Μάθημα 1 Τι είναι η Μεσόγειος; Εισαγωγή στο Χώρο και την Ιστορία Τι σημαίνει η λέξη Μεσόγειος για εμάς σήμερα; Τι ήταν κάποτε η Μεσόγειος;

H σημασία της Μεσογείου εδώ αναπτύχθηκαν πολλοί από τους μεγάλους πολιτισμούς της αρχαιότητας: Αιγύπτιοι, Μινωίτες, Μυκηναίοι, Ετρούσκοι, Ρωμαίοι κ.ά.

στην ανατολική Μεσόγειο ξεπήδησαν οι Φοίνικες έμποροι, το σύστημα γραφής και η πίστη στον ένα Θεό (ιουδαϊσμός, χριστιανισμός, μωαμεθανισμός). Η Μεσόγειος υπήρξε το κύριο πεδίο συγκρούσεων μεταξύ των θρησκειών.

- από το ρόλο του ατόμου στις συλλογικές δράσεις, Ο F. Βraudel Κορυφαίος Γάλλος ιστορικός Το 1957 ανέλαβε τη διεύθυνση του καινοτόμου περιοδικού Annales και έστρεψε την επιστήμη της ιστορίας προς νέες κατευθύνσεις: - από το ρόλο του ατόμου στις συλλογικές δράσεις, - από την ιστορία των γεγονότων – των λάμψεων - και των ισχυρών – ιστορία της αφήγησης - στην ιστορία του καθημερινού, του κοινού και των επαναλαμβανόμενων φαινομένων, στις οικονομικές και κοινωνικές δομές,

- στον καθορισμό νέων ιστορικών χρόνων (βραχείας, μέσης και μακράς διάρκειας – το κάθε γεγονός έχει το δικό του χρόνο, αλλά υπερτερεί η συνέχεια της μακράς διάρκειας), - στη διεπιστημονικότητα (ιστορική έρευνα βασιζόμενη και στα πορίσματα άλλων κοινωνικών επιστημών – της γεωγραφίας, ψυχολογίας, κοινωνιολογίας, ανθρωπολογίας, γλωσσολογίας). Στο βιβλίο του Μεσόγειος – σύνοψη του κλασικού Le Méditerranée et le monde méditerranéen á l’époque de Philippe II - ο Braudel ‘πάντρεψε’ την ιστορία με τη γεωγραφία.

Στη Μεσόγειο το παρελθόν συναντά το παρόν, «η ιστορία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια διαρκής αναζήτηση των περασμένων χρόνων στο όνομα προβλημάτων και περιεργειών του παρόντος καιρού που μας περιβάλλει και μας πολιορκεί». Η εξέλιξη είναι ιδιαίτερα έντονη στη Μεσόγειο.

Τι είναι Μεσόγειος; Eίναι χίλια πράγματα μαζί

Η Μεσόγειος πανάρχαιο σταυροδρόμι, ετερόκλιτη, αλλά και συνεκτική Η Μεσόγειος πανάρχαιο σταυροδρόμι, ετερόκλιτη, αλλά και συνεκτική. Χώρος μετακινήσεων αλλά και στασιμότητας, χώρος συνύπαρξης αλλά και αντιπαράθεσης, χώρος αλληλεπίδρασης. Εδώ γεννήθηκε ο δυτικός πολιτισμός.

Η Μεσόγειος απλώνεται από το Γιβραλτάρ ως τον Ισθμό του Σουέζ και την Ερυθρά Θάλασσα.

Η δομή του υγρού χώρου – κατάτμηση: Μαύρη Θάλασσα, Αιγαίο Πέλαγος, Αδριατική, Τυρρηνικό πέλαγος. Η δομή του χερσαίου χώρου – κατάτμηση: Βαλκανική χερσόνησο, Μικρά Ασία, Ιταλία, Ιβηρική, Βόρεια Αφρική. Ιβηρική

Ένα υπέδαφος σε συνεχή αναβρασμό. Το 79 μ. Χ Ένα υπέδαφος σε συνεχή αναβρασμό. Το 79 μ.Χ. ο Βεζούβιος κατέστρεψε το Ερκουλάνουμ και την Πομπηία. Η Αίτνα είναι πάντα ενεργή. Στη Σαντορίνη είχαμε τη μεγάλη έκρηξη στα 1450 π.Χ., που επέδρασε στο μινωικό πολιτισμό και ίσως στη βιβλική έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο.

Κατάτμηση από τους ορεινούς όγκους: Άλπεις, Απέννινα, Πίνδος, Ταύρος, Λίβανος, Άτλας, Πυρηναία. Οροσειρά Ταύρου Tα Απέννινα

Ο ήλιος και η βροχή. Στη Μεσόγειο η ιστορία των ανθρώπων άρχισε τις περισσότερες φορές στους λόφους και τα βουνά, όπου η αγροτική ζωή ήταν πάντα σκληρή και αβέβαιη, προφυλαγμένη όμως από την ελονοσία και τους συχνούς κινδύνους του πολέμου. H θάλασσα.

Η Μεσόγειος αγκαλιάζεται από τρεις πολιτισμικές ενότητες: α) Δύση-Χριστιανοσύνη, το κέντρο του λατινικού και έπειτα καθολικού σύμπαντος, β) Ισλάμ, γ) Ελληνισμός-Ορθοδοξία

Η διάρκεια των πολιτισμών είναι μακρά: «Ενώ γυρίζει η ταινία της ιστορίας, εκείνοι παραμένουν στη θέση τους ατάραχοι». Μένουν σχεδόν ακίνητοι στο χώρο και το χρόνο. Κάθε πολιτισμός, ακόμα και όταν αλλάζει, ενσωματώνει παλιές αξίες που επιζούν μέσα σε αυτόν. Οι πολιτισμοί δεν είναι θνητοί, αλλά επιζούν, παρ’ όλες τις μεταμορφώσεις, τις καταστροφές. Αναδύονται ξανά υπό άλλη μορφή.

Οι πολιτισμοί είναι αγκιστρωμένοι γερά στο γεωγραφικό τους χώρο και επιβιώνουν μετά από αιώνες κατάκτησης – λες και δεν έχει συμβεί τίποτα. Οι πολιτισμοί συγκρούονται και οι τοπικές συγκρούσεις γενικεύονται σαν σύγκρουση της Δύσης με την Ανατολή (Έλληνες και Πέρσες, Ρωμαίοι και Καρχηδόνιοι, Άραβες και Ισπανοί). Βασικός φορέας του πολιτισμού είναι η οικονομία. Άνθηση ενός πολιτισμού σημαίνει άνθηση της οικονομίας του πολιτισμού.