Σχέδιο μαθήματος “Γιάννη μου το μαντήλι σου» (Παραδοσιακό Ηπείρου) Τσερπέ Γεωργία Μαρία Δρ. ιστ. Μουσικολόγος Σχ. Σύμβουλος μουσικών ΠΕ16 Κεντρικής Μακεδονίας

Σκοπός του μαθήματος και στόχοι γνωστικοί, ψυχοκινητικοί και παιδαγωγικοί Ενθάρρυνση του ενδιαφέροντος για την ελληνική παραδοσιακή μουσική Γνωριμία με τα ελληνικά παραδοσιακά όργανα, με τη χροιά τους, τις ιδιότητές τους Αναγνώριση ακουσμάτων της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής και μουσικών οργάνων Γνώση των στοιχείων της παραδοσιακής μουσικής

Μεθοδολογία επαγωγική Απαιτούμενα μέσα:

Λέξεις - κλειδιά Μελωδία, κλίμακα, διαστήματα Ρυθμός Ηχόχρωμα Έκφραση Μελωδία, κλίμακα, διαστήματα Ρυθμός Ηχόχρωμα Έκφραση Δυναμική Μορφή Δομή (επανάληψη, αντίθεση) Τσάκισμα Μετανάστευση

Δραστηριότητα 1η Ακρόαση Οι μαθητές ακούν τραγούδι από το C.D. Αν δεν είναι διαθέσιμο, τότε ο καθηγητής μπορεί να τραγουδήσει το τραγούδι ή να το εκτελέσει στο μουσικό όργανο που χρησιμοποιεί στα μαθήματά του Στόχοι μέσα από την ακρόαση Ικανότητα προσεκτικής ακρόασης Αναγνώριση της μουσικής μορφής Έναυσμα για μουσικές εκτελέσεις και δημιουργίες των μαθητών

Στρατηγική της ακρόασης Παρακολούθηση παρτιτούρας από το ανθολόγιο Σημειώσεις από τα παιδιά: όργανα που πρέπει να αναγνωρίσουν, δυναμική, μορφή, ρυθμικά και μελωδικά στοιχεία Σηκώνουν χέρι όταν ακούγεται το σημείο που πρέπει να αναγνωρίσουν

Ακρόαση του τραγουδιού «ήχος-Γυμνάσιο\ΓιαννημουΤοΜαντηλισου Ακρόαση του τραγουδιού «ήχος-Γυμνάσιο\ΓιαννημουΤοΜαντηλισου.mp3 Γιάννη μου το μαντήλι σου» (Παραδοσιακό Ηπείρου)

Φύλλο εργασίας (για 1η δραστηριότητα) Ποια όργανα ακούτε; Να επισημάνετε σημαντικά ρυθμικά και μελωδικά στοιχεία Ποια είναι τα σημεία μόνο με όργανα; Διαφέρει το μουσικό κείμενο του τραγουδιστή από αυτό του οργανοπαίκτη και της ορχήστρας, γιατί; Ποια είναι η μορφή του τραγουδιού; Πώς ερμηνεύει ο εκτελεστής; Κάνει κάτι διαφορετικό με τη φωνή του; Ποια εκφραστικά στοιχεία έχει η μουσική και για ποιο σκοπό

Επέκταση της 1ης δραστηριότητας αν το επίπεδο των παιδιών το επιτρέπει: στη συνέχεια, ακούνε το τραγούδι για δεύτερη φορά και σημειώνουν

Επέκταση 1ης δραστηριότητας: Διαπιστώσεις από τη διδασκαλία στοιχείων μουσικής υφής Συγκρότηση μελωδίας (διάστημα 4ης και μελωδικό γύρισμα). Κύριοι φθόγγοι:μι4, λα4 Κλίμακα τραγουδιού (τρίφθογγο πρότυπο κλίμακας, μι-σολ-λα-(σι) Οστινάτο (βασίζεται στην κλίμακα)

Δραστηριότητα 2η: Εκτέλεση (ψυχοκινητικοί και παιδαγωγικοί στόχοι) Διάταξη θρανίων, χωρισμός σε ομάδες (η κάθε ομάδα:1 ταμπουρίνο, ξυλάκια, 1 μαράκα, κουδουνάκια, 1 κύμβαλο (παύση), 1 μεταλλόφωνο) α) Κατά την ακρόαση από το C.D.: Ρυθμική συνοδεία από όλη την τάξη ή από τις ομάδες (μοίρασμα διαφορετικών οργάνων σε κάθε ομάδα) με ρυθμικά ή με μελωδικά κρουστά (εύκολο οστινάτο) ή συνοδεία με ρυθμικό κανόνα από ομάδες, η μία με δερμάτινα, η άλλη με ξύλινα, η άλλη με μεταλλικά

…δραστηριότητα 2η β) Σολιστική εκτέλεση από μαθητή που γνωρίζει ένα μουσικό όργανο και ρυθμική συνοδεία από τους άλλους γ) Ο εκπαιδευτικός υποδεικνύει στα παιδιά το μελωδικό οστινάτο που παίζει το βιολί. Εκτέλεση του οστινάτο από ένα παιδί στο μεταλόφωνο ή στο φλάουτο με ράμφος ταυτόχρονα με τη ρυθμική συνοδεία και την απόδοση της μελωδίας του τραγουδιού

Δραστηριότητα 3η: Δημιουργία (στόχοι: κίνητρα, αυτενέργεια Δημιουργία μελωδίας από τους μαθητές πάνω στο μελωδικό οστινάτο (ανάθεση σε ομάδες. Δουλεύουν 10΄ και παρουσιάζουν) Δημιουργία ρυθμικής συνοδείας ταυτόχρονα με την ακρόαση από το C.D. (ανάθεση σε ομάδες. Δουλεύουν 10΄ και παρουσιάζουν η κάθε ομάδα το δικό της σχήμα) Υποδείξεις από τον εκπαιδευτικό ρυθμικών σχημάτων για συνοδεία ταυτόχρονα με την ακρόαση. Στη συνέχεια, τα παιδιά συνοδεύουν το άκουσμα με δικά τους ρυθμικά σχήματα

(ίσως δοθεί ερωτηματολόγιο) Αξιολόγηση της 3ης δραστηριότητας Στόχος: καλλιέργεια της αυτοκριτικής και της προσπάθειας για βελτίωση) Τι ήθελαν να δημιουργήσουν και αν το πέτυχαν Γιατί επιλέχθηκε ο συγκεκριμένος τρόπος συνοδείας Ποιο στοιχείο κυριαρχεί στη δουλειά μιας ομάδας και για ποιο λόγο Βελτίωση της εκτέλεσης, ποια είναι τα δύσκολα σημεία, σταθερότητα του ρυθμού, ταυτόχρονη έναρξη και ταυτόχρονο κλείσιμο (ίσως δοθεί ερωτηματολόγιο)

Λεξιλόγιο, μορφή, περιεχόμενο και σύγκριση με τη μουσική Δραστηριότητα 4η: διαπιστώσεις σε σχέση με το ποιητικό κείμενο. Κατανόηση περιεχομένου της μουσικής Ποιητικό κείμενο Λεξιλόγιο, μορφή, περιεχόμενο και σύγκριση με τη μουσική Τσάκισμα (φθόγγοι του τσακίσματος) Δίνουμε το κείμενο του τραγουδιού χωριστά για να καταλάβουν το «τσάκισμα»

Φύλλο εργασίας για την 4η δραστηριότητα Ερωτήσεις για τη μορφή και τη λειτουργία του τσακίσματος στην ελληνική παραδοσιακή μουσική Ερωτήσεις για τη μορφή και το περιεχόμενο –νόημα του τραγουδιού Σε δοσμένο άλλο παραδοσιακό τραγούδι, με απλό μουσικό κείμενο, να ζητηθεί η αναγνώριση μελωδικών γυρισμάτων, τσακισμάτων και η διατύπωση του νοήματος της μουσικής του

Δραστηριότητα 5η: Σύνδεση του τραγουδιού με το πολιτισμικο-κοινωνικό περιβάλλον (κριτική σκέψη) Σχέση του τραγουδιού με το γεωγραφικό διαμέρισμα (κατευθυνόμενη συζήτηση με ερωτήσεις) Συσχέτιση του τραγουδιού με το ιστορικο-κοινωνικό περιβάλλον του (κριτική σκέψη) Κοινωνικό φαινόμενο της ξενιτιάς Πότε;, Λόγοι;, Συνέπειες; (εργασία για το σπίτι)