Οι 10 παγίδες του Ιντερνετ Λεκ. Ζαχαρούλα Σμυρναίου ΦΠΨ, ΕΚΠΑ

Μια νέα πραγματικότητα Στη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης οι παιδαγωγοί έκαναν λόγο για μία εκπαίδευση με 3R (Reading, wRiting, aRithmetic). Σήμερα -> 3C(Children, Computer, Communication), ή 3Π (Παιδιά, υΠολογιστές, εΠικοινωνία) (Ράπτης & Ράπτη, 2004). Ο μαθητής καλείται να αναπτύξει δεξιότητες όπως: ευελιξία και προσαρμοστικότητα στο πλήθος των τεχνολογικών και κοινωνικών αλλαγών που βιώνει, οργάνωση και κριτική αντιμετώπιση των πληροφοριών που λαμβάνει, και να μαθαίνει πώς να μαθαίνει μόνος του από οπουδήποτε μπορεί να έχει πρόσβαση στην πληροφορία (Βοσνιάδου, 2006) 2

Αλλαγή των εκπαιδευομένων Οι υπολογιστές, το διαδίκτυο και τα σύγχρονα δια-δραστικά παιχνίδια μεταβάλλουν τον κόσμο μας: οι νέοι πλέον ψυχαγωγούνται, παίζουν, επικοινωνούν, εργάζονται, δημιουργούν κοινότητες με έναν τρόπο πολύ διαφορετικό. Φυσικό επακόλουθο είναι να αλλάξει και ο τρόπος που μαθαίνουν. Οι «διανοητικές μεταβολές» ή οι «γνωστικές αλλαγές» που προέρχονται από τις ψηφιακές τεχνολογίες και τα νέα μέσα έχουν δημιουργήσει στη νεότερη γενιά ένα νέο σύνολο νέων αναγκών και προτιμήσεων, ιδιαιτέρως στον τομέα της μάθησης (Marc Prensky, 2001: Digital Natives Digital Immigrants ) 3

Έχουν μειωμένη διάρκεια συγκέντρωσης, Η γενιά του Ίντερνετ Σκέφτονται διαφορετικά. Αναπτύσσουν έναν υπερκειμενικό τρόπο σκέψης, μεταπηδούν από το ένα θέμα στο άλλο και οι γνωστικές τους δομές φαίνεται να είναι παράλληλες και όχι γραμμικές (William D. Winn, Director of the Learning Center, Human Interface Technology Laboratory, University of Washington) Έχουν μειωμένη διάρκεια συγκέντρωσης, Δεν διαβάζουν βιβλία (μόνο την περίληψη), Αντιγράφουν κείμενα από το διαδίκτυο (η γενιά του copy-paste) Ανταλλάσσουν εικόνες, προσωπικές πληροφορίες Eχουν αντικαταστήσει τις συναντήσεις με φίλους με τις συζητήσεις μέσω site γνωριμιών (facebook, myspace) 4

Έχουν μειωμένη διάρκεια συγκέντρωσης, Η γενιά του Ίντερνετ (1) Σκέφτονται διαφορετικά. Αναπτύσσουν έναν υπερκειμενικό τρόπο σκέψης, μεταπηδούν από το ένα θέμα στο άλλο και οι γνωστικές τους δομές φαίνεται να είναι παράλληλες και όχι γραμμικές (William D. Winn, Director of the Learning Center, Human Interface Technology Laboratory, University of Washington) Έχουν μειωμένη διάρκεια συγκέντρωσης, Δεν διαβάζουν βιβλία (μόνο την περίληψη), Αντιγράφουν κείμενα από το διαδίκτυο (η γενιά του copy-paste) Ανταλλάσσουν εικόνες, προσωπικές πληροφορίες Τέλος, site γνωριμιών (facebook, myspace) έχουν αντικαταστήσει τις συναντήσεις με φίλους, 5

στις παράλληλες επεξεργασίες πληροφοριών, στη λήψη γρήγορων αποφάσεων, Η γενιά του Ίντερνετ (2) Οι νέοι που ασχολούνται και ξοδεύουν πολύ χρόνο με τις νέες τεχνολογίες είναι καλύτεροι στα πολλαπλά καθήκοντα, στις παράλληλες επεξεργασίες πληροφοριών, στη λήψη γρήγορων αποφάσεων, στην κατανόηση των πολυμέσων και στη συνεργασία- επικοινωνία εξ’ αποστάσεως μέσω δικτύων 6

Το διαδίκτυο επιτρέπει… Την υπέρβαση των ορίων και των περιορισμών του πραγματικού, «υλικού» κόσμου Την κατασκευή ή την υιοθέτηση διαφορετικών ταυτοτήτων και ρόλων Το παιχνίδι, την διερεύνηση, την αναζήτηση και τη δημιουργία νέων απολαύσεων και ταυτοτήτων. Τη συμμετοχή σε ψηφιακές κοινότητες όπου επιτρέπεται η συστηματική «επαφή» και επικοινωνία με άλλους, η οποία υπερβαίνει τους περιορισμούς του χώρου, του χρόνου και του σώματος. 7

Οι απελευθερωτικές προοπτικές… Βασίζονται στην «α-σώματη» ύπαρξη που συνεπάγεται ο εικονικός χώρος. Βρίσκονται μέσα στους φανταστικούς χώρους του κυβερνοχώρου και της εικονικής πραγματικότητας. Οφείλονται στο γεγόνος ότι το σώμα δεν ακολουθεί την «διανοητική» διείσδυση σε τέτοιους φαντασιακούς χώρους (Καφίρη, 2002). Το σώμα παρουσιάζεται ως προβληματικό, ευάλωτο στις αρρώστιες και στην φθορά. 8

Η «φυγή» από το σώμα… … επιτρέπει νέες ελευθερίες, νέες μορφές ύπαρξης, νέες μορφές απόλαυσης (που πηγάζουν εν μέρη από τις διαδικασίες δόμησης η αποδόμησης της ταυτότητας), νέες υποκειμενικότητες, νέες μορφές αυτο-προσδιορισμού που υπερβαίνουν τους περιορισμούς και τα προβλήματα της «υλικής», σωματικής ύπαρξης, και για τους άνδρες και για τις γυναίκες (Καφίρη, 2002). 9

Διαφημιστικό μήνυμα (tv spot) Γαλλία, Νοέμβριος 2008. http://www.france-today.com/2008/11/launch-of-tv-spot-on-internet-dangers.html

Σεξουαλικότητα και νέες τεχνολογίες Ένα σημαντικό θέμα (ως πλέγμα ερωτικών επιθυμίων, πρακτικών, και προσανατολισμών) με τις νέες τεχνολογίες, και ειδικά με την ψηφιακή τεχνολογία και τους υπολογιστές. Οι επιθυμίες για φυγή μέσω της τεχνολογίας, η απόλαυση που προσφέρει η «βύθιση» στον κυβερνοχώρο και η υπέρβαση των ορίων του εαυτού, Χρήση του διαδικτύου για το κλείσιμο των ραντεβού στον «πραγματικό» κόσμο και στον κυβερνοχώρο, η ανωνυμία και η μεγαλύτερη ελευθερία… 11

Είναι ο καλύτερος ακροατής, μπορούν να μπουν τα μεσάνυχτα, … Γιατί να μιλήσουν στους γονείς τους αφού μπορούν να μιλήσουν σε όλο τον κόσμο ? Είναι ο καλύτερος ακροατής, μπορούν να μπουν τα μεσάνυχτα, … Να επισκεφτούν περίεργες ιστοσελίδες… (σελίδες φόρουμ για ανορεξικά άτομα (ana angels),

Οι 10 παγίδες του Ίντερνετ Αλλοίωση προσωπικού χώρου Χάσιμο ταυτότητας (Identity Loss) Τεχνολογία για την Τεχνολογία (άσκοπο σερφάρισμα) Ηλεκτρονική Απάτη Ηλεκτρομαγνητική ρύπανση Υπερσυγκέντρωση πληροφορίας Εθισμός: Always Online (Συνεχής Σύνδεση) Ηλεκτρονικός Πανικός & Ψυχοφθόρο Άγχος Απρόσωπες και επικίνδυνες επαφές Κακόβουλα λογισμικά, ενοχλητικά μηνύματα, phising

Μορφές εγκληματικότητας στο διαδίκτυο Παιδική πορνογραφία Cyber Bulling (ηλεκτρονική παρενόχληση μεταξύ των παιδιών) Δήλωση αυτοκτονίας Προσωπικά δεδομένα Απάτες μέσω διαδικτύου Cracking & Hacking Τυχερά παιχνίδια τζόγος Προστασία από τους κινδύνους στο Διαδίκτυο http://www.youtube.com/watch?v=ETxtqmp_mR4 Διεύθυνση δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος

Τρόποι μόλυνσης του υπολογιστή Οι ιοί μπορούν να διεισδύσουν σε ζωτικά σημεία του λειτουργικού και του σκληρού δίσκου και να τα καταστρέψουν. Όταν το Κακόβουλο λογισμικό - spyware εγκατασταθεί στον υπολογιστή, ενημερώνει τον αποστολέα του ότι έχει πλέον τον έλεγχο του υπολογιστή. Έτσι, ο hacker μπορεί να χειριστεί τον υπολογιστή του χρήστη. Η Ενοχλητική αλληλογραφία - spam email εμπεριέχουν συνήθως πληροφορίες και διαφημίσεις που δεν ενδιαφέρουν τον χρήστη. Ένα μήνυμα Phishing (spam emails) επιχειρεί να ξεγελάσει τον χρήστη ώστε να απαντήσει στον αποστολέα και να του δώσει κάποια προσωπικά στοιχεία, αριθμούς λογαριασμού, πιστωτικής κάρτας,… Antivirus, Firewall και router: Απαραίτητες δικλείδες ασφαλείας

Από τη μελέτη που έγινε σε εφήβους 15 χρόνων στη χώρα μας : Ο εθισμός στο ίντερνετ είναι μία νέα μορφή εξάρτησης λένε οι ειδικοί της μονάδας Εφηβικής Υγείας. Από τη μελέτη που έγινε σε εφήβους 15 χρόνων στη χώρα μας : Το 26% ανάφερε καθημερινή χρήση του Το 8% χρήση περισσότερη από 20 ώρες εβδομαδιαίως Τα αγόρια το χρησιμοποιούν περισσότερο από τα κορίτσια 16

Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα συμπτώματα εθισμού στο ίντερνετ είναι: Συνεχής παραμονή στο ίντερνετ που αυξάνεται καθημερινά Συμπτώματα συνδρόμου απόσυρσης (θλιμμένη συμπεριφορά) Αδυναμία τήρησης προκαθορισμένου χρόνου παραμονής στο διαδίκτυο Άγχος, αίσθηση αποδιοργάνωσης εκτός διαδικτύου. 17

Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στα σημερινά εκπαιδευτικά συστήματα και βασίζονται στη γραμμική σκέψη μπορεί να επιβραδύνουν τη μάθηση, όταν απευθύνονται σε παιδιά που έχουν μεγαλώσει παίζοντας ψηφιακά παιχνίδια και σερφάροντας στο διαδίκτυο» (Peter Moore, September 30, 1997: Inferential Focus Briefing) Οι καθηγητές και οι γονείς γνωρίζουν λιγότερα για τον ψηφιακό κόσμο από τα παιδιά Κάθε φορά που πηγαίνω στο σχολείο πρέπει να ‘μειώνω ταχύτητα» ή «το σχολείο είναι ‘βαρετό’» 18

Γυναίκα Αντικείμενο Στο δικτυακό τόπο αναπαράγεται το κοινωνικό στερεότυπο όπως καταγράφεται από την κοινωνιολογία και την ψυχολογία στις θεωρίες σχετικά με το φύλο. 19

Χάκερ είναι ο ειδήμων, ο γνώστης, ο επαΐων, ο 'γκουρού‘. Στερεότυπο «Χάκερ» Χάκερ είναι ο ειδήμων, ο γνώστης, ο επαΐων, ο 'γκουρού‘. Οι χάκερ αποτελούν το αρχέτυπο του επαγγελματία της πληροφορικής, οι επιχειρήσεις όμως δεν αναζητούν τέτοιου είδους εργαζόμενους. 20

Ιστοσελίδες γνωριμιών Όπως το msn, το hi5, το zoo κ.α Σ’ αυτές τις ιστοσελίδες μπορεί ένα παιδί να βλέπει το άλλο μέσω video-κλήσης ή με φωτογραφία. Έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα που συμμετέχουν χρησιμοποιούν ψευδώνυμα και δίνουν λανθασμένες και παραπλανητικές πληροφορίες για τον εαυτό τους με σκοπό να εκμαιεύσουν δεδομένα ή να εμπλέξουν τα παιδιά σε περίεργες καταστάσεις και σχέσεις. 21

Εκπαιδευτικές εκπομπές Ο Vinz και η Lou 15 animations σχετικά με chats, emails, κατέβασμα αρχείων, spams, blogs etc. 22

Έλεγχος του ιστορικού του προγράμματος πλοήγησης Τρόποι δράσης Εγκατάσταση ειδικών προγραμμάτων παρακολούθησης και επιτήρησης πλοήγησης στον Η/Υ Έλεγχος του ιστορικού του προγράμματος πλοήγησης Αποφυγή της χρήσης Η/Υ σε παιδιά χωρίς την παρουσία ενηλίκου Καθοδήγηση των παιδιών να μη δίνουν προσωπικές πληροφορίες και να μη συναντούν άτομα που γνώρισαν στο διαδίκτυο Προβολή ενημερωτικών βίντεο Διεξαγωγή Συζήτησης 23

Πηγή πληροφόρησης, βάση δεδομένων, Ας μην ξεχνάμε ότι πολλά πράγματα βασίζονται σήμερα στο Διαδίκτυο και ότι το ποτάμι δε γυρίζει πίσω. Πηγή πληροφόρησης, βάση δεδομένων, Μέσο για την αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου των ανθρώπων του τρίτου κόσμου 24

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας 25