Η μάχη του Ματζικέρτ [1071]

Ρωμανός Διογένης Μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα, η νεαρή χήρα του Ευδοκία, παρά τον όρκο που του έδωσε λίγο πριν εκείνος πεθάνει να μην ξαναπαντρευτεί ποτέ, αποφάσισε να το κάνει. Σύντομα κατόρθωσε να πείσει τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως να την απαλλάξει από τη δέσμευσή της, ενώ ταυτόχρονα επέλεξε ως νέο της σύζυγο έναν ευγενή απόγονο στρατιωτικής οικογένειας από την Καππαδοκία, γενναίο και ικανό στρατηλάτη, ταυτόχρονα όμως ισχυρογνώμονα και συχνά βίαιο, τον Ρωμανό Δ΄ Διογένη. Φαίνεται ότι βασικό κριτήριο στην επιλογή του Ρωμανού από την Ευδοκία ήταν όχι μόνο η προσωπικότητα του Ρωμανού, αλλά και η συναίσθηση από πλευράς της του κινδύνου που αντιμετώπιζε το κράτος υπό την απειλή των εξωτερικών εχθρών του και τη διάλυση του στρατού.

Ο Ρωμανός Διογένης και η σύζυγός του Ευδοκία σε πλάκα από ελεφαντόδοντο. Ο Ρωμανός Δ' Διογένης έμεινε στο θρόνο από το 1068 ως το 1071.

Ρωμανός Δ΄, ο Διογένης Αλπ Αρσλάν

Εμπλεκόμενες πλευρές Ηγετικά πρόσωπα Σθένος Απώλειες Ημερομηνία 26 Αυγούστου, 1071 Τόπος Μαντζικέρτ Έκβαση Ήττα των βυζαντινών δυνάμεων από τους Σελτζούκους Τούρκους Εμπλεκόμενες πλευρές Βυζαντινή αυτοκρατορία Σελτζούκοι Τούρκοι Ηγετικά πρόσωπα Ρωμανός Δ' Διογένης Αλπ Αρσλάν Σθένος 20.000 - 40.000 <20.000 - 40.000 Απώλειες 8.000 Άγνωστες

Η μάχη του Μαντζικέρτ από γαλλική μινιατούρα του 15ου αιώνα, στην οποία οι πολεμιστές απεικονίζονται με δυτικό οπλισμό και ρουχισμό

Ο Αλπ Αρσλάν εξευτελίζει τον Ρωμανό Διογένη (γαλλική μινιατούρα του 15ου αι.)

Το κράτος των Σελτζούκων μετά το Ματζικέρτ

Κωστής Παλαμάς, Η φλογέρα του Βασιλιά Και οι βασιλιάδες είναι τρεις, ο Ραγγαβές, και ο γόης Λεκαπηνός, κι ο ασύγκριτος ο Ρωμανός Διογένης. ………………………………………………. Κι ο τρίτος ο απαράβαλτος, ολάκριβος της Φήμης, ο ατρόμητος κυβερνήτης, ο Μέγας Καππαδόκης, του Χαλεπιού ο πολέμαρχος, των Άδανων ο κύρης. Του καταρράχτη του Τουγρούλ του στάθηκε χαράκι, και κράτησε τον Αλπαρσλάν, των Τούρκων τον σουλτάνο που καβαλάρης άνεμος απ’ τα βουνά του Πόντου κι από τ’ αρμένικα στενά χυνόταν ως τους κάμπους της Αντιόχειας.

κ’ ύστερα να! σκλάβος του σουλτάνου, κ’ ύστερα πιο λυπητερός ραγιάς, πανάθλιος δούλος μέσα στη χώρα που όριζε. κ’ έφαε τη καταφρόνια, του μουλαριού το λάχτισμα, το φτύσιμο του Εβραίου, …….. το δαρμό, το βασάνισμα, το πλήγιασμα, την τύφλα. Και ατάραχος, καρτερικός, μαρτυρικός απάνου στην αγκαλιά μιας ρήγισας που δεν τον γνοιάστηκε όταν η δύναμή του βρόνταγε κι άστραφτε το σπαθί του, -δυσκολομάντευτη ψυχή, θαμπή καρδιά γυναικεία- μα που τον ψυχοπόνεσε σαν ήρθε το κορμί του κ’ έγινε γέλιο και ντροπή του πρωτινού κορμιού του, τον πληγιασμένο μισερό, τον παραπεταμένο, κ’ ήρθε, τον παραστάθηκε τα μάτια να του κλείσει, κι απάνου τους χτυπούσανε φτερούγια αβάσταγα όρνια, και τα κοράκια κράζανε κι οι κίσσες γύρες φέρναν.

Και του Διογένη Ρωμανού κλειστήκανε τα μάτια μέσα στο κόκκινο νησί, στη πιο ψηλή του ράχη, και η πολεμόχαρη ψυχή φτερούγισε και πάει να βρει στεριές και πέλαγα σ’ ανατολή και δύση, της γης να γίνει ριζιμιά, της θάλασσας φουρτούνα!

Ερωτήσεις Τράπεζας Θεμάτων Γιατί ο Ρωμανός Δ΄ Διογένης πολέμησε στο Ματζικέρτ; Ποια ήταν τα αποτελέσματα της μάχης; Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως προς την ορθότητά τους γράφοντας τη λέξη «σωστό» ή «λάθος» δίπλα από τον αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση. - Ο βυζαντινός στρατός αντιμετώπισε νικηφόρα τους Σελτζούκους Τούρκους στη μάχη στο Ματζικέρτ. - Πριν από τις Ανακαλύψεις το εμπόριο των μπαχαρικών το είχαν οι Βυζαντινοί και οι Σελτζούκοι.

Ερωτήσεις Τράπεζας Θεμάτων Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): Οθωμανοί, Σελτζούκοι, Βυζαντινοί, Νορμανδοί, Ματζικέρτ, Ιταλία, Κλειδίο, Μ. Ασία. Περί το έτος 1000 κινήθηκαν εναντίον του Βυζαντίου οι _______________ Τούρκοι. Τις καταστροφικές εισβολές τους στις ανατολικές επαρχίες του Βυζαντινού κράτους προσπάθησε να τερματίσει ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ' Διογένης . Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στο ________________ το 1071, όπου ο στρατός των ________________ αποδεκατίστηκε. Τον ίδιο χρόνο, ο ηγέτης των ________________, Ροβέρτος Γυισκάρδος, κατέλαβε τις τελευταίες βυζαντινές κτήσεις στην ________________, ενώ και στις ακτές της Αδριατικής και στο Δούναβη η βυζαντινή επικυριαρχία άρχισε να κλονίζεται.

Ερωτήσεις Τράπεζας Θεμάτων Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν. Α 1. Λογοθέτης του Δρόμου 2. Νικηφόρος Α΄ 3. Κάρολος ο Μέγας 4. Βούλγαρος ηγεμόνας Σαμουήλ 5. Έρασμος Β α. Βασίλειος Β΄ Μακεδών β. Ανθρωπισμός γ. Aυλάρχης στο Φραγκικό κράτος δ. Πρώτος αξιωματούχος της αυτοκρατορίας ε. Απαγόρευση τοκογλυφίας στ. Θεσμός της πρόνοιας ζ. Άαχεν

Ερωτήσεις Τράπεζας Θεμάτων Να αντιστοιχίσετε τα δεδομένα της στήλης Α με εκείνα της στήλης Β. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν. Β α. Βασίλειος Β΄ Μακεδών β. Ανθρωπισμός γ. Aυλάρχης στο Φραγκικό κράτος δ. Πρώτος αξιωματούχος της αυτοκρατορίας ε. Απαγόρευση τοκογλυφίας στ. Θεσμός της πρόνοιας ζ. Άαχεν Α 1. Λογοθέτης του Δρόμου 2. Νικηφόρος Α΄ 3. Κάρολος ο Μέγας 4. Βούλγαρος ηγεμόνας Σαμουήλ 5. Έρασμος