Πολιτιστικό πρόγραμμα 2014-2015 : MNHMEIA ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Πολιτιστικό πρόγραμμα 2014-2015 : Βιβλιοθήκες, μουσεία, μνημεία των Τρικάλων. Μέσα πολιτισμικής αυτοσυνειδησίας και διαπολιτισμικής κουλτούρας. ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΜΠΕΡΓΙΟΥ ΒΑΙΤΣΑ

Μνημεία της πόλης των Τρικάλων: Στην ευρύτερη περιοχή των Τρικάλων, τα Μετέωρα, αναμφίβολα αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία. Η Unesco, το 1989 το ενέγραψε στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ως ένα ιδιαίτερης σημασίας πολιτιστικό και φυσικό αγαθό. Η πόλη των Τρικάλων επίσης διαθέτει σημαντικά μνημεία , τα οποία αποτελούν τεκμήρια της μακραίωνης ιστορίας του λαού και του τόπου μας και στα οποία αποτυπώθηκαν, διασώθηκαν και αναδείχθηκαν κατακτήσεις στην αρχιτεκτονική, στις τέχνες, η λατρεία του Θείου, οι πολιτικές και ιδεολογικές πεποιθήσεις, οι αξίες, οι συμβολισμοί και τα χαρακτηριστικά των κοινωνικών δομών του παρελθόντος Θα αναφερθούμε σε ορισμένα από αυτά ενδεικτικά.

Μνημεία της πόλης των Τρικάλων: Το Ασκληπιείο της αρχαίας Τρίκκης, Το Φρούριο της πόλης, Το Τζαμί του Οσμάν Σαχ, Συναγωγή Καλ Γιαλβανίμ των Τρικάλων Το εβραϊκό νεκροταφείο Τρικάλων Το Βαρούσι Παλιοί σωζόμενοι ναοί καθώς και νεώτεροι ναοί Το Ηρώο της πόλης Ο τάφος του Γεωργίου Κονδύλη Άλλα μνημεία

Το Ασκληπιείο της αρχαίας Τρίκκης Το αρχαιότερο και σημαντικότερο της Ελλάδας κατά τον Στράβωνα. Πιθανολογείται ότι βρίσκεται κάτω από τη συνοικία Βαρούσι. Προς το παρόν στην περιοχή έχουν ανασκαφεί ρωμαϊκά λουτρά και ψηφιδωτά, καθώς και δημόσιο κτίριο των ελληνιστικών χρόνων με ψηφιδωτό, όπου απεικονίζεται ο βασιλιάς των Ηδωνών της Θράκης Λυκούργος.

Το Ασκληπιείο της αρχαίας Τρίκκης http://odysseus.culture.gr/h/3/gh3560.jsp?obj_id=2611

Ένα από τα ψηφιδωτά της τελευταίας φάσης: αυτά ήταν : το λεγόμενο ''ψηφιδωτό του Λυκούργου'', όπου εικονίζεται ο μυθικός βασιλιάς Λυκούργος που κατειλημμένος από μανία και κρατώντας διπλό πέλεκυ, ετοιμάζεται να επιτεθεί στην τροφό του θεού Διονύσου, νύμφη Αμβροσία, καθώς και ένα ακόμη ψηφιδωτό με παράσταση επίσης από το Διονυσιακό κύκλο (ένας όρθιος νεαρός σάτυρος και ένας γέρος πάνω σε ημίονο) http://odysseus.culture.gr/h/3/gh3560.jsp?obj_id=2611

Το Φρούριο της πόλης Σύμφωνα με τον Προκόπιο ανεγέρθηκε από τον Ιουστινιανό Α΄, πάνω στην αρχαία Ακρόπολη της Τρίκκης κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα Την παλαιολόγεια περίοδο γνώρισε εκτεταμένες οικοδομικές και επισκευαστικές εργασίες. Τμήματα του κάστρου καταστράφηκαν με την άλωση της πόλης από τους Οθωμανούς, ωστόσο η μεγάλη στρατηγική σημασία της πόλης ως προκεχωρημένη βάση εναντίων των ανυπότακτων ορεινών πληθυσμών της Πίνδου και των Αγράφων τους ανάγκασε να επισκευάσουν, να συμπληρώσουν και να διατηρήσουν τα σωζόμενα τμήματα. Επανειλημμένες επισκευές γνώρισε το φρούριο μετά τις θεσσαλικές επαναστάσεις του 1854 και 1878.

Το Φρούριο της πόλης ΠΗΓΗ: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh2562.jsp?obj_id=2005&mm_id=1493

Το Φρούριο της πόλης Στο τρίτο διάζωμα του φρουρίου, από τον πυθμένα ενός πηγαδιού, ξεκινά τούνελ που διέσχιζε το λόφο του Προφήτη Ηλία και κατέληγε στο δρόμο προς Καλαμπάκα. Το κάστρο αυτό αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα ασφάλειας για την αρχική ανάπτυξη του οικισμού στις πλαγιές και στους πρόποδές του. Στην ανατολική πλευρά του φρουρίου οι Οθωμανοί τοποθέτησαν στα μέσα του 17ου αι. ένα τεράστιο ρολόι πάνω σε πύργο, που συνοδευόταν από μια καμπάνα βάρους 650 κιλών. Το 1936 τοποθετήθηκε άλλο ρολόι από τον δήμαρχο Θεοδοσόπουλο. Το σημερινό ρολόι αντικατέστησε το παλιότερο, το οποίο βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς

Το Φρούριο της πόλης ΠΗΓΗ: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh2562.jsp?obj_id=2005&mm_id=1493

Το Τζαμί του Οσμάν Σαχ Κτίσμα του 16ου αιώνα σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν ο οποίος ήταν ελληνικής καταγωγής. Είναι ένα από τα 79 τζαμιά και το μοναδικό που σώζεται σε ελληνικό έδαφος που έχτισε ο σπουδαίος αρχιτέκτονας. Η ακριβής χρονολογία ανέγερσης του είναι άγνωστη, αφού δεν διασώθηκε κάποια ιδρυτική επιγραφή. Πιθανολογείται όμως ότι χτίστηκε δέκα χρόνια περίπου πριν από το θάνατο του Οσμάν Σάχ. Ο Οσμάν Σαχ, ανεψιός του σουλτάνου Σουλεϊμάν και εγγονός του σουλτάνου Σελίμ Α’, κυβερνήτη της τοπικής επαρχίας πέθανε στα Τρίκαλα το 1567/8. Κατά την παράδοση έκτισε το τζαμί, επειδή στα Τρίκαλα θεραπεύτηκε από αρρώστια που τον ταλαιπωρούσε Χτισμένο στις όχθες του ποταμού Ληθαίου περιβαλλόταν από τα άλλα ιδρύματα που έχτισε ο Οσμάν Σάχ, όπως το πτωχοκομείο, το σχολείο, ο μεντρεσές, το χάνι κ. ά. Από τα κτίσματα αυτά σήμερα σώζεται μόνο το τέμενος (τζαμί) και ο τουρμπές (μαυσωλείο) .

Το Τζαμί του Οσμάν Σαχ ΠΗΓΗ: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%85%CF%81%CF%83%CE%BF%CF%8D%CE%BC_%CE%A4%CE%B6% CE%B1%CE%BC%CE%AF

Το Τζαμί του Οσμάν Σαχ Ονομάζεται και Κουρσούμ Τζαμί από την τουρκική λέξη κουρσούμ, που σημαίνει μόλυβδος, καθώς ο θόλος του είναι μολυβοσκέπαστος. Η διάμετρός του είναι 18 μ. και η κορυφή απέχει από το έδαφος περίπου 22 μ. Είναι κτισμένο από πελεκητές πέτρες ανάμεσα στις οποίες μεσολαβούν στρώσεις ερυθρών πλίνθων και κατασκευασμένο, έτσι ώστε να έχει τέλεια ακουστική. Το τέμενος αποτελείται από μια τετράγωνη αίθουσα προσευχής που καλύπτεται από τον πελώριο ημισφαιρικό θόλο. Στη ΒΔ γωνία του τεμένους σώζεται ο ασκεπής μιναρές του. Ο τουρμπές (μαυσωλείο) του Οσμάν Σάχ, στα νότια του τεμένους, είναι ένα οκταγωνικής κάτοψης κτίσμα που καλύπτεται με ημισφαιρικό θόλο. Σήμερα στο εσωτερικό του φυλάσσονται αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής. Το τζαμί σήμερα είναι μνημείο προστατευόμενο από την UNESCO και χρησιμεύει ως χώρος ήπιων εκδηλώσεων όπως εκθέσεις έργων τέχνης, ομιλίες.

Το Τζαμί του Οσμάν Σαχ ΠΗΓΗ: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%85%CF%81%CF%83%CE%BF%CF %8D%CE%BC_%CE%A4%CE%B6%CE%B1%CE%BC%CE%AF

Ένα σπάνιο μνημείο σαν το Κουρσούμ - Τζαμί ξυπνάει μνήμες και εικόνες μιας άλλης ιστορικής εποχής και αποτελεί ένα σημαντικό δείγμα του πολιτισμού της Ανατολής. Βόρεια του Τζαμιού βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Κωνσταντίνου – ένα σπάνιο στιγμιότυπο συνύπαρξης του Χριστιανισμού με το Ισλάμ

ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ (μεταξύ παλιών φυλακών και Κουρσούμ τζαμιού)

ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ Είναι πεντάκλιτη βασιλική και βρίσκεται ανατολικά της οδού Καρδίτσης μεταξύ παλιών φυλακών και Κουρσούμ τζαμιού. Άρχισε να κτίζεται λίγο μετά την απελευθέρωση 1881 και ως τελευταία γίνονταν προσθήκες. Η πρώτη μορφή του τελείωσε το 1886. Ο άμβωνας και ο δεσποτικός θρόνος είναι από την πρώτη φάση 1888, ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο έργο των Τρικαλινών αδελφών Καραμάλη, κατασκευάστηκε το 1945. Οι αγιογραφίες είναι έργα του Ιωάννου (Παντοκράτορας) και Κ. Γκέσκου (Πλατυτέρα). Οι εικόνες του τέμπλου έγιναν από τον ζωγράφο Βασ. Κροντηρά, εκτός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου που τον ζωγράφισε ο Κ. Γκέσκος. Στην αριστερή βόρεια πλευρά του ναού βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Ελευθερώτριας. Αυτό κτίστηκε το 1955 και εορτάζει στις 11 Ιουνίου.

Το 1812, ο Άγγλος περιηγητής Henry Holland, αναφέρει ότι υπήρχαν στα Τρίκαλα 7 τζαμιά με ψηλούς μιναρέδες, 2 μικρά σεράγια και 2 συναγωγές. Με την απελευθέρωση, «Το 1881, ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ επισκέφτηκε τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου την πόλη, τίμησε με την παρουσία του τόσο το τζαμί, όσο και την εβραϊκή συναγωγή, όπου τον προσφώνησε και ο αρχιραββίνος.» Κώστας Μιχαλάκης, Τρίκαλα, «Η εβραϊκή κοινότητα Τρικάλων 1881-1940, σ.20. Μαρούλα Κλιάφα, Τρίκαλα, «Από τον Σειφουλλάχ στον Τσιτσάνη», τ.Α΄, σ.25. «Η εβραϊκή παρουσία στα Τρίκαλα δεν μπορεί να ανιχνευθεί αποδεδειγμένα πριν από το 13ο αιώνα. Φαίνεται ότι ήταν πάντα υπό την κυριαρχία της γειτονικής Λάρισας και οι παλαιότερες αναφορές υποδεικνύουν ότι η κοινότητα ήταν ρωμανιώτες. Σήμερα η κοινότητα είναι μικρή, γύρω στα 70 άτομα συνολικά, ωστόσο είναι πολύ δραστήρια. Έχει μια συναγωγή, που υπηρετείται από τον ραβίνο της Λάρισας. Είναι αρμονικά ενσωματωμένη στην τοπική χριστιανική κοινότητα» . Αναφορά και φωτογραφικό υλικό: δημοσίευμα του 1ου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών, μαθητών αλλά και αποφοίτων, υπό την καθοδήγηση της Θεολόγου καθηγήτριας Ιωάννας Κομνηνού. : «Οι εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα», Αθήνα, 2005. Κώστας Μιχαλάκης, Τρίκαλα, «Η εβραϊκή κοινότητα Τρικάλων 1881-1940, σσ.20,121. Νεκτάριος Κατσόγιαννος, «Τα Τρίκαλα και οι συνοικισμοί τους», σ. 230

Συναγωγή Καλ Γιαλβανίμ των Τρικάλων Η συναγωγή αυτή βρισκόταν επί της οδού Κονδύλη και κατεδαφίστηκε για να διανοιχθεί η οδός, ενώ η νέα συναγωγή χτίστηκε το 1930, εγκαινιάστηκε το 1931 και, ανακαινισμένη λειτουργεί ως σήμερα. Το εβραϊκό νεκροταφείο Τρικάλων Βρίσκεται βορειοανατολικά, στις παρυφές της πόλης, σε ημιορεινό όγκο, πίσω από το κλειστό δημοτικό κολυμβητήριο. Η οπτική εικόνα είναι εντελώς διαφορετική από αυτή των χριστιανών. Οι τάφοι είναι διάσπαρτοι στον χώρο και αυτό οφείλεται στο ημιβραχώδες έδαφος. Παρουσιάζει ενδιαφέρον, με επιτάφιες επιγραφές που έχουν ηλικία άνω των 450 ετών. Κώστας Μιχαλάκης, Τρίκαλα, «Η εβραϊκή κοινότητα Τρικάλων 1881-1940, σ.51-52

Συναγωγή Καλ Γιαλβανίμ των Τρικάλων Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

Συναγωγή Καλ Γιαλβανίμ των Τρικάλων ΠΗΓΗ: φωτογραφικό υλικό: δημοσίευμα του 1ου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών, μαθητών αλλά και αποφοίτων, υπό την καθοδήγηση της Θεολόγου καθηγήτριας Ιωάννας Κομνηνού. : «Οι εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα», Αθήνα, 2005.

Το εβραϊκό νεκροταφείο Τρικάλων Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

Το Βαρούσι :   Είναι η παλιά συνοικία και βρίσκεται στις παρυφές του Φρουρίου. Επί τουρκοκρατίας ήταν χριστιανική και μέχρι τη δεκαετία του 1930 ήταν η αρχοντογειτονιά των Τρικάλων . Σήμερα είναι στο σύνολο της διατηρητέα. Τα παλιά βαρουσιώτικα σπίτια κτισμένα μεταξύ 17ου και 19ου αι. και οι πολυάριθμες εκκλησίες αντικατοπτρίζουν την οικονομική και πολιτιστική άνθιση του 18ου και 19ου αι. που ήταν αποτέλεσμα της ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Τα σπίτια αυτά έχουν "σαχνισιά'" (κλειστός στεγασμένος χώρος που προεξέχει από τον κορμό του κτιρίου) και είναι φτιαγμένα με ξύλα και καλαμωτές ,σοβά ή πλίνθους στα διάκενα και είναι βαμμένα. Ιδιαίτερη γραφικότητα προσδίδουν στη συνοικία τα στενά δρομάκια.

Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

Στο Βαρούσι που διακρίνεται για τα όμορφα αρχοντικά με τους περίτεχνους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς και τις μακριές μαρκίζες βρίσκονται οι περισσότερες και οι παλαιότερες εκκλησίες της πόλης, οι οποίες είναι χτισμένες πολύ κοντά η μία στην άλλη.

Οι σωζόμενοι σήμερα ναοί είναι: ΟΙ ΝΑΟΙ ΤΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Οι σωζόμενοι σήμερα ναοί είναι: του Αγίου Δημητρίου (πριν το 1588) των Αγίων Αναργύρων (τοιχογραφίες του 1575) του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος και του Αγίου Παντελεήμονος (τέλη 16ου - αρχές 17ου αι.) του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (1674) της Αγίας Μαρίνας (1766) της Αγίας Παρασκευής (1843) της Παναγίας Φανερωμένης ή του Γενεσίου της Θεοτόκου (1849-1853) της Αγίας Επισκέψεως (1863-1877) του Αγίου Στεφάνου (1882) του Αγίου Νικολάου.

ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΚΟΣΜΑ ΚΑΙ ΔΑΜΙΑΝΟΥ Ένας από τους δέκα ναούς που διέθετε κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχία η αμιγώς χριστιανική συνοικία Βαρούσι, στην πόλη των Τρικάλων. Βρίσκεται επί της οδού Αγίων Αναργύρων και είναι μια τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, τα κλίτη της οποίας διαιρούνται με τμήματα τοίχων. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή «ανακαινίσθη εκ βάθρων και τοιχογραφήθηκε το 1575. Κατά μια άποψη ο υφιστάμενος ναός διαδέχθηκε κατεστραμμένο παλαιότερο ναό που υπήρχε στην ίδια θέση . Θεωρείται η αρχαιότερη εκκλησία των Τρικάλων 1575, μονόχωρη, με τρίπλευρη κόγχη ιερού στα ανατολικά. Σε μεταγενέστερη περίοδο προστέθηκαν τα πλάγια κλίτη και το κτίσμα υπερυψώθηκε. Εσωτερικά ο ναός κοσμείται με τοιχογραφίες από τις οποίες αυτές του κυρίως ναού χρονολογούνται στο 1575 ενώ οι αντίστοιχες του νάρθηκα στο 1627. Ενδιαφέρουσες, με την έννοια της ιστορικής αναφοράς, είναι οι παραστάσεις των επισκόπων Λαρίσης που εικονίζονται στο νάρθηκα του ναού. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού και οι εικόνες του χρονολογούνται στον 17ο αιώνα. Στον ναό των Αγίων Αναργύρων υπάρχουν δύο παρεκκλήσια, του Αγίου Ευθυμίου στο νότιο νάρθηκα και του Αγίου Σπυρίδωνος Στο βόρειου νάρθηκα Άρθρο της Κρυστάλλω Μαντζανά, αρχαιολόγος

ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΠΗΓΗ: trikalaola.gr

Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΡΓΥΡΩΝ Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Βρίσκεται στην παλιά συνοικία του Βαρουσίου, από τους πιο αρχαίους, ιστορικούς ναούς των Τρικάλων. Άρχισε να κτίζεται το 1863 και αποπερατώθηκε το 1867. Οι μάστοροι προέρχονται από το Ζουπάνι του Βοΐου Κοζάνης. Είναι αφιερωμένος στην Παναγία ως Επίσκεψη, ονομασία συνηθισμένη στη βυζαντινή εικονογραφία. Παλιά εικόνα της Παναγίας, επαργυρωμένη το 1896, από τον χαλικιώτη Αν. Τσιναρίδη, επιγράφεται «Η ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ». Ορίζεται από την κτητορική της επιγραφή να τιμάται 15 Αυγούστου (Κοίμηση της Θεοτόκου) και 21 Νοεμβρίου (Εισόδια της Παναγίας). Βρίσκεται πιθανόν στη θέση παλαιότερου ναού (1543), στον οποίο μαρτυρείται η λειτουργία «της εγκυκλίου παιδεύσεως». διάφορες δραστηριότητες. http://www.panagiaepiskepsi.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=154&Itemid=146

ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΠΗΓΗ: http://www.panagiaepiskepsi.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=818:2015 -01-28-06-26-14&catid=39:2011-10-21-16-16-04&Itemid=101

ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, ανατολικά καταλήγει σε εννιάπλευρη κόγχη με λιθανάγλυφες παραστάσεις (δικέφαλοι αετοί, εξαπτέρυγα, αγγελικές κεφαλές, σταυροί). Ωραίο είναι και το λιθανάγλυφο θύρωμα της δυτικής εισόδου. Υπάρχουν ξυλόγλυπτα με πλούσια παραδοσιακή διακόσμηση. Το τέμπλο (1869) είναι μετσοβίτικης τέχνης. Εξαίρετα ξυλόγλυπτα είναι επίσης ο άμβωνας, ο δεσποτικός θρόνος, το προσκυνητάρι. Στο ναό υπάρχει παρεκκλήσι του Αγίου Στυλιανού. Στην νοτιοδυτική γωνία του κτηρίου(1959) υψώθηκε το πέτρινο κωδωνοστάσιο. Μέχρι τo 1967 ήταν ο μητροπολιτικός ναός των Τρικάλων, εδώ τελέστηκε και η ευχαριστήρια δοξολογία της απελευθέρωσης της πόλης το 1881. Μνημονεύεται στους κώδικες Τρίκκης (1471 ΕΒΕ και 287 Βαρλαάμ) με πολλές πληροφορίες για τους ιερείς, επιτρόπους, περιουσία, σκεύη, διάφορες δραστηριότητες. http://www.panagiaepiskepsi.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=154&Itemid=146

ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

Τρίκλιτη βασιλική (1580 μ.Χ.) με ημικυκλική κόγχη ιερού. ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Πρόκειται για ένα μικρό ναό με νεότερες προσθήκες, ο οποίος βρίσκεται στη συνοικία Βαρούσι, επί της οδού Αγίου Αναργύρων. Τρίκλιτη βασιλική (1580 μ.Χ.) με ημικυκλική κόγχη ιερού. Κοσμείται με τοιχογραφίες, που χρονολογούνται στα τέλη 16ου-αρχές 17ου αι. Το τέμπλο του ανακαινίστηκε το 1839. Σώζεται τρίπτυχο προσκυνητάρι και εκκλησιαστικά αντικείμενα.

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΗΓΗ: trikalacity.gr

Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ Πρόκειται για μια μεγάλη τρίκλιτη βασιλική η οποία βρίσκεται στην καρδιά του Βαρουσίου. Κτίστηκε το 1843. Το 1932 έγιναν στο ναό σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Έχει ωραιότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1845, άμβωνα και θρόνο, ενώ φυλλάσσονται σε αυτόν αρκετές παλιές εικόνες \ από το ναό του Αγίου Δημητρίου. Εντός του ναού υπάρχει παρεκκλήσιο του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας του Θαυματουργού, του οποίου τα λείψανα φυλάσσονται σε αυτό.

Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ Βρίσκεται στον αυχένα του λόφου του φρουρίου και του λόφου του Προφήτη Ηλία. Είναι μονόκλιτη, ξυλόστεγη τοιχογραφημένη βασιλική. Ο σημερινός ναός έχει ανακαινισθεί το 1924, τότε προκλήθηκαν σοβαρές αλλαγές στον παλιό ναό. Ο αρχικός ναός, κατά τον Ν. Γιαννόπουλο , κτίστηκε το 1766 και ιστορήθη το 1767. Σώζονται παλιές εικόνες.

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΠΗΓΗ: trikalacity.gr

ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ή ΤΟΥ ΓΕΝΕΣΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ Είναι και αυτή μεγάλη τρίκλιτη βασιλική και βρίσκεται στο Βαρούσι, νότια του φρουρίου, στο τέρμα της οδού 25ης Μαρτίου. Η ανοικοδόμησή της άρχισε το 1849 και τελείωσε το 1853. Η τελευταία ημερομηνία αναγράφεται με κεραμίδια στο άνω μέρος της κόγχης, κάτω από τη στέγη. Μπροστά από το ναό ανακαλύφθηκε μικρό τμήμα ρωμαϊκού περιστυλίου. Έχει ωραίο ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο του 1887. Ξυλόγλυπτοι επίσης είναι ο δεσποτικός θρόνος και ο άμβωνας. Οι εικόνες του ναού είναι αρκετά παλιές. Φυλάσσονται ιερά σκεύη και ευαγγέλια. Στον εξωνάρθηκα του ναού βρίσκεται το παρεκκλήσιο του Αγίου Φανουρίου.

ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ή ΤΟΥ ΓΕΝΕΣΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΠΗΓΗ: trikalacity.gr

ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ή ΤΟΥ ΓΕΝΕΣΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΕΛΕΗΜΟΝΟΣ και ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ Στη συνοικία Βαρούσι, πίσω από τον μεγάλο ναό της Παναγίας Φανερωμένης και μπροστά ακριβώς από τις σκάλες, από τις οποίες ανεβαίνουμε στο φρούριο, υπάρχει ο μονόκλιτος καμαροσκέπαστος, με τρίπλευρη κόγχη ιερού, ναός του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος και Αγίου Παντελεήμονος. Έχει ωραίες τοιχογραφίες. Για την χρονολόγησή του δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία, πιθανόν να είναι σύγχρονος του ναού των Αγίων Αναργύρων(τέλος 16ου αιώνα με αρχές 17ου αι.).

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΕΛΕΗΜΟΝΟΣ και ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΠΗΓΗ: trikalacity.gr

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ Μονόκλιτος καμαροσκέπαστος ναός. Βρίσκεται δυτικά και κοντά στον ναό του Αγ. Νικολάου, του οποίου αποτελεί παρεκκλήσιο. Ανηγέρθη και ιστορήθη το 1674. Έχει παλιές και καλής τέχνης εικόνες στο τέμπλο(ξυλόγλυπτο, επιχρυσωμένο) το οποίο έγινε την ίδια εποχή. Το παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης κοσμήθηκε το 1853.

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ Βρίσκεται μεταξύ της οδού Βασ. Κων/νου και Ληθαίου ποταμού, Ν.Δ του φρουρίου. Ο σημερινός ναός, που είναι τρίκλιτη βασιλική του 1896, κτίστηκε λίγα χρόνια μετά την αποτέφρωση του παλιού που συνέβη το 1882. Από την πυρκαγιά σώθηκαν μόνο κάποιες εικόνες του 13ου αιώνα. Στον ναό υπάρχουν σημαντικά κειμήλια. Ο παλιός ναός είχε κτιστεί τον 14ο αι. από τον Ελληνο- Σέρβο ηγεμόνα Συμεών Ούρεση Παλαιολόγο. Σε αυτόν γίνονταν από το 1488 έως το 1739 τα μηνύματα και οι χειροτονίες των επισκόπων που υπάγονταν στον μητροπολίτη Λαρίσης, ο οποίος τότε είχε ως έδρα του τα Τρίκαλα.

ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΠΗΓΗ: trikalacity.gr

Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

Nεότεροι ναοί της πόλης: ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΖΩΩΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ ΣΑΡΑΓΙΩΝ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ (ΑΓΙΑΣ ΜΟΝΗΣ) ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ(ΜΠΑΡΑΣ) ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΚ ΜΕΤΣΟΒΟΥ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΕΩΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΩΝ

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Από το 1967 είναι μητροπολιτικός ναός των Τρικάλων και βρίσκεται βόρεια της οδού Βασ. Κων/νου (Σαράφη), δίπλα από τον αρχαιολογικό χώρο και στη νότια άκρη του Βαρουσιού. Είναι ο μεγαλύτερος ναός της πόλης. Θεμελιώθηκε το 1948 και η πρώτη Θεία λειτουργία σε αυτόν έγινε την Κυριακή των Βαΐων του 1960. Το σχέδιο του ναού έκανε ο Αθηναίος μηχανικός και αρχιτέκτων Γεώργιος Στ. Νομικός. Στην θέση του σημερινού υπήρχε άλλος ναός του 1870 ο οποίος όμως βομβαρδίστηκε από γερμανικά αεροπλάνα στις 15 Απριλίου 1941, Μεγάλη Τρίτη και καταστράφηκε εντελώς.

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΗΓΗ: http://www.trikalavoice.gr/news/2014/12/03/panigyrizei-o- mitropolitikos-naos-agioy-nikolaoy-trikalon

Το Ηρώο της πόλης Το Ηρώο των πεσόντων 1912-1922 του 5ου Συντάγματος Πεζικού των Τρικάλων βρίσκεται βόρεια της οδού Λαρίσης, στην παλιά ανατολική είσοδο της πόλης και εντός του στρατοπέδου του θρυλικού 5ου Σ.Π(σήμερα στεγάζεται εκεί η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών). Το θαυμάσιο αυτό έργο τέχνης έγινε το 1932 από τον γλύπτη Β. Κουρεμένο με πρωτοβουλία του στρατηγού Χρήστου Καβράκου και την οικονομική βοήθεια των αξιωματικών και οπλιτών που υπηρετούσαν τότε στα Τρίκαλα, καθώς επίσης και όλων των δήμων και κοινοτήτων της περιοχής Τρικάλων και Καρδίτσης.

Το Ηρώο της πόλης

Ο τάφος του Γεωργίου Κονδύλη Στο Α΄Νεκροταφείο Τρικάλων ,δυτικά της οδού Καλαμπάκας, στη θέση πράσινη γωνιά, βρίσκεται ο τάφος του στρατηγού, πρωθυπουργού και αντιβασιλιά Γεωργίου Κονδύλη. Το απέριττο μνημείο του φιλοτεχνήθηκε το 1958 από τους αρχιτέκτονες Κυπριανό και Δημήτριο Μπίρη.

Ο τάφος του Γεωργίου Κονδύλη Φωτ.: προσωπικό αρχείο ΜΠΕΡΓΙΟΥ Β

Διάσπαρτα στην πόλη βρίσκονται αρκετά μνημεία(με την ευρύτερη έννοια του όρου) και έργα τέχνης ( αγάλματα, προτομές) Όλα αποτελούν αποδείξεις της ιστορικής μνήμης και της εθνικής συνείδησης του λαού μας αλλά και μιας πλούσιας καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Φιλοτεχνηθήκαν, άλλα με αφορμή την απόδοση φόρου τιμής σε κάποιο σημαντικό πρόσωπο και άλλα ως έκφραση καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Παραθέτουμε ενδεικτικά δύο εξ αυτών: Μνημείο Πεσόντων Μαχητών του Υψώματος 731 (Μάρτιος 1941) και του Πολέμου 1940-41 Μνημείο Επονιτών(18 Απρίλη 1944)

Μνημείο Πεσόντων Μαχητών του Υψώματος 731 (Μάρτιος 1941) και του Πολέμου 1940-41 Φιλοτεχνήθηκε στη μνήμη των πεσόντων μαχητών του Υψώματος 731 (Μάρτιος 1941) και του Πολέμου 1940-41. Η «Μάχη του Υψώματος 731», κατά την απόκρουση της εαρινής επίθεσης των Ιταλών, στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41, αποτελεί και το αποκορύφωμα της πολεμικής δράσης του 5ου Συντάγματος Πεζικού, επανδρωμένο κυρίως από Αξιωματικούς και Οπλίτες της περιοχής Τρικάλων και Καρδίτσας. Η Πολεμική Σημαία του 5ου Συντάγματος Πεζικού, από τον Απρίλιο 2013, έχει απονεμηθεί, με ειδική τελετή, στη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών (ΣΜΥ), που εδρεύει στα Τρίκαλα.

Μνημείο Πεσόντων Μαχητών του Υψώματος 731 (Μάρτιος 1941) και του Πολέμου 1940-41 ΠΗΓΗ: http://www.defence-point.gr/news/wp- content/uploads/2014/03/Ypsoma_731_pesontes_5.jpg

Μνημείο Επονιτών Το ορειχάλκινο σύμπλεγμα αναφέρεται στη θυσία των επονιτών. Φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Α. Καραχάλιο. Είναι δωρεά του Βασιλείου Μπακάλη. Στήθηκε επί Δημαρχίας Αθ. Τριγώνη. Βρίσκεται στην πλατεία Ρήγα Φεραίου και φέρει την επιγραφή: «Εδώ στις 18 Απρίλη 1944, οι καταχτητές κρεμάσανε τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης Γάτσα Στέργιο, Μπριάζη Γιάννη, Στεργιόπουλο Κώστα, Σύρμπα Κώστα, Τσανάκα Αποστόλη. Απόσπασμα από το γράμμα του Κώστα Σύρμπα στον πατέρα του. Να θυμάσαι πως ο γιος σου πάει πικραμένος γιατί δεν θ’ ακούσει τις καμπάνες της ελευθερίας. Αντίο. Ζήτω η Ελευθερία. Κώστας. Ήτανε γραφτό να πεθάνω Απρίλη».

Μνημείο Επονιτών Πηγή: trikalacity

ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΘΗΚΑΝ: ΝΙΚΑ ΜΑΡΙΑ Α1 ΚΟΤΟΥΜΠΑ ΓΕΩΡΓΙΑ Β2 ΜΟΚΚΑ ΑΡΤΕΜΙΣ Β2 ΜΠΑΚΛΑΒΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Β2 ΠΟΥΛΙΑΝΙΤΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ Β3 ΣΤΡΑΓΑΛΗ ΜΑΡΙΑΝΝΑ Β3

Μουσική επένδυση: Τραγούδι: Παντελής Θαλασσινός Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης Μελοποίηση: Δημήτρης Λάγιος Συλλογή: Ο Ήλιος, ο Ηλιάτορας Από τιμητική συναυλία στο συνθέτη Δημήτρη Λάγιο, στην οποία τραγούδησαν οι : Παντελής Θαλασσινός, Δώρος Δημοσθένους, Αρετή Κετιμέ, Δημήτρης Υφαντής, Υακίνθη Λάγιου, Φωτεινή Βελεσιώτου και οι λυρικοί τραγουδιστές: Ειρήνη Καράγιαννη και Χάρης Ανδριανός. Συμμετείχαν επίσης οι: «Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων» Πάτρας (διηυθύνε ο Θανάσης Τσιπινάκης), Ορχήστρα «Viale Arti» (διηύθυνε ο Δημήτρης Μπουζάνης), η Ορχήστρα Ελληνικού Τραγουδιού (διηύθυνε ο Γιάννης Παπαζαχαριάκης), το Φωνητικό σύνολο «Εν Φωναίς» (διηύθυνε ο Αλέξανδρος Στουπάκης).

http://www.calameo.com/read/004275845 004d7ed9cdec Η παρουσίαση αυτή αποτελεί μία από τις τρείς θεματικές ενότητες του πολιτιστικού προγράμματος 2014-2015: «Βιβλιοθήκες, μουσεία, μνημεία των Τρικάλων. Μέσα πολιτισμικής αυτοσυνειδησίας και διαπολιτισμικής κουλτούρας», το οποίο δημοσιεύτηκε με τη μορφή ψηφιακού βιβλίου στην: http://www.calameo.com/read/004275845 004d7ed9cdec

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ