Γνωστική προσέγγιση: Μελέτη στην αφετηρία της νόησης Γνωστική προσέγγιση: Μελέτη στην αφετηρία της νόησης       H γνωστική προσέγγιση μελετά τις διαδικασίες που επιτρέπουν στον άνθρωπο να γνωρίζει, να κατανοεί και να σκέπτεται για τον κόσμο γύρω του. Η έμφαση δίνεται στον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αναπαριστά εσωτερικά και αντιλαμβάνεται τον κόσμο.

Η θεωρία γνωστικής ανάπτυξης του Jean Piaget O Piaget υποστήριξε οτι όλοι οι άνθρωποι περνούν απο μια σταθερή ακολουθία, απο μια σειρά καθοολικών σταδίων νοητικής ανάπτυξης. Σε κάθε στάδιο δεν αλλάζει μόνο η ποσότητα των πληροφοριών αλλά και η ποιότητα των γνώσεων και η κατανόηση. Ο Piaget επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στις αλλαγές των νοητικών διεργασιών των παιδιών, καθώς αυτά μετακινούνται απο το ένα στάδιο στο επόμενο. Βασικές έννοιες στην θεωρία του Piaget-> ΣΧΗΜΑ->νοητική δομή που αντιπροσωπεύει συμπεριφορές και δράσεις ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ->χρήση του εκάστοτε τρόπου σκέψης για την κατανόηση του κόσμου ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ->αλλαγές στον τρόπο σκέψης που προκαλούνται απο την επαφή με τα νέα ερεθίσματα. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΜΕΤΑΞΎ ΑΦΟΜΟΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ=επίτευξη γνωστικής ανάπτυξης 

Αξιολόγηση της θεωρίας του Jean Piaget O Piaget αποτελεί έναν απο τους σημαντικότερους θεωρητικούς στην διαβίου ανάπτυξη και οι απόψεις του έχουν επηρεάσει βαθύτατα τις γνώσεις μας για την γνωστική ανάπτυξη. Ορισμένα στοιχεία της θεωρίας , ιδιαίτερα εκείνα που σχετίζονται με τις αλλαγές των νοητικών ικανοτήτων ως συνάρτηση της ηλικίας, έχουν τεθεί υπο αμφισβήτηση (ηλικιακά ορόσημα, πολιτισμικές διαφοροποιήσεις, ανωτατο επίπεδο νοητικής ανάπτυξης, ασυνέχεια).

Προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών Οι προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών έχουν ως στόχο να εντοπίσουν τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος προσλαμβάνει, χρησιμοποιεί και αποθηκεύει τις πληροφορίες. Αφετηρία->Η ηλεκτρονική επεξεργασία πληροφοριών Η ανάπτυξη χαρακτηρίζεται περισσότερο απο ποσοτικές και λιγότερο απο ποιοτικές αλλαγές. Νεο-πιαζετική θεωρία-> χρησιμοποιώντας την ορολογία των προσεγγίεσων επεξεργασίας των πληροφοριών, η θεωρία αυτή υποστηρίζει οτι η γνωστική ανάπτυξη προχωρά ταχύτερα σε ορισμένους τομείς και με πιο αργό ρυθμό σε άλλους.

Αξιολόγηση των προσεγγίσεων επεξεργασίας πληροφοριών Δεν προσφέρουν μια ολοκληρωμένη ερμηνεία για τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του ανθρώπου και δεν λαμβάνουν υπόψη το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα η ανάπτυξη.

Προσεγγίσεις γνωστικής επεξεργασίας Οι προσεγγίσεις αυτές μελετούν την νοητική ανάπτυξη με βάση τις εγκεφαλικές διεργασίες (νευρολογική δραστηριότητα που διέπει τη σκέψη, επίλυση προβλημάτων και άλλες γνωστικές μορφές συμπεριφοράς). Χρήση των εξελιγμένων μορφών απεικόνισης του εγκεφάλου ->εγκεφαλικές περιοχές και λειτουργίες που σχετίζονται με διάφορα είδη γνωστικής δραστηριότητας. Σημαντικά τα ευρήματα σε οτι αφορά τον εγκέφαλο των αυτιστικών παιδιών. Συσχέτιση γονιδιών με σωματικές ασθένειες (καρκίνος) και ψυχολογικές διαταραχές (σχιζοφρένεια).

Αξιολόγηση της ανθρωπιστικής θεωρίας Η Ανθρωπιστική προσέγγιση: Έμφαση στα μοναδικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου (Carl Rogers, Abraham Maslow) H ανθρωπιστική προσέγγιση υποστηρίζει οτι ο άνθρωπος διαθέτει μια φυσική ικανότητα να παίρνει αποφάσεις για τη ζωή του και να ελέγχει τη συμπεριφορά του. Κάθε άτομο έχει την ικανότητα και τα κίνητρα να επιζητήσει και να επιτύχει υψηλότερα επίπεδα ωριμότητας και αποσκοπεί στην πλήρη εκδίπλωση των ικανοτήτων του . Σημαντική η έννοια της ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗΣ-> μια κατάσταση αυτοεκπλήρωσης, κατά την οποία το άτομο έχει εκδιπλώσει όλες τις δυνατότητες του με το δικό του προσωπικό τρόπο. Αξιολόγηση της ανθρωπιστικής θεωρίας Η ανθρωπιστική προσέγγιση δεν έχει ασκήσει σημαντικές επιδράσεις στο χώρο της δια βιου ανάπτυξης. Αδυναμία εντοπισμού γενικών αναπτυξικών αλλαγών που αποτελούν προόν της εμπειρίας/ηλικίας. ‘Ομως παραμένει σημαντική η θέση της ένννοιας της ΑΥΤΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗΣ  

Η συναφειακή/αλληλεπιδραστική προσέγγιση Η συναφειακή/αλληλεπιδραστική προσέγγιση μελετά τη σχέση ανάμεσα στα άτομα και το φυσικό, γνωστικό, κοινωνικό κόσμο και τον κόσμο της προσωπικότητας. Η ανάπτυξη είναι μοναδική στο είδος της για κάθε άτομο.

Η βιο-οικολογική προσέγγιση στην ανάπτυξη (U. Bronfenbrenner) Τέσσερα επίπεδα στο περιβάλλον ασκούν ταυτόχρονες επιδράσεις στην συμπεριφορά του ατόμου-> Μικροσύστημα-> άμεσο περιβαλλον, Μέσοσύστημα->συσχετίσεις ανάμεσα στα διάφορα στοιχεία που απαρτίζουν το μικροσύστημα, Έξωσύστημα-> γενικότερες επιδράσεις (π.χ. θεσμοί κοινωνίας, εκπαιδευτικό σύστημα) Μακροσύστημα-> ευρύτερες πολιτισμικές επιδράσεις Χρονοσύστημα->ιστορικά γεγονότα

Αξιολόγηση της βιο-οικολογικής προσέγγισης Η προσέγγιση αυτη δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στους βιολογικούς παράγοντες. Σημαντική για την μελέτη της παιδικής ανάπτυξης καθώς προβάλλει την ιδέα των πολλαπλών επιπέδων μέσα απο τα οποία το περιβάλλον επηρεάζει την ανάπτυξη των παιδιών.

Η κοινωνικο-πολιτισμική προσέγγιση του L.Vygotsky H κοινωνικο-πολιτισμική προσέγγιση δίδει έμφαση στον τρόπο με τον οποίο προχωρεί η νοητική ανάπτυξη, ως προιόν των κοινωνικών συναλλαγών ανάμεσα στα μέλη μιας πολιτισμικής ομάδας. Έμφαση στην αμοιβαία συναλλαγή ανάμεσα στο παιδί και στους ανθρώπους του περιβάλλοντος του. Το παιδί αποτελεί ταυτόχρονα δέκτη επιδράσεων αλλά και πηγή επίδρασης.

Αξιολόγηση της θεωρίας του Vygotsky Η κοινωνικο πολιτισμική θεωρία ασκεί όλο και περισσότερη επίδραση εξαιτίας της έμφασης στους πολιτισμικούς παράγοντες. Παρόλα αυτά, η συγκεκριμένη θεωρία έχει δεχθεί σημαντική κριτική-> παράβλεψη των επιδράσεων των βιολογικών παραγόντων στην ανάπτυξη.

Εξελικτικές προσεγγίσεις: Η συνεισφορά των προγόνων στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς H εξελικτική προσέγγιση επιχειρεί να εντοπίσει τη συμπεριφορά που είναι αποτέλεσμα κληρονομικών καταβολών του ατόμου απο τους προγόνους του. Οι προσεγγίσεις αυτές προέρχονται απο το πρωτοποριακό έργο του C.Darwin Η προέλευση των Ειδών (On the Origin of Species). Χρησιμοποιώντας τα επιχειρήματα του Δαρβίνου, οι εξελικτικές προσέγγίσεις υποστηρίζουν οτι η γενετική μας κληρονομιά δεν καθορίζει μόνο τα φυσικά χαρακτηριστικά του ατόμου αλλά και συγκεκριμένα γνωρίσματα καθώς και μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς. Εθολογία (K.Lorenz)->πως επηρεάζει τη συμπεριφορα η βιολογική υπόσταση του ατόμου.

Αξιολόγηση της εξελικτικής προσέγγισης Ακριβή περιγραφή των γενετικών διαδικασιών. Ωστόσο η εξελικτική προσέγγιση δεν αποδίδει την αρμόζουσα σημασία στο περιβάλλον και τους κοινωνικούς παράγοντες που εμπλέκονται στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των παιδιών. Δεν υπάρχει δυνατότητα ελέγχου των θεωριών της εξελικτικής προσέγγισης.  

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ (με παράδειγμα) ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ (με παράδειγμα)   ΠΟΙΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΙΝΑΙ ΟΡΘΗ; H κάθε προσέγγιση βασίζεται στις δικές της αρχές και εστιάζει σε διαφορετικές πλευρές της ανάπτυξης. Ορισμένοι ερευνητές χρησιμοποιούν μια επιλεκτική προσέγγιση, παίρνοντας στοιχεία απο διαφορετικές προσέγγίσεις ταυτόχρονα. Η επιλογή των ορθών στοιχείων της κάθε προσέγγισης γίνεται μέσω της έρευνας (βλέπε Διάλεξη 3)