Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Οι φύλακες της μνήμης Μουσείο Λαϊκής Τέχνης Πατρών » Σχ. έτος 2013-2014 Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Αργυριάδου Ελένη Συνεργαζόμενοι: Τάξη: 2ο Νηπιαγωγείο Κλασσικό τμήμα

Ποιοι είμαστε… Είμαστε το κλασσικό τμήμα του 2ου Νηπιαγωγείου Πάτρας με 22 παιδιά 13 νήπια και 9 προνήπια. Για την πραγματοποίηση του προγράμματος τα παιδιά δούλεψαν σε ομάδες των 4-5 παιδιών των οποίων η σύνθεση παρέμενε σταθερή τα ονόματα τους όμως άλλαζαν ανάλογα με το θέμα που διαπραγματευόμασταν κάθε φορά (π.χ. Πιλοποιοί ,αγγειοπλάστες ή σίδερο κούπα κατσαρόλα κ.λ.π.

Πώς ξεκίνησαν όλα… Αφορμή στάθηκε η συλλογή από φιγούρες Θεάτρου σκιών που μας έφερε ένας μαθητής και μας έδωσε την ευκαιρία να μιλήσουμε για τις προσωπικές μας συλλογές και τη διατήρηση αντικειμένων που μας θυμίζουν κάτι ή έχουν να μας διηγηθούν μια ιστορία σε προσωπικό οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο (Μουσεία).

Ποιους στόχους βάλαμε; Να αφυπνιστεί το ενδιαφέρον των παιδιών για θέματα που συνδέονται με την πολιτισμική κληρονομιά και με την ιστορική εξέλιξη των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Να καλλιεργηθεί η αισθητική τους. Να αναπτυχθεί η ικανότητα των παιδιών να κάνουν συγκρίσεις της ζωής τους με τη ζωή των προγόνων τους. Να υποστηριχθούν οι ικανότητες και οι δεξιότητες των παιδιών που συνδέονται με την παρατήρηση, τη διερεύνηση και την περιγραφή και η μύησή τους σε στρατηγικές που προωθούν την αυτόνομη μάθηση. Να οικοδομήσουν την έννοια Μουσείο.

Εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν: Αυτοκατευθυνόμενη μάθηση με βιωματική προσέγγιση.

Το ταξίδι μας… Για την ανίχνευση των πρότερων γνώσεων των παιδιών καθώς και την κατάρτιση του εννοιολογικού χάρτη χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό Kidspiration με το οποίο τα νήπια δούλεψαν στην ολομέλεια αλλά και σε μικρές ομάδες καταρτίζοντας η κάθε μια τον δικό της χάρτη με την εισαγωγή σχετικών εικόνων από τη βιβλιοθήκη του λογισμικού. Κάθε ομάδα παρουσίασε στις άλλες το χάρτη της γίνανε οι απαραίτητες συγκρίσεις και καταλήξαμε σε συμπεράσματα για να σχεδιάσουμε τις επόμενες δράσεις μας.

Στην ερώτηση τι σας θυμίζει η λέξη μουσείο τα περισσότερα παιδιά απάντησαν «μούσι» . Έτσι προέκυψε η ανάγκη να διερευνήσουμε τη λέξη και να τη συνδέσουμε ετυμολογικά με τις 9 Μούσες προστάτιδες των τεχνών, των επιστημών, και της ιστορίας. Για να τις γνωρίσουμε καλύτερα ακούσαμε την ψηφιακή έκδοση του βιβλίου του Αριστείδη Ρουσσάρη «Μύθοι και ιστορίες της Βοιωτίας» ΟΙ ΕΝΝΕΑ ΜΟΥΣΕΣ ΤΟΥ ΕΛΙΚΩΝΑ.wmv http://www.youtube.com/watch?v=Vhl_O6yk1jQ ακούσαμε το τραγούδι που είναι αφιερωμένο σε αυτές http://www.youtube.com/watch?v=MTKC3ju5wqU 9 Κορίτσια~ Nine Girls Επίσης είδαμε το υφαντό με την εικόνα τους που κοσμεί το λαογραφικό μουσείο Πατρών και εμπνευστήκαμε το δικό μας, που το φτιάξαμε με ζωγραφιές και την τεχνική του κολάζ. Η εικόνα αυτή επίσης μας κίνησε την περιέργεια να δούμε το έκθεμα από κοντά και στάθηκε αφορμή να οργανώσουμε την επίσκεψή μας.

Για να οικοδομήσουμε την έννοια «Μουσείο» και να έλθουμε σε επαφή με διαφορετικά είδη μουσείων κάναμε εικονικές περιηγήσεις σε γνωστά Μουσεία : Περιήγηση στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης http://www.youtube.com/watch?v=mzYBxeo_XNw New Acropolis Museum, Athens - Opening Ceremony Video Pro http://www.youtube.com/watch?v=IaGdJrbOKes#t=47 Λαογραφικό Μουσείο Προσοτσάνης http://www.digital-in.info/laografiko/vtour/ Δημοτικό Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείου "Μανώλης Ήσυχος" που στεγάζεται στον Πύργο Μπελλένη.http://www.leros-museums.gr/tower/index.php?categoryid=10   Μουσείο φυσικής ιστορίας smithsonian http://www.mnh.si.edu/vtp/1-desktop/ και http://www.mnh.si.edu/vtp/2-mobile/003.html Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης http://www.cycladic.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=8 Αξιοποιήσαμε τα εκπαιδευτικά τους προγράμματα: Οι φίλοι μου τα ειδώλια http://www.cycladic.gr/appdata/documents/mkt%20%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%20%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%BF/kykladika%20dim_24pp.pdf Πηλός, Τροχός, καμίνι http://www.cycladic.gr/appdata/documents/pilos,troxos,kamini.pdf Παίξαμε ψηφιακά παιχνίδια όπως: Χρωμάτισε την πεπλοφορο http://www.theacropolismuseum.gr/peploforos/ Αθηνά η θεά της Ακρόπολης http://www.acropolis-athena.gr/ που μας ενθουσίασε και θελήσαμε να μάθουμε περισσότερα για τη θεά.

Έτσι διαβάσαμε το μύθο της Αθηνάς και του Ποσειδώνα και τον δραματοποιήσαμε.

Κάθε ομάδα επέλεξε το μουσείο της αρεσκείας της και συγκέντρωσε πληροφορίες γι αυτό μέσω της μηχανής αναζήτησης Google. Στη συνέχεια οι ομάδες παρουσίασαν στην ολομέλεια τις πληροφορίες που συνέλλεξαν δημιουργώντας αφίσες με τις εικόνες που είχαν επιλέξει και εκτυπώσει.

Στο συμβατικό χάρτη εντοπίσαμε τα σημαντικότερα Μουσεία της Ελλάδας (Ενδεικτικά αναφέρουμε το Αρχ. Μουσείο της Πάτρας, Ακρόπολης, Θεσσαλονίκης, Αρχαίας Ολυμπίας και Κυκλαδικής τέχνης) και στην εφαρμογή Google earth τα Μουσεία της πόλης μας (Αρχαιολογικό, Λαογραφικό, Μουσείο Τύπου).

Συζητήσαμε για το πώς καταλήγουν τα εκθέματα σε ένα μουσείο και τις διαδικασίες έρευνας, συλλογής, συντήρησης, τεκμηρίωσης και έκθεσης αναζητώντας εικόνες σχετικές στο διαδίκτυο και αξιοποιώντας το εκπαιδευτικό υλικό του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηγουμενίτσας «το ημερολόγιο ενός Αρχαιολόγου» http://www.academia.edu/2363897/_ Προσεγγίσαμε βιωματικά τα επαγγέλματα που σχετίζονται με τις παραπάνω διαδικασίες (αρχαιολόγος, συντηρητής έργων Τέχνης, μουσειολόγος). Σε ομάδες τα παιδιά αναζήτησαν με τη βοήθεια γρίφων κουτιά παπουτσιών όπου βρίσκονταν καλυμμένα με άμμο κομμάτια πήλινων αντικειμένων, τα οποία αφού ανακάλυψαν, καθάρισαν με πινέλα και τα επανασύνδεσαν. Τέλος ονόμασαν τα ευρήματά τους τα παρουσίασαν στην ολομέλεια και επέλεξαν το σημείο έκθεσής τους στην τάξη.

. Στα πλαίσια της παραπάνω δραστηριότητας οι ομάδες δημιούργησαν ψηφιακά παζλ χρησιμοποιώντας εικόνες από μουσειακά εκθέματα με το λογισμικό Jigs@w puzzle 2 το οποίο πέρα από τη δημιουργία προσφέρει και την επιλογή της έκθεσης των δημιουργημάτων και της εικονικής περιήγησης στην έκθεση. Στη συνέχεια εκτυπώσαμε πλαστικοποιήσαμε και κόψαμε τα παζλ από φωτογραφίες εκθεμάτων του Λαογραφικού Μουσείου Πατρών. Δημιουργήσαμε έτσι συμβατικά Παζλ που αφού τα συνδέσαμε και τα χαρήκαμε τα προσφέραμε στη Μουσειοσκευή του Μουσείου.

Στις διαδικασίες συλλογής των εκθεμάτων ενός μουσείου εντάξαμε και τις δωρεές από προσωπικές συλλογές αντικειμένων και συζητήσαμε το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας λαογραφικής γωνιάς από αντικείμενα λαϊκής τέχνης που ενδεχομένως να διέθεταν τα παιδιά ως οικογενειακά κειμήλια. Με ένα γράμμα, ζητήσαμε τη συνδρομή και τη βοήθεια των γονιών, ώστε να στήσουμε τη λαογραφική μας γωνιά, με απώτερο στόχο να τη χρησιμοποιήσουμε και ως σκηνικό για τη γιορτή της 25ης Μαρτίου. Οι γονείς ανταποκρίθηκαν δειλά στην αρχή αλλά με μεγάλο ενθουσιασμό στη συνέχεια, καθώς η γωνιά μας άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν και η συμβολή της καθαρίστριας του σχολείου μας η οποία μας έφερε πολλά προσωπικά και οικογενειακά εκθέματα.

Η γωνιά μας στήθηκε ώστε να θυμίζει εσωτερικό παραδοσιακού σπιτιού καθώς τα περισσότερα από τα εκθέματα μας ήταν αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Και φιλοξένησε με μεγάλη επιτυχία την Εθνική μας γιορτή με τίτλο «Τα Eλληνάκια».

Για κάθε έκθεμα που ερχόταν στη «Λαογραφική γωνιά» σύμφωνα με την ενημέρωση που τους είχαμε κάνει, οι γονείς είχαν πληροφορήσει το παιδάκι τους ώστε να μας το παρουσιάσει στην τάξη π.χ. αν ήταν οικογενειακό κειμήλιο, ποιά ήταν η χρήση του, το υλικό από το οποίο ήταν φτιαγμένο, την παλαιότητα του κλπ. και αποφασίζαμε στην ολομέλεια ποια θα ήταν η καλύτερη θέση του στη «Γωνιά» μας.

Έπειτα οι ομάδες περνούσαν στη φάση της καταγραφής των αντικειμένων σε πραγματικά δελτία καταγραφής που είχαμε πάρει από το Λαογραφικό Μουσείο και αναπαράγαμε. Η καταγραφή περιελάμβανε την ημερομηνία παραλαβής του εκθέματος, τον αριθμό εισαγωγής του στην έκθεσή μας, την περιγραφή καθώς και τη φωτογραφία του (τραβηγμένη και επιλεγμένη από τα παιδιά) το συλλέκτη που μας το παραχώρησε ή τον πληροφοριοδότη.

Επίσης κάναμε τη διασύνδεση του με το σήμερα (πχ Επίσης κάναμε τη διασύνδεση του με το σήμερα (πχ. σίδερο με κάρβουνο-ηλεκτρικό σίδερο, ταγάρι- τσάντα που βάζουμε το κολατσιό μας, λάμπα πετρελαίου- ηλεκτρικός λαμπτήρας, ασπρόμαυρες – έγχρωμες φωτογραφίες κλπ.

Η διασύνδεση αυτή μας έδωσε την ευκαιρία να συγκρίνουμε αντικείμενα του παρελθόντος με τα αντίστοιχα τους σημερινά και να αναρωτηθούμε για το μέλλον. Δημιουργήσαμε έτσι ιστορικές γραμμές π.χ. το σίδερο στο παρελθόν, στο παρόν, και στο μέλλον κατασκευάζοντας σε ομάδες τα αντικείμενα του μέλλοντος . Η κούπα του μέλλοντος

Το σίδερο του μέλλοντος Η τσάντα για το κολατσιό του μέλλοντος Το σίδερο του μέλλοντος

Η τσάντα για το κολατσιό του μέλλοντος και η κατσαρόλα του μέλλοντος

Ταυτόχρονα αναζητήσαμε πληροφορίες στο διαδίκτυο για την τεχνοτροπία της λαϊκής τέχνης των εκθεμάτων που συγκεντρώσαμε (κέντημα, υφαντική, αγγειοπλαστική, κλπ). Η συλλογή των πληροφοριών γινόταν ξεχωριστά από ομάδες 3-4 παιδιών που τις παρουσίασαν στην ολομέλεια με τη δημιουργία αφισών από εικόνες που εκτύπωναν και την επίσκεψη των ιστότοπων που ανακάλυπταν. ΚΕΝΤΗΜΑ http://ellas2.wordpress.com/2010/06/23/%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B1-%CF%85%CF%86%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%83%CE%BA%CF%8D%CF%81%CE%BF%CF%85/ http://users.sch.gr/deshourmou/ZOH/texni.htm Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΥΦΑΝΤΙΚΗΣ http://ellas2.wordpress.com/2011/08/22/%ce%bf-%ce%b1%cf%81%ce%b3%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%b9%cf%8c%cf%82/ http://vimeo.com/28451839 http://www.youtube.com/watch?v=Nk8UlZ6x0GU http://www.youtube.com/watch?v=VvY9eeCf5T4 ΣΧΈΔΙΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΣΤΑ ΥΦΑΝΤΑ http://ifantagerakiou.blogspot.gr/ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ http://www.cycladic.gr/appdata/documents/pilos,troxos,kamini.pdf http://schoolpress.sch.gr/2dimkaliv/%CE%B1%CE%B3%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%80%CE%BB%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%82/ http://www.youtube.com/watch?v=HBDkTKP9ebA http://www.youtube.com/watch?v=THideleTjbk

Στις έρευνές μας ανακαλύψαμε ότι πολλά παιδιά δεν είχαν δει κέντημα και πλέξιμο δια ζώσης, και έτσι καλέσαμε στη λαογραφική μας γωνιά μια μαμά και μια γιαγιά που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή μας και μας έδειξαν τεχνοτροπίες κεντημάτων και πλεξίματος. Επίσης καθώς η μαμά διέθετε τη ρόκα και το αδράχτι της προγιαγιάς της μας έδειξε πως έγνεθαν το μαλλί για τα υφαντά τους τα παλιά χρόνια.

Με αφορμή τα ανάλογα εκθέματα του Λαογραφικού Μουσείου μιλήσαμε για τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής του ψωμιού. Για να πάρουμε μια γεύση του πως γινόταν, ζυμώσαμε Λαζαράκια και πασχαλινά κουλούρια που ψήσαμε με τη βοήθεια δύο μαμάδων και τα βάλαμε στα πασχαλινά μας καλαθάκια.

Η δραστηριότητα αυτή μας άρεσε πολύ και έτσι αποφασίσαμε να προσεγγίσουμε βιωματικά και άλλα εκθέματα του Λαογραφικού Μουσείου. Έτσι γίναμε υποδηματοποιοί και κατασκευάσαμε σαγιονάρες. Πιλοποιοί και κατασκευάσαμε το καπέλο του Νιόνιου για την παρουσίαση του προγράμματος μας με θέμα «Οι μουσικές του μπερντέ».

Για να οργανώσουμε την επίσκεψή μας στο Μουσείο διαβάσαμε το δωρεάν συλλογικό ψηφιακό βιβλίο «Τα 10 δικαιώματα του (μικρού) επισκέπτη ενός Μουσείου» με την εικονογράφηση του Πάρι Χαραλαμπίδη και επιμέλεια του Ηρακλή Λαμπαδαρίου από τη διεύθυνση www.saitapublications.gr/2014/01/ebook.79.html (σε μορφή .pdf). Είδαμε και σχολιάσαμε την ταινία κινουμένων σχεδίων Ο Μικρός Νικόλας - Το Μουσείο ,Επεισόδιο 9 http://www.youtube.com/watch?v=vPhKjxP8TeQ Σε δύο ομάδες δημιουργήσαμε με τις ζωγραφιές μας αφίσες για το τι μπορούμε να κάνουμε και τι όχι κατά την επίσκεψή μας στο Μουσείο.

Επισκεφτήκαμε το μουσείο όπου με πολύ ενδιαφέρον παρακολουθήσαμε την ξενάγηση. Μαζί μας ανά ομάδες είχαμε κάρτες με τα πολύ γνωστά μας εκθέματα που είχαμε μετατρέψει σε παζλ με την αποστολή να τα βρούμε και να τα φωτογραφίσουμε. Σκοπός μας, όταν επιστρέψουμε στην τάξη μας να επιλέξουμε τις καλύτερες λήψεις, και να δημιουργήσουμε μια αφίσα με τα αγαπημένα μας εκθέματα. Επίσης μετά από ψηφοφορία θα επιλέξουμε το έκθεμα που μας έκανε περισσότερο εντύπωση.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στον κήπο του Μουσείου όπου περιμέναμε να τελειώσει η ξενάγηση του ολοήμερου τμήματος παίξαμε το παιχνίδι του Σωστού και του Λάθους σε δύο ομάδες με ερωτήσεις σχετικές με όσα είχαμε μάθει κατά την ξενάγηση όπως: _Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι ταξίδευαν με αυτοκίνητα (Σωστό ή Λάθος;) _ Για να κολλήσει το ύφασμα στο καπέλο το σιδέρωναν (Σωστό ή Λάθος;) _ Οι Μούσες στο υφαντό που είδαμε είναι δέκα (Σωστό ή Λάθος;) _ Τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι κρεμούσαν κουδούνια στα πρόβατα για να παίζουν μουσική (Σωστό ή Λάθος;) κ.λ.π.

Μετά την επίσκεψη Επιστρέφοντας στην τάξη επιβραβεύσαμε την συμπεριφορά μας κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μας στο μουσείο με έναν έπαινο.

Ζωγραφίσαμε τα εκθέματα που μας έκαναν εντύπωση

Οι ομάδες αποδελτίωσαν και επέλεξαν τις καλύτερες λήψεις των φωτογραφιών που είχαν τραβήξει στο μουσείο και δημιούργησαν αφίσα με τα αγαπημένα τους εκθέματα.

Μεταξύ των αγαπημένων μας εκθεμάτων επιλέξαμε 4 τα οποία θέσαμε σε ψηφοφορία στην ολομέλεια. Με τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας δημιουργήσαμε γράφημα στο Ecxel.

Ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μας πήραν τα κεραμικά σκεύη και αποφασίσαμε να φτιάξουμε τα δικά μας με πηλό.

Τέλος κλείσαμε το πρόγραμμα παρουσιάζοντας στους γονείς σε μια μικρή εκδήλωση τα αντικείμενα του μέλλοντος καθώς και τα άλλα σχετικά με το μουσείο δημιουργήματά μας (κεραμικά, σαγιονάρες κ.λ.π).

Διάχυση στην εκπαιδευτική κοινότητα Η εκπαιδευτική προσέγγιση του προγράμματος παρουσιάστηκε από την εκπαιδευτικό σε συνεργασία με τους άλλους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς του δικτύου « Οι φύλακες της μνήμης» σε ημερίδα που οργάνωσε το τμήμα Πολιτιστικών θεμάτων Αχαΐας.

Τι πετύχαμε; Η ενασχόλησή μας με το μουσείο ήταν για όλους μας μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Μας έδωσε την αφορμή να προσεγγίσουμε το παρελθόν με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι είχαμε συνηθίσει αλλά και να οραματιστούμε το μέλλον. Κυρίως όμως μας έκανε να αγαπήσουμε το μουσείο και να το επιλέγουμε σαν χώρο ψυχαγωγίας καθώς μετά την επίσκεψη σχεδόν όλα τα παιδιά ρωτούσαν αν θα μπορούσαμε να ξαναπάμε , ενώ και αρκετοί από τους γονείς μας ζήτησαν πληροφορίες για το πώς θα μπορούσαν να το επισκεφθούν και κατ’ ιδίαν μαζί με τα παιδιά τους