ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΦΥΛΗΣ 2014-2015 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΦΥΛΗΣ 2014-2015 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΘΕΜΑ: «ΠΑΡΝΗΘΑ: ΠΝΕΥΜΟΝΑΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ»

Οι μαθητές του τμήματος Α΄2 που αποτελούν την ομάδα: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Οι μαθητές του τμήματος Α΄2 που αποτελούν την ομάδα:   1. Μαστροθανάση Νικολέτα 2. Μεμάι Τζίλντα 3. Μπανανά Ζαχαρούλα 4. Μπάρδης Χάρης 5. Μπρέμπος Ιωάννης 6. Νησωτάκης Αντώνιος 7. Παντελής Ευάγγελος 8. Παππάς Μιχάλης 9. Πίνη Μαργαρίτα 10. Πίνης Ιωάννης 11. Πλαβούκου Αικατερίνη 12. Σεβασλίδης Βασίλειος 13. Σερέπας Ευάγγελος 14. Σιμονάι Χριστίνα 15. Σουλιώτη Ελένη 16. Τσεβά Αναστασία 17. Χάζλαρης Γεώργιος 18. Χοτζάι Χρήστος Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαρακομιχελάκη Μαρία

Πάρνηθα: · Εθνικός Δρυμός (1961) · Ένταξη στο δίκτυο NATURA 2000 (οδηγία 92/43/ΕΟΚ). (Προστατευόμενη περιοχή: χερσαία και/ή θαλάσσια έκταση, αφιερωμένη στην προστασία και διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας και των φυσικών και συναφών πολιτιστικών πόρων, η οποία υπόκειται σε διαχείριση με νομικά μέσα ή άλλους αποτελεσματικούς τρόπους.) Γεωγραφική θέση: (Στερεά Ελλάδα - Νομός Αττικής, 30° χλμ. από το κέντρο της Αθήνας) Προσέγγιση: · νότια (από πρόποδες Πάρνηθας (θέση τελεφερίκ) μέχρι Αγ. Τριάδα (υψόμετρο 1.020μ), · δυτικά (από Φυλή μέχρι πηγή Φυλής (17 χλμ), όπου ξεκινά δασικός δρόμος ως την Αγ. Τριάδα.) Έκταση: περίπου 250.000 στρέμματα Έκταση Πυρήνα: 38.000 στρέμματα κυρίως ελατοδάσος Εξαιρούνται: οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις, τα ορειβατικά καταφύγια, το Σανατόριο (Ξενία), το καζίνο (Mont Parnes) και η πηγή Κανταλίδι. Η ΠΑΡΝΗΘΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ Ετυμολογία → Πάρνης (ρίζα «parna-» = «σπίτι») συγγένεια με λέξεις Πάρνωνας και Παρνασσός (Νέζης, 1983). Αναφορές → • 423 π.Χ. «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, • Ρόδιος κωμικός Αντιφάνης (405-333 π.Χ.), • φιλόσοφος Θεόφραστος, • Παυσανίας «Αττικά» (150 μ.Χ.) (…χώρος με καλό κυνήγι με αγριογούρουνα και αρκούδες.) Μυκηναϊκή εποχή: Προπύργιο Αττικής (Πάρνηθα, Πατέρας και Κιθαιρώνας αποτελούν φυσικό τείχος (60 χλμ.) που ξεκινά από τον Ευβοϊκό κόλπο και καταλήγει στον κόλπο των Μεγάρων.) Τόπος λατρείας των Αθηναίων (χάλκινο άγαλμα του Παρνήθιου Δία, βωμός του Σημαλέου Δία (Παυσανίας, «Αττικά») Σημείωση: Οι κάτοικοι της κλασσικής Αθήνας γνώρισαν περιόδους ακμής και δόξας, μεγάλη κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ανάπτυξη. Παράλληλα όμως, σέβονταν το φυσικό περιβάλλον και αυτό φαίνεται ήδη από τη θρησκεία και τους μύθους τους. Την προστασία της φύσης και της χλωρίδας είχαν αναλάβει οι θεοί του Ολύμπου και κάθε θεός είχε ιδιαίτερη φροντίδα για ορισμένο δέντρο ή φυτό, όπως η Αθηνά την ελιά, ο Απόλλωνας τη δάφνη, ο Δίας τη δρυ κλπ.

Στα μεταγενέστερα χρόνια: ορμητήριο ληστών και περιοχή εποικισμού Αρβανιτών (γύρω στα 1350 μ.Χ. με βασική δραστηριότητα την κτηνοτροφία.) Στους νεότερους χρόνους του Νεοελληνικού κράτους: μεγάλο δασολίβαδο. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος: μεγάλη αύξηση του πληθυσμού με δυσμενέστατες επιπτώσεις στο περιβάλλον του λεκανοπεδίου της Αττικής. Τα λίγα δάση που είχαν απομείνει από την πρόσφατη καταστροφή από τα στρατεύματα του Κιουταχή, αποδεκατίστηκαν για την κάλυψη των αναγκών της πρωτεύουσας. (Ξυλοκόποι, ασβεστοποιείς, ανθρακείς, αρτοποιοί, κεραμείς κτλ., απογύμνωσαν τα βουνά της Αττικής.) Στην σύγχρονη εποχή: μειώθηκε η βόσκηση, (απαγορεύθηκε το 1953.) Ωστόσο, οι πιέσεις στο βουνό δεν ελαττώθηκαν. α. Οι Γερμανικές δυνάμεις κατοχής έκαψαν τμήμα του ελατοδάσους, προκειμένου να ελέγξουν τις επιθέσεις των αντιστασιακών δυνάμεων εναντίον τους. β. Κόψιμο των κορυφών των νέων ελάτων για την παραγωγή των χριστουγεννιάτικων δέντρων. Η ίδρυση του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας το 1961 ήταν καταλυτική για τη σωτηρία του βουνού και έτσι σήμερα το βουνό είναι το μοναδικό στην Αττική που συντηρεί μία τόσο πλούσια βιοποικιλότητα (Αμοργιανιώτης, 1997).

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ Υψηλότερες κορυφές: η Καραβόλα (1.413 μ.), το Όρνιο (1.350 μ.), το Αβγό (1.201 μ.), η Κυρά (1.160 μ.), το Πλατοβούνι (1.163 μ.), ο Αέρας (1.126 μ.), το Μαυροβούνι (1.091 μ.), το Ξεροβούνι (1.121 μ.) και το Φλαμπούρι (1.158 μ.). Γεωλογική άποψη: ζώνη της Ανατολικής Ελλάδας με πετρώματα ιζηματογενή ( ασβεστόλιθοι, κροκαλοπαγή και σχιστόλιθοι). Σημείωση: Το μεγαλύτερο μέρος του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού καλύπτεται από ασβεστόλιθους και λίγο φλύσχη. Αντίθετα οι σχιστόλιθοι έχουν μικρότερη επιφανειακή εξάπλωση και εμφανίζονται κατά κανόνα στις χαράδρες και στις κοιλάδες του Δρυμού, μαζί με αλλουβιακές αποθέσεις, κροκαλοπαγή, άμμους, ψαμμίτες και μάργες. Πλήθος πηγών (46 συνολικά), περισσότερες στον πυρήνα (υψόμετρο 600 – 900 μ.). (Διάταξη των πετρωμάτων: τα πετρώματα του ασβεστόλιθου που είναι πορώδη (υδροφόρα) διατρέχονται από τα νερά της βροχής, τα οποία όταν συναντήσουν κεκλιμένα στρώματα σχιστόλιθου, που είναι συμπαγή και αδιαπέραστα (υδατοστεγή), βγαίνουν στην επιφάνεια με τη μορφή πηγών στο σημείο επαφής των δύο πετρωμάτων (Δοανίδης 1934). ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ

Το κλίμα στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας διαφέρει από το αντίστοιχο της Αττικής. Οι διαφορές οφείλονται: 1. στο μεγαλύτερο υψόμετρο 2. στη θέση της Πάρνηθας σε σχέση με τους ανέμους. Θερμοκρασίες στα ορεινά: 2-6οC μικρότερες Βροχοπτώσεις: Νοέμβριος-Μάρτιος (διπλάσιες άνω των 1000μ.). Παγετός και ομίχλη: συχνά φαινόμενα στην Πάρνηθα, φθινόπωρο και χειμώνα. Χιονοπτώσεις: συχνές στο διάστημα Δεκεμβρίου-Φεβρουαρίου (μέσος όρος 22 ημέρες χιονιού ανά έτος). Ξηρή περίοδος: μεγάλη και διαρκεί το ίδιο στα μεγάλα και μικρά υψόμετρα (Απρίλιος - Οκτώβριος). ΚΛΙΜΑ

Χλωρίδα: σύνολο των διαφόρων ειδών φυτών που απαντούν σε μια περιοχή. Χλωρίδα Ευρώπης: 25.000 είδη φυτών Χλωρίδα Ελλάδας: 7.000 είδη φυτών Χλωρίδα Πάρνηθας: 1/6 των φυτικών ειδών όλης της χώρας, περίπου 1.100 (Απλαδά, 2008), (456 γένη και 90 οικογένειες). Σημείωση: Ο αριθμός αυτός θεωρείται ιδιαίτερα μεγάλος αναφορικά με την έκταση που καταλαμβάνει ο Δρυμός. Γι’ αυτό και η Πάρνηθα θεωρείται ότι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τόπους σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για την προστασία της χλωριδικής ποικιλότητας. ΧΛΩΡΙΔΑ

ΒΛΑΣΤΗΣΗ Βλάστηση: τρόπος με τον οποίο τα φυτά σχηματίζουν διάφορες ομάδες στο φυσικό περιβάλλον. Η βλάστηση στην Πάρνηθα είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων: α. της χλωρίδας, β. του γενικού κλίματος, γ. του ορεινού ανάγλυφου, δ. της γεωλογικής σύστασης του εδάφους, ε. αλλά και της ανθρώπινης επίδρασης, η οποία εμφανίζεται στην ιστορική εξέλιξη και την οικονομική δομή της περιοχής. Ο νέος πυρήνας του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας αποτελείται από περίπου 110.000 στρέμματα.

ΒΛΑΣΤΗΣΗ Ζώνες βλάστησης: Χαμηλά, φρύγανα (θυμάρι, ρίγανη, λαδανιά, αστοιβίδες, θρούμπι), χαμηλοί αειθαλείς θάμνοι που αντέχουν στην ξηρασία. Στα μεσαία υψόμετρα αντικαθίστανται από άλλους θάμνους, αείφυλλους πλατύφυλλους, που σχηματίζουν τη λεγόμενη μακκία βλάστηση (οι αγριελιές, οι κουμαριές, οι σχίνοι, τα πουρνάρια, οι κοκκορεβιθιές, οι αριές κ.ά.) Το μεγαλύτερο μέρος της Πάρνηθας καλύπτεται από πευκοδάση, τα οποία εκτείνονται σήμερα σε περίπου 84.400 στρ. Στη φωτιά κάηκαν 10.500 περίπου στρ. Στην Πάρνηθα έχει απομείνει το μοναδικό ελατοδάσος της Αττικής, το οποίο συρρικνώθηκε κατά τα 2/3 λόγω της Φωτιάς του 2007 (κατέκαψε 21.800 στρ.) Είναι ένα πολύ σημαντικό δάσος, καθώς αποτελείται από το ενδημικό είδος Abies cephalonica Loudon (κεφαλληνιακή ελάτη). Σημείωση: Στις υψηλότερες κορυφές της Πάρνηθας (Καραβόλα, Όρνιο, Κυρά και Αέρας) αναπτύσσονται χαμηλοί μαξιλαρόμορφοι θάμνοι (Astragalus angustifolius Lam.) που θυμίζουν υποαλπική ζώνη. Επίσης υπάρχουν πολλές συστάδες του άρκευθου ή οξύκεδρου (Juniperus oxycedrus L.), ο οποίος αναμιγνύεται σε μεγάλο ποσοστό με το έλατο. Τα είδη αυτά αναγεννώνται μετά τη φωτιά.

ΒΛΑΣΤΗΣΗ (92) είδη φυτών είναι ελληνικά ενδημικά (απαντώνται δηλαδή μόνο στην Ελλάδα), όπως ο Κρόκος της Αττικής και αρκετά είδη ορχιδέων. (02) είδη είναι αποκλειστικά ενδημικά της Πάρνηθας (φυτρώνουν μόνο στην Πάρνηθα και πουθενά αλλού στον κόσμο): η καμπανούλα της Πάρνηθας (Campanula celsii A. DC. subsp. parnesia Phitos), η οποία σχηματίζει όμορφους μοβ τάπητες πάνω στα ασβεστολιθικά βράχια του βουνού τον Μάιο. το αγριογαρύφαλλο της Πάρνηθας (Silene oligantha Boiss. & Heldr. subsp. parnesia Greuter.), με το μικρό λεπτεπίλεπτο άνθος του και πάνω στα βράχια, ξεφεύγει συνήθως από το κοινό μάτι και Αγριογαρύφαλλο της Πάρνηθας       Καμπανούλα της Πάρνηθας   

ΣΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙΔΗ Κάποια είδη θεωρούνται σπάνια για το βουνό α. είτε επειδή έχουν πολύ μικρούς πληθυσμούς β. είτε επειδή οι πληθυσμοί τους απειλούνται ή δέχονται κάποιες πιέσεις. Η άσπρη παιώνια [Paeonia mascula (L.) Miller subsp. hellenica Tzanoud.] ενδημεί στην Ελλάδα και υπάρχει επίσης στην Ιταλία. Είναι εξαιρετικά σπάνια, καθώς έχουν βρεθεί 3 πληθυσμοί, ο καθένας με 30 άτομα. Η άσπρη παιώνια (Paeonia mascula ssp. hellenica)

ΣΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙΔΗ Ο κόκκινος κρίνος (Lilium chalcedonicum L.) αριθμεί επίσης 3 πληθυσμούς στο βουνό, συνολικά περίπου 100 άτομα και κινδυνεύει από τη συλλογή, καθώς είναι πολύ όμορφο φυτό. Είναι ενδημικός στην Ελλάδα και την Αλβανία. Ο κόκκινος κρίνος (Lilium chalcedonicum) Η μαύρη φριτιλλάρια (Fritillaria obliqua Ker-Gawler subsp. obliqua) έχει περιληφθεί στο Κόκκινο Βιβλίο των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας. Υπάρχει στην Αττική και στην Εύβοια και ευτυχώς έχει αρκετά μεγάλους και απομονωμένους πληθυσμούς στο βουνό. Η μαύρη φριτιλλάρια (Fritillaria obliqua ssp. obliqua)

ΣΠΑΝΙΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙΔΗ Η σκαμπιόζα του Υμηττού [Lomelosia hymettia (Boiss. & Spruner) Greuter & Burdet] είναι ενδημική στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα, έχει βρεθεί μόνο στη Νότια Πάρνηθα και ο πληθυσμός της αριθμεί πολύ λίγα άτομα. Η σκαμπιόζα του Υμηττού (Lomelosia hymettia) Η κίτρινη τουλίπα [Tulipa sylvestris L. subsp. australis (Link.) Pamp.] Στην Πάρνηθα υπάρχουν λίγοι πληθυσμοί που κινδυνεύουν από τη συλλογή, καθώς βρίσκονται πάνω στον δρόμο. Έχει κηρυχθεί προστατευτέο είδος με βάση το Π.Δ. 67/81. Η κίτρινη τουλίπα [Tulipa sylvestris L. subsp. australis (Link.) Pamp.]

ΠΑΝΙΔΑ Πανίδα: σύνολο των διαφόρων ειδών ζώων που απαντούν σε μια περιοχή. Πάρνηθα στο παρελθόν: περισσότερα από τα μεγάλα θηλαστικά της χώρας, όπως: η καφετιά αρκούδα (υπήρχε μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα), ο γκρίζος λύκος (χάθηκε γύρω στα 1940-50), ο λίγκας (υπήρχε ως και τον περασμένο αιώνα, αλλά σήμερα έχει χαθεί από όλη την Ελλάδα). ο αγριόγατος το αγριογούρουνο και το ζαρκάδι τα οποία εξαφανίστηκαν από την Αττική στις αρχές του 20ου αιώνα. Πάρνηθα σήμερα: τα είδη αυτά δεν υπάρχουν στην Πάρνηθα, γιατί με τις έντονες ανθρωπογενείς επεμβάσεις αναγκάστηκαν να μετακινηθούν πολύ βορειότερα (Πίνδος, Β. Ελλάδα). Σημείωση: Η πανίδα της Πάρνηθας παραμένει μεταξύ των πλουσιοτέρων της Αττικής και παρά τις αντιξοότητες και τις ανθρώπινες επιδράσεις διατηρεί σημαντικό αριθμό κόκκινων ελαφιών, τα οποία μαζί με τα λίγα ελάφια που απαντούν στην Ροδόπη, συγκροτούν τους μοναδικούς πληθυσμούς του είδους αυτού στην Ελλάδα.

ΑΣΠΟΝΔΥΛΑ Δεν έχουμε σαφή γνώση για τα ασπόνδυλα (τα έντομα, τις αράχνες, τα σαλιγκάρια, τους σκώληκες κλπ.) (περίπου 10.000 έως 20.000 είδη ασπόνδυλων) Η σπάνια πεταλούδα Zerynthia polyxena Αράχνη

ΑΜΦΙΒΙΑ Με βάση τη βιβλιογραφία, υποθέτουμε ότι υπάρχουν επίσης: Τα 8 από τα 18 είδη αμφιβίων της χώρας (βάτραχοι, φρύνοι, σαλαμάνδρες και τρίτωνες) Λιμνοβάτραχος (Rana ridibunda)   Πρασινοφρύνος  

ΕΡΠΕΤΑ Τα 21 από τα 61 είδη ερπετών που έχει η Ελλάδα (χελώνες, σαύρες και φίδια) Σαΐτα (Coluber najadum) Σαύρα (Podarcis erhardii

ΠΤΗΝΑ Τα 131 από τα 432 είδη πτηνών της χώρας (κοκκινολαίμηδες, παπαδίτσες, σπίνοι, πέρδικες, γεράκια, αετοί κ.λ.π.) Κοκκινολαίμης (Erithacus rubecula) Σπίνος (Fringilla coelebs)

ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ Τα 42 από τα 120 είδη θηλαστικών της Ελλάδας (αλεπούδες, ασβοί, λαγοί, κουνάβια, νυχτερίδες, τυφλοπόντικες κλπ.) Ασβός (Meles meles) Αλεπούδες (Vulpes vulpes)

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΕΛΑΦΙ Το κόκκινο ελάφι (Cervus elaphus) είναι ο πρωταγωνιστής της πανίδας στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας. Ζει και αναπαράγεται σε φυσικό περιβάλλον στον ορεινό όγκο της Πάρνηθας. Γενικά στην χώρα μας έχουν μείνει μόλις δύο μεγάλοι πληθυσμοί του είδους αυτού, • ένας στην Ροδόπη • και ο μεγαλύτερος βρίσκεται στην Πάρνηθα. Για την προστασία του έχει ιδρυθεί εκτροφείο στη θέση Παλαιοχώρι, έκτασης 300 στρεμμάτων. 500 ελάφια ζουν σε όλη την έκταση του βουνού. Τα αρσενικά ξεχωρίζουν από τα θηλυκά γιατί έχουν κέρατα. (Μάλιστα, τα κέρατά τους πέφτουν κάθε χρόνο και τα καινούρια βγαίνουν στην αρχή με ένα μαύρο βελούδινο κάλυμμα, το οποίο στη συνέχεια το τρίβουν τα ελάφια στα δέντρα και το αποβάλλουν. Κάθε χρόνο προστίθεται συνήθως μια καινούρια διακλάδωση στα κέρατα). Η περίοδος Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου είναι η περίοδος αναπαραγωγής των ελαφιών και σε όλο το βουνό ακούγονται τα μουγκρητά των αρσενικών που καλούν τα θηλυκά. (Πολλές φορές γίνονται μάχες μεταξύ δύο αρσενικών για την υπεράσπιση της περιοχής τους και του χαρεμιού τους).

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΕΛΑΦΙ Αρσενικό κόκκινο ελάφι Θηλυκό κόκκινο ελάφι με το μικρό του     

ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΑΙΓΑΓΡΟΣ Ο κρητικός αίγαγρος έχει εισαχθεί στην Πάρνηθα από το 1961. Ζει και αναπαράγεται φυσιολογικά στο βουνό και θεωρείται ότι έχει δημιουργήσει υγιείς πληθυσμούς στον Εθνικό Δρυμό. Ο βιότοπός του είναι τα απόκρημνα ασβεστολιθικά βράχια του βουνού. Δυστυχώς ακόμα δεν έχει γίνει καμία επισταμένη μελέτη για τον πληθυσμό τους, η οποία είναι επιτακτική, με δεδομένο μάλιστα ότι οι αίγαγροι της Πάρνηθας είναι εντελώς απομονωμένοι και σίγουρα θα υπάρχουν φαινόμενα αιμομιξίας. Κρητικός αίγαγρος (Κρι κρι)

ΑΠΕΙΛΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Οι μεγαλύτερες απειλές που αντιμετωπίζει η Πάρνηθα είναι: Οι πυρκαγιές

ΑΠΕΙΛΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Η υπερβολική αύξηση επισκεπτών

ΑΠΕΙΛΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Τα απορρίμματα

ΑΠΕΙΛΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Οι ασθένειες που πλήττουν τα διάφορα δασικά είδη Βαμβακίαση (προκαλείται από το μελιτογόνο έντομο Marchalina hellenica Κάμπια του πεύκου: η προνύμφη της νυχτοπεταλούδας Thaumaetopaea pityocampa

ΑΠΕΙΛΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Το παράνομο κυνήγι

ΑΠΕΙΛΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Οι στρατιωτικές, ραδιοτηλεοπτικές και τηλεπικοινωνιακές εγκαταστάσεις που φυσιολογικά δε θα έπρεπε να υπάρχουν στον Δρυμό. Το καζίνο της Πάρνηθας στην κορυφή Μαυροβούνι Η κορυφή Όρνιο με τον πύργο του ΟΤΕ και το πάρκο κεραιών

ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Οι πυρκαγιές αποτελούν το μεγαλύτερο κίνδυνο καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος της Πάρνηθας και είναι συχνό φαινόμενο στην περιοχή. Για την καλύτερη κατανόηση του φαινομένου αυτού και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή του, το Δασαρχείο Πάρνηθας διεξήγαγε εξονυχιστική έρευνα στα αρχεία του για την καταγραφή των στοιχείων των πυρκαγιών (ώρα, θέση, καμένη έκταση) που εξερράγησαν στην Πάρνηθα από το έτος 1913 έως το 1997. Μέχρι το 1950 έχουμε καταγραφή μόνο των μεγάλων πυρκαγιών. Από το 1950 και μετά καταγράφηκαν πλήρως όλα τα επεισόδια.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΝ ΙΟΥΝΙΟ ΤΟΥ 2007 ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΔΡΥΜΟ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ Ημερομηνία:  28 Ιουνίου 2007. Αφετηρία:  Δερβενοχώρια (στην βόρεια πλευρά του όρους και επεκτάθηκε γρήγορα στις πλαγιές του βουνού). Αιτία: Η πυρκαγιά επίσημα αποδίδεται σε πυλώνα της ΔΕΗ. Επιχείρηση κατάσβεσης: 40 πυροσβέστες και 16 oχήματα, με την αρωγή 12 συνολικά πυροσβεστικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων. Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΝ ΙΟΥΝΙΟ ΤΟΥ 2007 ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΔΡΥΜΟ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ

23:00 μ. μ. : στο Καζίνο, αφού προηγουμένως είχε κάψει τις περιοχές 23:00 μ.μ.: στο Καζίνο, αφού προηγουμένως είχε κάψει τις περιοχές Ρουμάνι, Καμπέρα, Παλιοχώρι, Λαγός, Ναυτικό, Αγ. Τριάδα και Γούρνες. Μετά τις 23:30 μ.μ.: ο άνεμος έπεσε και ταυτόχρονα άλλαξε κατεύθυνση. Έτσι, η φωτιά δεν προχώρησε ανατολικότερα προς Τατόι (σταμάτησε στο Ρέμα Χούνης), ούτε νότια προς Κεραμίδι, Μετόχι και Θρακομακεδόνες (σταμάτησε στον Αγ. Γεώργιο Κεραμιδίου). 29 Ιουνίου: τα μέτωπα της φωτιάς στο Μπάφι, το Φλαμπούρι και κοντά στις εγκαταστάσεις της ΠΑ άρχισαν να τίθενται σταδιακά υπό έλεγχο. Χάρτης της Πάρνηθας όπου με μπλε σημειώνονται τα όρια του Δρυμού και με γκρι η καμένη έκταση

Η πυρκαγιά της Πάρνηθας από το δορυφόρο

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΦΩΤΙΑ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ 1. Η πυρκαγιά της 28/6/2007 έκαψε συνολικά έκταση 36.338,16 στρεμμάτων στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας. • 16.025,25 στρ. ανήκουν στον πυρήνα του Δρυμού και • 20.312,48 στρ. στην περιφερειακή ζώνη. • 10.561,98 στρ. δάση χαλεπίου πεύκης, •21.800 στρ. δάση κεφαλληνιακής ελάτης και • 3.976,2 στρ. δάση αείφυλλων πλατύφυλλων. 2. Κάηκαν επίσης 79,86 στρ. αγροτικών εκτάσεων, καθώς και οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Πολεμικού Ναυτικού (θέση Σκίπιζα). 3. Καταστράφηκαν ολοσχερώς: α. Οι εγκαταστάσεις του εκτροφείου ελαφιών του Δασαρχείου (θέση Παλιοχώρι – Βιλιάνι), β. το υπό κατασκευήν κέντρο ενημέρωσης επισκεπτών του Δασαρχείου στην Αγ. Τριάδα, γ. το δασοφυλάκιο της Αγ. Τριάδας, δ. 3 χώροι δασικής αναψυχής (θέσεις Πλατάνα, Βιλιάνι και Αγ. Γεώργιος Κεραμιδίου), καθώς και τα υφιστάμενα δίκτυα ΔΕΗ, ΟΤΕ και ύδρευσης.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΙΔΑ Πανίδα: 18 νεκρά ελάφια (στην πλειοψηφία τους ήταν μητέρες με τα μικρά τους, που δεν μπορούσαν να τις ακολουθήσουν), 3 αίγαγροι (προφανώς εγκλωβίστηκαν στις φλόγες) και μικρός αριθμός άλλων θηλαστικών και ερπετών. Σημείωση: Ο φύλακας του εκτροφείου μαζί με τον προϊστάμενο του Δασαρχείου, άνοιξαν τις πόρτες του εκτροφείου και απελευθέρωσαν τα 35 ελάφια που βρίσκονταν μέσα σ’ αυτό. Το μεγαλύτερο πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι καταστράφηκαν οι σημαντικότεροι βιότοποι πολλών θηλαστικών και κυρίως του ελαφιού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μετακίνηση των ζώων αυτών σε περιοχές που είτε δεν διαθέτουν ίδια χαρακτηριστικά με τις προηγούμενες είτε δεν είναι προστατευόμενες.

ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ Επιπτώσεις: περιβαλλοντικές, οικολογικές, οικονομικές, αισθητικές, πολιτιστικές και λοιπές επιπτώσεις για τους κατοίκους της περιοχής αυτής. η πανίδα της περιοχής που επιβίωσε της πυρκαγιάς μεταναστεύει για άλλους βιοτόπους, η συγκράτηση του νερού στο έδαφος μειώνεται δραματικά, παρασύροντας το γόνιμο επιφανειακό έδαφος, ο κίνδυνος δημιουργίας πλημμυρικών φαινομένων είναι πολύ μεγάλος, τόσο λόγω της κλίσης του εδάφους, όσο και της απουσίας βλάστησης, η οποία δυστυχώς κατακάηκε στο σύνολό της από τη μεγάλη ένταση της φωτιάς. υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος συνολικά καθώς: α. αφενός μειώθηκε η αισθητική αξία και β. αφετέρου καταστράφηκαν οι χώροι αναψυχής στην Πλατάνα, στο Βιλιάνι, στον Άγιο Γεώργιο Κεραμιδίου και το Δάσος των Γιγάντων. Σημείωση: Ο ορεινός όγκος της Πάρνηθας αποτελούσε ανέκαθεν πόλο έλξης για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου των Αθηνών. Η γειτνίαση της Πάρνηθας με το πολεοδομικό συγκρότημα των Αθηνών σε συνδυασμό με το εντυπωσιακό της φυσικό περιβάλλον είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη οικοτουριστικών δραστηριοτήτων και αθλητικών εκδηλώσεων. Ο επισκέπτης απολαμβάνει πλήθος δραστηριοτήτων διαφόρων μορφών τουρισμού (οικοτουρισμός, περιηγητικός τουρισμός, γεωτουρισμός κ.α.), αθλητισμού (ορειβασία, αναρρίχηση κ.α.) και αναψυχής.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Οι επιπτώσεις της πυρκαγιάς: αντιληπτές από τον επόμενο χειμώνα. Το δάσος της Πάρνηθας λειτουργούσε σαν ένα τεράστιο κλιματιστικό για την Αττική, αποτελούσε έναν από τους κύριους μηχανισμούς μείωσης της θερμοκρασίας της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας από τον Βορρά. Από τη στιγμή που χάθηκε αυτός ο μηχανισμός: αυξήθηκε η θερμοκρασία το καλοκαίρι, επιβαρύνθηκε ιδιαίτερα η ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας, συχνές και έντονες καταιγίδες, πλημμύρες, αυξημένες ημέρες καύσωνα και περισσότερες μέγα-πυρκαγιές μαρτυρούν την μεταβολή του κλίματος. αλλαγής Η πιο άμεση και ραγδαία επίπτωση της κλιματικής αλλαγής στα μεσογειακά δάση αφορά στις δασικές πυρκαγιές.

Η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των πυρκαγιών, καθώς και της έκτασης των καμένων εκτάσεων, ευνοείται από: τις συνθήκες ξηρασίας, τις παρατεταμένες περιόδους υψηλών θερμοκρασιών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα - συνθήκες που παρατηρούνται κυρίως στις βορειότερες περιοχές της Μεσογείου (Πορτογαλία, Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία). Πρόσφατη μελέτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου, έδειξε ότι αναμένεται να αλλάξει δραματικά ο χάρτης της χώρας μέχρι το τέλος του αιώνα που διανύουμε. Συγκεκριμένα κατά τις περιόδους 2012-2050 και 2071-2100, χαρακτηριστικά ευρήματα είναι τα εξής: • Αύξηση κατά 50% των θερμών ημερών για την περίοδο 2021-2050 και 100% μεταξύ 2071-2100. • Οι κατά μέσο όρο 6,7 ημέρες καύσωνα της περιόδου αναφοράς 1961-1990 προβλέπεται να διπλασιαστούν (12,8 ημ.) την περίοδο 2021-2050 και να πενταπλασιαστούν (30,50 ημ.) την περίοδο 2071-2100. • Προβλέπονται 30 επιπλέον ημέρες αυξημένου κινδύνου πυρκαγιάς ανά έτος, οι οποίες θα παρουσιαστούν κυρίως στις ανατολικές περιοχές της χώρας, από τη Θράκη μέχρι και την Κρήτη. • Η αύξηση της θερμοκρασίας φαίνεται να συνοδεύεται από αύξηση των ξηρών ημερών. Οι περιοχές που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι η Ανατολική Στερεά, η Εύβοια, η Θεσσαλία, καθώς και τα νησιά του Αιγαίου και η Κρήτη.

Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής: ορατές στη χώρα μας με τις Επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής: ορατές στη χώρα μας με τις καταστροφικές πυρκαγιές που βιώσαμε κατά το καλοκαίρι 2007 και 2009. Το 2007, στην Ελλάδα κάηκαν εκατομμύρια στρέμματα φυσικών εκτάσεων (2,5 εκ. στρέμματα), σε ένα θερμό καλοκαίρι με αλλεπάλληλες περιόδους καύσωνα. Τα δάση αυτά δεν έχουν ανεπτυγμένους μηχανισμούς αναγέννησης με αποτέλεσμα να χρειάζεται η ανθρώπινη παρέμβαση για την αποκατάστασή τους (αναδασώσεις). Τα δάση διατηρούν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αμβλύνοντας τις επιπτώσεις της: δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) της ατμόσφαιρας και το μετατρέπουν σε βιομάζα, μειώνουν την επίδραση των ακραίων καιρικών φαινομένων και είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ενώ η απουσία τους μπορεί να επιτείνει το φαινόμενο της ερημοποίησης.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Όλοι οι επισκέπτες της Πάρνηθας πρέπει να γνωρίζουν ότι στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ 1. Το άναμμα φωτιάς. 2. Η κοπή δέντρων, κλαδιών και κορυφών, το ξερίζωμα και η συλλογή λουλουδιών ή άλλων φυτών και γενικά κάθε φθορά της βλάστησης. 3. Η συλλογή και μεταφορά φυτοχώματος. 4. Η ρύπανση του χώρου. 5. Η κυκλοφορία κάθε είδους τροχοφόρων στους δασικούς δρόμους, όπου υπάρχουν εμπόδια και απαγορευτικά σήματα. 6. Η χρησιμοποίηση του δικτύου δρόμων για κάθε είδους δοκιμές και αγώνες αυτοκινήτων και δικύκλων, καθώς και η ανάπτυξη υπερβολικής ταχύτητας και εκκωφαντικών θορύβων σ’ όλους τους δρόμους. 7. Το κυνήγι και η σύλληψη κάθε ζώου με οποιοδήποτε μέσο, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. 8. Η διακίνηση κάθε είδους όπλων, έστω και λυμένων σε θήκη, τσεκουριών, πριονιών ή άλλων κοπτικών εργαλείων. 9. Η βοσκή κάθε ζώου. 10. Η διακίνηση σκυλιών ή άλλων κατοικιδίων ζώων, έστω και δεμένων, και η εγκατάλειψη τους στο χώρο του Δρυμού. 11. Η διανυκτέρευση σε σκηνές ή τροχόσπιτα. 12. Η εγκατάσταση κυψελών μελισσοσμηνών. 13. Οι διαφημίσεις (σε βράχους, δέντρα, περιφράξεις κλπ) και η αναγραφή συνθημάτων. 14. Η διακίνηση καντίνων και μικροπωλητών. 15. Η καταστροφή πινακίδων, περιφράξεων και γενικά έργων και υλικών που αποτελούν περιουσία του Δημοσίου. Για τους παραβάτες του κανονισμού αυτού εφαρμόζονται οι διατάξεις του 86/1971 και του Ν. 998/1979. Αρμόδια Δασική αρχή για πληροφορίες και καταγγελίες είναι το Δασαρχείο Πάρνηθας (τηλ: 210 2434061-3, Fax: 210 2434064, e-mail: daspar@otenet.gr)

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ Η καταστροφή που έγινε στον Εθνικό Δρυμό, είναι πολύ μεγάλη ως προς την αναδημιουργία του δάσους, για κάποιες επιφάνειες μάλιστα, μη αναστρέψιμη. Τις δυσμενείς επιπτώσεις της καταστροφής αυτής θα βιώσουν πολύ έντονα, για πολλά χρόνια και σε πολλούς τομείς, οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου της Αττικής. Για τον περιορισμό των δυσμενών επιπτώσεων της πυρκαγιάς πάρθηκαν άμεσα μέτρα. Τα μέτρα προστασίας του εδάφους των καμένων εκτάσεων και της αποφυγής πλημμυρικών φαινομένων στους γειτονικούς δήμους Θρακομακεδόνων, Αχαρνών, Λιοσίων, Φυλής και Ασπροπύργου, υλοποιήθηκαν με την κατασκευή από τη Διεύθυνση Αναδασώσεων Αττικής και το Δασαρχείο Πάρνηθας: α. κορμοδεμάτων και κορμοπλεγμάτων στις πλαγιές καθώς και β. κορμοφραγμάτων και λιθοφραγμάτων (σαρζανέτ) στα ρέματα ολόκληρης της καμένης έκτασης (30.000 στρ.). Σημείωση: Η συμπεριφορά των παραπάνω έργων μετά τις πρώτες έντονες βροχοπτώσεις υπήρξε πολύ καλή.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ Κλαδοπλέγματα στην περιοχή του Ξενία

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ Τα μέτρα προστασίας και διαχείρισης που ελήφθησαν μετά τη φωτιά είναι: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ • Ένταση της φύλαξης όλο το 24ωρο, με συνεχείς περιπολίες, για πρόληψη των κρουσμάτων λαθροθηρίας καθώς και παραβάσεων της δασικής νομοθεσίας και του κανονισμού λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού. • Οριστικό κλείσιμο με μπάρες όλων των δρόμων που οδηγούν στις καμένες εκτάσεις, πλην της κύριας αρτηρίας Μετόχι – Αγ. Τριάδα – Μπάφι. • Θα παραμείνει μόνιμα κλειστός ο περιφερειακός δρόμος της Πάρνηθας από τη θέση Διασταύρωση Αεροπορίας – Μόλα – Πλατάνα – Δεξαμενή Παλαιοχωρίου. • Κατασκευάζονται νέα φυλάκια παρατήρησης στη Δ. Πάρνηθα για έλεγχο της βοσκής σε καμένες εκτάσεις και πάταξη λαθροθηρίας.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ • Για την καλύτερη αντιμετώπιση του κινδύνου των πυρκαγιών στα υπόλοιπα δάση του Εθνικού Δρυμού, μετά την εμπειρία της καταστροφικής πυρκαγιάς του 2007, συντάσσονται μελέτες καθαρισμού της υποβλάστησης των πευκοδασών εκατέρωθεν του υφιστάμενου δασικού δικτύου. • Έχει ανατεθεί και εκπονείται με πρωτοβουλία του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού, ειδική υδρολογική μελέτη για τις πηγές της Πάρνηθας. • Συνεχίζεται από εξειδικευμένους βιολόγους του Δασαρχείου Πάρνηθας η συλλογή, ταξινόμηση και αναγνώριση των ειδών χλωρίδας της Πάρνηθας. • Σύντομα θα εκδοθεί, με επιμέλεια του Δασαρχείου Πάρνηθας, οδηγός επισκέπτη του Εθνικού Δρυμού, προσαρμοσμένος στα νέα δεδομένα που προέκυψαν μετά την πυρκαγιά. • Ιδιαίτερη μέριμνα δίδεται στη διαχείριση του πληθυσμού των ελαφιών και των άλλων μεγάλων θηλαστικών (αίγαγροι, ζαρκάδια) μετά την πυρκαγιά. Εκτός από την απαγόρευση της θήρας σε όμορες του δρυμού εκτάσεις από τα Δασαρχεία Καπανδριτίου, Αιγάλεω και Θηβών, ώστε να αντικατασταθούν σε ένα βαθμό οι βιότοποι που καταστράφηκαν, θα γίνουν μελέτες για τον προσδιορισμό των πληθυσμών, τους νέους χώρους εγκατάστασης κλπ., με σκοπό την καλύτερη διαχείρισή τους και τον εμπλουτισμό περιοχών των Νομών Αττικής και Βοιωτίας.

ΤΙ ΚΑΤΕΓΡΑΨΑΝ ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ                       ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 

ΣΑΒΒΑΤΟ 30 ΙΟΥΝΙΟΥ 2007 ΔΕΥΤΕΡΑ 2 IΟΥΛΙΟΥ 2007

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής. Άμεσες συνέπειες Κάηκαν 49.000 στρέμματα (17.620 αμιγές δάσος κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica) και 2.200 αμιγές δάσος χαλεπίου πεύκης (Pinus halepemsis). Σημείωση: μεγαλύτερο τμήμα της καμένης έκτασης (16.946 στρέμματα) αποτελούσε τμήμα του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού, ο οποίος έχει συνολική έκταση 38.000 στρέμματα, δηλαδή καταστράφηκε σχεδόν το ½ αυτού. Δεν αναμένονται οι κατάλληλες εδαφολογικές συνθήκες για την δημιουργία ελατοδάσους στις καμένες εκτάσεις για τα επόμενα πενήντα χρόνια (μελέτες του ΕΘΙΑΓΕ). Καταστροφικές επιπτώσεις στην πανίδα της ευρύτερης περιοχής. Πλήθος ζώων απανθρακώθηκαν κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς ενώ όσα επέζησαν αναγκάστηκαν να αλλάξουν οικολογικό θώκο για την επιβίωση τους.

Έμμεσες συνέπειες Οι έμμεσες επιπτώσεις πολλές φορές αποδεικνύονται εξίσου σημαντικές και επικίνδυνες. Η αλλαγή μικροκλίματος και της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος κυρίως στα βόρεια προάστια του λεκανοπεδίου της Αττικής καθώς και η ένταση της επιφανειακής απορροής, κυρίως του υδρογραφικού δικτύου του Κηφισού ποταμού που παρουσιάζει ιδιαίτερο πρόβλημα εξαιτίας: α. της τσιμεντοποίησης και β. του μεγάλου αριθμού των καλυμμένων κοιτών των ρεμάτων.

ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ Η αναδάσωση στην Πάρνηθα παρουσιάζει ιδιαιτερότητες λόγω των κλιματοεδαφικών συνθηκών που επικρατούν και των φυομένων δασικών ειδών. Ολόκληρη η καμένη έκταση χωρίς εξαίρεση κηρύχτηκε αναδασωτέα με την 3220 / 25-7-07 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής. Αποκλείστηκε οριστικά η δυνατότητα χρήσης των καμένων εκτάσεων για άλλο σκοπό πλην της επαναδημιουργίας του δάσους. Για τα δάση της χαλεπίου πεύκης (10.562 στρ.), η αναδημιουργία του δάσους είναι εξασφαλισμένη από τη φυσική αναγέννηση που ακολούθησε μετά την πυρκαγιά. Ήταν φυσικά, συμπαγή δάση μεγάλης ηλικίας και υπήρχε αφθονία σπόρων στα κουκουνάρια που δεν κάηκαν από την πυρκαγιά και άρχισαν να βλαστάνουν από το επόμενο έτος. Αναδημιουργούνται τα δάση αείφυλλων πλατύφυλλων (3.976 στρ.) , μετά τις πρώτες βροχές, με την αναβλάστηση των πρέμνων, οι ρίζες των οποίων δεν καίγονται από την πυρκαγιά. Για τα δάση αυτά, όπως και για τα δάση της χαλεπίου πεύκης, απαιτείται μόνο προστασία από βόσκηση και από νέα πυρκαγιά.

ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ Το μεγάλο πρόβλημα βρίσκεται στην αναδημιουργία του καμένου ελατοδάσους. Η κεφαλληνιακή ελάτη είναι ψυχρόβιο είδος και δεν είναι προσαρμοσμένη στις πυρκαγιές, οι οποίες κατακαίουν και τα κουκουνάρια της, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν σπόροι μετά την φωτιά. Επιπλέον, η ανάπτυξη των νεαρών φυτών απαιτεί σκίαση, που δεν υφίσταται στις καμένες εκτάσεις. Για την εξασφάλιση της σκίασης πρέπει να δημιουργηθεί προδάσος από άλλα είδη όπως μαύρη πεύκη (Pinus nigra) ή άρκευθο (Juniperus oxycedrus), στη σκιά του οποίου θα φυτευτεί ελάτη. Κεφαλληνιακή ελάτη που φυτεύτηκε το Μάρτιο του 2008

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΡΕΜΑ ΤΗΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΣ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Την Παρασκευή 24 Απριλίου 2015 επισκεφθήκαμε το Ρέμα της Γιαννούλας στους πρόποδες της Πάρνηθας κοντά στο σχολείο μας. Συζητήσαμε για τις αιτίες και τις συνέπειες των πυρκαγιών στα δασικά οικοσυστήματα. Στη συνέχεια παρατηρήσαμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χλωρίδας και της πανίδας της Πάρνηθας. Αναφερθήκαμε στην πυρκαγιά του Ιουνίου του 2007 και τα παιδιά διηγήθηκαν το πώς βίωσαν την πυρκαγιά μέσα από τα δικά τους μάτια. Στη συνέχεια κάναμε πικ-νικ στο ποτάμι και τραβήξαμε φωτογραφίες.

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΡΕΜΑ ΤΗΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΣ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Απλαδά Ε., Γεωργιάδης Ν., Δεδάκη Μ., Κουταβά Ν., Λατσούδης Π., Μαραγκού Π., Σβορώνου Ε., Συμβουλίδου Μ., Τζηρίτης Η., & Χριστόπουλος Χ., 2007: «Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για τις Προστατευόμενες Περιοχές, το Παράδειγμα της Πάρνηθας». WWF Ελλάς, Αθήνα. 2. Απλαδά Ε., Δεδάκη Μ., Μαραγκού Π., Κουταβά Ν., Σβορώνου Ε., Συμβουλίδου Μ., Τζηρίτης Η., & Χριστόπουλος Χ., 2006: «Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για τις Προστατευόμενες περιοχές, το παράδειγμα της Πάρνηθας». WWF Ελλάς, Αθήνα. 3. Νέζης Ν., Γιώτας Δ., 2006: «ΠΑΡΝΗΘΑ Γεωγραφία – Φυσικό περιβάλλον – Άθληση – Τοπωνύμια – Βιβλιογραφία – Πολιτισμός – Ιστορία - Μνημεία». Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής, Αθήνα 4. Εκπαιδευτικό υλικό του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας http://www.in.gr http://www.parnitha-np.gr http://www.wwf.gr

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η περιβαλλοντική ομάδα του Γυμνασίου Φυλής θα ήθελε, με την ολοκλήρωση του προγράμματος, να ευχαριστήσει θερμά τη Διεύθυνση του σχολείου καθώς και το Σύλλογο των καθηγητών για την πολύτιμη βοήθειά τους σε όλα τα στάδια υλοποίησης της εργασίας. Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε την κ. Βοντάκη Γεωργία από τον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας για την ενημέρωση και την παρουσίαση που έκανε στο σχολείο μας. Φυλή, Απρίλιος 2015