Διαχείριση βιοαποβλήτων Πρωτοβουλία έργου Athens Biowaste Καθ. Μαρία Λοϊζίδου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χημικών Μηχανικών Μονάδα Περιβαλλοντικής Επιστήμης & Τεχνολογίας «Κομποστοποίηση και Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων στην Τοπικη Αυτοδιοίκηση» 26-28 Νοεμβρίου 2014 Τεχνόπολις Γκάζι

Συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων Μηχανική & Βιολογική Επεξεργασία* Παραγωγή ΑΣΑ Διαλογή στην πηγή Σύμμεικτα ΑΣΑ Ανακυκλώσιμα υλικά Μηχανική & Βιολογική Επεξεργασία* Οργανικό κλάσμα Αερόβια ή/και Αναερόβια Επεξεργασία Βιοξήρανση Παραγωγή Βιομάζας/Βιοκαυσίμου Θερμική Επεξεργασία *Από την μηχανική διαλογή και βιολογική επεξεργασία σύμμεικτων ΑΣΑ δεν παράγεται κομπόστ αλλά ένα υλικό τύπου-κομπόστ (Compost-like Output), και δεν μπορεί να θεωρηθεί ανακύκλωση. Πρέπει να γίνει στροφή από την επεξεργασία σύμμεικτων ΑΣΑ προς την Διαλογή στη Πηγή!

Διαχείριση Βιοαποβλήτων στην EE Ποσοστό ανακύκλωσης βιοαποβλήτων σε σχέση με την συνολική παραγωγή ΑΣΑ για το έτος 2010 ΕΛΛΑΔΑ = 0,96% των ΑΣΑ

Οικιακή κομποστοποίηση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων http://www.uest.gr/comwaste

Κομποστοποίηση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων (μικρές κοινότητες) Κομποστοποίηση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων (μικρές κοινότητες) Διαλογή οργανικού στην πηγή Χωρητικότητα 2-20 τόνοι οργανικού Παράλληλα συστήματα για μεγαλύτερη χωρητικότητα www.uest.gr/Morocomp uest.ntua.gr/iswm-tinos

Αναερόβια επεξεργασία προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Πρώτη ύλη: διατροφικά υπολείμματα & πράσινα απορρίμματα Το παραγόμενο βιοαέριο (1 στάδιο με ξηρή μέθοδο): Ηλεκτρική ενέργεια: λειτουργία της μονάδας - 10 έως 15% CHP και παροχή στο δίκτυο 85 έως 90% Θερμική ενέργεια: παροχή σε παρακείμενες εγκαταστάσεις Παρέχεται στο δίκτυο φυσικού αερίου Αναβάθμιση (96% CH4) για την παραγωγή αερίου καυσίμου σε μηχανές εσωτερικής καύσης Προϊόντα Ποσότητες Μονάδες Ηλεκτρική Ενέργεια 150 - 200 kWh/tn βιοαποβλήτων Θερμική Ενέργεια 250 - 300 Κομποστ 250 kg/tn βιοαποβλήτων Υγρό υλικό 595

Οικιακή ξήρανση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Γιατί ξηραίνουμε τα προδιαλεγμένα βιοαπόβλητά; Περιέχουν υψηλό ποσοστό σε νερό (75-95%). Βιοαποδομούνται γρήγορα λόγω της περιεχόμενης υγρασίας Μεγάλο κόστος για τη μεταφορά τους λόγω της ανάγκης σε υψηλή συχνότητα συλλογής & μεταφοράς (μεταφορά νερού!!). Ενδεικτικό κόστος μεταφοράς για Δήμους στην Αττική 100-140 €/τν Ευκολότερη διαχείριση των ξηρών προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Οικιακός Ξηραντήρας www.uest.gr/drywaste

Οικιακή ξήρανση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Αρχικός Τελικός Όγκος (%) Ποια τα βασικά οφέλη της οικιακής ξήρανσης; Σημαντική μείωση της μάζας & του όγκου των βιοαποβλήτων από 70 έως 90% Δεν υπάρχουν οχλήσεις κατά τη λειτουργία ξήρανσης των προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων εντός της οικίας Παραγωγή βιομάζας η οποία είναι (α) άοσμη, (β) εύκολα διαχειρίσιμη, (γ) δεν βιοαποδομείται με την πάροδο του χρόνου λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας σε νερό και (δ) μπορεί να αξιοποιηθεί για τη παραγωγή εναλλακτικών προϊόντων προστιθέμενης αξίας (π.χ. ενέργεια). Σημαντική μείωση του κόστους συλλογής & μεταφοράς των απορριμμάτων στους Δήμους καθώς η βιομάζα συλλέγεται κάθε 20 - 30 ημέρες. Αρχική Τελική Μάζα (%) Αρχική Τελική Μάζα (%) Αρχικός Τελικός Όγκος (%)

Παραγωγή Βιοκαυσίμων από προδιαλεγμένα βιοαπόβλητα Παραγωγή βιοκαυσίμου (βιοαιθανόλης) από βιοαπόβλητα Ενίσχυση της προσπάθειας της Ελλάδος και της Ευρώπης στον τομέα της διαχείρισης των βιολογικών αποβλήτων με αειφόρο τρόπο. 90-120 γρ. βιοαιθανόλη ανά κιλό βιομάζας Το έργο υλοποιείται στην Ελλάδα, Νομό Αττικής στους Δήμους: Ασπροπύργου και Παπάγου-Χολαργού http://www.waste2bio.eu

Κομποστοποίηση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων (Κεντρικά συστήματα) Κομποστοποίηση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων (Κεντρικά συστήματα) Η περίπτωση των Δήμων Αθηναίων & Κηφισιάς Έργο «ATHENS-BIOWASTE» Κύριος Στόχος: “Το έργο αποσκοπεί στην πρώτη πιλοτική διαλογή στην πηγή των βιοαποβλήτων σε επιλεγμένες περιοχές των Δήμων Αθηναίων και Κηφισιάς και την επεξεργασία αυτών στη Μονάδα Μηχανικής και Βιολογικής Επεξεργασίας (ΕΜΑΚ) του ΕΔΣΝΑ για την παραγωγή κόμποστ υψηλής ποιότητας. Ανάπτυξη κατάλληλων λογισμικών εργαλείων και οδηγών για τη βελτίωση της διαχείρισης των βιοαποβλήτων με συστήματα ΔσΠ. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (NTUA) Σύμβουλοι – Μελετητές Περιβαλλοντικών Έργων (EPTA) Δήμος Αθηναίων (MoA) Δήμος Κηφισιάς (MoΚ) Ειδικός Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής (EΔΣΝΑ)

Δήμος Κηφισιάς Πιλοτικές Περιοχές ΝΕΑ ΚΗΦΙΣΙΑ Πληθυσμός: 1189 κάτ. Πυκνότητα: 38 κατ./ha ΕΚΑΛΗ Πληθυσμός: 1108 κατ. Πυκνότητα: 20 κατ./ha ΚΑΤΩ ΚΗΦΙΣΙΑ Πληθυσμός: 815 κατ. Πυκνότητα: 48 κατ./ha ΚΑΣΤΡΙ Πληθυσμός: 409 κατ. Πυκνότητα: 69 κατ./ha ΣΤΡΟΦΥΛΙ (2η επέκταση) Πληθυσμός: 1500 κατ. Πυκνότητα: 30 κατ./ha ΚΕΦΑΛΑΡΙ (1η επέκταση) Πληθυσμός: 705 κατ. Πυκνότητα: 41 κατ./ha

Σύστημα ΔσΠ βιοαποβλήτων (Πόρτα – Πόρτα) ΔΗΜΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 120-360L 10L 35-50L

Δήμος Αθηναίων Πιλοτικές Περιοχές ΚΥΠΡΙΑΔΟΥ (2 επεκτάσεις) Πληθυσμός: 2707 Πυκνότητα: 208 κατ./ha 2η περιοχή ΓΚΑΖΙ Πληθυσμός: 1447 Πυκνότητα: 54 κατ./ha ≈ 80 εστιατόρια – καφέ - μπαρ

Σύστημα ΔσΠ βιοαποβλήτων (Κεντρικών κάδων) ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 660-1100L 10L 30-50L

Σημεία στο Δήμο Αθηναίων Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αγροτικός Ανθοπαραγωγικός Συνεταιρισμός Αττικής ΣΠΕ «Η Συνιδιοκτησία» (Ανθοκομικά απόβλητα)

Συλλογή & μεταφορά προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Κάδοι έξω από τις κατοικίες Αποκομιδή από αποκλειστικά οχήματα και εκπαιδευμένο προσωπικό

Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης & Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) - Άνω Λιόσια Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης & Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) - Άνω Λιόσια

Παραλαβή υλικού στο ΕΜΑΚ Εγκατάσταση Τροφοδοσίας Βιοαποβλήτων Χώρος Παραλαβής Βιοαποβλήτων

Κομποστοποίηση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Κομποστοποίηση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Ταινιόδρομος εισόδου Κανάλι κομποστοποίησης Τελικό κόμποστ Ραφηνάρισμα

Ποσότητες προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων Περίοδος: 11/2012 έως 08/2014 22 μήνες Απόβλητα τροφών: 379.3tn Δ. Αθηναίων - 186.0tn Δ. Κηφισιάς - 193.2tn Απόβλητα εστίασης Αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος: 112.5tn Πράσινα απόβλητα: 59.0tn Σύνολο 551 τόνοι βιοαποβλήτων

Σύσταση αποβλήτων τροφών ανά Δήμο Η ανάλυση σύνθεσης των αποβλήτων παρέχει πληροφόρηση ως προς τη σύστασή τους σε διαφορετικές κατηγορίες (Φρούτα λαχανικά κ.λ.π.) Η επιλογή των κατηγοριών βασίζεται στη διαχρονικότητά της αξιοποίησης των πληροφοριών και στη δυνατότητα σύγκρισης με άλλες περιοχές και χώρες.

Σύσταση βιοαποβλήτων ανά Δήμο

Σύσταση βιοαποβλήτων ανά Δήμο

Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά βιοαποβλήτων Παράμετρος Μονάδες Δ. Κηφισιάς Δ. Αθηναίων pH (1/5) - 5.09±0.40 5.31±0.41 Αγωγιμότητα mS/cm 4.44±1.42 2.24±0.76 Περιεχόμενη υγρασία % w.w. 76.13±4.10 80.97±4.90 Ολικά Στερεά (TS) 23.87±4.10 21.17±4.57 Πυκνότητα g/cm3 f.m. 0.53±0.06 0.54±0.02 Ολικό Οργανικός Άνθρακας (TOC) % TS 53.33±5.89 53.36±2.72 Πτητικά Στερεά (VS) 20.61±0.31 18.83±0.07 86.32±7.47 88.98±1.42 Ολικό Άζωτο (TN) 1.88±0.21 2.11±0.17 Λόγος TOC/TN 28.77±5.44 25.39±1.08 Χρώμιο (Cr) mg kg-1 TS 1.06±0.38 1.51±0.63 Χαλκός (Cu) 12.85±2.26 12.99±3.97 Νικέλιο (Ni) 1.44±0.59 1.14±0.36 Κάδμιο (Cd) 0.25±0.08 0.23±0.14 Μόλυβδος (Pb) 5.73±0.95 15.67±1.41 Ψευδάργυρος (Zn) 35.47±0.39 56.97±6.06 Παρόμοια φυσικοχημικά χαρακτηριστικά ανεξάρτητα από την περιοχή και τη σύσταση των βιοαποβλήτων

Διεργασία της κομποστοποίησης Θερμοκρασία (oC) Υγρασία (% w.w.) Οξυγόνο (%v.v.) Μήκος καναλιού κομποστοποίησης

Εξέταση της ποιότητας του τελικού προϊόντος Παράμετροι που τίθενται από τα κριτήρια αποχαρακτηρισμού για κόμποστ Κριτήρια Ποιότητας για Κόμποστ Παράμετρος Εδαφοβελτιωτικό Οργανική Ουσία Ανόργανοι Ρυπαντές (Βαρέα Μέταλλα) Χρώμιο (Cr) Χαλκός (Cu) Νικέλιο (Ni) Κάδμιο (Cd) Μόλυβδος (Pb) Ψευδάργυρος (Zn) Υδράργυρος (Hg) Υγειονοποίηση (Παθογόνοι) Salmonella sp. E.Coli Ανεπιθύμητα συστατικά & ιδιότητες Προσμίξεις (πλαστικό, γυαλί, μέταλλα) Ανάπτυξη παρασιτικών οργανισμών Βιολογικές Παράμετροι (Σταθεροποίηση) Respirometric index or Minimum Rottegrad III, IV or V Διαπιστευμένο εργαστήριο ΕΜΠ απο ΕΣΥΔ

Συγκέντρωση βαρέων μετάλλων (mg/kg d.m.) Κόμποστ Cd Crtot Cu Hg Ni Pb Zn Προδιαλεγμένο κόμποστ ATHENS BIOWASTE (n=17) 0.23 ±0.19 17.07 ±11.90 126.15 ±42.40 0.07 ±0.05 20.05 ±9.51 103.99 ±36.20 290.97±83.51 EMAK σύμμεικτo κόμποστ 0.94 33.02 214.36 1.08 47.63 182.90 433.81 Ευρωπαϊκά κριτήρια αποχαρακτηρισμού End of Waste Criteria (EoWC) 1.5 100 200 1 50 120 600 Επιτυγχάνει τις επιθυμητές συγκεντρώσεις σύμφωνα με τα κριτήρια EoWC Η ΔσΠ βιοαποβλήτων θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της αγοράς κόμποστ

Εδαφοβελτιωτικό & Υγειονοποίηση (Παθογόνοι) Λοιποί παράμετροι ελέγχου κόμποστ σύμφωνα με τα κριτήρια αποχαρακτηρισμού Κριτήρια Ποιότητας Κόμποστ Παράμετρος Κριτήρια Αποχαρακτηρισμού (EoWC) Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κομποστοποίησης (ECN) ATHENS BIOWASTE Εδαφοβελτιωτικό Οργανική Ουσία Min 15% d.m. 67.27±8.77 % d.m. Υγειονοποίηση (Παθογόνοι) Salmonella sp. Απουσία σε 25 g δείγματος Απουσία E.Coli Max 1000 CFU per gr fresh mass Δεν υπάρχει περιορισμός <50 CFU per gr fresh mass

Λογισμικό για τη διαχείριση των βιοαποβλήτων στους ΟΤΑ Σκοπός να βοηθήσει τους φορείς στην: Προσαρμογή προγράμματος ΔσΠ με βάση τα χαρακτηριστικά της εκάστοτε περιοχής μελέτης των Δήμων Αξιολόγηση του κόστους έναρξης προγράμματος ΔσΠ στους εξεταζόμενους Δήμους Εκτίμηση των εκπομπών CO2 αναφορικά με τη διαχείριση των βιοαποβλήτων (σύγκριση υφιστάμενης κατάστασης & προτεινόμενου συστήματος ΔσΠ) Λήψη αποφάσεων για την επιλογή προγράμματος ΔσΠ επεξεργασία των βιοαποβλητων Διαθέσιμο online http://model.biowaste.gr/

Οδηγός διαχείρισης βιοαποβλήτων για τους ΟΤΑ Στόχος οδηγού διαχείρισης βιοαποβλήτων για τους ΟΤΑ Να συμπληρώσει τους υφιστάμενους οδηγούς του ΕΠΠΕΡΑΑ με την πρακτική εμπειρία του έργου Athens Biowaste Να δώσει στους φορείς της Ελλάδας δεδομένα και στοιχεία βάσει της ελληνικής πραγματικότητας Οργάνωση συστήματος ΔσΠ Έναρξη συστήματος ΔσΠ Λειτουργία, Παρακολούθηση & Αξιολόγηση συστήματος ΔσΠ Λίστα ελέγχου εφαρμογής ελάχιστων απαιτήσεων για εγκατάσταση, εφαρμογή και παρακολούθηση ΔσΠ

Εκστρατεία Ενημέρωσης & Ευαισθητοποίησης Οριζόντιες Δράσεις Κεντρικό Μήνυμα Εκστρατείας σχεδιασμός λογοτύπου δημιουργία slogan σχεδιασμός banner Γραφείο & Γραμμή Επικοινωνίας Ιστοσελίδα Έργου (www.biowaste.gr) Ιστοσελίδες Δήμων & ΕΔΣΝΑ

Εκστρατεία Ενημέρωσης & Ευαισθητοποίησης Α’ Φάση Αφύπνιση & Ενημέρωση ΠΡΙΝ την έναρξη της ΔσΠ Έντυπο Ενημερωτικό Φυλλάδιο (τι, γιατί, πού και πώς) Ενημερωτική Αφίσα & Επιστολή σε Δημότες Ενημέρωση Δημοτικού Συμβουλίου & στελεχών του Δήμου Δελτίο Τύπου για έναρξη πιλοτικού - Συνέντευξη Τύπου Β’ Φάση Ενεργοποίηση & Καθοδήγηση ΚΑΤΑ την έναρξη της ΔσΠ Ενημέρωση & διανομή κάδων Πόρτα-Πόρτα Έντυπο Οδηγιών Χρήσης Κάδων & Αυτοκόλλητα Κάδων Ενημερωτικές Εκδηλώσεις για τους κατοίκους Ενημερωτικό περίπτερο – κινητό & Μακέτα απορριμματοφόρου Γ’ Φάση Υπενθύμιση & Ευαισθητοποίηση ΜΕΤΑ την έναρξη της ΔσΠ Σχολικές Δραστηριότητες Δελτία Τύπου & Ενημερωτικές Επιστολές σε τοπικούς φορείς Τοπικές Εκδηλώσεις & Επιστολές στους κατοίκους (ανά τρίμηνο) Βίντεο με την Παραγωγική Διαδικασία του Κομπόστ Αυτοκόλλητα (για καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος & σχολεία)

Εκστρατεία Ενημέρωσης & Ευαισθητοποίησης Α’, Β’ & Γ’ Φάση

Εκστρατεία Ενημέρωσης & Ευαισθητοποίησης Α’, Β’ & Γ’ Φάση

Συμπερασματικά Πρώτη εφαρμογή προγράμματος ΔσΠ και κομποστοποίηση βιοαποβλήτων τέτοιας κλίμακας Το ΕΜΑΚ δύναται σταδιακά να δεχτεί προδιαλεγμένα βιοαπόβλητα Δήμων της Περιφέρειας Αττικής: Δυναμικότητα ΕΜΑΚ = 155,000 τόνοι βιοαποβλήτων το έτος Καλύπτει το 16.3% των παραγόμενων βιοαποβλήτων στην περιφέρεια Αττικής Καλύπτει το 5.8% των παραγόμενων βιοαποβλήτων σε εθνικό επίπεδο

TINOS 2015 3rd International Conference on Sustainable Solid Waste Management Τήνος, 2-4 Ιουλίου 2015 Προθεσμία για την υποβολή περιλήψεων: 31/1/2015 http://www.tinos2015.uest.gr

Ευχαριστώ για την προσοχή σας! Καθ. Μαρία Λοϊζίδου Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) Σχολή Χημικών Μηχανικών Μονάδα Περιβαλλοντικής Επιστήμης & Τεχνολογίας T +30 210 772 3108/2334, F +30 210 772 3285, M +30 6973335586, E mloiz@chemeng.ntua.gr, W www.uest.gr