ΑΓΓΕΙΑΚΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Μ ΣΠΕΓΓΟΣ, MD, PhD, FESΟ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ) ορίζεται κάθε οξείας έναρξης εστιακή ή γενικευμένη διαταραχή της εγκεφαλικής λειτουργίας που διαρκεί περισσότερο από 24 ώρες και οφείλεται αποκλειστικά σε αγγειακά αίτια. WHO Task Force on Stroke and Other Cerebrovascular Diseases, 1989

ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

Ημικρανία (επιπεπλεγμένη) Λοίμωξη ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ισχαιμία Αιμορραγία Όγκος Επιληπτική κρίση (πάρεση Todt) Σκλήρυνση κατά πλάκας (νεαρά άτομα) Ημικρανία (επιπεπλεγμένη) Λοίμωξη Μεταβολικές διαταραχές Λαβυρινθικές βλάβες Παροδική σφαιρική αμνησία Πιεστικές βλάβες περιφερικών νεύρων Μετατρεπτική σημειολογία

Ένας στους Έξι συνανθρώπους θα πάθει κάποια στιγμή της ζωής του ΑΕΕ Κάθε χρόνο συνολικά 15.000.000 άνθρωποι παθαίνουν ΑΕΕ http://www.worldstrokecampaign.org Οι θάνατοι λόγω ΑΕΕ είναι ετησίως συνολικά περισσότεροι από το άθροισμα των θανάτων λόγω AIDS, φυματίωσης και ελονοσίας. 2009 AIDS Epidemic Update. Geneva: UNAIDS/WHO. World Health Organization, Malaria Fact Sheet No. 94, Updated January 2009, http://www.who. int/mediacentre/factsheets/fs094/en/index.html WHO/Stop TB Partnership. 2009 Update. Tuberculosis Facts. www.who.int/tb Ο αριθμός των ΑΕΕ αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά και να αποτελέσει μείζον κοινωνικο-οικονομικό πρόβλημα στις αναπτυσσόμενες και φτωχές χώρες Truelsen, T., Heuschmann, P.U., Bonita, R. et. al., (2007). Standard method for developing stroke registers in low-income and middle income countries: experiences from a feasibility study of a stepwise approach to stroke surveillance (STEPS Stroke). The Lancet Neurology, 6, 134-139. Τα ΑΕΕ αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία μόνιμης / μακροχρόνιας αναπηρίας στους ενήλικες Αποτελούν επίσης το 2ο πιο συχνό αίτιο άνοιας και το πιο σημαντικό αίτιο συμπτωματικής επιληψίας σε ηλικιωμένα άτομα Θεωρούνται επίσης ως σημαντικό αίτιο κατάθλιψης Lopez AD et al. Lancet (2006) 367:1747-1757 Rothwell PM et al. Lancet (2005) 366:1773-1783 O'Brien JT et al. Lancet Neurol (2003) 2:89-98

Νοσηλευθέντες ασθενείς με ΑΕΕ ανά έτος σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ˜256 νέα / πρωτοεμφανιζόμενα ΑΕΕ ανά 100.000 πληθυσμού στην Ελλάδα Ο αριθμός των νέων ΑΕΕ στη χώρα μας εκτιμάται σε 25.000 έως 30.000 ετησίως Θνητότητα 1ου μήνα 26,6% Θνητότητα 1ου έτους 36,8% Vemmos K. et al. Stroke 1999. Νοσηλευθέντες ασθενείς με ΑΕΕ ανά έτος σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες

Πρόβλεψη για την εξέλιξη του αριθμού ΑΕΕ στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Νορβηγία, Ισλανδία και Ελβετία

ΜΗ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΙΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΗΛΙΚΙΑ: Τα ΑΕΕ αποτελούν μια νοσολογική ομάδα που αφορά κυρίως τους ηλικιωμένους Μετά το 55ο έτος της ηλικίας ο κίνδυνος εκδήλωσης ΑΕΕ διπλασιάζεται κάθε 10 χρόνια Γεγονός είναι όμως ότι ΑΕΕ καταγράφονται και σε νέους, ακόμη και σε παιδιά! ΦΥΛΟ: Οι άνδρες παθαίνουν πιο συχνά ΑΕΕ από τις γυναίκες Όμως οι γυναίκες χάνουν πιο συχνά τη ζωή τους λόγω ΑΕΕ από ό,τι οι άνδρες! Στις ηλικές κάτω των 35 ετών φαίνεται πως στη χώρα μας οι νεαρές γυναίκες παθαίνουν πιο συχνά ΑΕΕ από τους συνομήλικους άνδρες ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Αυξημένος κίνδυνος ΑΕΕ εφόσον συγγενής 1ου βαθμού έχει ήδη πάθει ΑΕΕ ΑΤΟΜΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Αυξημένος κίνδυνος ΑΕΕ εφόσον ο ασθενής έχει ήδη πάθει κι άλλο ΑΕΕ ή έμφραγμα του μυοκαρδίου 10πλάσιος κίνδυνος εφόσον ο ασθενής έχει περάσει Παροδικό ΑΕΕ!!!

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΙΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί μακράν το σημαντικότερο αίτιο για κάθε τύπο ΑΕΕ Η αποτελεσματική ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να ελαττώσει τον κίνδυνο ΑΕΕ κατά 40% Αρτηριακή υπέρταση υπάρχει όταν η πίεση ξεπερνά τα 140/90 mmHg Τόσο η «μεγάλη» όσο και η «μικρή» πίεση σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ΑΕΕ Οι υπερτασικοί ασθενείς κινδυνεύουν περισσότερο να πάθουν ΑΕΕ, παρά έμφραγμα του μυοκαρδίου!!! Η αρτηριακή υπέρταση ΔΕΝ προκαλεί χαρακτηριστικά συμπτώματα και δε γίνεται αντιληπτή από τον ασθενή 90-95% των υπερτασικών ασθενών ΔΕ γνωρίζουν το πρόβλημα τους

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΙΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ Οι διαβητικοί ασθενείς διατρέχουν 2-3πλάσιο κίνδυνο να πάθουν ΑΕΕ Συνήθως ο διαβήτης συνυπάρχει μαζί με άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες αυξάνοντας κατά πολύ τον κίνδυνο ΑΕΕ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Το κάπνισμα 2πλασιάζει τον κίνδυνο ΑΕΕ Η νικοτίνη, η πίσσα και το μονοξείδιο του άνθρακα ενοχοποιούνται για τη βλαπτική δράση του καπνίσματος Το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο ΑΕΕ κατά 18%!!!

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ – ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΙΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί το σημαντικότερο αίτιο καρδιοεμβολικών ΑΕΕ Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί το σημαντικότερο αίτιο καρδιοεμβολικών ΑΕΕ ΥΠΕΡΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΑΙΜΙΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ – ΥΠΝΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΣΤΕΝΩΣΗ ΚΑΡΩΤΙΔΑΣ - ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΟΠΑΘΕΙΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ ΑΛΚΟΟΛ

ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ AEE 80% ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚA AEE 15% ΑΛΛΟΥ ΤΥΠΟΥ AEE 5%

Ι. ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ Νόσος Μεγάλων Αγγείων – Αθηρωμάτωση 30% Νόσος Μεγάλων Αγγείων – Αθηρωμάτωση 30% Καρδιοεμβολικά 30% Νόσος Μικρών Αγγείων 20%

ΝΟΣΟΣ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ

ΚΑΡΔΙΟΕΜΒΟΛΙΚΑ ΑΕΕ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Κολπική Μαρμαρυγή Ενδοκαρδίτιδα Μύξωμα των κοιλιών Πρόπτωση ή ανεπάρκεια μιτροειδούς Έμφραγμα του μυοκαρδίου Τοιχωματικό ανεύρυσμα Καρδιομυοπάθεια Καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις Στεφανιαία νόσος Μεσοκολπική επικοινωνία (PFO)

ΝΟΣΟΣ ΜΙΚΡΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Αρτηριακή Υπέρταση Σακχαρώδης Διαβήτης ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ Τυπικά κλινικά σύνδρομα Περιορισμένο κλινικό έλλειμμα Καλή πορεία & υποχώρηση των συμπτωμάτων Συχνά ανάπτυξη αγγειακού τύπου άνοιας

ΜΟΝΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΒΕΒΑΙΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΙΣΧΑΙΜΙΑΣ - ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑΣ Ταχύτητα εγκατάστασης ? Εξέλιξη ? Βαρύτητα ? Διαταραχές επιπέδου συνείδησης ? Συνοδά (εμετός, κεφαλαλγία,κλπ.) ? Κρίσεις «Ε» ? Οίδημα ? ΜΟΝΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΒΕΒΑΙΗ

Η αξονική τομογραφία δεν είναι σε θέση να απεικονίσει με ασφάλεια ισχαιμικές βλάβες πριν από την πάροδο 24ωρου

Η μαγνητική τομογραφία είναι σε θέση να απεικονίσει με ασφάλεια ισχαιμικές βλάβες

Η μαγνητική τομογραφία είναι σε θέση να απεικονίσει άμεσα ισχαιμικές βλάβες

Τυπικά εκτεταμένα καρδιοεμβολικά έμφρακτα σε ασθενείς με ΚΜ Τυπικά εκτεταμένα καρδιοεμβολικά έμφρακτα σε ασθενείς με ΚΜ Αιφνίδια εγκατάσταση βαριάς κλινικής εικόνας λόγω ανεπάρκειας παράπλευρης κυκλοφορίας

Νόσος των μικρών αγγείων του εγκεφάλου, σχετιζόμενη με ΑΥ και ΣΔ

Μαγνητική Αγγειογραφια

Ψηφιακή Αφαιρετικη Αγγειογραφια

ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΘΡΟΜΒΟΛΥΣΗ

ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΘΡΟΜΒΟΛΥΣΗ

ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΘΡΟΜΒΟΛΥΣΗ - ΘΡΟΜΒΕΚΤΟΜΗ

Σκοπός είναι η αποφυγή υποτροπής ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ Σκοπός είναι η αποφυγή υποτροπής Συντηρητική – φαρμακευτική προσέγγιση -- αντιαιμοπεταλιακά,αντιπηκτικά -- αντιυπερτασικά -- ρύθμιση λοιπών αγγειακών παραγόντων κινδύνου Επεμβατική προσέγγιση - ενδαρτηριεκτομή - αγγειοπλαστική

Αντιαιμοπεταλιακά: Ασπιρίνη (Salospir) Κλοπιδιγρέλη (Plavix, Iscover) ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ Αντιαιμοπεταλιακά: Ασπιρίνη (Salospir) Κλοπιδιγρέλη (Plavix, Iscover) Ασπιρίνη + Διπυριδαμόλη (Αggerenox) Αντιπηκτικά: Ηπαρίνη Κουμαρινικά (Sintrom) Άμεσοι αναστολείς της Θρομβίνης (Pradaxa) Άμεσοι αναστολείς του παράγοντα Xa (Χarelto)

EΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ EΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Διαπιστωμένη καρδιεμβολικού τύπου εγκεφαλική ισχαιμία Πιθανολογούμενη καρδιογενής ή αρτηριο-αρτηριακή εμβολή Υψηλού βαθμού, αιμοδυναμικά σημαντική στένωση έσω καρωτίδας Υψηλού βαθμού στένωση έσω καρωτίδας, κατά την προεγχειρητική φάση Διαχωριστικό ανεύρυσμα καρωτίδας ή σπονδυλικής αρτηρίας Ενδοκρανιακή στένωση Άσηπτη θρόμβωση φλεβικού κόλπου

EΝΔΕΙΞΕΙΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗΣ ΣΤΕΝΩΣΗΣ ΚΑΡΩΤΙΔΑΣ ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ EΝΔΕΙΞΕΙΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΗΣ ΣΤΕΝΩΣΗΣ ΚΑΡΩΤΙΔΑΣ Χρονικό διάστημα <6 μηνών από το ΑΕΕ Αποκλεισμός άλλης αιτίας Στένωση >70% Όχι μεγάλο κλινικό νευρολογικό έλλειμμα Έμπειρη ομάδα αγγειοχειρουργών, οργανωμένη μονάδα με μικρά ποσοστά επιπλοκών

Ψυχολογική υποστήριξη ΙΣΧΑΙΜΙΚΑ ΑΕΕ ΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Φυσιοθεραπεία Εργοθεραπεία Λογοθεραπεία Ψυχολογική υποστήριξη

ΙΙ. AIMOΡΡΑΓΙΚΑ ΑΕΕ Ενδοεγκεφαλική αιμορραγία Υπαραχνοειδής αιμορραγία

ΕΝΔΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΑ ΑΕΕ ΕΝΔΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ Η αξονική τομογραφία απεικονίζει άμεσα την ύπαρξη αίματος εντός του εγκεφαλικού παρεγχύματος - Υπερπυκνη Περιοχή

Αμυλοειδική εγκεφαλοπάθεια με λοβώδη αιμορραγία ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΑ ΑΕΕ ΕΝΔΟΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ Υπερτασικής αρχής αυτόματη αιμορραγία σε βασικά γάγγλια, στέλεχος ή παραγκεφαλίδα Αμυλοειδική εγκεφαλοπάθεια με λοβώδη αιμορραγία

ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΑ ΑΕΕ ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ Ρήξη ανευρύσματος – συνήθως του πρόσθιου τμήματος του κύκλου του Willis, με συλλογή αίματος στον υπαραχνοειδή χώρο

ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΚΑ ΑΕΕ ΥΠΑΡΑΧΝΟΕΙΔΗΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Κεραυνοβόλος εγκατάσταση Οξύτατη κεφαλαλγία Συχνά ναυτία, εμετός, αυχενική δυσκαμψία Ενδεχομένως διαταραχές επιπέδου συνείδησης Αγγειόσπασμος (4η – 14η ημέρα) Υποτροπή αιμορραγίας (συνήθως μοιραία) Υδροκέφαλος ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ CT-εγκεφάλου ONΠ MRA ή Αγγειογραφία Νιμοδιπίνη εφ Νευροχειρουργική Ενδοαυλική παρέμβαση

όπως και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Είναι ΑΝΑΓΚΑΙΑ η σχετική ενημέρωση Τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Νοσήματα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ, όπως και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Είναι ΑΝΑΓΚΑΙΑ η σχετική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού και του ιατρικού κόσμου