ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ 1Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΑΜΟΥ 2013-2014

ΤΟ ΚΡΑΣΙ

Το κρασί (επίσης οίνος) είναι ένα αλκοολούχο ποτό προϊόν της ζύμωσης των σταφυλιών ή του χυμού τους (μούστος). Ποτά παρεμφερή του κρασιού παράγονται επίσης από άλλα φρούτα ή άνθη ή σπόρους, αλλά η λέξη κρασί από μόνη της σημαίνει πάντα κρασί από σταφύλια.

 Είναι αφενός ένα δημοφιλές ποτό που συνοδεύει και ενισχύει ένα ευρύ φάσμα ευρωπαϊκών και μεσογειακών γεύσεων, από τις πιο απλές και παραδοσιακές ως τις πιο σύνθετες και αφετέρου αποτελεί σημαντικό γεωργικό προϊόν που αντικατοπτρίζει την ποικιλία του εδάφους και το κλίμα ενός τόπου. Το κρασί χρησιμοποιείται επίσης σε θρησκευτικές τελετές σε πολλούς πολιτισμούς ενώ το εμπόριο κρασιού είναι ιστορικής σπουδαιότητας για πολλές περιοχές.

Το κρασι στην αρχαιοτητα Υπάρχουν πληροφορίες που μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως η οινοποιία στην Αίγυπτο υπήρχε πριν από το 4000 π.Χ. Οι Φοίνικες μάλιστα ήταν και ξακουστοί στο εμπόριο οίνων αφού έχουν βρεθεί φοινικικοί κρασοαμφορείς  σε κάθε περιοχή της ανατολικής και κεντρικής Μεσογείου.

Έτσι, γνώρισαν και οι Έλληνες το κρασί, τουλάχιστον πριν το 1700 π. Χ  Έτσι, γνώρισαν και οι Έλληνες το κρασί, τουλάχιστον πριν το 1700 π.Χ.  αφού τόσο οι Μυκηναίοι, όσο και άλλοι προγενέστεροι λαοί, Μινωϊτες και Κυκλαδίτες είχαν ανεπτυγμένες εμπορικές σχέσεις μ’ αυτούς.

Σύμφωνα με κάποιους ερευνητές η πρώτη καλλιέργεια αμπελιού έγινε στην Κρήτη, ενώ για κάποιους άλλους στην Θράκη και χρονολογούνται  γύρω στο 1000 π.Χ. Στις Αχαρνές της Κρήτης μάλιστα έχει βρεθεί και έχει διασωθεί το πιο παλιό πατητήρι στον κόσμο. Όπως και αν έχουν τα πράγματα, οι Έλληνες διέπρεψαν στην οινοποιία, μονοπωλώντας σχεδόν την αγορά για αιώνες. 

Το εξαγωγικό εμπόριο των ελληνικών κρασιών ήταν πολύ καλά οργανωμένο και απλωνόταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, μέχρι  την Ιβηρική χερσόνησο και φυσικά στον Εύξεινο Πόντο. Ήταν μία από τις σημαντικότερες οικονομικές δραστηριότητες, γεγονός που αποδεικνύεται και από το πλήθος νομισμάτων που απεικονίζουν σταφύλια στη μια όψη και το Διόνυσο στην άλλη.

Σε πολλές πόλεις μάλιστα, υπήρχαν ειδικοί νόμοι για να εξασφαλίζουν την ποιότητα του κρασιού αλλά και την προστασία του υγιούς οινεμπορίου. Σε αρχαία ναυάγια πάλι έχουν βρεθεί αμφορείς που μετέφεραν το κρασί στις αγορές της εποχής εκείνης και μάλιστα αναγράφονταν ο τόπος παραγωγής. Πάνω σε αυτά υπήρχε μία ειδική σφραγίδα με το όνομα του εμπόρου, καθώς και των τοπικών αρχόντων της εποχής.

Από διάφορες πηγές μας έχουν διασωθεί τα ονόματα των οινοπαραγωγικών περιοχών και των κρασιών που έβγαζαν. Αρχικά, τα πιο ξακουστά κρασιά που εξάγονταν εκείνη την εποχή ήταν αυτά του βορείου Αιγαίου (Σάμο, Χίο, Λέσβο). Αργότερα, μετά την κλασική εποχή, απέκτησαν μεγάλη φήμη και τα κρασιά της Ρόδου, της Κω και  των λοιπών Δωδεκανήσων, της Θήρας, της Κρήτης και της Κύπρου.

Το κρασι στη σαμο Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Σάμο έχει η λατρεία του Διονύσου, του οποίου είναι γνωστή η σχέση με το αμπέλι και το κρασί. Άλλωστε ο ίδιος ή οι απόγονοι και οι προστατευόμενοί του δίδαξαν την καλλιέργεια της αμπέλου στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο ίδιος ο θεός Διόνυσος δίδαξε στους Σαμιώτες την καλλιέργεια της αμπέλου, όταν έφτασε στο νησί καταδιώκοντας τις Αμαζόνες, που είχαν περιφρονήσει την λατρεία του. Οι Σάμιοι βοήθησαν το θεό να τις νικήσει και αυτός τους προσέφερε το κλίμα και τους δίδαξε τη διαδικασία παραγωγής κρασιού.

Ο Θεός θεωρείται προστάτης της πόλης της Σάμου· γι’ αυτό και στα νομίσματά της παρουσιάζονται συχνά σχετικά με τον Διόνυσο θέματα: ένας κάνθαρος, σκεύος αποκλειστικά διονυσιακό, ή κρατήρας ή τσαμπί σταφύλι κλπ.

Οι σπονδεσ Το κρασί χρησίμευε για τις σπονδές στις διάφορες θρησκευτικές τελετές. Γενικά πάντως, οι αρχαίοι πιστεύανε ότι όσο πιο παλιό είναι ένα κρασί, τόσο πιο χωνευτικό και ελαφρύ είναι.

Τροποσ παραγωγησ  Ο τρόπος παραγωγής του κρασιού δεν διέφερε ουσιαστικά από αυτόν των ημερών μας. Η αμπελουργία είχε φτάσει σε υψηλά επίπεδα ενώ αρκετοί ήταν οι φιλόσοφοι που κατέθεταν τις γνώσεις σχετικά  με το θέμα σε  ειδικά  συγγράμματα.  Έτσι λαμβάνουμε αρκετές ενδιαφέρουσες πληροφορίες, λόγω χάριν ότι οι Έλληνες καλλιεργούσαν το αμπέλι κάτω στη γη χωρίς υποστηρίγματα.

«Ούτε το κρασί ή το ψάρι με αγαπούν, εγώ όμως τα απολαμβάνω» Αρίστιππος

Η έκθλιψη ή εκχύμωση των σταφυλιών γινόταν ή με τα χέρια, αφού πρώτα αφαιρούσαν τους βοστρύχους ( κοτσάνια) ή με τα πόδια σε ληνούς (πατητήρια).Αυτός ο τρόπος διαρκεί για αιώνες και μόνο τα τελευταία χρόνια άρχισαν να χρησιμοποιούνται τα μηχανικά πιεστήρια.

Το κρασι στην ποιηση Ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» περιγράφει πολλές σκηνές οινοποσίας, ενώ  στην «Ιλιάδα» μιλάει για την ασπίδα του Αχιλλέα που είναι διακοσμημένη με μια σκηνή τρύγου. Ο Ευρυπίδης στο σατυρικό δράμα «Κύκλωψ», αναφέρεται πως ο Οδυσσέας μέθυσε τον Πολύφημο με το δυνατό κρασί (Μαρώνειος Οίνος) που του έδωσε ο ιερέας Μάρωνας και τον τύφλωσε. Στα συμπόσια γεννήθηκε η λυρική ποίηση.

Συμποσια  Τα συμπόσια των Αρχαίων Ελλήνων, που είχαν γίνει θεσμός, απέκτησαν κανονισμούς και εθιμοτυπία.  Στην αρχή, οι Έλληνες έπιναν το κρασί ανέρωτο, «άκρατον οίνον», αλλά αργότερα διαπίστωσαν πως πίνοντας νερωμένο κρασί, «κεκραμένον οίνον», μπορούσαν να αποφύγουν όλες τις δυσάρεστες συνέπειες του άκρατου οίνου. σημαντική υπόθεση ήταν η αποφυγή της μέθης και η διατήρηση μιας πολιτισμένης ατμόσφαιρας.

Αντλήσεως και σερβιρίσματος οίνου Οι Αρχαίοι πρόγονοί μας διέθεταν μια αξιοζήλευτη ποικιλία ειδικών αγγείων, τα οποία χρησιμοποιούσαν τόσο για την ανάμειξη του κρασιού, τη διατήρηση του, όσο και για την ψύξη του, πριν την κατανάλωση. Έτσι έχουμε : Αποθηκευτικά Μίξης οίνου με νερό Αντλήσεως και σερβιρίσματος οίνου Πόσης Ψύξης του οίνου

Συνοψίζοντας, η αγάπη των αρχαίων για το κρασί ήταν μεγάλη κι έτσι φρόντιζαν να υπάρχει τις περισσότερες φορές στο τραπέζι τους. Φαίνεται πως τους αντιπροσώπευε και ήταν απαραίτητο για τη ζωή τους.

Βιβλιογραφία: -Κρασί, Βικιπαίδεια -Zararis Wines -Κρασί, Google εικόνες -Τσάκος,Κ.( 2000), Αμπέλι και κρασί στην Αρχαία Σάμο. Μυθολογική και Ιστορική επισκόπηση. Στο Τ. Δημητρίου (Επιμ) Σάμος η Κυρά των αμπελιών, (σ. 17-21), Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου «Ν. Δημητρίου», Αθήνα -Γιανούλη, Β.(2000), Το σαμιώτικο κρασί στην αρχαιότητα μέσα από την αρχαιολογική έρευνα: Εμπόριο και καθημερινός βίος, Στο Τ. Δημητρίου (Επιμ) Σάμος η Κυρά των αμπελιών, (σ. 33-36), Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου «Ν. Δημητρίου», Αθήνα   Ομάδα κρασιού: Έλενα Ζαφείρη, Ιμέλντα Μπεζάτη, Βαγγέλης Γεροντής, Ειρήνη Βουδούρη, Μαριάνθη Ζαρμπάνη, Έλιο Γκιάτα, Ιάσονας Λεκάτης