…προϋποθέτει επικοινωνιακές δυνατότητες από την πλευρά του ερευνητή, ενώ κρύβει κινδύνους στρέβλωσης των δεδομένων: Σχέση δυσπιστίας ανάμεσα στον ερευνητή και τους ερωτώμενους∙ Απόκρυψη πλευρών της πραγματικότητας από τους ερωτώμενους∙ … Έμμεση καθοδήγηση των ερωτώμενων από τον ερευνητή. Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Τύποι συνέντευξης Αυστηρά δομημένη (structured interview)  Δομημένο σχέδιο συνέντευξης  Ερωτηματολόγιο Ημιδομημένη (semi-structured)  Σύνολο προκαθορισμένων ερωτήσεων, αλλά ευέλικτη ως προς τη σειρά τους  προσαρμόζεται στη δυναμική της διαδικασίας Μη δομημένη (unstructured) Βασίζεται σε θεματικές περιοχές. Μόνο το θέμα είναι προκαθορισμένο! Απουσία προκαθορισμένων ερωτήσεων∙ έμφαση στην αλληλεπίδραση ερευνητή-ερωτώμενου.

Χαρακτηριστικά… Πρόσωπο με πρόσωπο (face to face) …και δυνατότητες Σε βάθος (in depth)  Ο ερευνητής κατευθύνει τον ερωτώμενο, αλλά ο ερωτώμενος αναπτύσσει τις απόψεις του ελεύθερα και σε βάθος  εμπειρίες, απόψεις, στάσεις…

Η μέθοδος της συνέντευξης είναι δυνατόν να χρησιμοποιείται:

Η μέθοδος της συνέντευξης θα πρέπει να αποφεύγεται: Προσοχή: Η συνέντευξη είναι χρονοβόρα, όχι μόνο ως προς την υλοποίησή της, αλλά και στη φάση του σχεδιασμού  απόκτηση πρόσβασης στους ερωτώμενους. Κυριαρχία υποκειμενικού στοιχείου!

Περιγραφικές ερωτήσεις Στοχεύουν στην άντληση συγκεκριμένων πληροφοριών (φύλο, ηλικία, κ.α.) Κλειστές ερωτήσεις Χρησιμοποιείται σε αυστηρά δομημένες συνεντεύξεις, ενώ οι απαντήσεις ‘προβλέπονται’ από τον ερευνητή. Ανοικτές ερωτήσεις Χρησιμοποιείται στις μη-δομημένες και στις ημί-δομημένες, αφήνοντας περιθώρια ελευθερίας στις απαντήσεις και στη ροή της συνέντευξης. Μικτές ερωτήσεις Συνδυασμός… Οι ερωτήσεις στη συνέντευξη Σημασία του σχεδιασμού κ΄ της διατύπωσης των ερωτήσεων

Ερωτήσεις γνώμης Στοχεύουν στη διερεύνηση των στάσεων και των αντιλήψεων των ερωτώμενων. Παράδειγμα: «Πώς νομίζετε ότι πρέπει να μοιράζονται οι δουλειές του νοικοκυριού ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας;» Δομικές ερωτήσεις Στοχεύουν στην εύρεση αιτιοτήτων και αιτιωδών μηχανισμών (πχ. Πως αποκτήσατε την άποψη αυτή;) Υποθετικές ερωτήσεις Στοχεύουν στην άντληση πληροφορίας για υποθετικές καταστάσεις (πχ. Τι θα κάνατε αν…) Εισαγωγικές και συμπερασματικές ερωτήσεις Εισάγουν και κλείνουν την συνέντευξη Ερωτήσεις γέφυρα Οδηγούν τη συνέντευξη από το ένα θέμα στο άλλο.

Καθοδηγητικές ερωτήσεις Στοχεύουν / επιδιώκουν την καθοδήγηση των απαντήσεων!!! Παράδειγμα από το ερευνητικό θέμα: «Χωρο-κοινωνικές διακρίσεις – ΑμΕΑ;» Ερωτήσεις προκατάληψης Ερωτήσεις που μπορούν να προσβάλουν ή να θίξουν τον ερωτώμενο!!! Παράδειγμα από το ερευνητικό θέμα: «Χωρο-κοινωνικές διακρίσεις – ΑμΕΑ;» Διχοτομικές ερωτήσεις Eρωτήσεις που δέχονται μόνο δύο πιθανές απαντήσεις, όπως ‘ναι’ ή ‘όχι’, ‘σωστό’ ή ‘λάθος’, ‘συμφωνώ’ ή ‘διαφωνώ’. Κακό παράδειγμα: Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τη χρήση σχολικής στολής; Καλό παράδειγμα: Πώς σας φαίνεται η χρήση σχολικής στολής; Ποιες ερωτήσεις πρέπει να αποφεύγονται:

Τα στάδια της έρευνας με συνεντεύξεις Ερευνητική περιοχή ενδιαφέροντος (thematizing) Διατύπωση ερευνητικού προβλήματος / ερωτήματος. Τεκμηρίωση της καταλληλότητας της ερευνητικής μεθόδου. Σχεδιασμός (designing) Σχεδιασμός λειτουργικού οδηγού συνέντευξης Πραγματοποίηση συνεντεύξεων (interviewing) Στάδιο άμεσης αλληλεπίδρασης ερευνητή- ερωτώμενου. Απομαγνητοφώνηση (transcribing) Μετατροπή του προφορικού σε γραπτό λόγο.

Ανάλυση (analyzing) Απόδοση νοήματος στα εμπειρικά ποιοτικά δεδομένα (ομαδοποίηση, κατηγοριοποίηση, θεωρητικοποίηση, κ.α) Έλεγχος (verifying) Εξασφάλιση αξιοπιστίας Δημοσιοποίηση (reporting) Ευρύτερη γνωστοποίηση της έρευνας.

Παράδειγμα

Παράδειγμα ημι-δομημένων ερωτήσεων: ατομική συνέντευξη Η γνώση των φυσιοθεραπευτών για το HIV/AIDS και η στάση τους προς τους ασθενείς που έχουν προσβληθεί από το HIV/AIDS» 1. Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε «HIV/AIDS» 2. Ποιους θα ονοματίζατε ως τρόπους μετάδοσης; 3. Πόσο επαρκής είναι η γνώση σας σχετικά με το HIV / AIDS; 4. Ποιες είναι μερικές από τις νευρολογικές επιπλοκές του ιού HIV / AIDS; 5. Πώς θα βοηθούσε η φυσιοθεραπεία; 6. Πώς νιώθετε για τους ανθρώπους που είναι θετικοί στον ιό HIV; 7. Πώς νιώθετε για τη θεραπεία του HIV / AIDS ασθενείς; 8. Ποιες είναι οι σκέψεις όταν αναλαμβάνετε ασθενείς με HIV; 9. Υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να συζητήσουμε;

Κατά τη συνέντευξη Τι κάνουμεΤι αποφεύγουμε ■ Έχουμε φτάσει στη συμφωνημένη ώρα – ίσως και 5΄νωρίτερα, για να ρυθμίσουμε τυχόν συνθήκες χώρου (π.χ. να βρούμε ένα ήσυχο και κατάλληλο τραπέζι, αν πρόκειται για καφετέρια κτλ) ■ Χαιρετούμε με μια θερμή χειραψία. ■ Τον βάζουμε να καθίσει στην καλύτερη θέση, φροντίζοντας να αποφύγουμε συνθήκες που ίσως τον κάνουν να αισθανθεί άσχημα ή και να δυσανασχετήσει (π.χ. φως που τον «τυφλώνει», ρεύματα κρύου αέρα, δυσάρεστες μυρωδιές κτλ) ■ Κρατούμε κλειστό το κινητό μας ■ Είμαστε φιλικοί, ανοικτοί και συνεργάσιμοι, μιλάμε απλά και με αμεσότητα ■ Τον κοιτούμε ευθέως στα μάτια –αλλά όχι αδιάκριτα! ■ Τον διαβεβαιώνουμε ότι ισχύει το ‘συμβόλαιο’ που κάναμε στην πρώτη μας προσέγγιση ή και υπενθυμίζουμε, αν χρειάζεται, τα σημεία του ■ Τονίζουμε το σκοπό της έρευνάς μας και τη σημασία που έχει η καταγραφή της δικής του άποψης ■ Θέτουμε τις ερωτήσεις με απλά λόγια ■ Καθόμαστε φυσικά, άνετα, χαλαρά ■ Τηρούμε τον συμφωνημένο χρόνο διάρκειας της συνέντευξης ■ Δείχνουμε ουδέτεροι για να μην τον επηρεάσουμε, αλλά πάντα με ενδιαφέρον για την άποψή του ■ Φεύγοντας, τον ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία και την προθυμία του να μας βοηθήσει στην έρευνά ■ Πληρώνουμε εμείς τον λογαριασμό! ■ ΕΙΜΑΣΤΕ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΜΑΣ ■ Δεν ασχολούμαστε με άσχετα θέματα (π.χ. να μιλάμε στο κινητό, να χαιρετούμε άλλα άτομα, να ψάχνουμε στην τσάντα μας κτλ) ■ Δεν κάνουμε κάτι που πιθανόν να τον ενοχλεί (π.χ. δεν καπνίζουμε, τουλάχιστον αν δεν πάρουμε την άδειά του) ■ Δεν δείχνουμε πόσο αγχωμένοι μπορεί να είμαστε ■ Δεν είμαστε υπερβολικά χαλαροί και φιλικοί, πέρα από όσο μας επιτρέπεται ■ Δεν φλυαρούμε άσκοπα για άσχετα ζητήματα ■ Δεν χρησιμοποιούμε «ξύλινη» γλώσσα, σπάνιες και λόγιες λέξεις, βαρύγδουπες εκφράσεις ■ Δεν είμαστε απορροφημένοι στο να κρατούμε σημειώσεις όση ώρα κρατά η συνέντευξη ■ Δεν προσπαθούμε να τον «αναγκάσουμε» να μας δώσει τις απαντήσεις που ίσως αναμένουμε ή επιθυμούμε ή μας βολεύουν ■ Δεν είμαστε κριτικοί, ειρωνικοί ή επιθετικοί ■ Δεν γκρινιάζουμε και δεν κατηγορούμε πρόσωπα και καταστάσεις! ■ ΔΕΝ ΥΠΟΒΑΛΛΟΥΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΑΠΟΨΗ, ΜΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ!

ΑΣΚΗΣΗ: Κατασκευάστε έναν οδηγό ημι-δομημένης ποιοτικής συνέντευξης: Ο οδηγός σας θα περιλαμβάνει 10 ερωτήσεις Θέλετε να διερευνήσετε τις απόψεις των φοιτητών-τριων του Παν. Αιγαίου για την σημασία της θρησκείας στη ζωή τους. Θέλετε να διερευνήσετε τις απόψεις των φοιτητών-τριων του Παν. Αιγαίου για την ποιότητα της παρεχόμενης γνώσης στην ανώτατη παιδεία στην Ελλάδα σήμερα. Θέλετε να μελετήσετε τις απόψεις των φοιτητών-τριων του Παν. Αιγαίου για τις μελλοντικές επαγγελματικές τους προοπτικές και τη σχέση τους με την αγορά εργασίας.