Η εδραίωση του δικομματισμού

1863 – 1875 : μεταβατική περίοδος (22 κυβερνήσεις διαδέχονται η μια την άλλη εξ αιτίας των επεμβάσεων του παλατιού στην κοινοβουλευτική ζωή) 1875 – 1879 : κανένα κόμμα δεν κέρδισε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία : δικομματισμός → 2 κόμματα, του Τρικούπη και του Δηλιγιάννη ελέγχουν το 92,2 % των εδρών στο Κοινοβούλιο. 29 Ιουνίου 1894, άρθρο του Χ. Τρικούπη στην εφημ. Καιροί με τον τίτλο «Τις πταίει;» «Ας αφεθή να λειτουργήσει το πολίτευμα, εν τη βεβαιότητι ότι εκ της πλειονοψηφίας της βουλής μορφώνεται η κυβέρνησις και ταχέως θα ίδωμεν την Βουλήν συντασσομένων εις δύο κόμματα. Ουδέν των θεμελιωδών ζητημάτων, ατινα εν Γαλλία ή Ιταλία διαιρούσι τους πολιτευομένους εις πολλά κόμματα έχομεν εν Ελλάδι. Τα πολλά κόμματα παρ΄ημιν είναι αποτέλεσμα της προκλήσεως των μειονοψηφιών εις την εξουσίαν»...

1875 – Τρικουπικό κόμμα Πρόγραμμα εκσυγχρονισμού (κοντά στις αντιλήψεις του Α. Κουμουνδούρου)  Συγκρότηση κράτους δικαίου  Εξορθολογισμός της διοίκησης (καθορισμός προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων, περιορισμός της ευνοιοκρατίας)  Ανάπτυξη της οικονομίας, ενίσχυση της γεωργίας  Βελτίωση της άμυνας και της υποδομής, κυρίως του συγκοινωνιακού δικτύου

Προσπάθειες – μέτρα του Χ. Τρικούπη 1. οργανωτικές μεταβολές και βελτίωση των οικονομικών του κράτους → αύξηση των φόρων και σύναψη δανείων 2. παροχή κινήτρων στην ιδιωτική πρωτοβουλία για επενδύσεις. ↓ Εξάντληση φορολογουμένων Υπερβολική επιβάρυνση προϋπολογισμού 1893: «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»

Μέχρι το 1870 το κράτος ο κύριος εργοδότης →εξασφαλίζει θέσεις εργασίας στο δημόσιο, κοινωνική ανέλιξη, υψηλό εισόδημα στους ανώτατους λειτουργούς του. Μεγάλος αριθμός ανθρώπων απευθυνόταν στο κράτος (κομματάρχες) για διορισμό στο δημόσιο. Νέες συνθήκες (εκχρηματισμός της οικονομίας) Κοινωνικά στρώματα που δεν ζητούσαν διορισμό στο δημόσιο, αλλά μέτρα που ευνοούσαν την προώθηση των συμφερόντων τους Εκφραστής αυτών των στρωμάτων ο Χαρίλαος Τρικούπης.

Κόμμα Θεόδωρου Δηλιγιάννη Δεν αποδεχόταν το χωρισμό των εξουσιών → έλεγχό τους από το κόμμα Αίτημα κοινωνικής δικαιοσύνης → μείωση των φόρων, διορισμό των προστατευομένων του (οπαδών του) στο δημόσιο Διανομή γη στους αγρότες (δεν το κατάφερε) Κράτος κοινωνικής αλληλεγγύης Αργή οικονομική ανάπτυξη, βασιζόμενη σε παραδοσιακές,παραγωγικές δραστηριότητες Κόμμα Χαριλάου Τρικούπη Εκσυχρονισμός με κάθε κόστος, το κράτος μοχλός της ανάπτυξης (μεγάλα δημόσια έργα) Θεσσαλία → υποστήριξη των μεγαλογαιοκτημόνων

Η πτώχευση του 1893