian film theory, Screen- masculine/feminine subject position) Feminist film scholars (φιλμ νουάρ, μελόδραμα, μιούζικαλ) => τηλεόραση ως αντικείμενο μελέτης.

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 40 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Θεωρίες των ΜΜΕ  Harold Innis, τα διάφορα ΜΜΕ επηρεάζουν σημαντικά την οργάνωση διαφορετικών μορφών κοινωνίας  Marshall McLuhan, ‘το μέσο είναι το μήνυμα’, δηλ. η φύση του μέσου επηρεάζει περισσότερο από το περιεχόμενο του μηνύματος.  Το παγκόσμιο χωριό

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 41 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  Habermas, θεωρία της δημόσιας σφαίρας  Επιρροή από Σχολή Φρανκφούρτης-> δημόσια σφαίρα-> παρακμή και επαναφεουδαλοποίηση (refeudalization) της  Beaudrillard, η τηλεόραση δεν απεικονίζει απλά τον κόσμο, αλλά καθορίζει τι είναι ο κόσμος που ζούμε.  Simulacrum, ή υπερπραγματικότητα: η ‘πραγματικότητα’= οι εικόνες που βλέπουμε στις οθόνες μας

© 2007 Εκδόσεις Κριτική Διαφάνεια 42 ΜΜΕ και δημοφιλής κουλτούρα  John Thompson, εξετάζει τη σχέση των ΜΜΕ με την ανάπτυξη των βιομηχανικών κοινωνιών.  Ideology and Modern Culture: Critical Social Theory in the Era of Mass Communication (1991) Ideology and Modern Culture: Critical Social Theory in the Era of Mass Communication  The Media and Modernity: A Social Theory of the Media (1995) (και στα ελληνικά)  Είδη αλληλόδρασης (ή διάδρασης):  Διαπροσωπική (face to face interaction)  Διαμεσολαβημένη (mediated interaction) (π.χ. μέσω τηλεφώνου)/αμφίδρομη επικοινωνία  Διαμεσολαβημένη οιονεί (mediated quasi-interaction) (τηλεόραση)/μονοσήμαντη επικοινωνία  Μεταβολή ορίων ιδιωτικού-δημόσιου