Οι Ολύμπιοι Θεοί στην τέχνη…

Τι είναι αέτωμα; Ο τριγωνικός χώρος που σχηματίζεται λίγο πριν τη στέγη, στις στενές πλευρές του αρχαίου ναού. Είναι διακοσμημένος με μεγάλα αγάλματα. Τα θέματα είναι παρμένα από την αττική μυθολογία.

Το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα Το ανατολικό αέτωμα, που ήταν πάνω από την είσοδο του ναού, παρίστανε τη γέννηση της θεάς Αθηνάς από το κεφάλι του πατέρα της Δία, με την παρουσία Ολύμπιων θεών.

Το σχέδιο του Carrey Από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια είχε χαθεί το μεσαίο τμήμα του αετώματος κι έτσι η σύνθεση παραμένει άγνωστη. Ευτυχώς το 1674 ο J. Carrey σχεδίασε ό,τι υπήρχε στον Παρθενώνα κι έτσι έχουμε μια σαφή εικόνα για τις άκρες του αετώματος. Οι ερευνητές προτείνουν διάφορες συνθέσεις για το κέντρο, δεν είμαστε όμως σίγουροι για καμιά.

Ο Έλγιν αφαίρεσε από το αέτωμα όλες τις μορφές που βρήκε Ο Έλγιν αφαίρεσε από το αέτωμα όλες τις μορφές που βρήκε. Είχαν πέσει ήδη οι μορφές της Ήρας, του Ήφαιστου και της Σελήνης οι οποίες βρέθηκαν αργότερα στις ανασκαφές.

Η διάταξη των σωζόμενων μορφών στο αέτωμα από αριστερά προς τα δεξιά είναι η εξής: Ο ήλιος με το τέθριππο,  Διόνυσος, Περσεφόνη, Δήμητρα, Άρτεμις, Ήρα, Ήφαιστος, Εστία, Διώνη, Αφροδίτη, Σελήνη, άλογο Σελήνης.

Το άρμα του ήλιου Στο αριστερό άκρο του αετώματος εικονίζεται ο ήλιος με το άρμα του που αναδύεται από τη θάλασσα. Τα τεντωμένα χέρια του κρατούν τα χαλινάρια των τεσσάρων αλόγων του άρματος. Τα κύματα της θάλασσας διακρίνονται μέχρι το ύψος του λαιμού των αλόγων. (Βρετανικό Μουσείο)

Ο Διόνυσος Δίπλα στο άρμα του ήλιου βρίσκεται ένας γυμνός νέος που είναι ξαπλωμένος πάνω στο δέρμα ενός θηρίου. Πρόκειται για το θεό Διόνυσο. Στο κομμένο χέρι του κρατούσε ένα κάνθαρο, αγγείο για κρασί. Κάποιοι μελετητές πιστεύουν πως πρόκειται για τον Ηρακλή και το δέρμα είναι η περίφημη λεοντή.      Είναι το μόνο από τα γλυπτά που διατήρησε το κεφάλι του. Εντύπωση προκαλεί η φυσική του διάσταση. Ξεχωρίζει ο τρόπος που εξέχει το πόδι του από το όριο του αετώματος. (Βρετανικό Μουσείο) 

Περσεφόνη και Δήμητρα Σε ενιαίο κομμάτι μαρμάρου κάθονται η Περσεφόνη και η Δήμητρα. Φορούν πέπλο και ιμάτιο πλούσια σε πτυχές. Η Δήμητρα (δεξιά) είναι στραμμένη προς το μέσο του αετώματος και σηκώνει ζωηρά το αριστερό χέρι, τονίζοντας έτσι το σημαντικό γεγονός (τη γέννηση της Αθηνάς) που διαδραματίζεται στο κέντρο του αετώματος. Έτσι όπως είναι τοποθετημένη λοξά, ένα αρκετά μεγάλο μέρος του σώματός της εξέχει από το αέτωμα. Η Περσεφόνη (αριστερά) κάθεται άνετα και κοιτά μπροστά. Το αριστερό της χέρι ακουμπά πάνω στο ώμο της Δήμητρας η οποία γέρνει ελαφρά πάνω της. Είναι θαυμαστή η χάρη με την οποία οι πτυχές των ρούχων δένουν με το σώμα αφήνοντας να διαγραφεί το σώμα. (Βρετανικό Μουσείο)

Άρτεμη Κινείται στραμμένη προς τα αριστερά, ενώ γυρίζει το κεφάλι της προς το μέσο του αετώματος, για να δει τη γέννηση της Αθηνάς. Φοράει πέπλο που φτάνει ως τα πόδια της και ιμάτιο που ανεμίζει προς τα πίσω, τονίζοντας την ένταση της κίνησης. Το πόδι της προβάλλει ολόκληρο μέσα από το άνοιγμα του ρούχου, γι' αυτό και λέγεται "φαινομηρίς". (Βρετανικό Μουσείο)

‘Ηρα Το υπερφυσικού μεγέθους άγαλμα της Ήρας βρέθηκε σε δύο κομμάτια και σε κακή κατάσταση. Δε βρισκόταν στο αέτωμα όταν ήρθε ο Carrey. Φοράει μακρύ πέπλο που είναι δεμένος αρκετά ψηλά. Το κεφάλι με τρεις σειρές οπών αποδίδεται στο ίδιο άγαλμα. Παρά τη φθορά του διακρίνεται για την εξαιρετική ποιότητά του. (Μουσείο της Ακρόπολης)

Ήφαιστος Από τον Ήφαιστο σώθηκε μόνο ένα μέρος του κορμού. Είναι στραμμένος προς τα δεξιά. Μόλις χτύπησε με το τσεκούρι το κεφάλι του Δία απ' όπου ξεπετάχτηκε η Αθηνά. (Μουσείο της Ακρόπολης)

Εστία Η Εστία κάθεται και κοιτά μπροστά της, φορώντας λεπτό χιτώνα και βαρύτερο ιμάτιο. Η στάση της θυμίζει εκείνη της Περσεφόνης που βρίσκεται περίπου στο ανάλογο σημείο της αριστερής πλευράς του αετώματος. Οι πυκνές λεπτές και κάθετες πτυχές του χιτώνα διακόπτονται από τις οριζόντιες και πιο αραιές του χιτώνα για να συνεχίσουν ξανά κοντά στα πόδια. Επιμελώς ατημέλητα ο χιτώνας ξεφεύγει κοντά στο δεξιό ώμο αφήνοντας ένα μεγάλο άνοιγμα μπροστά στο λαιμό.

Διώνη και Αφροδίτη Στη δεξιά άκρη του αετώματος σοφά τοποθετήθηκε η Διώνη με την κόρη της, την Αφροδίτη, ξαπλωμένη στην αγκαλιά της. Η Αφροδίτη παριστάνεται φορώντας λεπτό χιτώνα και ιμάτιο που σκεπάζει και το βράχο κι έχοντας ακουμπήσει νωχελικά στη μητέρα της τη Διώνη. Οι πλούσιες πτυχώσεις διαδέχονται τα σημείο που το ιμάτιο εφάπτεται στο σώμα αφήνοντας να διαγραφεί το κορμί της θεάς. Οι ώμοι της είναι ακάλυπτοι.

Σελήνη Στο δεξιό άκρο συναντάμε τη σελήνη με το άρμα της που βυθίζεται στη θάλασσα. Ο κορμός της Σελήνης είχε πέσει από το αέτωμα και βρέθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφών. Έχει μια ελαφριά κλίση προς τα εμπρός και ο πέπλος είναι ζωσμένος σταυρωτά στο στήθος και στη μέση. Στον κόμπο της ζώνης διακρίνονται τρύπες, που σημαίνει ότι είχε πρόσθετα στολίδια. (Μουσείο της Ακρόπολης)

Το άλογο της εικόνας είναι το τέταρτο από τα άλογα του άρματος και βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Προβάλλοντας λοξά το κεφάλι προεξείχε από το αέτωμα. Αντίγραφό του βρίσκεται σήμερα τοποθετημένο στο αέτωμα του ναού.

Κι άλλα αγάλματα…

Ο Ερμής του Πραξιτέλη Το άγαλμα χρονολογείται από το 343 π.Χ. και είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο της Πάρου. Είναι το μόνο αυθεντικό έργο του Πραξιτέλη που έχει διασωθεί. Βρέθηκε στην Ολυμπία, απείραχτο στο βάθρο του, αρκετά μέτρα κάτω από την γη  και έχει ύψος 2.10 μ. 

Το έργο παριστάνει τον Ερμή, τον αγγελιοφόρο των Θεών, με τον μικρό Διόνυσο να προσπαθεί να πάρει κάτι από το χέρι του. Η ιστορία έχει ως εξής: η Σεμέλη, μητέρα του Διόνυσου, πέθανε από τον τρόμο της, όταν ο Δίας της παρουσιάστηκε με τους κεραυνούς και όλη του την λάμψη, μπροστά της. Ήταν όμως έγκυος και ο Δίας παίρνοντας το βρέφος, το έστειλε στις νύμφες της Κρήτης, με τον Ερμή. Όταν το μωρό άρχισε να κλαίει, ο Ερμής για να το καθησυχάσει, του έδειξε κάποιο γυαλιστερό αντικείμενο.  Εάν κανείς το παρατηρήσει από τ' αριστερά, φαίνεται λυπημένο, από τα δεξιά φαίνεται γελαστό, όταν δε το κοιτάξεις από μπροστά, ήρεμο.  

Αφροδίτη της Μήλου Η Αφροδίτη της Μήλου είναι ένα πολύ γνωστό μαρμάρινο άγαλμα, της ελληνιστικής εποχής, το οποίο βρέθηκε την άνοιξη του 1820 σε αγροτική περιοχή της Μήλου. ο άγαλμα, που βρέθηκε σε πάνω από 6 χωριστά κομμάτια, κατέληξε ένα χρόνο αργότερα στο Μουσείο του Λούβρου, όπου και εκτίθεται μέχρι σήμερα. Στο μουσείο της Μήλου υπάρχει ένα πιστό αντίγραφό του, το οποίο έστειλε αργότερα ως δωρεά το Λούβρο.

Ποσειδώνας Είναι ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας ή ο αδελφός του ο Δίας, ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων; Η απάντηση στο ερώτημα θα ήταν εύκολη αν ξέραμε τι κρατούσε στα χέρια του ο θεός. 

Ο χάλκινος θεός βρέθηκε μαζί με άλλα χάλκινα αγάλματα το 1926 από σφουγγαράδες στο βυθό της θάλασσας στο ακρωτήρι Αρτεμίσιο της Εύβοιας.  Το κεφάλι του χάλκινου θεού γέρνει αριστερά. Το μικρό του στόμα είναι πλαισιωμένο από μια μακριά πυκνή και βοστρυχώδη γενειάδα. Στο κεφάλι του φέρει καλλιτεχνικά διαμορφωμένη πλεξούδα. Τα μάτια του που ήταν από ξεχωριστό υλικό, είναι καρφωμένα στον απροσδιόριστο στόχο.