Ο ρατσισμός επιστρέφει Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και από το 2000 όλο και εντονότερα η Ευρώπη ξαναβλέπει μπροστά της εφιάλτες ενός παρελθόντος, που το θεωρούσε οριστικά ξεπερασμένο: Ο ρατσισμός με τη μορφή του νεοναζισμού στη Γερμανία, με διάφορα προκαλύμματα σε άλλες χώρες, κάνει ολοένα και πιο αισθητή την παρουσία του, με εκδηλώσεις που χαρακτηρίζονται για την ακρότητά τους. Αν η δολοφονία δύο γυναικών από την Τουρκία στο Μελν υπήρξε η «κορυφή του παγόβουνου» και η αφετηρία αντιδράσεων στη λογική της τυφλής βίας, ένα πλήθος άλλων ενεργειών ορισμένες από τις οποίες σε βάρος Ελλήνων μεταναστών — δείχνουν το βάθος της διείσδυσης των ρατσιστικών αντιλήψεων και την κοινωνική δυναμική που τις εκτρέφει.Πέρα από τους νεοναζιστές της Γερμανίας — οι οποίοι στρέφονται αδιακρίτως εναντίον όλων των ξένων, που ζουν στην πατρίδα τους — ισχυρό ρατσιστικό ρεύμα υπάρχει εδώ και χρόνια στη Γαλλία, ενώ σταδιακά καλλιεργείται σε χώρες χωρίς ιδιαίτερο «παρελθόν» όπως η Ιαταλία, η Ισπανία, η Αυστρία, ακόμη και η Ουγγαρία και η Τσεχία – όπως βέβαια, σε άλλο επίπεδο, και στη μαρτυρική χώρα της Σερβίας και Μαυροβουνίου.Για την πατρίδα μας οι κοινωνιολογικές έρευνες υποστήριζαν μέχρι πρότινος, ότι πρόβλημα ρατσισμού δεν φαίνεται να υπάρχει. Σήμερα, από πολλούς ο ρατσισμός προβάλλεται ως «πατριωτική ιδεολογία».

Αίτια της αναβίωσηες του Η φάση των οικουμενικών αλλαγών, που διανύουμε μετά το Σεπτέμβρη του 2001, φέρνει στην επιφάνεια την αρχέγονη ανάγκη συλλογικού προσδιορισμού και ένταξης. Κάθε στοιχείο, συνεπώς πολιτισμικής διαφοράς τονίζεται και ενισχύεται, συχνά σε αντιπαραβολή με τα αντίστοιχα στοιχεία άλλων λαών και εθνοτήτων. Το αποτέλεσμα είναι καθετί που δεν εντάσσεται σε ένα κυρίαρχο εθνικό πολιτισμικό πλαίσιο να θεωρείται απειλή και κίνδυνος και να αντιμετωπίζεται με επιθετικότητα. Πέρα από τους πολιτικούς και θρησκευτικούς στόχους που εξυπηρετεί η εξωτερική αμερικανική πολιτική εκφράζει αυτήν ακριβώς τη σύγκρουση πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων.

Η αίσθηση της αλλαγής διαμορφώνει, συχνά υποσυνείδητα, ένα συναίσθημα ανασφάλειας και αβεβαιότητας σε ατομικό επίπεδο. Η ανασφάλεια εκφράζεται με τη διάθεση περιχαράκωσης γύρω από ό,τι σταθερό υπάρχει – αυτό που είμαι ή αυτό που έχω – και ευνοεί τη μονομέρεια και την έλλειψη αντικειμενικότητας. Παράλληλα ενεργοποιεί προκαταλήψεις, που κατά καιρούς έχουν διαμορφωθεί και τις φέρνει άκριτα στο κέντρο της τοποθέτησης απέναντι σε άλλες εθνικές ή πολιτισμικές ομάδες. Οι προκαταλήψεις-στερεότυπα αυτές βρίσκουν στη νεολαία, η οποία δε διαθέτει δικές της εμπειρίες, ιδιαίτερη απήχηση.

Η προσπάθειες κατά του ρατσισμού Δεν είναι χωρίς σημασία το αποτέλεσμα αυτής της πίεσης του ρατσισμού που δέχονται οι ομάδες των μεταναστών. Στη χώρα μας αλλά και διεθνώς, βλέπουμε μία συσπείρωση κάποιων μεταναστών και εκδήλωση μιας συσσωρευμένης αντίδρασης στην περιφρόνηση που αυτοί δέχονται. Επίσης, διάφορες πολιτικές ομάδες δραστηριοποιούνται ενάντια σε αυτόν το ρατσισμό, συχνά καταδικάζοντας – φτάνοντας έτσι στο άλλο άκρο – και την αγνότερη εθνική συνείδηση. Η βία είναι σε χρήση και από αυτές τις ομάδες και συσσωματώσεις. Έτσι ο φαύλος κύκλος της βίας δεν κλείνει ποτέ.

Μία εργασία από τον Δημήτρη Κυριακόπουλο Πηγή: προβλήματα/ρατσισμός-η-λογική-του- παραλόγου