ΛΙΘΟΞΟΪΔΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ Α.Ε.Μ. 3161

 Ένα βασικό κι αναγνωρισμένο πεδίο εισαγωγής της στα προγράμματα σπουδών και της γενικής εκπαίδευσης.  Ένα συχνό θέμα συζήτησης, σε επίπεδο είτε εθνικό, είτε ευρωπαϊκό. Άλλωστε, η διδασκαλία της, συνδέεται άμεσα με υποθέσεις εθνοκεντρισμού, εθνικής ταυτότητας και ευρωπαϊκού προσανατολισμού.

Όσον αφορά την ελληνική πραγματικότητα πάνω σ’ αυτό το ζήτημα, έχει γίνει μελέτη από τον ιστορικό Δημήτρη Γιαννακόπουλο, απ’ την οποία εξήχθησαν οι ακόλουθες διαπιστώσεις:  «Η έμφαση στην ελληνική ιστορία στο γυμνάσιο, κατ’ αντιδιαστολή προς τον τονισμό της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας διάστασης της ιστορικής ύλης στο λύκειο και η χρονική διεύρυνση της καλυπτόμενης σχολικής πραγματικότητας»

 «Η στρεβλή πραγμάτευση και κακομεταχείριση της ευρωπαϊκής ιστορίας στο λύκειο, καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου , με βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία τον κατατεμαχισμό της και την ανορθόδοξη ένταξη στα κεφάλαια της διδασκαλίας της ελληνικής ιστορίας»  «Η αναντιστοιχία ανάμεσα στους τίτλους βιβλίου και κεφαλαίων και το περιεχόμενο των θεματικών ενοτήτων. Τα κεφάλαια που αναφέρονται στην ευρωπαϊκή ιστορία είναι, συνήθως, περιορισμένα και εξετάζονται συνοπτικά σε όφελος διεξοδικής εξέτασης της ελληνικής ιστορίας της ίδιας περιόδου»

Τέλος, ο μελετητής επισημαίνει ότι οι μαθητές που ολοκληρώνουν τη φοίτησή τους στο σχολείο:  Έχουν ανεπαρκείς γνώσεις ευρωπαϊκής ιστορίας  Δεν αντιλαμβάνονται την ιστορική συνέχεια του μεγαλύτερου μέρους του ευρωπαϊκού χώρου  Είναι ακατάρτιστοι πάνω στο θέμα της ευρωπαϊκής ιστορίας

Ο Δ. Γιαννακόπουλος λοιπόν αποδίδει την έλλειψη γνώσης της ευρωπαϊκής ιστορίας των μαθητών σε ορισμένους παράγοντες:  στη πολυδιάσπαση της όποιας ύλης ευρωπαϊκής ιστορίας που υπάρχει στα σχολικά βιβλία ιστορίας  στην ανορθόδοξη δομή της ύλης της  στον προαιρετικό χαρακτήρα της διδασκαλίας της.

Ωστόσο, σημειώνεται ότι σε ορισμένα σχολικά βιβλία ισόποση κατανομή ύλης, μεταξύ ελληνικής κι ευρύτερης ευρωπαϊκής ιστορίας. Τα βιβλία αυτά αφορούν τους μαθητές της Γ’ γυμνασίου κι είναι τα εξής:  «Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία» (Γ. Κολικούρδη): Τα 2/3 της ύλης αναφέρονται στην περίοδο από την αναγέννηση έως τον 19 ο αιώνα. Το συγκεκριμένο εγχειρίδιο ήταν σχολικό από το 1978 μέχρι το 1983.

 «Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη. Ελληνική, Ευρωπαϊκή και Παγκόσμια» (Β. Κρεμμυδάς)  «Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη» (Β. Σφυρόερας): Το βιβλίο αυτό διδάσκεται στη γ’ γυμνασίου από το 1992 έως σήμερα. Το 50% της ύλης αναφέρεται στην ευρωπαϊκή ιστορία, από τον 13 ο αιώνα έως τον 20 ο.

Διαφοροποίηση στη διδασκαλία της ευρωπαϊκής ιστορίας εντοπίζονται και στο χώρο του λυκείου, στην γενική παιδεία. Πιο συγκεκριμένα:  Στη β’ τάξη του Ενιαίου Λυκείου, το βιβλίο αναφέρεται στην ευρωπαϊκή ιστορία σε ένα από τα έξι κεφάλαια του.  Στη γ’ τάξη του Ενιαίου Λυκείου όμως, η κατανομή ελληνικής κι ευρωπαϊκής ιστορίας είναι ισόποση.

Ιδιαίτερη περίπτωση είναι το βιβλίο «Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός και οι ρίζες του», που διδάσκεται στην α’ τάξη ΓΕΛ, αλλά σε μάθημα επιλογής. Το βιβλίο αυτό αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στη διδασκαλία της Ευρώπης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Η ιστορία της Ευρώπης διδάσκεται επίσης και στην β’ τάξη του Τ.Ε.Ε. Ο τίτλος του βιβλίου είναι «Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου από το 1453 μ.Χ. έως σήμερα». Η ύλη εκτείνεται σε έξι κεφάλαια που αναφέρονται στην περίοδο του 15 ου -20 ου αιώνα, με βασικότερα θέματα:  Ανακαλύψεις  Διαφωτισμός  Γαλλική Επανάσταση  Ανθρωπισμός  Εθνικισμός  Βιομηχανική επανάσταση

 Αποικιοκρατία  Επιστήμη και τέχνη  Βαλκάνια  Παγκόσμιοι Πόλεμοι  Μεταπολεμική περίοδος Είναι πασίδηλο λοιπόν, ότι η Ευρώπη εμφανίζεται στα σχολικά βιβλία ιστορίας σε έναν μικρό βαθμό, με κάποιες βέβαια εξαιρέσεις, αυτές των δύο τελευταίων περιπτώσεων που εξετάσθηκαν. Ο κανόνας αυτός ισχύει για όλη την εκπαίδευση των μαθητών σε α/βάθμια και β/βάθμια εκπαίδευση. Άλλωστε, ο τρόπος διδασκαλίας της ιστορίας είναι εφάμιλλος για κάθε τάξη, τόσο από τον διδάσκοντα, όσο κι από τα σχολικά εγχειρίδια.

Πιο αναλυτικά, έκδηλη είναι η παρουσία της: 1. στη Γεωγραφία της β’ γυμνασίου. 2. στην κοινωνική και πολιτική αγωγή της γ’ γυμνασίου. 3. στο βιβλίο «Ιστορία των Κοινωνικών Επιστημών» της γ’ τάξης του ΓΕΛ. 4. στο μάθημα «Εισαγωγή στο Δίκαιο και τους Πολιτικούς θεσμούς» της β’ τάξης ΓΕΛ. 5. στο βιβλίο «Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία» που ενυπάρχει στη β’ τάξη του ΓΕΛ.

Με την κατάσταση ως έχει δεν υπάρχει επαρκής ευρωπαϊκός προσανατολισμός στην ελληνική εκπαίδευση, αλλά και αντικειμενική οπτική για τους «ευρωπαίους άλλους» από τους έλληνες μαθητές. Χρειάζεται σίγουρα μια πιο ισομερής παρουσία της Ευρώπης σε σχέση με την Ελλάδα στα σχολικά εγχειρίδια, ώστε να αναπτυχθεί η εθνική ταυτότητα των μαθητών σε μία καλύτερη αναλογία με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Αν θεωρείται πως υπάρχει ανάγκη για εντονότερη ευρωπαϊκή παρουσία στην ελληνική εκπαίδευση, τότε σίγουρα κάτι πρέπει να αλλάξει.