Δάσος και νερό Παρουσιάζουν οι: Δανάη Μπασδέκη Δέσποινα Καΐτη Ελένη Μαρκολέφα Έφη Μοδέ Χριστίνα Χατζηγιάννη

Σχέση δάσους και νερού Το δάσος είναι ο βασικότερος ρυθμιστής του υδρολογικού κύκλου, γιατί επηρεάζει την πτώση, την εξάτμιση, τη διήθηση των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων καθώς και την επιφανειακή απορροή. Οι βροχές (ανάλογα και με το ανάγλυφο του εδάφους) αυξάνονται από τα δάση μέχρι 6%, ενώ η βροχομίχλη μπορεί να ξεπεράσει και το συνολικό ετήσιο ύψος βροχής. Το δάσος συγκρατεί το νερό της βροχής, μειώνει την ένταση πτώσης του νερού στο έδαφος και έτσι ελαχιστοποιούνται τα φαινόμενα διάβρωσης. Έχει παρατηρηθεί ότι το δάσος συγκρατεί το 95% της βροχής και επιτρέπει μόνο στο 5% να κυλήσει στο έδαφος. Το αντίθετο συμβαίνει σε περίπτωση αποψίλωσης μιας δασικής έκτασης(Διαφ.18).Οι φωτιές, οι εκχερσώσεις, οι οικοπεδοποιήσεις των δασών έχουν σαν αποτέλεσμα να μην συγκρατείται το νερό της βροχής από το έδαφος κι έτσι αυξάνεται η επιφανειακή απορροή και δημιουργούνται πλημμύρες. Στη χώρα μας, όπως και σε άλλες χώρες, νωπές είναι οι εικόνες πλημμυρισμένων αστικών εκτάσεων εξαιτίας της αποψίλωσης ή οικοπεδοποίησης των περιαστικών δασών. Το δάσος συμβάλλει επίσης στην ενίσχυση των υπόγειων νερών τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, αφού με τη βοήθεια της βλάστησης η μεγαλύτερη ποσότητα βροχής απορροφάται από το έδαφος και διηθείται με φυσικό τρόπο.

Λίμνες

Τι εννοείται με τον όρο «λίμνη»; Ως λίμνη νοείται ο υγροβιότοπος, μια φυσική κοιλότης (λεκάνη) της επιφάνειας της Γης, που αποτελείται από μάζες νερού, γλυκού ή αλμυρού, συγκεντρωμένες σε κοιλότητες της επιφάνειας της γης, φαινομενικά στάσιμες και χωρίς άμεση επικοινωνία με τη θάλασσα. Όταν μια λίμνη έχει δημιουργηθεί από την τεχνητή απόφραξη μιας κοιλάδας με φράγμα, τότε ονομάζεται «τεχνητή λίμνη». Τα βάθη των λιμνών είναι σχετικά μικρά σε σχέση με των Ωκεανών και των Θαλασσών. Λίμνες εντοπίζονται και στα δάση, κάτι που ευνοεί την ύπαρξη περισσότερης χλωρίδας γύρω από τις λίμνες αλλά και πανίδας μέσα σε αυτές. Τέλος τα δάση έχουν τη δυνατότητα να συγκρατήσουν τα νερά μίας πιθανής υπερχείλισης μίας λίμνης. Τα περισσότερα χαρακτηριστικά των λιμνών (βάθος, αλμυρότης του νερού, τροφοδοσία, μορφολογία των ακτών κλπ.) εξαρτώνται από την προέλευσή τους για αυτό κατά την κατάταξή τους λαμβάνεται υπ’ όψη ως κριτήριο ο τρόπος γενέσεώς τους. Έτσι υπάρχουν προσχωσιγενείς λίμνες, τεκτονικές, φραγματογενείς, παγετωνικής ανορύξεως, καρστικές, ηφαιστειογενείς, παράκτιες, κλειστές (κλειστές θάλασσες). Οι τεκτονικές λίμνες οφείλονται σε τεκτονικά ρήγματα-αποτέλεσμα τεκτονικών κινήσεων-η σε ταπεινώσεις τεμαχών του φλοιού της Γης (τεκτονικές εγκαταστάσεις) η σε απόφραξη μιας κοιλάδας διά κυρτώσεων του εδάφους εγκάρσιως προς αυτήν. Οι τεκτονικές λίμνες είναι συνήθως οι πιο βαθιές, όπως η Ταγκανίκα (1435 μ.), ρηξιγενούς προελεύσεως, και ή Βαϊκάλη (1740 μ.). Το μεγαλύτερο σύμπλεγμα τεκτονικών λιμνών βρίσκεται στην κεντρο-ανατολική Αφρική. Ή νεκρά θάλασσα, της οποίας η επιφάνεια είναι 394 μ. κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Έχει δημιουργηθεί κι αυτή από τεκτονική εγκατακρήμνιση.

Καταρράκτες

Από τί σχηματίζεται ένας καταρράκτης; Ο σχηματισμός ενός καταρράκτη μπορεί να οφείλεται σε πολλαπλές αιτίες έτσι η παρουσία της βαθμίδος που προκαλεί την υδατόπτωση οφείλεται συχνά στην απότομη αλλαγή της εδαφολογικής συστάσεως, και συνεπώς στη διαφορετική αντίσταση, στη διάβρωση των υλικών που αποτελούν τον βυθό πάνω στον οποίο τρέχει το νερό άλλοτε πάλι τα νερά στη διαδρομή τους μπορεί να συναντήσουν μία προϋπάρχουσα απότομη κλίση του βραχώδους εδάφους, η οποία οφείλεται σε γεωτεκτονικές αιτίες. Ένας ιδιαίτερος τύπος καταρράκτη είναι εκείνος που διαμορφώνεται σε μια ορεινή περιοχή στη συμβολή μιας πλευρικής κοιλάδας που «κρεμιέται» πάνω στην κύρια κοιλάδα τότε το ρεύμα του παραποτάμου, που διαμορφώνεται στην πρώτη, πέφτει στο σημείο της συναντήσεως σε μία κοίτη σημαντικά χαμηλότερη, δεδομένου ότι η δεύτερη υπέστη τη διάβρωση των παγετώνων που αποσύρθηκαν αργότερα. Από την ίδια την φύση τους οι καταρράκτες τείνουν με των καιρό να υποχωρήσουν, διαβρώνοντας τη βαθμίδα πάνω στην οποία κυλάνε ( που τη μετατρέπουν συνήθως σε ημικυκλική κοιλότητα ή σε «πέταλο», επειδή το νερό ρέει με μεγαλύτερη δύναμη στο κέντρο) η τείνουν να εξαφανιστούν, αφού πρώτα μετατραπούν σε μικρούς καταρράκτες και σε ταχεία ρεύματα.

Χείμαρροι

Τι ονομάζεται χείμαρρος και πώς σχηματίζεται; Χείμαρρος ονομάζεται ένα ποτάμι που είναι στεγνό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι χείμαρροι κατά γενικό κανόνα σχηματίζονται σε περιοχές όπου υπάρχει ασβεστολιθικό υλικό (ή άλλο πορώδες υπόστρωμα). Το νερό των χείμαρρων προέρχεται κυρίως απευθείας από τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα και από την επιφανειακή απορροή. Όταν βρέχει το ασβεστολιθικό υλικό, που είναι πορώδες, κατακρατεί το νερό στον υδροφόρο ορίζοντα του, και το απελευθερώνει με ένα σταθερό ποσοστό. Κατά τη διάρκεια της ξηρής περιόδου το επίπεδο του νερού μπορεί να πέσει κάτω από το επίπεδο της κοίτης του ποταμού, και να επιφέρει την ξήρανση του. Οι χείμαρροι μπορούν να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα σε οικισμούς και ορεινές περιοχές. Καταλυτικό ρόλο παίζουν σε αυτή την περίπτωση τα δάση που συγκρατούν τα νερά των χειμάρρων και αποτρέπουν την ύπαρξη πλημμύρων.

Ποτάμια

Ο Ποταμός είναι μία μεγάλη φυσική υδάτινη οδός Ο Ποταμός είναι μία μεγάλη φυσική υδάτινη οδός. Ένας ποταμός μπορεί επίσης να προέρχεται από κάποια λίμνη, από ένα υπόγειο πηγάδι, ή από την ένωση κάποιων χειμάρρων. Τα νερά του ποταμού συνεχίζουν μέχρι να καταλήξουν κάπου. Αν τα νερά του χύνονται σε μία λίμνη ή στη θάλασσα, το μέρος εκείνοστο οποίο τα νερά του ενώνονται με αυτά της λίμνης ή της θάλασσας ονομάζονται εκβολή και καμιά φορά χρησιμοποιούμε πληθυντικό, εκβολές. Αν τα νερά του ενώνονται με αυτά ενός άλλου ποταμού, το σημείο στο οποίο ενώνονται το ονομάζουμε συμβολή των δύο ποταμών και τον μικρότερο από τους δύο ποταμούς, παραπόταμο. Αρκετές φορές συμβαίνει τα νερά ενός ποταμού, ιδιαίτερα αν είναι αρκετά μεγάλος, να διακλαδίζονται πριν την εκβολή και να καταλήγουν στην θάλασσα σε σχήμα δέλτα. Τότε ονομάζουμε το σημείο εκβολής του ποταμού δέλτα. Πολλά από τα δέλτα ποταμών αποτελούν σημαντικά οικοσυστήματα. Σε αυτά συναντώνται πλήθος φυτών και ζώων, ενώ πολλά είδη προτιμούν τα δέλτα, όπου η τροφή είναι άφθονη, για την αναπαραγωγή τους. Αλλά και πολλοί άνθρωποι ζουν σε μερικά από τα μεγαλύτερα δέλτα του κόσμου. Ο κυριότερος λόγος που τα δέλτα είναι τόσο πλούσια και εύφορα είναι το γεγονός ότι τα νερά των ποταμών στην πορεία τους προς τα δέλτα παρασύρουν χώμα που το εναποθέτουν στην εκβολή των ποταμών με την μορφή λάσπης, αλλά και πολλές θρεπτικές ουσίες μαζί με αυτό. Όσο περνούν τα χρόνια τόσο μεγαλώνουν και τα δέλτα με αυτόν τον τρόπο.Αυτή, όμως, είναι μία διαδικασία της οποίας τα αποτελέσματα είναι ορατά με την πάροδο αιώνων. Πολλές φορές παραλιακές πόλεις κοντά σε εκβολές ποταμών έχουν μεταβληθεί σε μεσόγειες μετά από κάποιους αιώνες.

Βροχές

Τί είναι βροχή; Βροχή είναι η συνηθέστερη από τις ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις ( βροχή, χιόνι, χαλάζι κλπ. ) αποτελείται από υδροσταγόνες που πέφτουν στο έδαφος από τα νέφη, τα οποία προέρχονται από τη συμπύκνωση των ατμοσφαιρικών υδρατμών. Διακρίνεται από την ομίχλη από τη μεγαλύτερη διάμετρο των υδροσταγόνων. Πρόκειται για συμπύκνωση των υδρατμών που οφείλεται κατά το πλείστον σε ψύξεις λόγω της εκτονώσεως η της διαστολής του αέρα κατά τις ανοδικές κινήσεις του η ακόμη λόγο αναμίξεως μαζών αέρα με διαφορετική θερμοκρασία. Οι ανοδικές κινήσεις του αέρα οφείλονται κυρίως είτε στη γενική κυκλοφορία της ατμόσφαιρας είτε στις διαταράξεις της είτε στο ανάγλυφο του εδάφους.

Συγκράτηση του νερού Η συγκράτηση της επιφανειακής ροής σε δεξαµενές αποθήκευσης συµβάλλει στην ενίσχυση του υδρολογικού ισοζυγίου, που µεταβάλλεται από την υπερεκµετάλλευση και υπερκατανάλωση των επιφανειακών και υπόγειων νε- ρών. Για την επιτυχία του σχεδιασµού αυτού απαιτούνται: Υδρογεωλογικές έρευνες που αφορούν την εξέταση των υφισταµένων βροχοµετρικών στοιχείων και της εξά- τµισης, στην περιοχή που θα κατασκευαστεί η δεξα- µενή αποθήκευσης. Γεωτεχνικές έρευνες για το σύνολο της υδρογεωλογικής λεκάνης τροφοδότησης.

Τα υπόγεια νερά Τα υπόγεια νερά στη Λεκάνη Απορροής του Πηνειού

Τι ονομάζουμε υπόγεια νερά; Τα υπόγεια νερά είναι τα αποθέματα γλυκού νερού που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους , στη στεριά αλλά κάποτε και κάτω από τη θάλασσα κοντά στις ακτές. ποτελούν συλλογικό αγαθό και η ποιότητά τους επηρεάζεται από ένα σωρό φυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες, που έχουν να κάνουν με όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε πολύ μεγάλες περιοχές και για μεγάλες χρονικές περιόδους. Επειδή το νερό είναι η βασικότερη προϋπόθεση της ζωής, τα υπόγεια νερά είναι ένας φυσικός πόρος, που ασκεί κρισιμότατο ρόλο και επηρεάζει τα οικοσυστήματα, την ανθρώπινη ζωή και τις δραστηριότητες του ανθρώπου γενικά σε όλον τον κόσμο . Είναι ένας πόρος που βρίσκεται θεωρητικά παντού στην επιφάνεια όλης της ξηράς και είναι ένας ανανεώσιμος φυσικός πόρος, που μόνο αν προστατευτεί και διαχειριστεί σωστά, μπορεί να συνεχίσει να ασκεί τις ευεργετικές του λειτουργίες επ΄ αόριστον. Μαζί με τα επιφανειακά νερά, τα υπόγεια αποθέματα νερού αποτελούν τα συνολικά αποθέματα του γλυκού νερού. Σχηματίζονται με την καθίζηση του νερού των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων και το φιλτράρισμά του μέσα από τα στρώματα του εδάφους. Το νερό κινείται με την επίδραση της βαρύτητας και γεμίζει τις σχισμές και γενικά τα κενά ανάμεσα στα πετρώματα και την άμμο. Προμηθεύει με τεράστιες ποσότητες νερού τα ρυάκια και ποτάμια και τους υγρότοπους. Δίνει περίπου το 90% του γλυκού νερού του πλανήτη, χωρίς να υπολογιστούν οι πολικοί πάγοι. Σήμερα, με την ολοένα και μεγαλύτερη λειψυδρία και τον περιορισμό των επιφανειακών νερών, περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου ανθρώπινου πληθυσμού εξαρτάται άμεσα από τα υπόγεια αποθέματα για πόσιμο νερό . Οι περισσότερες πόλεις του κόσμου καταφεύγουν σε αυτά για τις ανάγκες τους για ύδρευση. Με την ευκολία της τεχνολογίας στις γεωτρήσεις, στα περισσότερα μέρη του κόσμου αποτελεί εκτός των άλλων και τη φτηνότερη μέθοδο εξεύρεσης νερού.

Τα προβλήματα που επικρατούν Τα υπόγεια αποθέματα νερού σε πολλές περιοχές της χώρας εξαντλούνται, αλλού η θάλασσα έχει εισχωρήσει για τα καλά στον υδροφόρο ορίζοντα, το ανεξέλεγκτο καθεστώς των γεωτρήσεων επιδεινώνει δραματικά την όλη εικόνα, με δυο λόγια βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα τεράστιο ζήτημα -κοινωνικό, περιβαλλοντικό, οικονομικό. Η έκθεση του «ινστιτούτου γεωλογικών και μεταλλευτικών ερευνών» (ΙΓΜΕ) η οποία βασίζεται σε μετρήσεις από 524 σημεία σε όλη την Ελλάδα, αποτελεί την πιο πρόσφατη και αξιόπιστη καταγραφή για τον προκλητικό τρόπο διαχείρισης και εκμετάλλευσης του υδάτινου πλούτου. Η ανάγκη λήψης μέτρων είναι επιτακτική.