Η αξιολόγηση ως παιδαγωγική πράξη και ερευνητική διαδικασία ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ 3α Η αξιολόγηση ως παιδαγωγική πράξη και ερευνητική διαδικασία σε σχέση με τον μαθητή  και το διδακτικό έργο Ευστρατία Σοφού Νηπιαγωγός, Δρ. Επιστημών αγωγής

Μορφές αξιολόγησης του παιδιού στο νηπιαγωγείο Παραδοσιακές Οι παραδοσιακές μορφές αξιολόγησης περιλαμβάνουν σταθμισμένα και μη εργαλεία αξιολόγησης ανάλογα με το αν είναι ή δεν είναι γνωστή η κατανομή των αποτελεσμάτων τους σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού για τον οποίο χρησιμοποιούνται. Σταθμισμένα= Κατασκευάζονται από ειδικά εκπαιδευτικά κέντρα, αναφέρονται σε διαδικασίες και εργαλεία εξειδικευμένα στη χρήση των οποίων ασκούνται οι εκπαιδευτικοί, ενώ οι αξιολογήσεις είναι έγκυρες και αξιόπιστες Μη σταθμισμένα= υλοποιούνται από οποιονδήποτε εκπαιδευτικό που διαθέτει την απαραίτητη κατάρτιση

Μορφές αξιολόγησης του παιδιού στο νηπιαγωγείο Παραδοσιακές Οι πιο διαδεδομένοι τύποι στην προσχολική εκπαίδευση περιλαμβάνουν τα τεστ νοημοσύνης, επίτευξης στόχων, ετοιμότητας, τα διαγνωστικά τεστ, τα τεστ αναπτυξιακής προβολής. Κριτική: Δεν μπορούν να ερμηνεύσουν την πολυπλοκότητα και την ολιστική φύση της ανάπτυξης και της μάθησης των παιδιών Ενισχύουν το ανταγωνιστικό πνεύμα και τον ατομικισμό Τα μικρά παιδιά έχουν περιορισμένη προσοχή και συγκέντρωση και δεν έχουν συνήθως καλές επιδόσεις στα τεστ Οι εκπαιδευτικοί συνήθως δεν ενημερωμένοι για το ποια κριτήρια να χρησιμοποιήσουν και πώς να αξιολογήσουν τα παιδιά

Η αξιολόγηση πραγματοποιείται μαζί με το παιδί προς όφελός του Μορφές αξιολόγησης του παιδιού στο νηπιαγωγείο Εναλλακτικές Η αξιολόγηση πραγματοποιείται μαζί με το παιδί προς όφελός του Αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας της τάξης Τα παιδιά αξιολογούνται βάσει των έργων τους (πρωτογενείς πηγές) Δίνεται έμφαση στη διαδικασία κατάκτησης της γνώσης

Η συστηματική παρατήρηση και η καταγραφή Βασικότερες μορφές εναλλακτικής αξιολόγησης Η συστηματική παρατήρηση και η καταγραφή Ο Φάκελος αξιολόγησης (Portfolio)

Η συστηματική παρατήρηση Η συστηματική παρατήρηση είναι μια δυναμική μέθοδος που χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και οι ερευνητές προκειμένου να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν και αναπτύσσονται τα παιδιά και να απαντήσουν σε διάφορα ερωτήματα

Η καταγραφή Καταγραφή ονομάζεται η διαδικασία που ακολουθεί κάποιος εκπαιδευτικός για να συγκεντρώσει, να αναλύσει, να ερμηνεύσει και να εκθέσει τα στοιχεία που δηλώνουν αυτά που κατέκτησαν τα παιδιά σε όλους τους τομείς της ανάπτυξής τους στη διάρκεια των μαθησιακών τους εμπειριών.

Γιατί να παρατηρήσω τα παιδιά Όταν παρατηρώ τα παιδιά κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ανακαλύπτω τα ενδιαφέροντά τους ! Παρατηρώντας τα παιδιά, αποτιμώ το αναπτυξιακό τους επίπεδο ! Βλέπω τι στρατηγικές χρησιμοποιούν για να επιτύχουν τους σκοπούς τους ή για να επιλύσουν κάποιο πρόβλημα. Παρατηρώντας τα παιδιά, εντοπίζω τις ικανότητες που έχει το καθένα (ή σε ποιες ήδη υπάρχουσες ικανότητες χρειάζονται εξάσκηση). Όταν παρατηρώ τα παιδιά να παίζουν, μαθαίνω περισσότερα για την προσωπικότητά τους.

Επίσης….. .… Πώς το παιδί συμπεριφέρεται όταν παίζει με τα άλλα παιδιά; Για παράδειγμα, παρατηρώντας ένα παιδί για 3 λεπτά στο κουκλόσπιτο, μπορεί η εκπαιδευτικός να συλλέξει ένα σημαντικό αριθμό πληροφοριών σχετικά με την ανάπτυξη του: Συνδέει το συμβολικό παιχνίδι με καθημερινές-πραγματικές εμπειρίες του; (νοητική ανάπτυξη, δημιουργικότητα) Δείχνει να έχει σιγουριά, ενθουσιασμό και ανεξαρτησία; (διαθέσεις) Περιγράφει ένα γεγονός ακολουθώντας μια διαδοχική σειρά; (νοητική ανάπτυξη, όπως για παράδειγμα σε ένα παιχνίδι μαγειρικής στο κουκλόσπιτο) Ντύνει και ξεντύνει τις κούκλες; (λεπτή κινητικότητα) Γράφει ένα μήνυμα με τον δικό του τρόπο, χρησιμοποιώντας τη γραφή ως μέσο επικοινωνίας; (δεξιότητες επικοινωνίας)

Ζητήματα που έχουν μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη του παιδιού συναισθηματική ανάπτυξη στάσεις και διαθέσεις (περιέργεια, ενθουσιασμός, επιμονή, σιγουριά, ανεξαρτησία) ψυχοκινητικές δεξιότητες δεξιότητες επικοινωνίας νοητική ανάπτυξη (χρησιμοποιεί τις δικές του ιδέες, δείχνει ενδιαφέρον για διερεύνηση, εξερεύνηση)

Η σημασία της παρατήρησης και των καταγραφών στην αξιολόγηση για τη μάθηση Προκειμένου η εκπαιδευτικός να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε παιδιού και να σχεδιάσει ένα κατάλληλο πρόγραμμα είναι σημαντικό να γνωρίζει: Πώς το παιδί συμπεριφέρεται σε διαφορετικές καταστάσεις μέσα στην τάξη; Τι το ενδιαφέρει; Τι το κινητοποιεί; Τι του προκαλεί την περιέργεια; Σε ποιες καταστάσεις νοιώθει πιο σίγουρο ή σε ποιες νοιώθει ανασφάλεια;

Γνωρίζοντας τα προηγούμενα η εκπαιδευτικός μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα: «Τι περισσότερα μπορώ να κάνω προκειμένου να υποστηρίξω την ανάπτυξη του παιδιού;» Όσο περισσότερα πράγματα γνωρίζει η εκπαιδευτικός για το παιδί τόσο καλύτερα θα μπορέσει να υποστηρίξει τη μάθηση και την εξέλιξή του.

Η δεξιότητα της παρατήρησης Μια παρατήρηση πρέπει να περιγράφει όσο πιο ακριβέστερα γίνεται ό,τι έχει δει ή έχει ακούσει η εκπαιδευτικός.

Οδηγός Παρατήρησης Α. Το νήπιο εκδηλώνει την περιέργειά του; 1. Δείχνει την έκπληξή του μπροστά σε νέα δεδομένα που αμφισβητούν προγενέστερες γνώσεις του; 2. Προσελκύεται από το καινούριο και το αντιμετωπίζει με ενδιαφέρον και έκπληξη; 3. Συμμετέχει σε καταστάσεις προβληματισμού που θέτει ο νηπιαγωγός; Β. Εμφανίζει ερευνητική διάθεση; Διερευνά το υπό παρατήρηση αντικείμενο ή φαινόμενο χωρίς να αποσπάται η προσοχή του; Εκδηλώνει τον αυθορμητισμό του και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες; Έχει δημιουργικές ιδέες; Δείχνει υπομονή όταν προκύπτει όταν προκύπτει κάποια δυσκολία και δεν εγκαταλείπει τη δραστηριότητα προτού καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα; Γ. Διατυπώνει υποθέσεις και αντιλαμβάνεται μια κατάσταση προβληματισμού; Είναι ικανό να σχηματίσει υποθέσεις όταν έρχεται αντιμέτωπο με μια κατάσταση προβληματισμού που θέτουν ο νηπιαγωγός ή τα υπόλοιπα νήπια; Παρατηρεί με προσοχή και εκφράζει τη γνώμη του στηριζόμενο στις παρατηρήσεις του; Μπορεί να λάβει υπόψη του ένα συνδυασμό παραγόντων που επιδρούν σε μια κατάσταση; Δ. Διαθέτει ικανότητα επεξεργασίας των δεδομένων; Αναζητάει σχετικές πληροφορίες σε ποικίλα μέσα, βιβλία, εικόνες κ.λπ.; Πραγματοποιεί σωστά ταξινομήσεις, συγκρίσεις, σειροθετήσεις κ.λπ.; Χρησιμοποιεί ποικίλες αναπαραστάσεις ως μέσα έκφρασης; Είναι ικανό να εξάγει συμπεράσματα από τις παρατηρήσεις του;

Οδηγός Παρατήρησης (συνέχεια) Ε. Διαθέτει κριτική σκέψη; Συμμετέχει σε συζητήσεις και δέχεται πιθανές διαφορετικές γνώμες άλλων νηπίων; Θέτει ερωτήσεις στον νηπιαγωγό ή/και στα μέλη της ομάδας του; Κάνει τις πρώτες απόπειρες για αναπαραγωγή επιχειρηματικού λόγου, έτσι ώστε να αιτιολογήσει τις παρατηρήσεις του και να πείσει τους συνομιλητές του; ΣΤ. Επικοινωνεί με τη νηπιαγωγό και τα άλλα νήπια; Παίρνει το λόγο εκ περιτροπής, συνειδητοποιώντας ότι σε κάθε συζήτηση οι συμμετέχοντες είναι διαδοχικά ομιλητλες και ακροατές; Μιλά την κατάλληλη στιγμή, αφού λάβει υπόψη του τι έχει προηγηθεί; Είναι ικανό να διατυπώνει συλλογισμούς σχετικά με τα αποτελέσματα κάποιας παρατήρησης; Μπορεί να απαντήσει ικανοποιητικά και με σαφήνεια σε σχετικές ερωτήσεις; Αποδέχεται τις υποδείξεις και την κριτική των άλλων; Ζ. Συνεργάζεται αναλαμβάνοντας μια συλλογική εργασία; Προσφέρει πρόθυμα τη βοήθειά του, αλλά και δε΄χεται βοήθεια από τα μέλη της ομάδας; Μοιράζεται τον χώρο και τα υλικά με τους συνομηλίκους του; Συμμετέχει ευχάριστα σε ομαδικές εργασίες ως ισότιμο μέλος όσο αυτό είναι δυνατόν (χωρίς καταπιεστικές ή ηγετικές τάσεις ή τάσεις απομόνωσης;) Αναλαμβάνει τις ευθύνες που του αναλογούν σε μία συλλογική εργασία;

Πώς θα καταφέρω ταυτόχρονα να παρατηρώ, να καταγράφω και να αλλληλεπιδρώ με τα παιδιά; Επιλογή κατάλληλων χρονικών στιγμών. Οι παρατηρήσεις μπορούν να καταγραφούν κατά τη διάρκεια του συμβάντος, λίγο μετά από αυτό ή πριν 5-10 λεπτά στο τέλος της ημέρας Επιλογή τρόπων καταγραφής (κάρτες, αυτοκόλλητα σημειώματα, τετράδια κ.λπ.)

Πώς οι καταγραφές θα βοηθήσουν στην αξιολόγηση για τη μάθηση; Οι καταγραφές έχουν συνέπεια στο σχεδιασμό: α) σε σχέση με κάθε παιδί β) για το προσωπικό και για το σχολείο, π.χ. να αλλάξει μια συγκεκριμένη πρακτική και να υιοθετηθεί μια άλλη

Μοιραζόμαστε τις καταγραφές και δίνουμε ανατροφοδότηση στο παιδί Η εκπαιδευτικός μπορεί να συζητήσει με τα παιδιά και να τα εμπλέξει την κατάλληλη στιγμή, χωρίς να διακόψει το παιχνίδι τους, σχετικά με τις καταγραφές της. Οι καταγραφές συνοδεύονται από τεκμήρια, φωτογραφίες (από τις κατασκευές για παράδειγμα που έχει κάνει το παιδί με το οικοδομικό υλικό) αντιπροσωπευτικά έργα ζωγραφικής που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης του παιδιού και της εκπαιδευτικού, δίνοντας ανατροφοδότηση στο παιδί σχετικά με όλα όσα έχει κάνει.

Μοιραζόμαστε τις καταγραφές και δίνουμε ανατροφοδότηση στο παιδί Ερωτήσεις, όπως ποιες από αυτές τις εργασίες σου άρεσε περισσότερο, ποια εργασία σε δυσκόλεψε, τι θα άλλαζες αν την ξαναέκανες, Τι έχεις μάθει να ζωγραφίζεις; Τι άλλο θα ήθελες να μάθεις; βοηθούν το παιδί να συνειδητοποιήσει τι έχει κάνει, τι χρειάζεται να κάνει ή πώς θα τα καταφέρει καλύτερα

Ανάλυση καταγραφών και αξιολόγηση Το να αναλύσουμε μια παρατήρηση σημαίνει να απαντήσουμε στα εξής ερωτήματα: Τι μας λένε οι παρατηρήσεις που κάναμε για την ανάπτυξη του παιδιού; Τι θα κάνουμε στη συνέχεια για να υποστηρίξουμε την ανάπτυξη του παιδιού (τι σημαίνει αυτό για το σχεδιασμό του προγράμματός μας;)

Ανάλυση καταγραφών και αξιολόγηση Εάν έχουμε στο μυαλό μας κάποιες ερωτήσεις, η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει πολύ γρήγορα. Για παράδειγμα: Έδειξε ενδιαφέρον για τη δραστηριότητα/παιχνίδι; Χρησιμοποίησε δικές του ιδέες; Πώς χρησιμοποίησε τα υλικά που είχε στη διάθεσή του; Πώς συνεργάστηκε με τα άλλα παιδιά; Κατά την ανάπτυξη της δραστηριότητας υπέβαλε ερωτήσεις, διατύπωσε υποθέσεις, ανέπτυξε επιχειρήματα; Μπορεί να εκφράσει τα συναισθήματά του ή να ανταποκριθεί στα συναισθήματα των άλλων; Πώς χρησιμοποιεί τη γλώσσα; Αναφέρεται στο παρόν, παρελθόν ή στο μέλλον; Μπορεί να αναπτύξει μια συζήτηση με έναν ενήλικο ή ένα άλλο παιδί;

Τεχνικές συλλογής και καταγραφής παρατηρήσεων Κλίμακες ελέγχου Κλίμακες διαβάθμισης Ανεκδοτικές καταγραφές Συνεντεύξεις Τρέχουσες καταγραφές Χρονικό δείγμα Δείγμα γεγονότος Ρουμπρίκα (κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρίων) Διάγραμμα συμμετοχής σε μια μικρή ομάδα συζήτησης Ημερολόγιο Φωτογραφήσεις Μαγνητοφωνήσεις Βιντεοσκοπήσεις Εννοιολογικός χάρτης

Παράδειγμα ρουμπρίκας για τη βαθμολόγηση της μεταβλητής «εκφράζει με σαφήνεια τις ιδέες του» Α. Εκφράζει με σαφήνεια τις ιδέες του 4. Επικοινωνεί με σαφήνεια και αποτελεσματικότητα το κύριο θέμα ή την κύρια ιδέα και την υποστηρίζει με πλούσιες, ζωντανές και δυναμικές λεπτομέρειες 3. Επικοινωνεί με σαφήνεια το κύριο θέμα ή την κύρια ιδέα και την υποστηρίζει κατάλληλα 2. Επικοινωνεί κάποιες σημαντικές πληροφορίες, αλλά όχι ένα ξεκάθαρο θέμα ή μια συνολική δομή 1. Επικοινωνεί μεμονωμένες πληροφορίες σε μια τυχαία εκδοχή

Παράδειγμα διαγράμματος συμμετοχής (για τη μικρή ομάδα συζήτησης) Εκπαιδευτικός: Ομάδα παιδιών: Ημερομηνία: Τσεκάρεις με ένα √ για κάθε απάντηση Κάνει ερωτήσεις Απαντά στις ερωτήσεις Δίνει με τη θέλησή του πληροφορίες/σχόλια Παραβαίνει σε άσχετες ενέργειες ή σχόλια Ελένη Δήμητρα Βασίλης Αλέξανδρος Ιωάννα Γιώργος

Παράδειγμα ανεκδοτικής καταγραφής Μια εκπαιδευτικός γράφει για ένα 4χρονο κοριτσάκι: «Η Ελένη στεκόταν δίπλα μου στο κουκλόσπιτο. Ξαφνικά μου λέει: Μεγαλώνω, γίνομαι μεγαλύτερη … Όλο μεγαλώνω και μεγαλώνω και μεγαλώνω, αλλά δεν μπορώ να νοιώσω ότι μεγαλώνω». Η εκπαιδευτικός σημειώνει στην καταγραφή της ότι πρέπει να συζητήσει με τα παιδιά για αυτό το ζήτημα.

Άλλο παράδειγμα Ο Νίκος (5 χρονών, στην αρχή της σχολικής χρονιάς) μου λέει ότι θέλει να φτιάξει μια σημαία. Του απαντώ ότι δεν ξέρω πώς φτιάχνουμε σημαίες και αν μπορεί να σκεφτεί εκείνος κάποιον τρόπο. Νίκος: Νομίζω ότι χρειαζόμαστε ένα ξυλάκι. Εκπ/κός: Δεν έχουμε ξυλάκι. Νίκος: Μπορούμε να βρούμε ένα καλαμάκι (Παίρνει ένα καλαμάκι). Θα κολλήσουμε εδώ τη σημαία. Εκπ/κός: Πώς θα την κολλήσουμε; Νίκος: Θα βάλουμε κόλα στο χαρτί. Η εκπαιδευτικός σημειώνει στην καταγραφή της ότι ο Νίκος μπορεί να κάνει προτάσεις και ότι μπορεί να λειτουργήσει αυτόνομα.

Παράδειγμα κλίμακας ελέγχου Όνομα: ……………………………………………………………………... Ημερομηνία: ………………………………………………………………. Σημειώνουμε με ένα √ τις δεξιότητες που επιδεικνύει το παιδί σε καθημερινή βάση και με ένα Χ αυτές που δεν επιδεικνύει Δεξιότητες Τεκμηρίωση Ημερομηνία Συναρμολογεί παζλ με πολλά κομμάτια Κουμπώνει κουμπιά, ανεβάζει, κατεβάζει φερμουάρ Συνδέει και δημιουργεί κατασκευές με τουβλάκια οικοδομικού υλικού Χρησιμοποιεί σωστά το ψαλίδι Χρησιμοποιεί με άνεση αρκετά εργαλεία σχεδιασμού και γραφής Δένει μόνο του τα κορδόνια των παπουτσιών του

Εγγραμματισμός για παιδιά ηλικίας από 3 έως 6 των Παράδειγμα κλίμακας διαβάθμισης Εγγραμματισμός για παιδιά ηλικίας από 3 έως 6 των Όνομα:……………. Ημερομηνία: ……………. Πάντοτε Συχνά Μερικές φορές Σπάνια Ποτέ Επιλέγει βιβλία για την προσωπική του ευχαρίστηση 5 4 3 2 1 Ζητάει να του ξαναδιαβάσει η νηπιαγωγός τα βιβλία Μπορεί να αφηγηθεί γνωστές ιστορίες Αναγνωρίζει ονόματα στο έντυπο υλικό Γνωρίζει ποιο μέρος της σελίδας διαβάζεται Γνωρίζει τι είναι ο συγγραφέας Γνωρίζει τι είναι ο εικονογράφος Γράφει για να επικοινωνεί καλά

Παράδειγμα ημερολογίου Σχετικά με την άφιξη ενός παιδιού στο σχολείο: «Η Ελένη μπήκε στην τάξη με τα χέρια στις τσέπες, περπατώντας δίπλα στη μητέρα της. Εκείνη ξεκούμπωσε το παλτό. Η Ελένη δεν προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει. Το σώμα της φαινόταν άτονο καθώς η μητέρα της ξεκούμπωνε τα κουμπιά. Τα μάτια της Ελένης πλανιόντουσαν γύρω γύρω στην τάξη. Όταν έβγαλε το παλτό της περπάτησε προς την τάξη και εξακολούθησε να κοιτάζει ερευνητικά. Ξέχασε ή αγνοούσε ολοκληρωτικά την παρουσία της μητέρας της, η οποία έφυγε βιαστικά χωρίς να την αποχαιρετήσει».

Παράδειγμα εννοιολογικού χάρτη -Πώς έρχεσαι στο νηπιαγωγείο; -Ποιους βλέπεις στο νηπιαγωγείο; -Τι κάνεις στο νηπιαγωγείο; -Πώς αισθάνεσαι στο νηπιαγωγείο; -Τι μαθαίνεις στο νηπιαγωγείο; -Τι σου αρέσει περισσότερο να κάνεις; Ο εννοιολογικός αυτός χάρτης δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης μεταξύ μιας ομάδας παιδιών και της νηπιαγωγού και δείχνει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά κατανοούν την έννοια «νηπιαγωγείο»

Παράδειγμα κλίμακας ελέγχου-Μαθηματικές έννοιες Όνομα:….. Ημερομηνία: ….. Ομαδοποιήσεις – ταξινομήσεις ημερ Διαχωρίζει αντικείμενα σε συλλογές με βάση 1 χαρακτ. Διαχωρίζει αντικείμενα σε συλλογές με βάση 2 χαρακτ. Περιγράφει ομοιότητες Περιγράφει διαφορές Επεξηγεί τη δράση του Μετρήσεις Μπορεί να υλοποιήσει μετρήσεις με αυθαίρετη μονάδα μέτρησης Χρησιμοποιεί εργαλείο μέτρησης με συνέπεια

Η αξιολόγηση στο σχέδιο εργασίας Η αξιολόγηση στο σχέδιο εργασίας είναι μια διαδικασία σύνθετη, πολυδιάστατη και ανοιχτή Δεν αποσπάται από το πλαίσιο το οποίο καθορίζει τις αρχές και τις πρακτικές του. Έχει ως βασική μορφή της τη διαμορφωτική αξιολόγηση, αλλά δεν αποκλείει και την τελική, εφόσον στο τέλος επιτρέπει να μετρηθούν με συνολικό τρόπο τα κεκτημένα.

Στο σχέδιο εργασίας η παρατήρηση της εκπαιδευτικού επικεντρώνεται και στην ομάδα, αφού αυτή είναι η αρχή λήψης αποφάσεων, γεγονός που προσφέρεται ως υλικό αξιολόγησης της συλλογικής δράσης, του τρόπου επεξεργασίας των δεδομένων και της επίλυσης προβλημάτων.

Η διαμορφωτική αξιολόγηση στο σχέδιο εργασίας Είναι μια διαδικασία από την οποία επωφελείται και το παιδί αφού: Προβάλλει τη δραστηριότητά του Το πληροφορεί για την ορθότητα της δράσης του Του επιτρέπει να την τροποποιήσει Αναγνωρίζει το ενεργό του μέρος

Η συνέντευξη με το παιδί Δεν αποκλείεται από τις αξιολογικές πρακτικές του σχεδίου εργασίας, αφού εντάσσεται στη λογική της εξατομίκευσης της μαθησιακής διαδικασίας. Αυτό που επιδιώκει η συνέντευξη είναι η κατανόηση της δεδομένης συμπεριφοράς απέναντι σε δυσκολίες που έχουν ήδη εντοπιστεί με την παρατήρηση και πρέπει να τροποποιηθούν.

Τήρηση ημερολογίου Ένας τρόπος με τον οποίο οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αναστοχαστούν σε σχέση με προβληματικές καταστάσεις, είναι να χρησιμοποιούν ημερολόγιο, στον οποίο μπορούν να καταγράφουν τις σκέψεις τους και τα συναισθήματά τους σε σχέση με την πρακτική τους στην τάξη.

Τρόποι καταγραφής Οι τρόποι καταγραφής που προτείνονται έχουν ενδεικτικό χαρακτήρα. Η εκπαιδευτικός θα επιλέξει τους τρόπους που θεωρεί πιο αποτελεσματικούς στις ανάγκες της τάξης της. Ενδεικτικοί τρόποι καταγραφής: Τήρηση ημερολογίου Καταγραφές στην έναρξη της σχολικής χρονιάς Τήρηση και μελέτη ατομικών φακέλων των παιδιών Καταγραφές στο πλαίσιο ανάπτυξης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων Συνεργασία με την οικογένεια

Αυτοαξιολόγηση νηπίου και αξιολόγηση ομάδας Όταν τα παιδιά συμμετέχουν από μικρή ηλικία σε διαδικασίες αξιολόγησης μαθαίνουν να αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στη μάθησή τους, τονώνεται η αυτοεκτίμησή τους και ενισχύεται η αυτονομία τους. Παραδείγματα: Καλούνται να σκεφθούν πάνω στην ομαδική δουλειά που έκαναν και να αποφασίσουν αν το αποτέλεσμα τούς ικανοποιεί. Καλούνται να σκεφθούν και να επιλέξουν μια εργασία τους και να την τοποθετήσουν στον προσωπικό τους φάκελο.