ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ ’’ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ’’ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ’’ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΗΧΗΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ’’ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. Σ. ΚΑΠΙΔΑΚΗΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΤΑΝΤΗ ΛΟΥΚΡΕΤΙΑ Β2002021 ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ ΜΑΡΙΑ Β2002074 ΕΞΑΜΗΝΟ: ΣΤ’

1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ? 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ? Ο όρος ‘ψηφιακές βιβλιοθήκες’ έκανε πολύ πρόσφατα την εμφάνιση του, κυρίως έπειτα από την ευρεία διάδοση του Διαδυκτίου και των υπηρεσιών του. Μια ψηφιακή βιβλιοθήκη ασχολείται με την δημιουργία, την διαχείριση, τη μεταφορά και την αποτελεσματική χρήση της πληροφορίας.

Μια ψηφιακή βιβλιοθήκη αποτελείται από αντικείμενα, τα ψηφιακά αντικείμενα (digital objects). Όλα τα ψηφιακά αντικείμενα έχουν την ίδια βασική μορφή, αλλά η δομή ενός συνόλου ψηφιακών αντικειμένων εξαρτάται από το περιεχόμενο των πληροφοριών που περιέχει.

1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΗΧΗΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Ένα έργο ψηφιοποίησης καλό θα είναι να διαθέτει σαφώς καθορισμένους στόχους. Δεν είναι ορθό να αρχίσει ένα έργο ψηφιοποίησης, αν δεν έχει προηγηθεί έρευνα παρόμοιων έργων. Κατά τον σχεδιασμό επιβάλλεται η καταγραφή των πόρων .

1.2 ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΜΕΡΗ ΜΙΑΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ Τα βασικά συστατικά μέρη μιας τυπικής ψηφιακής βιβλιοθήκης είναι τα ακόλουθα : Διεπαφές με τον χρήστη (User interface) : (α) για τους χρήστες της βιβλιοθήκης (β) για τους βιβλιοθηκάριους και τους διαχειριστές συστήματος Αποθήκη δεδομένων (Repository) : Αποθηκεύουν και διαχειρίζονται ψηφιακά αντικείμενα και άλλες πληροφορίες.

Σύστημα τιτλοποίησης (Handle system): Οι τίτλοι είναι γενικού σκοπού προσδιοριστές για αναγνώριση πληροφοριακών πηγών. Σύστημα αναζήτησης (Search system) «Τα παραπάνω μπορούν να αξιοποιηθούν από ποικίλα υπολογιστικά συστήματα τα οποία συνδέονται μέσω ενός δικτύου υπολογιστών».

Ένα έργο ψηφιοποίησης ηχητικού υλικού έχει άμεση επίδραση: (α) στην επιλογή των αντικειμένων που πρόκειται να ψηφιοποιηθούν. (β) στην διαχείριση του έργου, στα μεταδεδομένα, και στην προβολή των αποτελεσμάτων του έργου στο διαδύκτιο. Με τέτοιου είδους εργασίες ασχολούνται πολλοί φορείς ,ένας από αυτούς είναι η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου.

2. Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ Ιδρύθηκε το 1992 και αποτελεί σήμερα την μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της Κύπρου. Πέρα από την συμβατική της αποστολή, δραστηριοποιείται και με ψηφιακά αντικείμενα. Έχει σημαντικότατη εμπειρία στον τομέα της ψηφιοποίησης ηχητικού υλικού.

2.1 ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΗΧΗΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ Απαραίτητοι για το έργο ψηφιοποίησης ηχητικού υλικού είναι οι πόροι. Ορισμένες κατηγορίες, είναι: Προσωπικό (για την ψηφιοποίηση, για την τεκμηρίωση, προγραμματιστές, κ.α) Υλικό (εξυπηρετητές ,σαρωτές, κ.α) Λογισμικό (Λ.Σ ,εφαρμογές Β.Δ, αναζήτησης κ.α)

Αναλώσιμα (γραφική ύλη, μελάνια εκτυπωτών) Διαχειριστικές ανάγκες (προσφορές, συνεργασία) Αποθηκευτικά μέσα (σκληροί δίσκοι, οπτικά και μαγνητικά αποθηκευτικά μέσα) Δικτυακή υποδομή (καλώδια ,κάρτες δικτύου, δρομολογητές) Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κύπρου διαθέτει κάποιους από αυτούς, ενώ για τους υπόλοιπους απαιτείται η απόκτηση τους.

2.2 ΜΟΡΦΟΤΥΠΟ ΚΑΙ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΗΧΗΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Μεταφορά σε ψηφιακή μορφή με φορέα καταγραφής το DVD. Η χωρητικότητα ενός DVD είναι 4,7 GB. Αναλυτικότερα ένας ψηφιακός δίσκος (CD-ROM) χωράει : μία ώρα περίπου σε αρχείο ήχου Audio (WAV) περίπου δώδεκα ώρες, ανάλογα με τον συντελεστή συμπίεσης και την ποιότητα ηχογράφησης του αρχείου ήχου MP3.

Η χωρητικότητα ενός DVD σε MP3 υπολογίζεται σε περίπου πενήντα ώρες, σύμφωνα με τον αλγόριθμο συμπίεσης. Ο μορφότυπος του αρχείου γίνεται σε MP3. Υπερτερεί έναντι του μορφότυπου Audio με επακόλουθο να είναι ευκολότερα διαχειρίσιμο. Ο μορφότυπος αυτός έχει επιβληθεί παγκοσμίως σαν η εγκυρότερη μεταφορά αρχείων ήχου σε ψηφιακή μορφή.

Τα κασετόφωνα 2.3 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΗΧΗΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ 2.3 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΗΧΗΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Για την ψηφιοποίηση ηχητικού υλικού χρησιμοποιείται ο ακόλουθος εξοπλισμός : Σταθμός μεταφοράς και επεξεργασίας ήχου Τα κασετόφωνα Ψηφιακή κονσόλα Κάρτα ήχου Σταθμός μετατροπής ψηφιακών αρχείων Σταθμός δημιουργίας DVD

2.4 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΗΧΗΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Φάση της Επεξεργασίας Φάση της Ψηφιοποίησης Φάση της Μετατροπής Φάση Δημιουργίας DVD

1. Φάση της ψηφιοποίησης: τοποθετούνται κασέτες και ο ήχος που βγαίνει μεταφέρεται στο σταθμό μεταφοράς του ήχου της ψηφιακής κονσόλας. το πρόγραμμα ‘NUENDO’ επεξεργάζεται τα ηχητικά ψηφιακά αρχεία σε αρχεία wav. Στο τέλος τα ψηφιακά αρχεία έχουν τις ονομασίες Audio01_01 μέχρι Audio016_01

2. Φάση της επεξεργασίας Τα αρχεία wav περνούν από την διαδικασία ‘normalization’ σταθεροποίησης του ήχου. 3. Φάση της μετατροπής Τα αρχεία wav επιλέγονται μαζικά και μετατρέπονται σε MP3. 4. Φάση της δημιουργίας των DVD Τα αρχεία μεταφέρονται τόσο σε DVD όσο και σε διαφορετικό φάκελο directory για την διαχείριση τους.

2.5 ΛΟΓΙΣΜΙΚΑ Το λογισμικό επεξεργασίας ήχου NUENDO είναι μια επαγγελματική πλατφόρμα. Χρησιμοποιείται για την επεξεργασία και σύνθεση του περιεχομένου των ψηφιακών αντικειμένων Υποστηρίζεται από το πρωτόκολλο ASIO, το οποίο επιτρέπει την χρήση κάρτας ήχου με περισσότερο από ένα κανάλια.

2.6 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ STREAMING AUDIO Τα ηχητικά ψηφιακά αρχεία έχουν μεγέθους 44 Mb Ο χρόνος που απαιτείται για να κατέβει το αρχείο είναι αποτρεπτικός. Λύση το πρόγραμμα Windows Media Administrator. Διαθέτοντας ο χρήστης μια γραμμή Dial-up στα 55Κb, μπορεί να ακούσει ένα ψηφιακό αρχείο μέσω του διαδικτύου (κατεβάζει και ακούει). Με την τεχνολογία Microsoft Advanced Streaming Format το μέγεθος των αρχείων από 44 Mb μετατρέπεται σε 7.5Mb.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΧΗΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΣΤΗΝ Β.Π.Κ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΧΗΤΙΚΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΣΤΗΝ Β.Π.Κ ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 1ο 392 2ο 527 919 3ο 391 1310 4ο 614 1924 5ο 848 2772 6ο 1188 3960 7ο 1227 4437 8ο 1100 5361 90 1200 6561 10ο 484 7045

Η παραγωγή των ηχητικών ψηφιακών αρχείων βλέπουμε ότι αυξάνεται σταδιακά, αυτό οφείλεται στο ότι ο εξοπλισμός δεν ήταν διαθέσιμος από την αρχή του προγράμματος.

2.8 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι εξελίξεις της τεχνολογίας, διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην διαφύλαξη σημαντικών αρχείων και στην διάθεση τους προς την επιστημονική κοινότητα. Η εμπειρία της Β.Π.Κ , μας δείχνει ότι η διαχείριση ηχητικών ψηφιακών αρχείων, μπορεί να γίνει μέσα από τα συστήματα αυτοματισμού βιβλιοθηκών από Βιβλιοθηκονόμους και Πληροφορικούς www.library.ucy.ac.cy.gr