Οι Δευτερεύουσες προτάσεις της αρχαίας ελληνικής ΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Συμπέρασμα : Για να χαρακτηρίσουμε ολοκληρωμένα μία δευτερεύουσα πρόταση πρέπει να δηλώσουμε : Από πού εξαρτάται Πώς εισάγεται Πώς εκφέρεται Ποιος είναι ο συντακτικός της ρόλος

Διάκριση δευτερευουσών προτάσεων ως προς τη συντακτική τους θέση

Ονοματικές Προτάσεις Ονομάζονται έτσι όσες λειτουργούν συντακτικά ως ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα). Άρα λειτουργούν ως: Αντικείμενο προσωπικών ρημάτων Π.χ. Λέγω ότι πολλαί και καλαί ελπίδες ημιν εισίν σωτηρίας. Υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων Π.χ. Φόβος εστί μη ηττηθώμεν. Επεξήγηση, συνήθως στο «τούτο» που προηγείται Π.χ. Τουτο υμας δει μαθειν, ότι το συνέχον την δημοκρατίαν όρκος εστίν.

Οι Ειδικές Προτάσεις Εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους ότι (αντικειμενική κρίση) και ως (υποκειμενική κρίση) . Εξαρτώνται από ρήματα λεκτικά (λέγω , αγγέλλω, διδάσκω κ.α.) , δεικτικά (δηλώ, δείκνυμι, δήλον εστι κ.α.), αίσθησης (αισθάνομαι, ορω, ακούω κ.α.) και γνώσης (γιγνώσκω, οιδα κ.α.) .

β) Δυνητική Οριστική [1] γ) Δυνητική Ευκτική [2] και Εκφέρονται με : α) Οριστική β) Δυνητική Οριστική [1] γ) Δυνητική Ευκτική [2] και δ) Ευκτική Πλαγίου Λόγου [3] . [1] Η Δυνητική Οριστική δηλώνει το δυνατόν στο παρελθόν. Μετάφραση : θα + Παρατατικός [2] Η Δυνητική Ευκτική δηλώνει το δυνατόν στο παρόν και μέλλον. Μετάφραση : μπορώ να, θα μπορούσα να... [3] Ευκτική Πλαγίου Λόγου έχουμε όταν το ρήμα της πρότασης εξάρτησης βρίσκεται σε Ιστορικό Χρόνο.

Ασκήσεις Και κατηγορουσι αυτου ως πολλας αρχας ηρξεν. Δηλον εστί ότι ουκ αν προυλεγεν, ει μη αληθευσειν(= ότι θα βγει αληθινός) επίστευε . Ότι βούλοισθε αν αναλαβείν την αρχήν, ην πρότερον εκέκτησθε, πάντες επιστάμεθα. Σχεδόν εγίγνωσκον ότι είη που πλησίον το στράτευμα των πολεμίων.

Ενδοιαστικές προτάσεις Εισάγονται με τους ενδοιαστικούς συνδέσμους μη (φόβος μήπως γίνει κάτι) και μή ου (φόβος μήπως δε γίνει κάτι). Εξαρτώνται από ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις φόβου ή δισταγμού (φοβάμαι, δέδοικα, φυλάττομαι, διστάζω, υποπτεύω, φόβος εστί, δεινόν εστί κ.α.) .

β) Οριστική (όταν ο φόβος είναι βέβαιος) γ) Ευκτική Πλαγίου Λόγου Εκφέρονται με : α) Υποτακτική β) Οριστική (όταν ο φόβος είναι βέβαιος) γ) Ευκτική Πλαγίου Λόγου Φοβουμαι μη ηττηθωμεν. Νυν δε φοβούμεθα μη αμφοτέρων άμα ημαρτήκαμεν(= μήπως αποτύχαμε και στα δύο). Οι δε πολέμιοι δείσαντες (=επειδή φοβήθηκαν) μη αλοιεν(= μήπως συλληφθούν) εις φυγήν ετράποντο.

Πλάγιες Ερωτηματικές Εισάγονται Α) Οι πλάγιες ερωτήσεις Ολικής Άγνοιας με τους συνδέσμους: ει(=αν) , πότερον ... ή(= ποιο από τα δύο) , είτε ... είτε . Σε αυτές η απάντηση είναι ναι ή όχι. Π.χ. Επισκεψόμεθα (= ας εξετάσουμε) ει ο άριστος ευδαιμονέστατος και ο κάκιστος αθλιώτατος εστίν.

Πλάγιες Ερωτηματικές Β) Οι πλάγιες ερωτήσεις Μερικής Άγνοιας με ερωτηματικές ή αναφορικές αντωνυμίες και επιρρήματα (τίς, ποίος, πόσος, ός, όστις, όσπερ, οποιος, οπότερος, όπου, όπως, όποι, οπόθεν κ.α.). Σε αυτές ζητάμε μία ειδική λεπτομέρεια (π.χ. ποιος, πότε, πού, γιατί…) Σκέψασθε πώς επί των προγόνων ταυτα ειχε. Επιμηθεύς ηπόρει ό,τι τοις ανθρώποις χρήσαιτο(= τι να κάνει με τους ανθρώπους).

Εξαρτώνται από ρήματα ερώτησης και απορίας (ερωτω, απορω, θαυμάζω, σκοπω = εξετάζω κ.α.) λεκτικά (λέγω , αγγέλλω, διδάσκω κ.α.) , δεικτικά (δηλω, δείκνυμι κ.α.), αίσθησης (αισθάνομαι, ορω, ακούω κ.α.) και γνώσης (γιγνώσκω, οιδα κ.α.) .

Εκφέρονται με : α) Οριστική β) Δυνητική Οριστική γ) Δυνητική Ευκτική δ) Ευκτική Πλαγίου Λόγου και ε) Απορρηματική Υποτακτική (δηλώνει έντονα φορτισμένη ερώτηση). Απορω ει διδακτόν εστί η αρετή. Ουκ έχω ό,τι αποκρίνωμαι υμιν. Ήροντο ει τύχοιεν αν (=ρώτησαν αν θα μπορούσαν να κάνουν) ειρήνης. Επει δε ην προς τοις αγγέλοις(=όταν πλησίασε τους αγγελιοφόρους) ανηρώτα τι βούλοιντο.

Ονοματικές Αναφορικές Χρησιμοποιούνται στη θέση ουσιαστικού ή επιθέτου, δηλαδή λειτουργούν ως : 1. αντικείμενο 2. υποκείμενο 3. κατηγορούμενο 4. ομοιόπτωτος προσδιορισμός 5. ετερόπτωτος προσδιορισμός Εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες Κυρος δε έχων ούς είρηκα, ωρματο από Σάρδεων. Έστι δίκης οφθαλμός, ός τα πάνθ΄ ορα.

Ονοματικές Αναφορικές Εκφέρονται με : Οριστική, Υποτακτική, Δυνητική Οριστική, Δυνητική Ευκτική Ουτος εστίν ός απέκτεινε τούς στρατηγούς. Προυφάνης (=φανερώθηκες) δε φιλτάτην έχων όψιν , ής εγώ ουδ’ αν εν κακοις λαθοίμην. (=την οποίαν εγώ ούτε στις συμφορές δε θα μπορούσα να ξεχάσω).