ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ & ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Μ. Δ. Χρυσομάλλης Αναπληρωτής Καθηγητής

Η προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Το πρόβλημα :  Οι Κοινότητες ιδρύθηκαν ως μηχανισμοί οικονομικής ολοκλήρωσης. Έτσι, οι Συνθήκες δεν προέβλεπαν ένα σύστημα προστασίας των ΔΑ από τη δράση των Κοινοτήτων, αφού πιστεύονταν ότι αυτές δεν μπορούσαν να θίξουν τα ΔΑ. Άλλωστε, και τα Κ-μ δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν σε ένα κατάλογο ΔΑ που θα προστατεύονταν. Σταδιακά η αντίληψη αυτή άρχισε να αλλάζει αλλά το κενό υπήρχε.  Το πρόβλημα άρχισε να γίνεται εκρηκτικό, όταν εθνικά δικαστήρια (κυρίως γερμανικά) λόγω του διαπιστωμένου ελλείμματος της κοινοτικής έννομης τάξης, υποστήριξαν ότι στο εξής θα ελέγχουν τη νομιμότητα των κοινοτικών πράξεων κατά την εφαρμογή τους στην εθνική έννομη με βάση τους κανόνες για την προστασία των ΔΑ, που εγγυάται το γερμανικό σύνταγμα (Θεμελιώδης Νόμος). Η θέση αυτή έθετε σε αμφισβήτηση τις αρχές της υπεροχής, της αποτελεσματικής εφαρμογής του κοινοτικού κανόνα, που αποτελούν θεμέλια της κοινοτικής έννομης τάξης και αναγκαία προϋπόθεση για την επίτευξη των κοινοτικών στόχων. Εξάλλου, μέρος της θεωρίας αμφισβήτησε και την συνταγματικότητα της προσχώρησης των Κ-μ, των οποίων τα συντάγματα διασφάλιζαν την προστασία των ΔΑ, κάτι που η Κοινότητα δεν μπορούσε να εγγυηθεί.

Η προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Η λύση: η κάλυψη του κενού μέσω των ΓΑ του δικαίου, που είναι κοινές στα δίκαια των Κ-μ. Το Δικαστήριο, αφού σε μία πρώτη φάση κράτησε μια αμυντική στάση, εξέδωσε την θεμελιώδη απόφαση 11/70 Internationale Handelsgesellschaft, με την οποία, αφού διαπίστωσε ότι η προστασία των ΔΑ αποτελεί γενική αρχή, που είναι κοινή στα δίκαια των Κ-μ, τόνισε: «O σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των γενικών αρχών του δικαίου, των οποίων το σεβασμό εξασφαλίζει το Δικαστήριο. Η προάσπιση των δικαιωμάτων αυτών, αν και εμπνέεται από τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των κρατών μελών, πρέπει να εξασφαλίζεται μέσα στο πλαίσιο της δομής και των στόχων της Κοινότητας». Αργότερα το Δικαστήριο στην απόφαση 4/73 Nold είχε την ευκαιρία να αναφερθεί και στα Διεθνή Σύμφωνα προστασίας τον ΔΑ τονίζοντας ότι: «Κατά την προστασία των δικαιωμάτων αυτών το Δικαστήριο καθοδηγείται από τις συνταγματικές παραδόσεις που είναι κοινές στα κράτη μέλη και, συνεπώς, δεν μπορεί να κάνει δεκτά μέτρα που αντίκεινται στα θεμελιώδη δικαιώματα που αναγνωρίζονται και προστατεύονται από τα συντάγματα των κρατών αυτών. Οι διεθνείς συμβάσεις που αφορούν την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στις οποίες συνέπραξαν και προσχώρησαν τα κράτη μέλη, παρέχουν επίσης ενδείξεις που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στα πλαίσια του κοινοτικού δικαίου».

Η προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Η προστασία των ΔΑ στην Ένωση σήμερα:  Οι Κοινότητες πορεύτηκαν επί σειρά ετών με τη δοθείσα από το ΔΕΚ λύση. Στην ιστορική διαδρομή αυτή από τη μια πλευρά τα Κ-μ δυσκολεύονταν λόγω διαφορετικών προσεγγίσεων να συμφωνήσουν στο περιεχόμενο ενός κοινοτικού συστήματος, ενώ η Συνθήκη δεν περιείχε το αναγκαίο νομικό θεμέλιο για την προσχώρηση στην ΕΣΔΑ.  Η Συνθήκη της Λισαβόνας με το ά 6 ΣΕΕ κάνει ένα σημαντικό βήμα για την οριστική επίλυση του προβλήματος και την εμβάθυνση της προστασίας των ΔΑ. Στην ανωτέρω διάταξη ενσωματώνονται όλες οι προσεγγίσεις – λύσεις στο θέμα. Έτσι, Τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως κατοχυρώνονται από την ΕΣΔΑ και όπως απορρέουν από τις κοινές συνταγματικές παραδόσεις των Κ-μ, αποτελούν μέρος των γενικών αρχών του δικαίου της Ένωσης. Η Ένωση αναγνωρίζει τα δικαιώματα, τις ελευθερίες και τις αρχές που περιέχονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος έχει το ίδιο νομικό κύρος με τις Συνθήκες. Οι διατάξεις του Χάρτη δεσμεύουν τα όργανα της ΕΕ και τα Κ-μ, όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης. Η Ένωση μπορεί να προσχωρήσει με την πρόβλεψη πλέον της κατάλληλης νομικής βάσης και διαδικασίας στην ΕΣΔΑ.