Κεφάλαιο Γ΄ Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και οι άμεσες επιπτώσεις του Οι ανταγωνισμοί των Μεγάλων Δυνάμεων (1870-1914)

Διδακτικοί στόχοι: Να εκτιμήσουν τη σημασία του πολύπλευρου ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων για την έναρξη και την πορεία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Να γνωρίσουν και να αξιολογήσουν τα γεγονότα που οδήγησαν στην έκρηξη του πολέμου. Διδακτικός χρόνος: 3 περίοδοι (Προσοχή: Το υλικό που ακολουθεί μπορεί να αξιοποιηθεί κατά την πρώτη διδακτική περίοδο)

Γαλλική προπαγάνδα Νεκροί άνδρες: Γερμανοί και Γάλλοι στρατιώτες του πολέμου του 1870. Λεζάντα: Μετά τη γιορτή!!! Τα γενέθλια του πρίγκιπα Βίσμαρκ (καγκελάριος της Γερμανίας). Στο βάθος: καταστροφή Στρασβούργου, πρωτεύουσα της Αλσατίας Άνδρας: Γάλλος πολιτικός Jaurès Jean, με αντιπολεμικές ιδέες Γυναικεία φιγούρα: η Γαλλία Λεζάντα: Θυμήσου! ...

Γερμανική προπαγάνδα 15 Σεπτεμβρίου 1914 Λεζάντα: Όχι ! Ποτέ! Γερμανική αφίσα που παρουσιάζει Γάλλο στρατιώτη να επιτίθεται στη Γερμανία 15 Σεπτεμβρίου 1914

Αγγλική προπαγάνδα

Ρωσική προπαγάνδα Λεζάντα: Ρωσική προπαγάνδα Λεζάντα: Οι παραισθήσεις του Γουλιέλμου Β΄ (αυτοκράτορα Γερμανίας)

Πληθυσμιακή σύνθεση της Αυστροουγγαρίας το 1911 Πληθυσμιακή σύνθεση της Αυστροουγγαρίας το 1911

Πολεμικός εξοπλισμός της Γερμανίας

Πολεμικός εξοπλισμός της Γερμανίας Η κούρσα των εξοπλισμών και η αύξηση των στρατιωτικών δυνάμεων και στα δύο στρατόπεδα λαμβάνουν επίσης ανησυχητικές διαστάσεις. Η Γερμανία αυξάνει από το 1911-12 τον στρατιωτικό προσανατολισμό της, σχεδιάζει να ενισχύσει το επόμενο έτος τη στρατιωτική της δύναμη σε περίοδο ειρήνης από 600.000 σε 800.000 άνδρες και να επιταχύνει το πρόγραμμα των ναυτικών εξοπλισμών της. Η Αυστροουγγαρία υιοθετεί διαδοχικά δύο νόμους για το στρατό (1912-1913) με στόχο να ενισχύσει κι αυτή το αμυντικό της δυναμικό. Η Ρωσία ξεκινά ένα στρατιωτικό πρόγραμμα που θα της προσφέρει έναν στρατό 1800000 ανδρών το 1917 και το γαλλικό κοινοβούλιο ψηφίζει τον Αύγουστο του 1913, το «νόμο των τριών ετών» που επιτρέπει στη Γαλλία να θέσει επί ποδός πολέμου 750.000 άνδρες. Συγχρόνως, καθένας από τους μελλοντικούς εμπολέμους αυξάνει και εκσυγχρονίζει το πολεμικό υλικό του, ιδίως στο χώρο του βαρέως πυροβολικού. S. Berstein – P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, Η Ευρωπαϊκή Συμφωνία και η Ευρώπη των Εθνών 1815- 1919, τόμος 2, σελ. 262.

«Η ανησυχία των γαλλικών συνδικάτων» Προσέχτε εργάτες ... Τα συνδικάτα μας πρέπει να ασχοληθούν με τις απειλές του πολέμου που αρχίζουν να καλύπτουν το διεθνή ορίζοντα. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι όταν θα έλθει η κρίσιμη στιγμή. Το βιομηχανικό δυναμικό κάθε έθνους αναγκάζεται να παράγει, να υπερπαράγει. Αυτή την πολιτική έπρεπε να τη διαθέσουμε. Κι έτσι ριχνόμαστε στις παγκόσμιες αγορές ενώ κλείνουμε τη δική μας αγορά με προστατευτικά μέτρα. Στρεφόμαστε κυρίως προς τις αγορές του τρίτου κόσμου. Κάθε έθνος επιχειρεί να εξασφαλίσει την κυριαρχία των δικών του βιομηχανικών προϊόντων. Έτσι με φυσική νομοτέλεια, η μια χώρα βαδίζει εναντίον της άλλης, συγκρούεται μαζί της. Ποια θα εξασφαλίσει την οριστική υπεροχή των εθνικών βιομηχανικών της προϊόντων και με ποιο τρόπο; Η πιο ισχυρή; Μήπως με τον πόλεμο; Η Αγγλία και η Γερμανία αλληλοϋποβλέπονται˙ ετοιμάζονται γι’ αυτόν με ιδιαίτερη φροντίδα. Και η Γαλλία δεν βρίσκεται έξω απ’ αυτό το φοβερό παιγνίδι. Α. Μέρχεμ, Η εργατική ζωή, 1911

Παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου

Αντιμαχόμενα στρατόπεδα Τριπλή Συμμαχία - Γερμανία - Αυστρία - Ιταλία Τριπλή Συνεννόηση - Βρετανία - Γαλλία - Ρωσία